Onderwijsvisie 2015 Inhoud Inleiding Onderwijskunde Doel Inhoud Methode Beoordeling Relatie docent-leerling Pedagogiek Psychologie Bibliografie

Transcriptie

1 Onderwijsvisie 2015 Inhoud Inleiding Onderwijskunde Doel Inhoud Methode Beoordeling Relatie docent-leerling Pedagogiek Psychologie Bibliografie Het doel van onderwijs is om mensen te ontwikkelen, in staat te stellen nieuwe dingen te doen, te creëren, niet alleen maar herhalen wat andere generaties hebben gedaan. -Jean Piaget ( ) -

2 Inleiding Dit artikel bevat mijn visie op onderwijs. Ik vermeld hierin de drie elementen namelijk Onderwijskunde, Pedagogiek en Psychologie. In het hoofdstuk Onderwijskunde beschrijf ik het doel, de inhoud, de methode, de beoordeling en de relatie docent-leerling. In het hoofdstuk Pedagogiek beschrijf ik onder andere mijn pedagogisch handelen in aansluiting op mijn onderwijskundige visie. In het hoofdstuk Psychologie probeer ik een aanduiding te geven van het voor mij meest optimale leerproces. Onderwijskunde Een combinatie van meerdere visies heeft mijn voorkeur. Dus voeg ik onderwijsaspecten uit verschillende onderwijsvisies samen tot één onderwijsprogramma. Waarbij niet persé de een domineert. Ik combineer beroepsgericht veertig procent- en leerlinggerichte visie veertig procent- in hoofdzake. Deze combinatie wordt ondersteund en begeleid door de wetenschappelijk visie en maatschappelijke visie. De kenmerken van de beroeps- en leerlinggerichte visies, waar ik achter sta, zijn: - Praktische kennis en vaardigheden opdoen voor de toekomstige werkomgeving. - De overdracht van deze kennis en vaardigheden is van belang. Ervaring wordt zo doorgegeven. In het begin zullen de opdrachten van eenvoudige aard zijn en deze lopen op in moeilijkheid. Tevens zullen de opdrachten starten met een gestructureerde en verplichte vakken, om later meer keuzevrijheid te geven en te specialiseren. - Naast deze kennis (cognitieve vorming) is ook de sociale en emotionele vorming van belang. Het zoveel mogelijk ontwikkelen van een authentiek en zelfstandig persoon. - Bevorderen van het vermogen tot verandering en leren. Niet alleen wat je leert, maar ook hoe dat je leert is van belang. - Leerlingen moeten worden voorbereid op een veranderende (werk)omgeving die vaak nieuwe eisen stelt. - Het zelf-beoordelen van de leerlingen is van belang. Samen met de docent stelt de leerling deze beoordelingscriteria samen. De kenmerken van de maatschappelijke visies en wetenschappelijke visies, waar ik achter sta, zijn: - Opnemen voor achtergestelde groepen. - Een zekere kritiek op bestaande maatschappelijke verhoudingen om hardnekkige overtuigingen (dogma s) te bekritiseren. - Bestaande kennis van de wetenschap gebruiken om vakken van af te leiden. Doel Als voorbereiding op het beroepsleven moet de school een oefenplek zijn. Dit vind ik wel een mooie benaming; Een plek tussen thuis en de samenleving. Een plek waar geoefend mag worden, dus een plek waar de veiligheid gewaarborgd is. Hier mogen fouten gemaakt worden. (Biesta, ) Bevorderen van het vermogen tot verandering en leren, binnen het kader van de ontwikkeling van de persoonlijkheid van het kind. Dit, om een volledig functionerende persoon, zoals de psycholoog Carl Rogers het benoemde na te streven. (Zimbardo, Johnson, & McCann, 2009) Inhoud Praktische kennis en (basis)vaardigheden op doen voor het komend beroep. Het opdoen van de vaardigheden wordt verdeeld in vakken en loopt in moeilijkheid op, zoals dat heet in een cursorische leergang.

3 Niet alleen wat je leert, maar ook hoe je leert is belangrijk. Naast deze kennis (cognitieve vorming) is ook de sociale en emotionele vorming van belang. De sociale ontwikkeling omvat het krijgen van begrip voor de medemens en het ontwikkelen van positief gedrag en de vaardigheden ten opzichte van de medemens. De emotionele ontwikkeling is het goed begrijpen van en omgaan met eigen gevoelens en die van anderen. (Goleman, 2004) Methode De leeromgeving speelt een belangrijke rol. Deze zodanig creëren dat er ruimte is voor zelfstandigheid en creativiteit. Bijvoorbeeld fysieke ruimte geven voor het uitvoeren van experimenten, uiteraard binnen de gegeven en afgesproken kaders. Een groot deel van de leeractiviteiten worden bepaald vanuit het kader van het toekomstige beroep. In dit toekomstig beroep wordt ICT steeds meer gebruikt. Om de overdracht van kennis te laten plaatsvinden moet ICT een middel zijn, maar dat moet niet te sturend worden. Bijvoorbeeld Flipping the classroom toepassen lijkt me soms heel handig. Jongeren kunnen op deze manier s avonds en thuis instructiefilmpjes bekijken en ervan leren. Deze manier wordt ingezet, maar niet leidend gebruikt. (Flipping the classroom, 2016) Beoordeling Ik vind het ontwikkelen van zelfreflectie en het reflecteren op het eigen werk van de leerling belangrijk, omdat deze leert waar hij staat in kennen en kunnen en probeert het te verwoorden. Onderwijskundige F. Korthagen ontwikkelde in 1993 een model om te reflecteren. Het ontwikkelen van reflectieve vermogens helpt bijdragen aan een werkhouding, wat een positieve weerslag heeft, of kan hebben op het beoordelen van resultaten. De docent beoordeelt op de kwaliteiten van het kennen en kunnen van de leerling, adviseert deskundig en overlegt met de leerling wat de eventuele aandachtspunten zijn. Niet alleen het resultaat is belangrijk, maar de weg ernaartoe op zijn minst net zo! (Korthagen, 2002) Relatie docent-leerling De docent start een proces, stuurt, begeleidt en werkt samen met de leerling. Het bevorderen van het zelfsturend vermogen bij een leerling en een goede samenwerking tussen docent en leerling is met name bij pubers (in het Vmbo) belangrijk. Dus de docent geeft het kader aan, maar samen met de leerling(en) worden er ook belangrijke afspraken gemaakt. Worden deze door beide partijen nageleefd, dan volgt acceptatie en groei. Trek ik de eerdergenoemde visies naar het heden toe dan gaat het om de principes van het Sociaal Constructivisme en 21st Century skills, beide ontwikkeld in de twintigste eeuw. Het Sociaal Constructivisme gaat over het hoe van het leren. Dat het leren met name tot stand komt door de lerende in interactie met zijn of haar omgeving. 21st Century skills gaat over de vaardigheden die we nu en in de toekomst belangrijk vinden en veelal zullen gebruiken. Probleem oplossend denken, digitale (oftewel ICT-) geletterdheid en samenwerken zijn belangrijke onderdelen binnen het geheel van deze skills. (21stcenturyskills, 2015) Ik denk dat dit redelijk aansluit bij de huidige ontwikkelingen van het onderwijs. Deze twee hedendaagse visies zijn te koppelen aan de beroepsgerichte en leerlinggerichte visie op het onderwijs die ik eerder vermeld zijn heb. Onderdeel van het Sociaal Constructivistisch Leren is het Nieuwe Leren. Het Nieuwe Leren wordt ook toegepast in de praktijkvakken bij mijn stageschool. Een didactische benadering die wordt geassocieerd met minder klassikaal lesgegeven en met zelfstandig werkende leerlingen op grote open leerpleinen, waar leerlingen individueel of groepsgewijs werken aan hun ontwikkeling.

4 ( 2015) Deze methode(n) kan ik met name terugvinden in de leerlinggerichte visie op het onderwijs. Pedagogiek De onderlinge relatie tussen docent en leerling in mijn huidige lessituatie is met name te plaatsen binnen een combinatie van een vormingsconcept en een scholingsconcept. In beide concepten leveren opvoeding en onderwijs een belangrijke bijdrage aan de ontwikkeling van de rationaliteit van individuen (kinderen) en ook aan de samenleving. De samenleving krijgt daardoor een soort ruggensteun van deze rationele individuen. Het scholingsconcept heeft kennis, vaardigheden en gedragingen aanleren als het hoogste doel gesteld. Deze wetenschappelijke kennis zorgt ervoor dat er een samenleving kan ontstaan strevend naar gemeenschappelijkheid. De cultuur wordt daardoor meer rationeel en vertoont vooruitgang, wat doelrationaliteit heet. Het onderwijs binnen het scholingsconcept is een van cumulatief leren, dat wil zeggen dat elk leeronderdeel te toetsen is en concreet aan te wijzen kennis of vaardigheid is. De overdracht vindt plaats via de docent die als het ware de stuurman van de klas is. Het vormingsconcept berust op het leren deelnemen aan én reflecteren op de omringende cultuur. Cultuur is in deze een breed begrip, het kan het milieu zijn dat zelfgeschapen is. De taak van het onderwijs hierbinnen is het ontwikkelen van cognitief vermogen en de persoonlijkheid van de lerende. Onderwijs heeft een taak opvoedend te zijn en heeft als doel, het reflexief bewustzijn en morele verantwoordelijkheden te vormen. Binnen dit concept geldt de docent meer als een vertegenwoordiger van de cultuur, de menselijke schakel van de alzijdige vorming. (Plasman, 2014) De school waar ik momenteel werkzaam ben gaat uit van de volgende domeinen, namelijk de basisvaardigheden leren (in brede zin), de wijze waarop de leerling zich een weg vindt binnen de actuele cultuur én de persoonsvorming. Oftewel de drie overlappende figuren in het schema van Gert Biesta, namelijk kwalificatie, socialisatie en subjectivering. Kwalificatie gaat over de ontwikkeling van vaardigheden en kennis, met name te vergelijken met het scholingsconcept. Met duidelijk omschreven kwalificatiedoelen bij toetsing. Socialisatie gaat over de visie, normen, waarden, regels en rituelen die de school wil uitdragen aan zijn leerlingen en aan de samenleving. Subjectivering gaat over de ontwikkeling van de persoonlijkheid in brede zin. Het ontwikkelen van identiteit, de bewustwording en het keuzeproces van de leerling. De persoonsvorming moet leiden naar zelfkennis en zelfrespect. (Biesta, Het prachtige risico van onderwijs, 2015) Deze drie komen overeen met een soortgelijke pedagogische gedachte van een combinatie scholing en vorming. Deze combinatie past ook bij mijn onderwijskundige visie, dus de combinatie van beroeps- en leerlinggerichte visie op het onderwijs.

5 Psychologie Het onderwijs waar ik voor sta combineert een aantal leertheorieën, namelijk de cognitieve en handelingspsychologie. Een streven is om te werken naar een meta-cognitie model. Dit streven wordt niet vanzelfsprekend gehaald. Aan de basis van de cognitieve psychologie liggen twee opvattingen van twee onderwijsleerpsychologen D. Aussubel en J. Bruner. Beide psychologen gaan uit dat kennisverwerking een cognitieve aangelegenheid is. Aussubel schreef over het kant en klaar aanbieden van leerstof en breidde dit later uit met schema s om het leren beter gestructureerd te krijgen. Bruner schreef dat de lerende zelf allerlei begrippen, regels en principes van oplossingsstrategieën moest ontdekken zodat hij beter kon onthouden. Ook Bruner s theorie biedt gaande weg meer begeleiding aan. (Veen, 2012) Ik, als docent, lever een opdracht aan bij een leerling. De opdracht bestaat uit kennis en uitleg van wat gedaan moet worden. Deze kennis sluit grotendeels aan bij de reeds bestaande kennis van de leerling. De uitleg op papier wordt vergezeld van de dialoog tussen docent en leerling. In die dialoog komen leervragen van de leerling naar voren die ik beantwoord met een wedervraag in de zone van naaste ontwikkeling. Ik streef ook naar een dialoog tussen de leerlingen over de opdracht. De wijze waarop de ontwikkeling van een individueel kind plaatsvindt, hangt in belangrijke mate samen met de in zijn omgeving aanwezige volwassenen. Deze volwassenen beschikken over de historische verworvenheden van de cultuur waarin zij zich bevinden. De verworvenheden vindt meestal niet spontaan plaats, maar via een dialoog tussen kind en volwassenen. De dialoog is van belang voor opvoeding en onderwijs. Het is een centraal thema in de handelingspsychologie. (Veen, 2012) Tot slot: Beide leertheorieën samen vormen voor mij de psychologische basis voor mijn onderwijsvisie.

6 Bibliografie (2015). Opgehaald van %20art%20juli%202013%20internet.pdf 21stcenturyskills. (2015). Opgehaald van Biesta, G. (2015). Het prachtige risico van onderwijs. Pronese. Biesta, G. (2016, januari). Opgehaald van Flipping the classroom. (2016, februari 10). Opgehaald van Kennisnet.nl: /Infographic_Flipping_the_Classroom.pdf Goleman, D. (2004). Emotionele intelligentie. Olympus. (2015). Opgehaald van wij-leren.nl: Korthagen. (2002). Het ui model. Opgehaald van slo, nationaal expertisecentrum leerplanontwikkeling. Plasman, d. J. (2014). Reader Capita Selecta. Tilburg. Veen, T. v. (2012). Van leertheorie naar onderwijspraktijk. Groningen: Noordhoff. Zimbardo, P. G., Johnson, R., & McCann, V. (2009). Psychologie Een Inleiding. Amsterdam: Pearson Education Benelux. Opgehaald van nctionerende+persoon,+carl+rogers&source=bl&ots=me8hffdjtl&sig=hkc- 3QzISPCe7PTdqNkwFG7ju8E&hl=nl&sa=X&ved=0ahUKEwi7tPCl8erKAhXCDpoKHfB5DpwQ 6AEIIzAB#v=onepage&q=volledig%20funct.