Stichting VluchtelingenWerk Amstel tot Zaan Jaarverslag 2011

Transcriptie

1 Stichting VluchtelingenWerk Amstel tot Zaan Jaarverslag 2011

2

3 Missie en doelstelling Voorwoord 2 De Stichting VluchtelingenWerk Amstel tot Zaan zet zich in voor het recht van bescherming van de asielzoekers en vluchtelingen in onze regio. De doelstelling voortvloeiend uit deze missie is tweeledig. Allereerst zet de organisatie zich in voor een humane asielopvang en een rechtvaardige asielprocedure. Ten tweede beoogt de organisatie sociale en economische participatie van vluchtelingen, dus meedoen, wonen, werken kortom leven in de regio. Kernactiviteiten van SVAZ: Met de voornemens van de regering om inburgeraars zelf hun inburgering te laten betalen komt de ambitie met betrekking tot inburgering onder druk te staan. Het hoeft geen betoog dat vluchtelingen, die berooid naar Nederland komen en in de eerste periode van hun nieuwe leven afhankelijk zijn van een uitkering, niet in staat zijn om zelf de inburgering te betalen. Volgens de Integratienota Integratie, Binding, Burgerschap verwacht het kabinet van mensen, die de Nederlandse taal onvoldoende beheersen om betaald werk te vinden, dat zij op eigen kosten de taal leren. Het niet nakomen van deze verplichting zal korting of stopzetting van de bijstandsuitkering tot gevolg hebben. De Dat de arbeidsparticipatiegraad van de vluchtelingen ondertussen daalt (van 43% in 2008 naar 41% in 2010) blijkt uit de update van de Integratiebarometer. Hoewel het kabinet liefst iedereen zo snel mogelijk en zo lang mogelijk betaald aan het werk wil zien, kondigde het in de Miljoenennota 2012 geen maatregelen aan om arbeidsmarktparticipatie te bevorderen. De re-integratiebudgetten worden komende jaren gehalveerd. De gemeenten worden verantwoordelijk voor de herstructurering van arbeidstoeleiding en tegelijkertijd geconfronteerd met enorme bezuinigingsopgaven. Op de arbeidsmarkt worden de eisen ten aanzien van 3 inburgeringseisen bij het aanvragen van een permanente taalniveau en vakopleiding steeds hoger. Waar tot Rechtsbescherming en begeleiding rondom de asielprocedure verblijfsvergunning worden hoger. Niet slagen voor het voor kort het inburgeringsniveau voldoende was voor Begeleiding van vestiging van nieuwe vluchtelingen inburgeringsexamen leidt volgens het kabinet, behoudens bijzondere omstandigheden, tot intrekking van de laaggeschoold werk, wordt nu steeds vaker een hoger taalniveau geëist. Voor succesvolle inburgering van Begeleiding van het inburgeringstraject van de nieuwkomers tijdelijke reguliere verblijfsvergunning. In de nota wordt nog wel aangegeven: Uiteraard is het intrekken van de vluchtelingen is het halen van het inburgeringsexamen een minimum. Allerlei onderzoeken wijzen ook uit Begeleiding van vluchtelingen naar beroepseducatie en/of werk verblijfsvergunning niet van toepassing op asielgerechtigden en in die gevallen dat de intrekking in strijd is met dat vluchtelingen die in Nederland een (vak)opleiding hebben gevolgd op de arbeidsmarkt succesvoller zijn Bevorderen van de sociale participatie van de vluchtelingen bepalingen van internationaal recht. Het is eind 2011 nog niet duidelijk hoe de gemeenten in de regio zullen dan vluchtelingen met uitsluitend een opleiding uit het land van herkomst. Om de deelname van vluchtelingen omgaan met de vluchtelingen die moeten inburgeren. Half november publiceerde de VNG samen met VluchtelingenWerk Nederland een persbericht waarin zij de aan de arbeidsmarkt te vergroten lijkt een vakopleiding dan ook onontbeerlijk. Er is bovendien een grote groep vluchtelingen die door burgeroorlogen in het land van SVAZ voert deze activiteiten uit in de regio waaronder de gemeenten Amsterdam en Diemen (AMSTEL), Zaanstad, Purmerend, Wormerland, Landsmeer en Oostzaan, Edam-Volendam en Waterland (ZAAN) vallen. vrees uitten dat vluchtelingen zonder begeleiding eerder in de problemen komen en in de marge van de samenleving verdwijnen. De landelijke lobby om vluchtelingen vrij te stellen van dit beleid breidt zich steeds verder uit. herkomst nooit fatsoenlijk onderwijs heeft genoten. Nu er zelfs voor lage en ongeschoolde functies ervaring en soms diploma s en certificaten worden geëist, is het maatschappelijke winst als deze vluchtelingen een korte vakopleiding mogen volgen. Zij komen daardoor sneller aan het werk en uit de uitkering. Kortom: door een combinatie van maatregelen zoals intensieve taaltrainingen op een hoger niveau dan het inburgeringsexamen, vakgerichte opleidingen, werk ervaring en jobcoaches, die deuren openen naar bedrijven en nazorg bieden aan zowel werkgevers als

4 vluchtelingen, kan de ambitie ten aanzien van het verhogen Figuur 1: Totaal cliënten SVAZ Figuur 3: Tien belangrijkste herkomstlanden cliënten SVAZ 2011 Figuur 4: Leeftijdscategorieën cliënten SVAZ 2011 van de arbeidsparticipatie worden waar gemaakt. 900 Als de kracht en talenten van vluchtelingen op de Somalië arbeidsmarkt worden erkend en benut zal dit een positief 800 Irak effect hebben op het welbevinden van de vluchtelingen. Man 4 Gezondheidsklachten gaan beslist niet over als men China Vrouw 5 niet volwaardig kan deelnemen aan onze samenleving. Voor deze uitdaging staan we eind 2011 met zijn allen: de gemeenten, SVAZ en de vluchtelingen zelf. Amsterdam Diemen Zaanstreek Waterland Soedan Afghanistan Iran In 2011 deden 3149 vluchtelingen afkomstig uit 82 verschillende landen een beroep op SVAZ. Zeventig procent Eritrea Figuur 2: Mannen en vrouwen onder de cliënten SVAZ 2011 Man 303 Sierra Leone daarvan waren mannen en driekwart van de cliënten was Vrouw 200 jonger dan veertig jaar. De medewerkers en vrijwilligers mannen: vrouwen: Nigeria van SVAZ zijn flexibel, uitermate betrokken, efficiënt en Ethiopië creatief in de dienstverlening om vluchtelingen zelfstandig hun sociale en economische positie in de samenle jaar jaar jaar ving te laten vinden. Wij halen alles uit de kast om dat te realiseren maar zonder externe financiering kan een organisatie als SVAZ niet bestaan. In 2011 moesten we alle zeilen bijzetten om de financiering voor de juridische en maatschappelijke dienstverlening aan vluchtelingen - ook voor komende jaren - rond te krijgen. Wat de maatschappelijke begeleiding betreft, heeft SVAZ in Purmerend de aanbesteding binnengehaald (hoewel hierop al weer bezuinigingen zijn aangekondigd). In Diemen is financiering van de begeleiding toegezegd voor In Amsterdam is 1,3 miljoen euro toegezegd voor 2012 en zijn ook voor de jaren daarna afspraken gemaakt rond de financiering. Wel met als slag om de arm dat de gemeentelijke financiële middelen hiervoor de komende jaren toereikend moeten zijn. Dat de toegekende bedragen lager zijn dan voorgaande jaren hangt samen met het afnemend aantal vluchtelingen dat zich in Amsterdam vestigt. Ook is voor de meeste Pardonners die circa 28% van het cliëntenbestand uitmaakten - de begeleidingsperiode afgerond. In december werd duidelijk dat de gemeente Zaanstad voor de maatschappelijke begeleiding met SVAZ een contract zal afsluiten. Ook participeert de gemeente Zaanstad - net als de gemeente Purmerend - in het project Tussen Luipaard en Leeuw. Alle onderhandelingen met de gemeenten in Zaanstreek- Waterland over de subsidie in 2012 konden voor het einde van het jaar positief worden afgesloten, hoewel Edam-Volendam en Waterland zich genoodzaakt zagen een korting op de subsidie door te voeren. OVER-gemeenten (Wormerland en Oostzaan) beraden zich nog op de subsidievorm. De financiering van projecten is in 2011 voor een deel gerealiseerd: de taalcoachprojecten 2012 in Amsterdam en Diemen, het project Talent uit Isolement in Amsterdam voor de doelgroep vluchtelingenvrouwen en het project Tussen Luipaard en Leeuw voor de doelgroep jonge vluchtelingen in de Zaanstreek. Geen subsidie is verkregen voor een vervolgproject voor de doelgroep oudere vluchtelingen in Amsterdam en voor Wereldwerk aan de Zaan. De beëindiging van de subsidie voor het Perspectiefproject voor de doelgroep ex-ama s heeft geleid tot veel boze reacties van gemeenten en kinderrechtenorganisaties en schriftelijke Kamervragen, maar niet tot wijziging van het standpunt van minister Leers om dit project stop te zetten. Door de afnemende aantallen cliënten en de bezuinigingen was SVAZ gedwongen om eind 2011, op basis van een sociaal plan en na overleg met de vakbonden, afscheid te nemen van een aantal zeer gewaardeerde medewerkers. Graag wil ik hier nogmaals de dank en waardering namens het SVAZ bestuur en management overbrengen voor de gedrevenheid, deskundigheid en het enthousiasme waarmee zij zich hebben ingezet voor VluchtelingenWerk. Mária van Veen, directeur SVAZ Leeswijzer Het Jaarverslag 2011 kreeg als titel Nieuwe Buren en Bruggenbouwers. De nieuwe buren zijn de vluchtelingen die in onze regio wonen en proberen in te burgeren in hun nieuwe leefomgeving. De bruggenbouwers zijn de vrijwilligers die hen daarbij als wijkvrijwilliger, taalcoach, juridisch of maatschappelijk begeleider ondersteunen. In de hoofdstukken 2 en 3 beschrijven we de integratie- en participatieactiviteiten die vluchtelingen en vrijwilligers met ondersteuning van professionals in 2011 ontplooiden. Daaraan vooraf gaat het hoofdstuk over vluchtelingen die nog geen status hebben of aan wie geen vergunning (meer) is verleend. Hoofdstukken 4, 5 en 6 zijn gewijd aan de medewerkers, het management en het bestuur van SVAZ. In hoofdstuk 7 een overzicht van de financiële resultaten en ten slotte de feiten en cijfers in beeld.

5 Inhoud foto: Jan-Reinier van der Vliet Voorwoord Resultaten binnen de SVAZ speerpunten 8 1 Asielzoekers d: Nieuwe procedure of terugkeer 11 Uitgeprocedeerd 12 Ex-ama s 13 Up2You 13 Resultaten 14 Ex-ama s met vergunning 15 Perspectiefproject Zaandam 15 2 Nieuwe Buren 17 Huisvesting 17 Uitgenodigde vluchtelingen 17 Ondersteuning op maat 18 Instroom, doorstroom en uitstroom cliënten Amsterdam 19 Voorlichting aan nieuwe cliënten 19 Cliënten Diemen 19 Cliënten Zaanstreek-Waterland 20 Opvoedingsondersteuning 20 Psychosociale ondersteuning 21 Naturalisatie 21 Gezinshereniging 21 Geen DNA aanbod 22 Onmogelijke opgaven 22 Schuldpreventie en schuldhulpverlening 23 Project Schuldpreventie 23 Budgetcoaches 24 Kwaliteit schuldhulpverlening 24 Eindejaarsschuld 25 3 Bruggenbouwers 27 Drie fasen 27 Taal en inburgering 27 Taalcoaching 29 Taalduet 29 Taalkoppels aan zet 30 Samen de Deur uit 30 Van Pardon naar Werk 31 Verankering Banenoffensief 31 Wereldwerk aan de Zaan 32 Leren door Doen 32 Talent uit Isolement 33 Tussen Luipaard en Leeuw 34 Draagvlakverbreding 34 4 Medewerkers 37 Krimpend personeelsbestand 37 Betaalde medewerkers 37 Ondersteunende medewerkers 37 Interne communicatie 38 Verzuimbeleid 38 Vrijwilligers 38 Deskundigheidsbevordering vrijwilligers 39 Meer diversiteit 39 5 Management 41 6 Bestuur 43 7 Financieel resultaat 47 8 Feiten en Cijfers in Beeld 53 Afkortingen 60 7 Colofon 62

6 Resultaten binnen de SVAZ speerpunten 8 In het Meerjaren Beleidsplan heeft SVAZ elf speerpunten voor vastgelegd. Een bloemlezing van de resultaten van de prioriteiten 2011 binnen deze speerpunten. Speerpunt 1 Asielzoekers: De gemeente Amsterdam wil nog steeds binnen tien jaar asielopvang voor 2000 vluchtelingen op vier of vijf locaties realiseren. Het COA heeft tot nu toe twee aangeboden locaties geweigerd. Ook de gemeente Zaanstad is in gesprek met het COA over een AZC in Zaanstad. Speerpunt 2 Volkshuisvesting: Belangrijkste aandachtspunt in Amsterdam was de huisvesting van jongere vluchtelingen. De huurprijs is voor deze jongeren vaak veel te hoog, zeker als daar nog servicekosten bovenop komen. In Zaanstreek-Waterland zijn bij diverse gemeenten de problemen rond de huisvesting onder de aandacht gebracht. In Zaanstad en Purmerend is een succesvol pilot uitgevoerd met betrekking tot het inrichten van woningen voor uitgenodigde vluchtelingen en de mogelijkheid dit concept uit te breiden naar de reguliere huisvesting van vluchtelingen. Speerpunt 3 Armoedebestrijding: Aan dit speerpunt is veel aandacht besteed, vooral aan het voorkomen van schulden; door middel van budgettrainingen, voorlichtingsbijeenkomsten en het trainen van budgetcoaches. Een probleem vormde de nieuwe werkwijze voor het aanvragen van in het bijzonder de huurtoeslag. Hierover is in Amsterdam overleg met de Dienst Wonen, Zorg en Samenleven. Speerpunt 4 Participatieladder: In de hele regio is dit een permanent aandachtspunt. De bezuinigingen op het (re)integratiebeleid hebben verschillende gemeenten doen besluiten om vooral te investeren in de meest kansrijken op de arbeidsmarkt. De taalcoachprojecten, waarbij vluchtelingen individueel begeleid worden door een vrijwilliger om beter thuis te raken in de taal en in hun nieuwe leefomgeving, betekenen vaak een stijging op de participatieladder. Speerpunt 5 Gezondheidszorg: De samenwerking met Allekleur Zorg in Amsterdam is met medewerkers JMB geëvalueerd. Beide organisaties zijn zeer tevreden over de samenwerking. Allekleur Zorg draagt bij aan een goede, laagdrempelige hulpverlening op het gebied van de GGZ voor SVAZ cliënten. Eind van het jaar is aandacht besteed aan het informeren van cliënten over de keuzemogelijkheden voor een zorgverzekering. In Zaanstreek-Waterland is op cliëntniveau veel gedaan om meer begrip bij werkers in de gezondheidszorg te kweken. Een plan voor een bredere aanpak is in voorbereiding. Vrijwilligers werden bijgeschoold door GGZ-medewerkers. Voor een kleine groep ex-ama s die (nog) niet kunnen terugkeren zijn fondsen geworven om ziektekostenrekeningen betaald te krijgen. Speerpunt 6 Arbeidsmarkttoeleiding: In de vastgestelde beleidsnotitie Vluchtelingen in Amsterdam is een korte paragraaf over de opleiding van vrijwillige jobcoaches bij SVAZ opgenomen. Een eerste bespreking hierover resulteerde nog niet in besluitvorming. Met de DWI werden goede samenwerkingsafspraken gemaakt over de arbeidsmarkttoeleiding van 75 vluchtelingenvrouwen die deelnemen aan het project Talent uit Isolement. Overleg met de gemeente Zaanstad over begeleiding van ex-ama s richting arbeidsmarkt leverden vooralsnog geen resultaat op. Wel succesvol waren de onderhandelingen over trajecten voor vijftig vluchtelingen in het kader van het nieuwe project Tussen Luipaard en Leeuw. Speerpunt 7 Sociale participatie: In Zaanstreek-Waterland zijn enkele kleinschalige projecten uitgevoerd en nieuwe voorbereid om in de diverse gemeenten vluchtelingen te laten participeren en de integratie te bevorderen. Speerpunt 8 Draagvlakverbreding: Er zijn stichtingsbreed diverse activiteiten uitgevoerd om het draagvlak ten aanzien van vluchtelingen te vergroten. De eetgroepen voor vluchtelingen en buurtbewoners spelen hierbij een belangrijke rol. Dit jaar zijn in Waterland kookactiviteiten ontwikkeld voor vluchtelingen en buurtbewoners en ook in Edam-Volendam vond een eerste avond plaats voor buurtbewoners en vluchtelingen. Speerpunt 9 Financiering: Er is met redelijk succes veel geïnvesteerd in fondsenwerving. Desondanks is de financiële positie van SVAZ niet versterkt. Het aantal cliënten neemt af omdat de begeleiding van de Pardonners in 2011 grotendeels is afgerond en het aantal asielzoekers afneemt. Bezuinigingen van de rijksoverheid en gemeenten zetten de financiering van de dienstverlening aan asielzoekers en vluchtelingen onder druk. Teleurstellend was dat het project Wereldwerk moest worden beëindigd omdat de gemeente Zaanstad onvoldoende deelnemers aanmeldde. Speerpunt 10 P&O: Verzuim en re-integratiebeleid waren belangrijke aandachtspunten. Veel is geïnvesteerd in deskundigheidsbevordering van personeel en vrijwilligers, mede in het kader van het project Kwaliteit in Diversiteit. Politieke ontwikkelingen en bezuinigingen noodzaakten SVAZ eind van het jaar tot inkrimping van het personeelsbestand. In het najaar is veel energie gestoken in het opstellen van het plan van aanpak hiervoor en zorgvuldig overleg met het personeel hierover. Speerpunt 11 Diversiteit: Het tweejarige project Kwaliteit in Diversiteit (KID) werd in augustus 2011 afgerond. Bijna 200 jongeren en 200 migranten of vluchtelingen werden vrijwilliger bij SVAZ. Ruim drie maal zoveel als verwacht. Alle onder de speerpunten genoemde activiteiten en projecten worden in de volgende hoofdstukken van dit jaarverslag nader toegelicht. 9

7 1 Asielzoekers foto: Jeppe van Pruisen Een grote groep vluchtelingen benaderde SVAZ wegens de heroverweging van de vergunning die zij eerder op basis van categoriaal beleid kregen. Volgens het categoriale beschermingsbeleid kregen vluchtelingen op grond van de onveilige situatie in hun land van herkomst een verblijfsvergunning 29-d. De overheid schafte echter dit categoriale beleid af. Alle asielaanvragen worden nu individueel beoordeeld. Als volgens de overheid de situatie in het land van herkomst is verbeterd, worden de 29-d vergunningen herbeoordeeld door de IND. De vluchteling is vanaf dat moment weer een asielzoeker die met uitzetting wordt bedreigd. 11 Onder deze cliënten in Amsterdam was een groep van 85 Irakezen. In september werd een verzoek om financiering van de begeleiding van de Irakese cliënten met een 29-d vergunning door de Bestuursdienst Amsterdam gehonoreerd. Meer dan de helft van de cliënten bleek jonger dan 30 jaar. Het merendeel was man (80%). Er waren zes gezinnen binnen deze groep, waarvan drie gezinnen met kinderen en twee gezinnen waarvan de vrouw zwanger was. Een derde van deze cliënten had geen of alleen basis onderwijs en bijna een derde LBO of MAVO niveau. De meesten hadden geen of nauwelijks werkervaring. Het vormgeven van een toekomstperspectief met een baan in Irak werd daardoor erg moeilijk. Ook de gezondheid was vaak een belemmerende factor. Tenminste tien personen waren in behandeling voor psychische klachten. Een op de vijf cliënten gaf aan lichamelijke klachten te hebben. 29-d: Nieuwe procedure of terugkeer Belangrijkste aspecten in de begeleiding waren: Cliënten informeren over en begeleiden bij de procedure Informeren van en overleg met advocaten Met cliënten meegaan naar zittingen Cliënten begeleiden bij het bepalen van een toekomstperspectief Cliënten begeleiden bij terugkeer Overleg met ketenpartners: Landelijk Bureau VluchtelingenWerk Nederland (VWN), de Internationale Organisatie voor Migratie (IOM) en de Dienst Terugkeer & Vertrek (DT&V) Samen met cliënt schreef een medewerker een vluchtverhaalanalyse en asielverhaal. Aan de hand daarvan werd gekeken naar mogelijk andere verblijfsgronden dan 29-d. Gekeken werd ook naar medische of andere aspecten die meegenomen kunnen worden in de asielprocedure. Als daarvoor mogelijkheden waren, werd met een advocaat een vergunning aangevraagd. Samen met cliënt werd ook een toekomstperspectief bepaald bij al dan niet terug keren naar Irak. Resultaat na vier maanden individuele en groepsbegeleiding was dat zeven cliënten terugkeerden naar Irak en een aantal terugkeer voorbereidde. Van de Irakezen met een 29-d vergunning zijn er eind van het jaar 43 uitgeprocedeerd en 26 nog in procedure. Onder beide groepen zijn twee gezinnen met kinderen. De overige 24 personen waren onbereikbaar of uit Amsterdam vertrokken.

8 Uitgeprocedeerd 12 Voor het eerst in haar 22-jarig bestaan kwamen Nederlandse overheid op en staan de jongeren op straat. 13 In de loop van het jaar meldden zich ook uitgeprocedeerde cliënten die geen inkomsten meer hadden omdat medewerkers van VluchtelingenWerk in Diemen in de knel door de menselijke drama s rond gedwongen Tot 1 juni 2011 werd afhankelijk van de terugkeermogelijkheden ook na het bereiken van de leeftijd van 18 jaar de voorzieningen beëindigd waren. Alleen als cliënten uitzettingen. Een ernstige zieke bejaarde vrouw leefgeld verstrekt. Aanscherping van het beleid (project mannen: 67 wilden meewerken aan terugkeer was in sommige gevallen met haar twee volwassen zoons werd onder beëindiging leefgelden ex-ama s; afgekort Plexa) betekent nog tijdelijk ter overbrugging leefgeld beschikbaar. In een eerdere fase had SVAZ met deze cliënten al gesprekken gehad over het toekomstperspectief. Een uitgeprocedeerde Irakese cliënt, die vanwege medische begeleiding in een vliegtuig gezet. Een eerdere poging tot uitzetting was mislukt omdat de medewerker van de Dienst Terugkeer & Vertrek haar gezondheidstoestand te ernstig vond en mevrouw per ambulance naar een ziekenhuis liet dat op het moment dat de jongeren zijn 18e verjaardag viert, zijn leefgeld direct wordt gestopt. De jongeren gaan zwerven en verdwijnen in de illegaliteit met alle gevolgen van dien. SVAZ probeert te voorkomen dat ex-ama s met onbekende bestemming (MOB) verdwijnen medische omstandigheden niet kon vertrekken (art. 64), kreeg per 1 april 2011 geen uitkering meer vervoeren. Voor een andere cliënt werd tweemaal de crisisdienst ingeschakeld om drama s te voorkomen. door hen te ondersteunen bij zowel het aanvragen van een verblijfsvergunning als bij voorbereiding van terugkeer Figuur 6: Opleidingsachtergrond Up2You deelnemers (N=50) naar het land van herkomst. In Amsterdam gebeurt HAVO/VWO/MBO Onvoltooid een voorlopige voorziening (VOVO) toe. Zijn advocaat Voor de psychosociale begeleiding geldt dat niet. dat binnen het Up2You project en in Zaandam via het Voltooid MAVO/LBO/VBO maakte vervolgens bezwaar tegen het besluit om Medewerkers werden zwaar beproefd doordat Perspectiefproject. en moest naar het AZC. De rechter kende hem echter De juridische begeleiding heeft duidelijke grenzen. de uitkering te beëindigen. Met succes: omdat de cliënten echt wanhopig werden. Angsten, trauma s, Basisonderwijs rechtbank de VOVO had toegekend kreeg cliënt met heftige zware en emotionele gesprekken volgden Up2You Geen terugwerkende kracht een uitkering en kon hij in zijn om machteloosheid, woede, suïcidaliteit en In 2011 namen in Amsterdam 82 ex-ama s tussen 18 en woning blijven. identiteitsverlies in goede banen te leiden. Openheid en duidelijkheid naar de cliënten die zich in de steek 30 jaar deel aan het Up2You project. De gemeenteraad van Amsterdam koos ervoor om de financiering van het gelaten voelden door Nederland was van groot ex-ama project uit eigen middelen voort te zetten. belang. Het door VluchtelingenWerk opgebouwde vertrouwen bleek daarbij een cruciale factor. Daardoor kreeg VluchtelingenWerk in deze situaties vaak de coördinerende rol voor alle betrokken instanties. Figuur 7: Stadsdelen waar Up2You deelnemers wonen (N=49) Ook in Diemen was de begeleiding van uitgeprocedeerde cliënten zeer intensief. In 2011 zijn vier cliënten uitgezet naar Irak en een cliënt is met onbekende bestemming vertrokken. Twee andere 29-d Irakezen dreigen uitgeprocedeerd te raken. Er is veel overleg gevoerd met advocaten in verband met dreigende uitzetting van deze Irakese cliënten. Omdat de met uitzetting bedreigde cliënten zich zo kwetsbaar en gefrustreerd voelen is de vertrouwensband met de begeleiders van Vluchtelingen Werk extra belangrijk. Door aandacht en positieve beïnvloeding konden wanhoopsacties worden voorkomen. Veel cliënten voelden zich in de steek gelaten. Daardoor en door het verlies van eigenwaarde, ontstonden soms depressies en verslavingen. Op 6 april stak een 36-jarige Iraanse asielzoeker zichzelf op de Dam in brand en overleed de volgende ochtend aan de gevolgen hiervan. Circa twee maanden voor deze wanhoopsdaad meldde deze asielzoeker zich bij SVAZ in Amsterdam omdat zijn herhaalde asielaanvraag in Ter Apel was afgewezen. Tot een afspraak over zijn juridische hulpvraag is het nooit gekomen omdat hij na het eerste contact onbereikbaar was voor SVAZ. Ex-ama s Een bijzondere groep uitgeprocedeerden vormen de ex-ama s. Ex-ama s zijn Alleenstaande Minderjarige Asielzoekers. Jongeren, die zonder hun ouders naar Nederland zijn gekomen om de situatie in hun eigen land te ontvluchten al of niet via mensenhandel. Zodra deze jongeren 18 jaar worden, houdt de begeleiding vanuit de Een op de vijf deelnemers was een vrouw. De jongeren komen uit meer dan twintig verschillende landen. Bijna een derde komt uit Angola, Guinee of Sierra Leone. Voor een deel van de jongeren is het land van herkomst onbekend en dat geldt ook voor de opleidingsachtergrond van de deelnemers. Van de vijftig deelnemers van wie de opleidingsachtergrond bekend is, hebben er vijf helemaal geen onderwijs genoten en vijf een opleiding op HAVO/MBO niveau afgerond. Van de overigen hebben 26 alleen basisonderwijs genoten en tien een MAVO, LBO of VBO opleiding. Slechts een jongere heeft die opleiding ook kunnen afmaken. Twee jongeren volgen een inburgeringstraject. Figuur 5: Mannen en vrouwen onder de Up2You deelnemers (N=82) Centrum Zuid Noord Nieuw-West Zuidoost Oost West vrouwen: 15 Man Vrouw

9 Ex-ama s met vergunning Ex-ama s met een verblijfsvergunning blijven in begeleiding bij SVAZ. Zij worden overgedragen aan een reguliere consulent. Bij een aantal jongeren zijn de sporen van een leven in de illegaliteit goed merkbaar. Een verblijfsvergunning leidt niet direct tot de gehoopte Door beëindiging van de overheidssubsidie liep dit Perspectiefproject experiment op 1 april 2011 af. De huiskamer aan de Rozengracht, waar ex-ama s elkaar konden ontmoeten, werd ontruimd. Resultaat tot dan toe was dat elf ex-ama s alsnog een verblijfsvergunning kregen en vier terugkeerden naar hun land van herkomst of vertrok zorgeloosheid en geluk. ken naar een ander land. In de afrondingsfase werd met 14 Van de deelnemers met een bekend adres (49) woont de Twee van de Up2You deelnemers Lieu en Bruno gemeente en partners binnen het Perspectiefproject 15 grootste groep in Amsterdam West. werden hier in Nederland de gelukkige ouders van Perspectiefproject Zaandam besproken wat er zou gebeuren met de jongeren die op een dochter. Bruno wilde graag voor zijn kind blijven In de eerste helft van het jaar konden ex-ama s in Zaandam dat moment nog in traject zaten. Een aantal jongeren is nog terecht in de huiskamer aan de Rozengracht overgedragen aan reguliere instanties. Voor alle jonge De inkomenspositie van deze jongeren is zeer zorgwekkend. Geen van de jongeren heeft een inkomen uit Angola met slechts tien euro op zak. Hij probeert met internetfaciliteiten, muziek, kranten en boeken uit ren is op advies van de betreffende Zaanse ambtenaar zorgen maar is desondanks gedwongen uitgezet naar regulier werk en slechts zeven krijgen een uitkering. Van daar een leven op te bouwen. Af en toe heeft hij landen van herkomst, Door professionele begeleiding een voorstel geschreven voor een speciaal traject in het de overige deelnemers ontvangen 28 leefgeld via SVAZ. werk, maar vaak moet hij terugvallen op vrienden. Hij werd voorkomen dat jongeren naar de illegaliteit afgleden. kader van de WIJ. Over de situatie van zeven jongeren, Resultaten De jongeren werden ondersteund bij de voorberei logeert dikwijls bij een ex-ama van Up2You die naar Angola vertrok om een internetcafé te starten. Lieu ding op een reëel toekomstperspectief in Nederland of die nog leefgeld van de gemeente ontvingen omdat niets zeker was over hun toekomst, werd een overleg met de De periode van anderhalf jaar die voor de begeleiding van deze jongeren was uitgetrokken, blijkt veel te kort gezien de complexiteit van de problematiek. Een groot aan de opvoeding van zijn dochter meer betaalt. Vaak heeft Bruno niet eens genoeg geld om zijn dochter snapt niet waarom Bruno geen financiële bijdrage jongeren was 21 jaar bij instroom in het project. in het land van herkomst. De gemiddelde leeftijd van de niet terug willen of kunnen naar het land van herkomst. De landelijke overheid wil deze jongeren de periode tot gemeente gestart. Het ging om jongens zoals Mauro die deel van de jongeren zit nog in een procedure voor een te bellen. Als hij zijn dochter wel spreekt, kan hij zo vertelt de ambtenaar in Zaandam, waar ze onder terugkeer laten afwachten in een AZC. Het gevaar is verblijfsvergunning: op medische gronden, voor verblijf haar niet uitleggen waarom hij er niet is en nooit een gelijken konden zijn, waar ze terecht komen en van groot dat deze jongeren dan in de illegaliteit verdwijnen. bij kind of voorbereiding voor een vergunning buiten cadeautje stuurt. Voor Bruno is dit zeer pijnlijk en hij waaruit je langzaam kan beginnen aan een traject en Als tijdelijke voorziening voor ex-ama s werd het pand schuld. Voor sommige aanvragen is een bewijs van de vindt het steeds moeilijker om te bellen. Nu heeft beginnen met het bieden van een perspectief. Is wel het aan de Jufferstraat 2 in Zaandam voor één dag per week identiteit nodig. Ambassades werken hier niet altijd aan Lieu, die als 13-jarig meisje naar Nederland kwam, ook belangrijkste: een plek hebben waar ze ook graag komen. ingericht. Tussen de vijftig en zestig jongeren maakten mee. Twee medewerkers van Up2You, beiden met roots geen verblijfsvergunning meer. Zij moet terug naar gebruik van deze voorziening, die nu op vrijwillige basis in Afrika, hebben hier een aantal alternatieve routes voor haar herkomstland Vietnam. Van het leven in Vietnam Grund, J-P. C.,Breeksema, J. J., Braam, R & Bruin, D. de gecontinueerd wordt. De voormalige beroepskracht is ontdekt. Op die manier kan men toch aan legale papieren kan zij zich geen enkele voorstelling maken. Zij maakt (2011) Experiment Perspectief Aanpak Voormalig bezig met het oprichten van een stichting die ook voorlichting zal geven over de situatie waarin jonge vluchte komen en kan de aanvraag voor een verblijfsvergunning zich ernstig zorgen over hoe haar dochtertje daar Alleenstaande Minderjarige Vreemdelingen, Analyse van worden gedaan. Totaal achttien Up2You deelnemers behandeld zal worden. de Resultaten, Utrecht: CVO. lingen verkeren. kregen alsnog een verblijfsvergunning. Tabel 1 Resultaten Up2You project eind 2011 Aantal ex-ama s Verblijfsvergunning 18 Teruggekeerd (of bezig met terugkeer) 12 Nog in traject ter voorbereiding van terugkeer of verblijfsvergunning 34 Totaal 64 Voor jongeren, die bezig zijn met terugkeer, kan het perspectief van de ene op de andere dag veranderen. Door een aanslag op de president in het land van herkomst kan dat land binnen een paar dagen van redelijk veilig in onveilig veranderen. Er zijn ook jongeren die geen verblijfsvergunning zullen krijgen en ook niet kunnen of willen terugkeren naar het land van herkomst. De gemeente Amsterdam heeft voor een aantal ex-ama s de voorzieningen beëindigd omdat er geen perspectief in de zaak zat, de jongere niet meewerkte of zelf koos voor illegaliteit. foto: Jeppe van Pruissen

10 foto: Jan-Reinier van der Vliet 2 Nieuwe Buren Ruim drieduizend vluchtelingen, die in de regio (kwamen) wonen of een verblijfsvergunning kregen, deden een beroep op SVAZ voor ondersteuning. Tijdens een afspraak met een medewerker overlegden vluchtelingen wat zij nodig hadden om zich zo snel mogelijk thuis te voelen in hun nieuwe woonplaats. Problemen rond een vergunningaanvraag, gezondheid, gezinshereniging of bij het vinden van een baan konden daarbij aan de orde komen. Ook praktische zaken van een nieuwkomer in de regio werden samen opgelost. Vanuit de diverse vestigingen in de regio kon SVAZ deze juridische en maatschappelijke begeleiding bieden met financiële steun van de gemeenten. Doel was dat vluchtelingen zo snel mogelijk hun eigen weg vinden en zelfstandig participeren in hun nieuwe woonomgeving. 17 Elk halfjaar publiceert het ministerie van Justitie de taakstelling huisvesting, waarin staat hoeveel vluchtelingen iedere gemeente het komende halfjaar moet huisvesten. Het aantal vluchtelingen dat moet worden gehuisvest is afhankelijk van het aantal inwoners van een gemeente. De gemeente geeft door aan het COA (Centraal Orgaan Opvang Asielzoekers) of er huizen in de gemeente beschikbaar zijn en om welk soort huizen het gaat. Het COA zoekt daar vervolgens geschikte kandidaten voor en draagt iemand voor aan de gemeente. Huisvesting Gemeente Diemen liep eind 2011 voor op de taakstelling omdat er een aantal grote gezinnen was gehuisvest. In Amsterdam - taakstelling is de Dienst Wonen Zorg en Samenleven (DWZS) verantwoordelijk voor het huisvesten van vluchtelingen. SVAZ consulenten kunnen behulpzaam zijn bij de contacten met de DWZS. Zij kunnen voorlichting geven over Woningnet, over woonregels, leefregels en over het huurcontract, de betaling van de huur en het aanvragen van huurtoeslag. In Zaanstreek-Waterland geeft de gemeente de aanmelding van een huisvestingskandidaat door het COA altijd direct door aan SVAZ en de woningcorporatie. Een SVAZ medewerker maakt vervolgens afspraken met de woningcorporatie en de vluchteling. Desgewenst gaat de medewerker ook mee naar de bezichtiging van de woning en helpen vrijwilligers bij verhuizing, klussen en inrichten. In Zaanstad zijn 92 vluchtelingen gehuisvest waarvan 83 door SVAZ werden begeleid. Uitgenodigde vluchtelingen Een bijzondere groep in Zaanstreek-Waterland vormde de uitgenodigde vluchtelingen. Zij kwamen op uitnodiging van de overheid rechtstreeks uit een vluchtelingenkamp naar Nederland. Voorheen werden de uitgenodigde vluchtelingen ook eerst in een asielzoekerscentrum opgevangen. Nieuw was de pilot om deze vluchtelingen direct na aankomst op Schiphol een passende woning aan te bieden. Begin augustus verwachtte Zaanstad het eerste gezin uit Bhutan waaraan al een woning was toegewezen. Voor de familie arriveerde, knapten vrijwilligers de woning op en zorgden voor de inrichting. Over deze nieuwe werkwijze voerden consulenten intensief overleg met de gemeente Zaanstad en woningcorporaties omdat in de toekomst waarschijnlijk meer uitgenodigde vluchtelingen op deze manier gehuisvest worden. Ook in Purmerend vond de pilot plaats. Daar kreeg een groep van tien uitgenodigde vluchtelingen drie woningen toegewezen. Binnen een week waren de woningen door vrijwilligers ingericht en voorzien van de noodzakelijke inventaris. Deze pilot verliep succesvol. Bij de evaluatie bleek dat zowel de cliënten als de gemeente tevreden waren met het verloop.

11 Ondersteuning op maat In Amstel deden 2854 en in Zaanstreek-Waterland 295 vluchtelingen een beroep op ondersteuning van SVAZ. Ruim tweederde daarvan waren mannen en eenderde vrouwen. Van de 82 herkomstlanden zijn de belangrijkste: Somalië (15%), Irak (11%) en China (7%), gevolgd door Spreekuren voor vluchtelingen in de regio Amsterdam Inloopspreekuur: dinsdag- en donderdagochtend Juridisch spreekuur: op basis van afspraken (uitgezonderd acute hulpvragen) Spreekuur Alle Kleur (voor psychische problemen): woensdag en vrijdag Tabel 2 Cliënten JMB Amsterdam Categorie Doorstroom vanuit 2010 naar 2011 Voorlichting aan nieuwe cliënten In Amsterdam werden dertien voorlichtingsbijeenkomsten voor nieuwe cliënten gehouden, in het Nederlands, in het Engels, het Somalisch en in het Tigrinya (een taal die in Eritrea en Ethiopië wordt gesproken). Onder de deelnemers werd een enquête gehouden over hun mening over de bijeenkomst, de geboden informatie en de sprekers. Aan deze enquête deden 44 cliënten mee die de voorlichting gemiddeld waardeerden met een 9. Tijdens enkele bijeenkomsten gaven deelnemers aan graag een vervolg te willen op de voorlichtingsbijeenkomst. Met hen is bekeken wat de inhoud daarvan zou kunnen zijn. Een eerste vervolgbijeenkomst voor Somalische vrouwen vond eind december plaats rond het onderwerp gezondheid. Dit was een open en informatieve bijeenkomst, die door de aanwezige vrouwen zeer werd gewaardeerd. Instroom 2011 Totaal 2011 Totale uitstroom 2011 Doorstroom 2011 naar 1e kwartaal 2012 Inburgeringsplichtigen Soedan (5%), Iran, Eritrea en Afghanistan (4%) en Nieuwkomers WI Sierra Leone, Nigeria en Ethiopië (3%). Pardonners Deze vluchtelingen werden vanaf hun aankomst ondersteund bij: Diemen Ex-AMA s met status inschrijving in het bevolkingsregister Volwassenen in Procedure Inloopspreekuur: maandag- en donderdagochtend aanvragen van een Burgerservicenummer (BSN) In procedure volwassenen regelen van een zorgverzekering Edam-Volendam openen van een bankrekening Totaal Juridisch en Maatschappelijke zaken: woensdagmiddag melding bij het UWV en uitkering aanvragen aansluitingen gas, water en licht regelen Purmerend tekenen huurcontract met de woningbouwvereniging Juridische en Maatschappelijke zaken: maandag- en zoeken van geschikte scholen voor de kinderen dinsdagochtend regelen van toeslagen en belastingzaken Instroom, doorstroom en uitstroom Cliënten Diemen aanmelden bij een inburgeringscursus of taalaanbieder Zaandam cliënten Amsterdam In Diemen waren er 1125 cliëntcontacten: 608 tijdens zoeken van een opleiding of werk. Juridische zaken: dinsdag en donderdagochtend In Amsterdam zijn ondermeer 2160 inburgeringsplichtige spreekuren en 517 tijdens begeleidingsafspraken op Samen stelden medewerker en cliënt een plan van Maatschappelijke zaken: woensdagmiddag en vluchtelingen begeleid en zes volwassenen in procedure kantoor of door huisbezoeken. Hieronder viel ook de aanpak op om de knelpunten zo snel mogelijk op te vrijdagochtend (tabel 2). begeleiding van de 38 financierbare cliënten. De duur van lossen en de zelfredzaamheid te bevorderen. Individuele de begeleidingsgesprekken was gemiddeld 50 minuten. begeleiding, groepsbegeleiding en/of doorverwijzing Voortvloeiend uit de hulpvragen werd daarnaast veel konden onderdeel uitmaken van dat plan van aanpak. Bij tijd besteed aan het regelen van zaken via telefoontjes, de ondersteuning werden alle juridische mogelijkheden brieven en . optimaal ingezet. Vluchtelingen konden hiervoor een afspraak met hun vaste consulent maken of een van de Tabel 3 Maatschappelijke begeleiding Diemen spreekuren in de regio bezoeken. Aantal cliënten Individuele maatwerkondersteuning 63 Bemiddeling naar werk 19 Inburgeringstraject 20 Begeleiding alfabetisering 14 Toeleiding naar sport en sociaalculturele activiteiten 38 De intake met de nulmeting bracht de situatie, behoeften, hulpvragen en verwachtingen van de nieuwe cliënten in kaart, evenals zijn of haar sterke en zwakke kanten. Negentien cliënten waren zover ingeburgerd dat er zicht op werk of werkbemiddeling was. Acht cliënten waren

12 bezig met hun inburgeringstraject op Staatsexamen niveau en twee studeerden op HBO niveau. Tien vluchtelingen volgden een inburgeringstraject met portfolio. Voor veertien cliënten, die nog bezig waren met alfabetiseren, was ondanks intensieve begeleiding geen zicht op zelfredzaamheid. Voor vier van hen kreeg SVAZ toestemming voor een derde jaar begeleiding in vooral gezinnen met kinderen gehuisvest. Daarom werd veel aandacht besteed aan het aanmelden van kinderen bij kinderdagverblijven en scholen, zodat de kinderen en hun ouders zo snel mogelijk mee kunnen doen met het onderwijsprogramma, de inburgering, taaltraining of alfabetiseringscursus. Moeilijk, maar niet onmogelijk Soad Assaban: Ik ga soms ook mee naar afspraken, help bij het lezen van brieven en probeer dat zo te doen dat mensen begrijpen waar het over gaat. Dan ben je automatisch ook met taalcoaching bezig. Je moet veel geduld hebben en niet opgeven. Soms is het moeilijk om tot mensen door te dringen. Het kost ook tijd om vertrouwen te winnen. Mensen hebben soms zoveel meegemaakt, dat het voor hen moeilijk is om aanvragen leidden ook tot veel meer vragen over naturalisatie. Vooral pardonners bezochten vaak de spreekuren om hierover vragen te stellen. Eind van het jaar kregen de Pardonners een brief over het verkrijgen van het Nederlanderschap. Vijf jaar nadat zij legaal in Nederland wonen, kan een verzoek tot naturalisatie worden ingediend. Voor de meeste Pardonners geldt dat zij vanaf 15 juni 2012 voldoen aan die voorwaarde. Knelpunt 20 iemand te vertrouwen. Maar als je hun vertrouwen hebt, heb je alles. is dat veel Pardonners niet kunnen naturaliseren omdat zij een 21 Cliënten Zaanstreek-Waterland Bij de juridische taakgroep in Purmerend waren er 457 cliëntcontacten met nieuwkomers en 66 met oudkomers tijdens de gecombineerde spreekuren op maandag- en dinsdagochtend. Cliënten konden daar direct terecht met maatschappelijke of juridische hulpvragen. Op dinsdag- en donderdagmiddag konden cliënten een langere afspraak maken. Daarnaast waren er mogelijkheden voor hulp bij administratie en het afleggen van huisbezoeken. De maatschappelijke taakgroep in Purmerend startte 29 nieuwe trajecten maatschappelijke begeleiding naast de zeven al lopende trajecten. Voor de nieuwe statushouders was de eerste opvang erg intensief en moeilijk omdat ze zoveel verschillende zaken tegelijk moeten regelen en onthouden. Daarnaast vormen de taal en de financiën een grote barrière. Strikt bijgehouden werd of de nieuwkomers binnen de gestelde termijn een aanbod voor inburgering/taaltraining krijgen. Voor drie jongeren werd een passend leeraanbod gedaan. In Purmerend worden Tabel 4 Cliënten Maatschappelijke Begeleiding Zaanstreek-Waterland 2011 Doorstroom Instroom Totaal Uitstroom Zaanstad Wormerland Oostzaan Landsmeer Waterland Purmerend Totaal Opvoedingsondersteuning In Diemen is 60% van de volwassen cliënten in behandeling voor trauma bij Centrum 45 of het AMC. Dit werkt vooral ook door in de opvoeding van de kinderen uit deze gezinnen. Voor vijf gezinnen is bemiddeld naar scholen en hulpverlening in verband met opvoedingsmoeilijkheden en complexe problematiek. Door SVAZ werd deelgenomen aan het zorgbreedteoverleg van medewerkers van de basisschool en van gezondheids- en maatschappelijke diensten. Vrijwilligers zijn in een aantal gezinnen ingezet ter ondersteuning. De positieve resultaten werden in de loop van 2011 zichtbaar. Na signalering van meer opvoed- en relatieproblemen door onze taalcoaches en vrijwilligers tijdens huisbezoeken in de gezinnen is een onderzoeksplan opgesteld en uitgevoerd. De aanbevelingen zijn besproken met de coördinator van het Ouder-Kind-Centrum, met de wethouder en met de jeugdarts van de GGD. Soad Assaban is maatschappelijk begeleider in Diemen. Ik ga bij mensen op huisbezoek en help hen met de problemen die zij ervaren. Daarbij praten we ook over de opvoeding en de gezondheid van kinderen. Tandenpoetsen van kinderen staat bijvoorbeeld niet altijd hoog op het lijstje. Ik vertel een moeder dan hoe dat hier in Nederland gaat en kijk hoe ze daarop reageert. De opvoeding is een gevoelig onderwerp maar de meeste moeders willen er toch graag over praten. Ze zijn nieuwsgierig naar hoe wij dat hier aanpakken. Bij gezondheidsproblemen van kinderen kan ik ouders ook doorverwijzen als ze dat zelf willen. Naar een tandarts, logopedist of psycholoog. Ik woon zelf in Diemen en weet hier de weg. Deuren open Ik heb veel gehad aan de trainingen die ik bij Vluchtelingen-Werk heb gevolgd. Je weet nu hoe het zit bij de IND en hoe het werkt. Belangrijk is om je kennis up-to-date te houden. VluchtelingenWerk maakt deuren open voor vluchtelingen. Vrijwilligers kunnen vluchtelingen naar het reguliere aanbod brengen. VluchtelingenWerk vormt de brug naar het reguliere aanbod waar vluchtelingen zelf niet terecht komen. Dat levert meer op dan het kost. Het zou heel jammer zijn als door bezuinigingen deze begeleiding door VluchtelingenWerk wegvalt. Psychosociale ondersteuning In Amsterdam werd onderzocht of de trainingen psychoeducatie nog voldeden aan een behoefte. Sinds AlleKleur zorg spreekuur houdt op het kantoor van SVAZ is de toegang tot de GGZ voor SVAZ en de cliënten veel beter geworden. Uit de evaluatie van SVAZ met AlleKleur zorg bleek dat er van beide kanten tevredenheid is. Steeds meer cliënten maken gebruik van deze dienstverlening en inmiddels zijn er meerdere medewerkers van AlleKleur zorg die bij SVAZ spreekuur houden. In overleg kan doorverwezen worden naar het algemeen maatschappelijk werk dat AlleKleur zorg ook zelf in huis heeft. Geconcludeerd werd dat de training psycho-educatie geen aanvullende waarde meer heeft. Groot punt van zorg is de eigen bijdrage voor de GGZ die vanaf 1 januari 2012 zal gaan gelden. De eigen bijdrage in de tweedelijns GGZ bedraagt 200 euro en voor intramurale zorg 145 euro per maand. Naturalisatie Voor de juridische taakgroep in Purmerend speelden procedures van gezinshereniging, aanvragen van vergunningen voor onbepaalde tijd (voor tien cliënten) en verlenging van verblijfsvergunningen een belangrijke rol. De ingediende gelegaliseerde geboorteakte en een nationaal paspoort moeten overleggen. Afdeling Burgerzaken stuurde alle inwoners van Purmer end, waarvan de nationaliteit onbekend was, een brief met het verzoek om indien mogelijk de nationaliteit aan te tonen. Heel veel briefontvangers kwamen met vragen naar het spreekuur. Gezinshereniging Honderden vluchtelingen zochten ondersteuning bij SVAZ om te worden herenigd met partner en kinderen. Volgens internationale verdragen heeft iedereen recht op gezins-leven. Dat geldt zeker voor vluchtelingen die tijdens hun vlucht vaak op dramatische wijze van hun familie werden gescheiden. Zodra een vluchteling een verblijfsvergunning heeft gekregen, heeft hij of zij daarom recht om gezinsleden te laten overkomen. Het steeds strakker aangescherpte toelatingsbeleid en de voortdurend stijgende leges voor vergunningen noodzaakten de juridische begeleiding alle zeilen bij te zetten om de procedures tot een succes te maken. Het spreekuur in Zaandam werd in het eerste half jaar 36 keer en in het tweede half jaar 75 keer bezocht in verband met gezinshereniging. De verhoogde leges voor de diverse verblijfsvergunningen, vooral voor gezinshereniging, bleken een nog hogere drempel op te werpen voor cliënten die zich met hun gezin wilden herenigen. In Purmerend startten vijf gezinsherenigingsprocedures. Vanwege het vernieuwde beleid van de IND verliepen deze aanvragen stroef. Die ervaring was er ook in Edam-Volendam met twee aanvragen voor gezinshereniging. Opvallend was dat er nogal wat stukken zoek raakten bij de IND. Omdat er geen ontvangstbevestigingen meer worden gestuurd duurde het lang voordat men hier achter kwam. Heel vervelend waren de enorm lange wachttijden bij telefonisch contact met de IND. Dit maakt het werk lastig. Wachttijden van meer dan een kwartier leken eerder regel dan uitzondering.

13 Figuur 8: Leeftijden van mannen en vrouwen die gezinshereniging aanvroegen (N=246) Man Vrouw In Amsterdam waren onder de 246 gezinsherenigers 98 Somalische gezinnen, tussen tien en twintig gezinsherenigers uit zowel China (20), Eritrea (17), Nepal (13) als Myanmar (12) en een tot acht gezinnen uit 26 andere landen. Tweederde van de aanvragers zijn man en een derde vrouw. Het overgrote deel van de mannen (70%) en van de vrouwen (64%) nam deel aan een inburgeringscursus en bijna 20% wachtte op aanmelding door DWI, plaatsing of kinderopvang. Dertig gezinsherenigers hebben een betaalde baan, soms met een aanvullende uitkering. Van de jongeren hebben er 44 een WIJ uitkering en 151 van de overigen een WWB uitkering. Vergeleken met het totale cliëntenbestand hebben gezinsherenigers vaker geen onderwijs of alleen onvoltooid basisonderwijs (40% tegenover 28% van het totaal). Het percentage gezinsherenigers met een HBO of wetenschappelijke opleiding is wel een afspiegeling van het totale cliëntenbestand Geen DNA aanbod Schuldpreventie en schuldhulpverlening De bezuinigingen waren voor de Purmerendse gemeenteraad Het streven was altijd om gezinsleden van erkende vluchtelingen Vluchtelingen die zonder geld of goederen in de regio ko reden om het budget voor preventieve schuldhulp zo snel mogelijk na te laten reizen. De aanvraagmen wonen, worden direct geconfronteerd met steeds verlening te schrappen en alle beschikbare middelen de 50 procedure neemt echter steeds meer tijd in beslag. hoger wordende kosten voor leges, zorgvoorzieningen komende jaren in te zetten op de arbeidsmarktparticipatie Biologische kinderen over laten komen bleek een vrijwel en huur. Uitkeringsinstanties laten bovendien nogal eens van de meest kansrijke groepen. 25 onmogelijke wens. Jarenlang was het gebruikelijk dat een lang op betalingen wachten. De basis voor de schuldenproblematiek DNA-aanbod door de IND werd gedaan om de gezinsband van vluchtelingen is daarmee al bij aan 0 vast te stellen. Nu worden achtergebleven gezinsleden komst in de gemeente gelegd. Uit veel cliëntcontacten jaar jaar jaar 50+ eerst onderworpen aan identificerende interviews. De blijkt dat het feit dat cliënten veel moeite hebben met de kans dat daar verschillen uit naar voren komen is groot. Nederlandse taal en begrip van wet- en regelgeving vaak Als er dan bij de IND twijfel bestaat over de gezinsband resulteert in betalingsachterstanden bij diverse instanties Figuur 9: Opleidingsachtergrond gezinsherenigers (N=246) en bedrijven. Veel cliënten moeten daarom worden volgt geen DNA-aanbod en wordt de aanvraag afgewezen. Daarnaast maakte de IND bekend dat door de grote hoeveelheid doorverwezen naar de schuldhulpverlening. Schuldpre HBO/WO aanvragen voor gezinshereniging de beslisterventie en aandacht voor de kwaliteit van de schuldhulp Onvoltooid Voltooid mijn van zes maanden niet gehandhaafd kon worden. Het verlening behoren daarom tot de prioriteiten van SVAZ. HAVO/VWO/MBO juridisch team van SVAZ maakte diverse malen na een behandelduur MAVO/LBO/VBO van zes maanden gebruik van de klachtenunit van de IND. Verrassend was dat dit regelmatig leidde tot Basisonderwijs daadwerkelijke aandacht voor het desbetreffende dossier Geen en soms zelfs tot een positief resultaat. Onmogelijke opgaven Niet alleen in Nederland, ook in het buitenland ondervonden gezinsherenigers problemen met instanties. Een aantal ambassades - Jemen en Asmara bijvoorbeeld - werden gesloten of werkten op halve kracht. Gezinsleden kwamen daardoor in een onmogelijke situatie terecht. Nareizende Somaliërs moesten zich in Nairobi of Addis Abeba melden bij de Nederlandse ambassades. Ook als zij zich in Jemen bevonden moesten Somaliërs de gevaarlijke reis naar Kenia of Ethiopië ondernemen. In Syrië konden Irakese gezinsleden niet meer terecht in Damascus nadat het ambassadepersoneel was teruggetrokken wegens de veiligheidssituatie in het land. Van nareizende gezinsleden werd verlangd zich bij de ambassade in Jordanië te melden. Dat bleek onmogelijk omdat ze geen visum voor Jordanië kregen. Volgens het nieuwe wetsvoorstel schuldhulpverlening zijn gemeenten verplicht om een beleidsplan schuldhulpverlening vast te stellen. Preventie is ook een onderdeel daarvan. De schuldhulpverlening moet breed toegankelijk zijn en de wachttijd moet beperkt blijven. In juni constateerde de Amsterdamse ombudsman in zijn rapport over de schuldhulpverlening dat slechts voor 23% van de aanvragers oplossingen waren gevonden. De processen sluiten niet goed op elkaar aan en schuldeisers aarzelen om aan schuldsanering mee te werken. De Amsterdamse ombudsman pleitte voor een betere overdracht, het actief benaderen van schuldeisers door de kredietbank en adviseerde goede nazorg. De wethouder nam alle aanbevelingen over. In Amsterdam besloot de gemeenteraad om de ergste effecten van de cumulatie van rijksbezuinigingen tijdelijk op te vangen. Wegvallende middelen bij risicojongeren, armoede en re-integratiebeleid worden in 2012 gedeeltelijk en incidenteel aangevuld. Project Schuldpreventie Niet in het projectplan beschreven, maar wel een belangrijke factor bij het voorkomen van schulden, waren de voorlichtingsbijeenkomsten voor nieuwe cliënten. Vast onderdeel van de bijeenkomsten vormden de onderwerpen geld lenen, schulden, vaste lasten, colportage, kopen op afbetaling en een uitleg over sociale voorzieningen. Ook werd aandacht besteed aan het ordenen van de post en de administratie. Deelnemers kregen allemaal een ordner met tabbladen mee om hun papieren op te bergen. Dit is vaak een eerste stap in het leren overzicht te houden op je eigen financiën. Hiermee werden in Amsterdam 139 vluchtelingen in groepsverband bereikt. Ook in Zaanstad waren er groepsbijeenkomsten met cliënten om gezamenlijk formulieren in te vullen en hebben vrijwilligers en stagiairs extra tijd besteed aan het beperken van de schuldenproblematiek. In een aantal gevallen werd huisuitzetting voorkomen door adequaat optreden. In samenwerking met Impuls werd een training schuldpreventie ontwikkeld. De preventieve training werd aangeboden in groepsverband, waarbij de volgende thema s aan bod kwamen: post sorteren, besteedbaar inkomen, voorliggende voorzieningen, kasboek, en een introductie op internet bankieren. Er werden twee trainingen voor vluchtelingen gegeven, een in het Nederlands en een in het Engels. Totaal 21 vluchtelingen zijn door de training ondersteund in het opmaken van een begroting en inzicht verwerven in hun eigen financiële handelen.