RAPPORT VOOR DE ONDERNEMINGSRAAD VAN CAPARIS

Transcriptie

1 RAPPORT VOOR DE ONDERNEMINGSRAAD VAN CAPARIS Hilversum, 20 april Het kan

2 Inleiding Op 1 januari 2015 is de Participatie Wet van kracht geworden. Daarmee is er een landelijke discussie ontstaan over de toekomst van de WSW-bedrijven. Dat geldt ook voor Caparis. De GR SW Fryslan heeft dat debat gevoerd en in januari 2016 de notitie Herstructurering Sociale Werkvoorziening vastgesteld. De GR kiest voor een versnelde afbouw van de WSW. De begroting van Caparis voor 2016 spreekt over een gemeenschappelijk zoekproces. Er zal voor Caparis dit jaar een herstructureringsplan en een transitieplan worden opgesteld. Vier van de deelnemende gemeenten hebben het voornemen om al vanaf 2016 een deel van de Sociale Werkvoorziening zelf uit te gaan voeren. Het gaat om Leeuwarden, West en Ooststellingwerf en Achtkarspelen. Zij willen dit jaar al SW ers in eigen beheer in de gemeente aan het werk willen laten gaan. De Ondernemingsraad is van mening dat deze stap te voorbarig is. De gemeentes van de GR moeten gezamenlijk 2400 participatiebanen en 600 beschut werkplekken gaan realiseren. Dat zijn er fors meer dan de 2300 WSW plekken die er nu zijn. Voordat men zelfs maar een idee heeft hoe dat gerealiseerd kan gaan worden, wordt begonnen met de versneld versnelde afbouw van Caparis. Financiële overwegingen lijken ten grondslag te liggen aan dit besluit van deze 4 gemeentes. De OR heeft mij gevraagd om te bekijken of de gemeentes er inderdaad financieel voordeel bij hebben om op dit moment delen van de WSW in eigen beheer te gaan uitvoeren. Dit rapport bevat mijn bevindingen. 2 Het kan

3 1. Samenvatting en Conclusies Een aantal gemeentes in de GR Fryslan hebben aangegeven dat ze wellicht dit jaar al willen beginnen met het overhevelen van SW medewerkers van Caparis naar de gemeente. Ik begrijp dat de volgende overwegingen daarbij een rol spelen; 1. Gemeentes hebben het gevoel dat ze voor de WSW thans dubbel betalen. Ze betalen de WSW er het verschil tussen de rijksvergoeding en het cao loon Ze betalen Caparis een vergoeding voor diensten zoals de groenvoorziening of schoonmaak. 2. Door de opgelegde kortingen moet er ook op de uitvoering van de participatiewet fors bezuinigd worden. Dubbel betalen is wel het laatste wat men wil. 3. Gemeentes wordt verantwoordelijk voor het uitvoeren van de participatiewet. Dat is een ketting van politiek gevoelige beleidsterreinen. Colleges willen daar hun eigen stempel op kunnen drukken. Men wil een maximale beleidsvrijheid en men wil zo min mogelijk gebonden zijn. 4. Bij de uitvoering daarvan wil men een maximale transparantie in de kosten en baten en niet het gevoel hebben dat er over de band andere gemeentes gesubsidieerd worden. Dat bij elkaar is de reden dat een aantal gemeentes kiest voor een versneld versnelde afbouw van de WSW. Dat is op zich geen rare reactie. Gemeentes hebben naast de participatiewet de laatste jaren ook de Jeugdzorg en de WMO op hun bordje gekregen. De situatie versimpelen en vanaf 0 in eigen beheer opbouwen lijkt dan een goede uitweg. De werkelijkheid is een stuk gecompliceerder. 1. De kosten voor de gemeentes zullen niet dalen maar stijgen bij het in eigen dienst nemen van WSW ers. Het wordt voor de gemeentes duurder. 2. Door de activiteiten bij Caparis weg te halen zal het resultaat van Caparis dalen. Ook dat gaat aan het eind van de dag ten koste van de gemeentes. 3. De mensen, die bij Caparis in de groenvoorziening werken, werken buiten het groenseizoen, hetzij gedetacheerd bij andere werkgevers, hetzij bij Caparis zelf in de afdeling industrie. Door de mensen daaruit te trekken ontstaat er een onderbezetting, en een omzetdaling. Ook dat gaat ten koste van het resultaat. 4. Caparis kan door het jaar heen de Sw er verschillende banen aanbieden. In het najaar en de winter zijn er in de industrietak van Caparis mogelijkheden. De individuele gemeentes kunnen dat niet. Gevreesd moet worden dat mensen delen van het jaar thuis zitten. 5. De 8 gemeentes staan voor de opgave om 2400 participatieplekken en 575 beschut werken plaatsen te realiseren. Dat gaat de individuele gemeentes niet lukken. Dat gaat alleen in een samenwerkingsverband. Daar zijn nog geen goede plannen voor. Hoewel die er nog niet zijn wordt de versneld versnelde afbouw van Caparis al ingezet. Dat gaat de gemeentes op termijn een vermogen kosten. 3 Het kan

4 2. De participatie wet In staccato weergegeven ziet de situatie in de WSW-sector er als volgt uit. Huidige situatie WSW. o Er zijn in Nederland 90 WSW-bedrijven. o Die zorgen voor arbeidsplaatsen voor ongeveer WSW ers. o Deels bij de bedrijven zelf deels door detachering. 36% van de mensen werken op een arbeidsplaats bij andere organisaties. o WSW ers vallen onder de cao WSW. Er is december 2015 een nieuwe cao voor de WSW afgesloten met een looptijd tot en met De Participatiewet o Deze vervangt de Wet Werk en Bijstand, de Wajong en de Wet Sociale Werkvoorziening WSW o Voor de WSW betekent dit; o Geen nieuwe instroom meer o De WSW ers in dienst per behouden salaris, en een plek in een Sociale Werkvoorziening. o Er worden participatiebanen geschapen. o Daarvan komen er bij het bedrijfsleven en bij de overheid. Een loonkostensubsidie moet dit mede mogelijk maken. o Er komen Beschermd werkplekken. Het UWV zal daar de indicatie voor afgeven. o De gemeenten worden verantwoordelijk voor het realiseren van de participatiebanen en de beschermde werkplekken. Financieel kader o Er moet 1,6 miljard bespaard worden op het geheel binnen de participatiewet o Daarvan 650 miljoen op de WSW. WSW wordt niet meer apart gefinancierd, wel herkenbaar als deelbudget. o De verwachting is dat door de besparingen er sprake zal zijn van oplopende tekorten voor gemeentes vanwege de werkgarantie voor de zittende WSW ers. o Er is een subsidie beschikbaar van 30 tot 60 miljoen voor de aanpassing van de sociale werkbedrijven om een omslag te maken o Vanaf 2016 komt 20 miljoen extra per jaar beschikbaar voor de realisatie van beschutte werkplekken. 4 Het kan

5 Reactie WSW-bedrijven De landelijke koepelorganisatie van WSW-bedrijven ziet ook in de toekomst een belangrijke rol weggelegd voor zijn leden. o De WSW-bedrijven zijn de partij om die participatieplaatsen te vinden o Ze hebben het netwerk o Ze hebben ervaring met groepsdetacheringen o Ze hebben ervaring met matching o Ze hebben zelf ervaring met ondernemen o Ze verzorgen al een groot aantal jaren beschut werk o Een deel van de besparingen kan gerealiseerd worden door de keten beter te organiseren. De discussie over de toekomst van Caparis. In december 2014 zijn door de GR SW Fryslan de uitgangspunten voor de toekomst van Caparis geformuleerd. o o o o Keuzevrijheid voor de gemeentes bij uitvoering participatiewet. Caparis is geen preferred supplier. Een versnelde en gecontroleerde afbouw van de WSW. Beschut werken zal worden uitgevoerd door Caparis. Een GR werkgroep om de ontwikkeling verder uit te werken Er is een werkgroep geformuleerd om een en ander uit te werken. In januari 2016 is de eindrapportage van de werkgroep verschenen. Op basis daarvan zal Caparis een Herstructureringsplan en een Transitieplan opstellen. Vier gemeentes, Leeuwarden, Oost en West Stellingerwerf en Achterkarspelen hebben aangegeven al in 2016 met de overheveling van werkzaamheden te willen beginnen. Dit voornemen is nog niet meegenomen in de begroting van Caparis voor Het kan

6 3 De financiering van de WSW bij Caparis De gemeentes ontvangen van het Rijk een vergoeding voor de WSW. Er is de laatste jaren fors beknibbeld op deze vergoeding. Hij is niet toereikend om de caolonen van de WSW ers te betalen. De gemeentes vergoeden die lonen wel volledig aan de GR. De begroting van de GR sluit op 0. Het tekort ontstaat dus bij de gemeentes. (zie Bijlage I) De mensen worden vervolgens ter beschikking gesteld van Caparis. Caparis zorgt voor werk. Dat werk genereert inkomsten. Caparis kan daarmee zijn eigen kosten dekken. Sterker nog Caparis maakt de laatste jaren winst. Voor 2015 was het tekort van de gemeentes in de GR op de loonbetaling 5,8 miljoen. Caparis had een positief resultaat van 4,7 miljoen. Per saldo dus een tekort van 1,1 miljoen. Van belang is het volgende. Er is afgesproken dat de mensen die thans aan de SW deelnemen dat zullen blijven doen. Er is voor de periode een nieuwe cao afgesproken. Als de mensen overgaan naar de gemeente dan behouden ze hun huidige salaris. Er verandert dus niets aan het tekort van 5,8 miljoen als de mensen verhuizen van Caparis naar de gemeentes. Om het beeld compleet te maken. De gemeentes kopen dienstverlening, zoals de groenvoorziening of schoonmaakwerkzaamheden, in bij Caparis. Ze betalen daarvoor een kostendekkend tarief. Onderstaande tabel geeft een overzicht van die ingekochte dienstverlening. Hdrwk Post Detac Schoonm Groen totaal L'warden Smal T diel A'karsp H'veen W'werf Op land O werf (Bron begroting Caparis 2016) De totale omzet van Caparis bedraagt volgens de begroting 21,5 miljoen. De gemeentelijke omzet is dus 24% van de omzet. Het is op deze bijdrage dat de gemeenten hun oog hebben laten vallen. We betalen dubbel, als we dat in eigen beheer doen dan hebben we die kosten niet 6 Het kan

7 4 Kosten en baten van een voortijdige afbouw 4.1 Kosten ontvangende partij Klopt dat? We nemen als voorbeeld het overhevelen van de groenvoorziening van Caparis naar Leeuwarden. Het gaat om de volgende kengetallen. Totaal omzet groen 5,4 miljoen Omzet Leeuwarden 0,76 miljoen LWD als % van omzet 14 % Totaal FTE SW in groen 382 LWD 53,4 fte Als er 53,4 mensen overgaan naar Leeuwarden dan veranderen de loonkosten van die mensen niet. Om deze 53 mensen te laten werken zijn er werkleiders /meewerkende voorlieden nodig. Een span of control van 15 voor een voorman is het maximum. Er zijn dan dus 3,5 voorlieden nodig. Een groep van 53 mensen is een afdeling op zich. Er zal dus ook een afdelingsmanager aangesteld moeten worden. Daarnaast is er naast de normale HRM werkzaamheden een extra inzet aan HRM begeleiding nodig. Er is sprake van een groot aantal loonbeslagen, van een schuldenproblematiek en niet iedereen is even zelfredzaam. Voor leiding en begeleiding zijn dus 5,5 fte nodig. Schaftketen, auto s en gereedschap zijn nu eigendom van Caparis en komen ten laste van Caparis. Leeuwarden zal die kosten zelf moeten gaan dragen. Naar schatting ,- per jaar. Ik ga ervan uit dat de mensen opkomen op de Caparis locatie in Leeuwarden en niet op een locatie van de gemeente Leeuwarden zelf. Leeuwarden zal daar dan ook kosten gaan maken. Deze kosten zijn onderdeel van de gemeentelijke opslag voor de PIOFH. We kennen de opslag voor Leeuwarden niet. De rijksoverheid werkt met een opslag van 100% op de declarabele uren. De gemeente Heerlen met een opslag van 50% voor de gehele overhead. We nemen de laagste van de twee. De opslag is dan aldus mensen 60 declarabel in % 75% declarabel in fte 39,75 opslag 35% opslag in fte 13,9 kosten pp kosten totaal Het kan

8 Heerlen werkt met 50%. Maar aangezien we de kosten van de direct leidinggevenden al opgenomen hebben, hebben we het percentage laten zakken naar 35%. 3,5 FTE Leiding FTE Begeleiding Auto s, schaftketen gereedschap Subtotaal directe kosten Opslag PIOFAH Sub Aandeel resultaat in afdeling groen Caparis pm Er is een discussie mogelijk over de opslag voor piofh. Dat verandert het plaatje wel, maar de conclusie nauwelijks. De gemeente gaat er niet/nauwelijks op besparen. Er is geen sprake van een quick win. Caparis boekt op het Groen een goed resultaat. Dat ligt in de buurt van 30% van de omzet. Dat resultaat komt uiteindelijk ten goede aan de aandeelhouders. Het resultaat op de groen omzet van Leeuwarden is dan ongeveer Daarmee komen de kosten voor Leeuwarden in dit voorbeeld uit op een bedrag wat ligt rond de miljoen euro. Leeuwarden heeft dus geen quick win door op korte termijn zelf de groenvoorziening te gaan verzorgen en het werk bij Caparis weg te halen. 4.2 De effecten voor Caparis Er zijn een aantal effecten voor Caparis. De omzet in de groen loopt terug, daarmee de bijdrage en daarmee de winst. Daar zijn een aantal scenario s voor te bedenken. Als het directe toezicht mee over gaat en de vervoer en productie middelen worden tijdelijk verhuurd dan is dat een ander scenario dan als dat niet gebeurt en Caparis met de kosten blijft zitten. In beide gevallen daalt de bijdrage en daalt het resultaat. In onderstaande tabel is de omzet van Leeuwarden gehaald uit de omzet van het groen. Scenario 1 gaat ervan uit dat er verder niets en niemand mee overgaat naar Leeuwarden. In Scenario 2 gaat er 14% uit de directe kosten mee over en 1 fte overhead. 8 Het kan

9 scen scen 1 2 omzet directe kosten bijdrage overh resultaat verschil bijdrage verschil in resultaat Dat leidt dus in het Groen voor Caparis minimaal tot een resultaat vermindering van De mensen, die in het groen werken, zijn een gedeelte van het jaar bij andere afdelingen van Caparis actief. Als zij naar Leeuwarden vertrekken dan ontstaat daar een onderbezetting. Voor 53 mensen is dat een gering effect, ongeveer 2%. Als het om grotere groepen gaat dan zal Caparis dit ook gaan merken in het resultaat bij Industrie. 5. Conclusie We hebben hier de groenvoorziening als voorbeeld genomen. De conclusie is dat de ontvangende gemeente er niet /nauwelijks iets mee verdient. Er is zeker geen sprake van quick wins. Voor Caparis daalt de bijdrage en de winst. Als er, door meerdere gemeentes, mensen onttrokken worden dan daalt ook het resultaat van de afdeling industrie. Er is dan sprake van een ongecontroleerde in plaats van een gecontroleerde afbouw. Dat is in strijd met de geformuleerde uitgangspunten. Daarnaast speelt het volgende. De GR of de GR-gemeenten zijn verantwoordelijk voor het scheppen van participatieplaatsen. Participatieplaatsen en BW plaatsen samen moeten groeien met ruim 900 plaatsen. Die opgave kan alleen maar gerealiseerd worden door een goede samenwerking tussen de gemeentes in welke vorm dan ook. Op dit moment heet die samenwerking Caparis. Een alternatief is er nog niet. Het heeft geen zin om Caparis nu versneld versneld af te bouwen zonder dat er een idee is hoe in die 3000 plaatsen voorzien kan worden. Die handelswijze zou op de langere termijn een zeer groot financieel risico voor de gemeentes betekenen. 9 Het kan

10 De inschatting van het door de GR te realiseren aantal plaatsen ziet er als volgt uit; Landelijk GR Sw BW Participatieplekken BW Taak regio 2949 Links staan de landelijke cijfers. Rechts verhoudingsgewijs die van de GR. 10 Het kan

11 BIJLAGE 1 BEGROTING GR bijdr. Gemeentes bijdr. overige lonen soc lasten vervoerskosten overige cao marge bw subsidie marge overig gr resultaat GR resultaat caparis aandeel gem in omzet caparis sw in fte bw in fte Het kan

12 BIJLAGE 2 BEGROTING CAPARIS BEGROTING 2016 AEB DETA Groen Industrie BW Concern Totaal Loonkosten kader overige pers kosten overige pers kosten vervoer dienstverl derden huisvsting overige kosten ict reis verblijf reclame rente acc adv bijz proj interne uitl totaal Doorbel concern Doorbel vastgoed intern doorbel SW in FTE in dienst BW in SE Totaal SW in SE Trajecten in Fte Kosten per sw in fte Kaal concern huisv Het kan