Radiodiagnostiek (Wikipedia) Rontgenfoto s. Radiodiagnostische technieken. Longfoto. Mammografie

Transcriptie

1 Radiodiagnostiek en interventieradiologie in de oncologie Marcel van Herk Radiodiagnostiek (Wikipedia) Diagnostic radiology is concerned with the use of various imaging modalities to aid in the diagnosis of disease. Radiology can be used for therapeutic purposes as well. Afdeling Medische Fysica, AMC en Nederlands Kanker Instituut, Amsterdam Interventional radiology uses imaging to guide therapeutic procedures. Radiation therapy uses radiation to treat diseases such as cancer. While originally encompassed within radiology, radiation oncology is now a separate field. Radiodiagnostische technieken Rontgenfoto s Radiografie (Röntgenfoto s) Mammografie Longen Fluoroscopie CT Ultrasound MRI Nucleaire geneeskunde Mammografie Longfoto tumor Standaard voor screening voor borstkanker (1 mgy)

2 Fluoroscopie: x-ray movie CT scanner CT reconstructie CT reconstructie als filmpje Gebruik van CT: met name goed voor hoge contrasten Diagnose van longtumoren Virtuele endoscopie Met contrast: weergave van bloedvaten 4D CT: voor hart en long

3 4D scans gemaakt op het toestel CT voor radiotherapie Voor planning: soms samen met PET of MRI Beeldgeleide radiotherapie Toont ademhaling, krimp van de tumor en ademniveau variatie Radiotherapie: hoofdbehandeling voor 50% van kankerpatiënten Tattooeren, uitlijnen en scannen patiënt Uitlijnen patient op tattoos en bestraling (vele fracties) Probleem: de patiënt leeft en beweegt hoe raak je de tumor? Intekenen doelgebied en plannen van de behandeling Beeldgeleide radiotherapie 1997: bedacht door David Jaffray and John Wong Beeldanalyse: vergelijking met referentiebeeld referentie- controle-beeld 2003: installatie, software ontwikkeling op NKI en testen Sinds 2005 verkrijgbaar met onze software referentiebeeld (normale CT) controlebeeld (cone beam CT) kleurmengbeeld (niet gematched) Met David Jaffray, Peter Remeijer, Jan-Jakob Sonke, Anja Betgen, Michel Frenay, Joos Lebesque

4 Versnelde bestraling van kleine longtumor Versnelde bestraling van kleine longtumor Reference Localization Reference Localization Interventie radiologie (Wikipedia) X-ray met met catheter Interventional Radiology (IR) is a subspecialty of Radiology in which minimally invasive procedures are performed using image guidance. Some of these procedures are done for purely diagnostic purposes (e.g., angiograms), while others are done for treatment purposes. Pictures (images) are used to direct these procedures, which are usually done with needles or other tiny instruments like small tubes called catheters. The images provide road maps that allow the Interventional Radiologist to guide these instruments through the body to the areas of interest. MRI Werkt door het meten van de spin van protonen (in water) in het lichaam. De spin treedt op omdat de protonen zich als kleine magneetjes gedragen en is met name goed te meten in een zeer sterk magneetveld: er wordt van 1.5 T of 3 T gebruikt. Het beeld ontstaat doordat de spin sneller of minder snel afneemt (T1, T2) in verschillende weefsels: er worden chemische karakteristieken gemeten Zoek de verschillen MRI scans van patiënt met hersentumor voor en na bestraling (AMC) Probleem: patiënt ligt niet precies hetzelfde Met Lukas Stalpers, Remmet Jonges, Charles Majoie, Erik-J Vlieger, Erik Akkerman, Ard den Heeten

5 Zoek de verschillen Tijdserie als filmpje: een 4D opname In dit klinische geval is een kleurmengbeeld niet erg duidelijk Prostaat beweging op twee tijdschalen Belang van functional imaging Moderne radiotherapie is zeer precies Welke vragen kan functional imaging beantwoorden: Waar is de tumor precies? Kunnen we iets zeggen over de prognose? Is de tumor homogeen? van dag tot dag (12 dagen totaal) van minuut tot minuut (1 uur totaal) Met Joos Lebesque, Adriaan Touw, T. Shouman, Guus Kroes, Josien de Bois, Mischa Hoogeman, David Jaffray, Michael Ghilezhan Moeten bepaalde structuren worden ontzien? Kunnen we bepaalde structuren opofferen? Kunnen we de schade aan normale weefsels meten? Functional imaging met MRI MRI spectroscopie om de dominante tumorhaard in de prostaat te vinden

6 Ongekoppelde beelden Gekoppelde beelden Met Lukas Stalpers, Remmet Jonges, Charles Majoie, Erik-J Vlieger, Erik Akkerman, Ard den Heeten Met Lukas Stalpers, Remmet Jonges, Charles Majoie, Erik-J Vlieger, Erik Akkerman, Ard den Heeten Echografie Meet reflectie van geluid goed voor oppervlakkige afbeeldingen, met veel water (babies), of als je de probe kan inbrengen Niewste ontwikkeling: ultrasound contrast Elisabeth (23 maanden) en co Contrast echografie voor de diagnostiek van prostaatkanker Mogelijke toepassing voor radiotherapie Huidig beste plan Plan gebaseerd op op ultrasound informatie en statistiek van beweging Rood = snelheid van contrastopname Echografie prostaat met contrastbelletjes (Hessel Wijkstra, urologie AMC) Dosis niveau s Kritische rectum dosis Prostaat Rectum Dominante tumornode Met Marnix Witte, Joris van der Geer, Christoph Schneider, Joos Lebesque, Markus Alber

7 Conclusies Diagnostiek heeft vele mogelijkheden, maar ook nog steeds veel beperkingen: gouden standaard is openmaken of prikken om diagnose te stellen! Rontgenfoto s nog steeds gebruikt CT goed voor hoge constrasten MRI goed voor zachte weefsels US goed als je er bij kan komen De patiënt ademt: 4D CT en PET beeldvorming Free-breathing What it should be! Gefinancierd door: ` Geeft betere informatie over vorm en beweging van de tumor Wolthaus et al, PMB 2005