Herziening van de WWB-raming voor het Centraal Economisch Plan 2012

Transcriptie

1 Herziening van de WWB-raming voor he Cenraal Economisch Plan 2012 CPB Achergronddocumen Maar 2012 Gijs Roelofs 1

2 Samenvaing In di CPB Achergronddocumen word een nieuwe ramingsregel voor he bijsandsvolume gepreseneerd. He CPB raam vier maal per jaar de oale bijsandsuigaven. He miniserie van SZW informeer gemeenen op basis hiervan drie keer per jaar over de hooge van he macrobudge in he kader van de We werk en bijsand (WWB): in sepember van he voorgaande jaar over he voorlopige budge, in juni/juli van he lopende jaar over he nader voorlopige budge en in sepember van he lopende jaar over he definiieve budge. Recenelijk is gebleken da de ramingsregel 1 kan worden verbeerd door preciezer rekening e houden me de doorwerking van voorspelfouen ui he verleden naar oekomsige ramingen. In he onderhavige documen word op basis van hisorische gegevens gescha wa de opimale doorwerking van voorspelfouen ui he verleden is. In de ramingen o aan he CEP 2012 werd nog een ad hoc doorwerking oegepas via een zgn. auonome bijselling. Als bijproduc van deze verbeerde doorwerking vinden we een wa serkere invloed van de werkloze beroepsbevolking op he bijsandsvolume. Een voorspelfouenanalyse op basis van ijdreeksen o en me 2010 laa zien da de nieuwe ramingsregel aanzienlijk beer preseer dan de oude. 1 He beref hier de ramingsregel die vanaf 2010 in gebruik was. Daarvóór werd een eerdere ramingsregel gehaneerd waarop deze conclusies slechs beperk van oepassing zijn. 2

3 1 Herschaing WWB-ramingsregel Aanleiding De wwb-raming die sinds 2010 word gehaneerd, 2 is een error correcion model waarin iedere afwijking ussen raming en realisaie oegeschreven word aan een e hoog uigevallen realisaie van he wwb-volume. In de volgende drie jaren hersel die e hoge realisaie zich weer volledig riching he (implicie bekend veronderselde) evenwichsniveau: 2 3 wwb Hierin zijn de epsilons de voorspelfouen in de voorgaande drie jaren, ofewel: i wwb i, realisaie wwb i, en (nie e verwarren me wwb) saa voor de (gecorrigeerde) werkloze beroepsbevolking. De dakjes geven aan da he om geraamde (in plaas van geobserveerde) grooheden gaa. He probleem me di model is da geen ruime word gelaen voor onvolkomenheden in de (implicie gemodelleerde) relaie ussen wwb- en -volume. Wanneer de raming e laag bleek ui e vallen in jaar, word de raming voor de jaren +1,...,+3 verder verlaagd. Indien echer de hoge realisaie in jaar juis door een imperfecie van he model veroorzaak werd - wa nie onwaarschijnlijk is - zal hierdoor de raming in jaar +1 naar alle waarschijnlijkheid nog meer e laag blijken e zijn dan de realisaie. In de prakijk lijk he dan ook meer voor de hand e liggen om in geval van een e lage raming in jaar de raming voor jaar +1 juis omhoog bij e sellen. Hoe groo die bijselling moe zijn, zullen we hieronder schaen aan de hand van een recene ijdreeks. Een nieuwe rekenregel Om e bepalen in welke mae we de epsilons he bese kunnen mee- of egenboeken in volgende jaren, hebben we een ijdreeks geconsrueerd me wwb- en -cijfers van 1987 o en me Deze periode omva ongeveer weeënhalve conjuncuurgolven. De periode voor 1987 is nie meegenomen omda de cijfers een grilliger beeld veronen (en de insiuies voor oudere jaren zijn seeds minder goed vergelijkbaar me de huidige). De -cijfers zijn (ongeveer) jaargemiddelden die uieindelijk afkomsig zijn ui de enquêe beroepsbevolking van he CBS. Merk op da we gerealiseerde -cijfers gebruiken in plaas van voorspelde -cijfers; we nemen hier aan da de voorspelde -cijfers die gebruik worden voor de wwb-ramingen slechs willekeurige afwijkingen 2 Zie Frank van Es, 2010, Invloed WWB op gebruik bijsand, CPB Documen 209, Cenraal Planbureau; na deze publicaie is op basis van overleg me de miniseries van SZW en Financiën de error correcion componen aan de ramingsregel oegevoegd. Deze oevoeging was o op heden echer nie empirisch geoes. 3

4 veronen van de uieindelijke gerealiseerde cijfers. De wwb-cijfers van zijn jaargemiddelden zoals gepubliceerd door he CBS. De wwb-cijfers van zijn gemaak ui jaarulimo-cijfers afkomsig ui de langjarige reeks bijsandsvolume van he CBS. Deze cijfers zijn paarsgewijs gemiddeld om op jaargemiddelden ui e komen en de reeks is aangesloen op de reeks door een consane offse van 15 dzd (veroorzaak door bijsand 65-plussers). De delawwb cijfers worden ensloe ondaan van een lineaire rend (veronderseld beleidseffecen), waarna diverse modellen gescha worden me behulp van STATA. He resulerende model voor de wwb-raming saa weergegeven in abel 1. Hierin zijn de coëfficiënen op en amelijk robuus voor de modelspecificaie en gekozen ijdsperiode. De coëfficiën op is minder nauwkeurig bepaald, maar is wel duidelijk posiief. Di beeken da we voorspelfouen ui he verleden (deels) moeen meeboeken in plaas van egenboeken. De belangrijkse bevindingen zijn: 1. He egenboeken van de epsilons is zoals verwach nie opimaal. Geen enkel model leid per saldo o he egenboeken van de afwijkingen ui de voorafgaande jaren, zoals he huidige error correcie model verondersel. In plaas daarvan blijk he opimaal e zijn om een flink deel van de voorspelfou ui de voorgaande periode mee e boeken om zo de raming aan e passen aan de realisaies. 2. We vinden een serker verband ussen muaies werkloze beroepsbevolking en muaie wwb, zoals bij de oude ramingsregel o 2010 ook he geval was (zie Tabel 1). Ne als bij de huidige ramingsregel vanaf 2010 zien we geen overuigend bewijs om de muaie beroepsbevolking van wee jaar geleden als verklarende variabele op e nemen. 3. Omda de hoeveelheid beschikbare daa beperk is, lijk he versandig om een klein model me een beperk aanal coëfficiënen e haneren. Daarmee word voorkomen da oekomsige ramingen uischieers veronen op grond van ruis ui he verleden. We beperken ons daarom o een enkele epsilonerm,. 4. Hoewel he MA(1) model neig naar een groe epsilon-coëfficiën van ongeveer 0,8 sellen we een ies kleinere coëfficiën van 0,5 voor. Daarmee resuleer een vloeiendere raming die zich minder abrup aanpas aan voorspelfouen ui de vorige periode en die geen overshooing veroon. Tabel 1: Overzich wwb-ramingsregels. wwb o medio vanaf medio vanaf CEP De modellen in beeld Ondersaande figuren geven de resulaen weer van de drie ramingsmodellen ui abel 1. De oude ramingsregel o medio 2010 (Figuur 1) loop in fase acher op de werkelijke wwb-onwikkeling, me name de laase ien jaar, doorda deze (e) serk leun op de werkloosheid in de voorgaande wee jaren. De ramingsregel die vanaf medio 2010 in gebruik is, reageer sneller op de werkloosheid dan de oude raming en pas dus beer bij de onwikkeling van de afgelopen ien jaar. Door oevoeging van de error correcie preseer de ramingsregel echer slecher: hij loop in de prakijk (gegeven de lenge van een business cycle) in fase voor op de beweging van de wwb, erwijl evens de voorspelde ampliude e klein is (Figuur 2). Bovendien onspoor deze raming volledig wanneer de wwb- 4

5 muaie over langere ijd gemiddeld posiief of negaief uival, doorda he model geheel nie aangepas word aan de geïmpliceerde verschuiving in srucureel wwb-volume (da probleem is in Figuur 2 slechs beperk zichbaar omda de wwb-muaies hierin gecorrigeerd zijn voor lineaire rends in de reeks). De voorspelfou word dan seeds groer door he volledig egenboeken van voorspelfouen ui he verleden. De nieuwe ramingsregel (Figuur 3) rach bovensaande problemen op e lossen. De ampliude van de wwb-beweging word herseld o een niveau da beer aanslui bij de waarnemingen en de raming krijg nu ook de juise fase. Bovendien word ervoor gezorgd da de raming nie onspoor doorda voorspelfouen ui he verleden gedeelelijk meegeboek worden in een nieuwe raming. Figuur 1: Gebruike ramingsregel o medio 2010 (zie Tabel 1). 5

6 Figuur 2: Gebruike ramingsregel vanaf medio 2010 (zie Tabel 1). Figuur 3: Nieuwe ramingsregel (zie Tabel 1). Alernaieven: aansluiing bij de huidige ramingsregel Kunnen we volsaan me he aanpassen van uisluiend de coëfficiënen van de epsilons, en nie die van de? Om die vraag e beanwoorden saa in Figuur 4 allereers de huidige ramingsregel weergegeven waarbij we alleen de -ermen hebben meegenomen, me andere woorden de error correcie is geheel weggelaen. He is duidelijk da de ampliude van de wwb-beweging behoorlijk onderscha word. Wanneer we deze uigeklede ramingsregel herschaen me STATA vinden we 6

7 inderdaad wederom groere coëfficiënen op de -ermen. Zie Tabel 2. He driving process is dus serker dan word veronderseld me de huidige ramingsregel. Zoals e zien in Figuur 5 leveren de groere coëfficiënen een veel beere raming op me de juise ampliude. We kunnen deze ekorkoming proberen e beperken door in plaas van groere coëfficiënen op de -ermen een epsilon-erm mee e nemen. He is in da geval opimaal om ca. 80% van de voorspelfou bij e boeken; de ramingsregel gaa meer riching een random walk. Zoals e zien in Figuur 6 is di echer nie opimaal aangezien de raming nu srucureel acher lijk e lopen op de realisaie. Da is begrijpelijk: de raming word e weinig gedreven door de acuele onwikkeling van de en e veel door de realisaie in de voorgaande periode. Tabel 2: Verkenning second bes wwb-ramingsregels. wwb huidig zonder EC herscha zonder EC huidig, EC herscha Figuur 4: Alleen -ermen, huidige coëfficiënen nie herscha (zie Tabel 2). 7

8 Figuur 5: Alleen -ermen, coëfficiënen herscha (zie Tabel 2). Figuur 6: Huidige -coëfficiënen, enkel error correcie herscha (zie Tabel 2). Conclusie Ui de onderhavige analyse blijk da voorspelfouen ui he verleden nie moeen worden egengeboek maar juis moeen worden meegeboek. Als he basismodel in een bepaald jaar een e lage voorspelling geef, is de kans he groos da da in he daaropvolgende jaar ook he geval is. To nog oe werd echer (implicie) aangenomen da een e lage basisvoorspelling leid o een e hoge voorspelling in he daaropvolgende jaar. Naas deze verbeering van he model blijken de 8

9 coëfficiënen van de werkloze beroepsbevolking (he drijvende proces) groer dan in de ramingsregel die sinds medio 2010 in gebruik is. 3 Op basis van de beide aanpassingen resuleer de ramingsregel: wwb beleid auonoom overeenkomsig de onderse rij van Tabel 1, me oevoeging van evenuele geraamde beleidseffecen en een evenuele auonome bijselling op basis van overige aanvullende informaie. Tabel 3 va o slo de presaies van alle beschouwde ramingsregels samen in een aanal saisische maen voor de laase ien jaar in de reeks (in duizenden uikeringsjaren). Tabel 3: Presaies van de verschillende ramingsregels in de periode Ramingsregel mean squared error mean absolue error mean error o medio vanaf medio vanaf CEP huidig zonder EC herscha zonder EC huidig, EC herscha De coëfficiënen sluien beer aan bij de raming die o 2010 gehaneerd werd. De reden daarvoor is de verschillende schaingsmehode: de ramingsregel vanaf 2010 is gescha op basis van paneldaa op gemeeneniveau in plaas van een ijdreeks op naionaal niveau. He voordeel van paneldaa op gemeeneniveau was da gebruik kon worden gemaak van een relaief kore en dus acuele ijdreeks. He nadeel was da de coëfficiënen (deels) gescha werden op basis van zogenaamde beween -variaie: hoe he bijsandsniveau verander als je van een gemeene me lage werkloosheid naar een gemeene me hoge werkloosheid gaa. Voor he ramen van he landelijke bijsandsvolume lijk de wihin -variaie echer relevaner e zijn: hoe he bijsandsvolume verander als de werkloosheid door de ijd verander. 9

10 Appendix: schaingsresulaen Tabel 5: Schaingsresulaen ui STATA, diverse varianen inclusief sandaardfouen. wwb 1 2 ARMA(0,0), (0.04) 0.19(0.04) - - ARMA(0,0), (0.06) 0.16(0.06) - - ARMA(0,0), (0.04) 0.18(0.04) 0.00(0.03) - ARMA(0,0), (0.05) 0.16(0.05) 0.01(0.03) - ARMA(0,1), (0.04) 0.19(0.05) - 1(1500) ARMA(0,1), (0.04) 0.19(0.04) - 0.8(0.4) 10