GEBIEDSONTWIKKELING CROY VISIE EN MAATREGELEN

Transcriptie

1 VISIE EN MAATREGELEN PROVINCIE NOORD-BRABANT, GEMEENTE HELMOND, GEMEENTE LAARBEEK, STICHTING GELOOF, HOOP EN LIEFDE, ZLTO, STICHTING MIDDENGEBIED, SAS 17 juli /ZF7/360/201377

2 sas Stichting Archeologisch Samenwerkingsverband Gewest Helmond en Omgeving /ZF7/360/ ARCADIS & Bureau Praedium 2

3 Inhoud 1 Inleiding Aanleiding Doel Proces Uitvoering Status Leeswijzer 9 2 SWOT-analyse Inleiding SWOT-analyse landbouw SWOT-analyse natuur SWOT-analyse landschap en cultuurhistorie SWOT-analyse recreatie 12 3 Gebiedsanalyse Historische kaart Historische kaart Topografische kaart hoogteligging 16 4 Integrale visie 17 5 Aan de slag! Inleiding Overkoepelend Deelgebieden /ZF7/360/ ARCADIS & Bureau Praedium 3

4 5.3.1 Landschapseenheid 1: Eenselaar Landschapseenheid 2: Akkers Landschapseenheid 3: Beekdal Landschapseenheid 4: Kern landgoed Landschapseenheid 5: Overgangsgebied Geeneind, Laag en Hoog strijp, Overbrug Landschapseenheid 6: Kruisschot Landschapseenheid 7: De Warande Landschapseenheid 8: Overbrug 45 6 Uitvoeringsprogramma: Deelplan Overkoepelend Voorlichting en aanleg nieuwe landschapselementen Nieuwe regeling groene en blauwe maatregelen Realisatie Croy-huisstijl Uitbreiding/versterking lokale productieketen Aanleg recreatieve routestructuren Toegangsplekken Opstellen en uitvoeren verkeersplan Educatieve functie gebied Croy verstevigen Kavelruilproject Onderhoud historische gebouwen Eenselaar Akkers Bescherming landschapswaarden in bestemmingsplan Oude Toren als recreatief element Beekdal Kern Landgoed Versterkingsplan kern landgoed Maatschappelijke functies in het kasteel en de kasteelboerderij Overgangsgebied Geeneind, Laag en hoog Strijp, Overbrug Kruisschot Nieuwe burgerwoningen (op Kruisschot) /ZF7/360/ ARCADIS & Bureau Praedium 4

5 7 Financiering en organisatie Financiering Organisatie Overzicht financiering 76 Bijlage 1 Huidige situatie en bestaand beleid 79 Bijlage 2 Straatnamen 83 Colofon /ZF7/360/ ARCADIS & Bureau Praedium 5

6 110502/ZF7/360/ ARCADIS & Bureau Praedium 6

7 HOOFDSTUK 1 Inleiding 1.1 AANLEIDING Landgoed Croy ligt tussen de kernen Aarle-Rixtel, Stiphout en Helmond en het bosgebied ten zuiden van Lieshout. Het landgoed maakt onderdeel uit van het regionaal landschapspark Middengebied. Het is in het provinciaal beleid dan ook aangeduid als stedelijk uitloopgebied en landschapsontwikkelingszone. Het landgoed bestaat uit een kasteel en circa 210 hectare grond en is in eigendom van de Stichting Geloof Hoop en Liefde, die de gronden verpacht. Uit een studie van de ZLTO-afdeling Laarbeek blijkt dat een groot deel van de pachters geen bedrijfsopvolger heeft. Bij een autonome ontwikkeling zullen de gronden, die versnipperd vrij komen, pragmatisch in pacht uitgegeven worden. De melkveehouderij en het grasland zullen dan op termijn worden vervangen door maïsteelt of vollegronds groenteteelt. Deze autonome ontwikkeling is niet wenselijk omdat het leidt tot versnippering voor de landbouw en verlies van natuur-, landschaps- en cultuurhistorische waarden. Zowel de pachters als de Stichting GHL hebben besloten te bezien of gebiedsontwikkeling een meerwaarde kan opleveren voor beide partijen. De provincie Noord-Brabant heeft, vanuit haar eindverantwoordelijkheid voor het bereiken van de reconstructiedoelen, besloten om in nauwe samenwerking met betrokken partijen een integraal uitvoeringsplan op te laten stellen voor de gebiedsontwikkeling Croy. Hierbij is ervoor gekozen het landgoed in zijn omgeving te bezien. Het gebied waarop deze visie betrekking heeft, wordt op hoofdlijnen begrensd door de woonkern Stiphout in het zuiden, de Stiphoutse Bossen in het westen, die Kievitslaan in het noordwesten en noorden (gaat over in de Lieshoutseweg) tot aan de kern van Aarle-Rixtel. In het oosten wordt het gebied begrensd door de Kanaaldijk en de huidige en toekomstige bebouwing van Helmond volgens het Algemeen Structuurplan Helmond De rode lijn op de kaart hiernaast vormt de grens van het plangebied. De zwarte lijn is de gemeentegrens. Zie ook bijlage /ZF7/360/ ARCADIS & Bureau Praedium 7

8 REGIONAAL LANDSCHAPSPARK MIDDENGEBIED Het regionaal landschapspark Middengebied is een sterk begrensd centraal park met een karakteristieke cultuurhistorische structuur. Het park is een toeristisch recreatief uitloopgebied voor de stedeling, maar heeft daarnaast ook een belangrijke functie als ecologisch transportgebied. Het regionaal landschapspark is opgebouwd rond een centrale bosgordel en bestaat uit de landgoederen Croy, Gulbergen en Dommelvallei (Gerwen/Nederwetten). Deze landgoederen zijn qua functie en uitstraling complementair aan elkaar. In de opzet van het park wordt nadrukkelijk gebruik gemaakt van de bestaande kracht en identiteit van het gebied en van bestaande initiatieven die voortkomen uit het reconstructieplan. Stichting GHL wil primair invulling geven aan haar statutaire doelstellingen: de duurzame instandhouding van kasteel en landgoed plus de eigen maatschappelijke doelstelling (ondersteuning van bejaarden en behoeftigen). GHL wil, op grond van haar maatschappelijke verantwoordelijkheid, ook deelnemen aan het richting geven en uitvoeren van projecten met het doel de landschappelijke, ecologische en cultuurhistorische waarde van het gebied en ook de recreatieve aantrekkelijkheid te versterken. GHL is wel van mening dat treffen van voorzieningen/maatregelen van algemeen belang (waaronder begrepen het verhogen van de landschappelijke, cultuurhistorische en recreatieve aantrekkelijkheid van het gebied) primair een overheidstaak is en dat die derhalve ook volledig door de overheid gefinancierd dient te worden. Daarnaast ziet GHL het als haar taak om ervoor te waken dat een duurzame economisch rendabele exploitatie van kasteel en landgoed gewaarborgd wordt. Dit enerzijds als noodzakelijke basis voor een duurzame instandhouding en anderzijds in het belang van de huidige en toekomstige grondgebruikers (pachters, huurders) op het landgoed. 1.2 DOEL GRENZEN REGIONAAL LANDSCHAPSPARK Het proces van gebiedsontwikkeling heeft als doel om op lange termijn voldoende economische dragers in het Croy-gebied te houden, waarbij de ecologische, landschappelijke en cultuurhistorische waarden worden behouden en versterkt en de functie van stedelijk uitloopgebied wordt ingevuld. Hiermee worden in feite alle doelen uit het reconstructieplan bereikt. Hierbij kan het gebied niet los worden gezien van haar omgeving zoals de ontwikkelingen rondom het regionaal landschapspark Middengebied en het Regionaal Structuurplan regio Eindhoven/Provinciaal uitwerkingsplan Zuidoost-Brabant. Om dit doel te bereiken is voorliggend plan opgesteld. Dit plan bevat een visie op het totale gebied, een beschrijving van de gewenste toekomstige ontwikkelingen per deelgebied en een uitvoeringsprogramma. Voorliggend rapport is niet alleen een uitvoeringsprogramma voor reeds bekende projecten, maar vormt tevens het toetsingskader voor alle toekomstige ontwikkelingen. Voorliggend plan bevat zo veel mogelijk een evenwicht tussen de drie P s uit de duurzaamheidsdriehoek: People, Planet, Profit. Het plan is dan ook een totaalpakket dat in zijn geheel uitgevoerd moet worden. Door alleen enkele parels uit te voeren, gaat het evenwicht uit de duurzaamheidsdriehoek verloren. Het voorgaande houdt echter niet in dat bepaalde projecten niet naar voren kunnen worden gehaald /ZF7/360/ ARCADIS & Bureau Praedium 8

9 Wanneer een project kan rekenen op het benodigde draagvlak bij alle belanghebbenden kan tot uitvoering worden overgegaan. Uiteindelijk dient op de middellange termijn voldoende evenwicht te zijn tussen de P-thema s. 1.3 PROCES PROCES LANDSCHAPSPARK Voor de ontwikkeling van het regionaal landschapspark is een stuurgroep geformeerd waarin de gemeenten Eindhoven, Helmond, Laarbeek, Geldrop- Mierlo, Nuenen, de provincie Noord-Brabant en het SRE participeren. Voorliggend rapport past naadloos binnen de visie die voor dit park wordt ontwikkeld. Voor de gebiedsontwikkeling is een begeleidingsgroep geformeerd. De begeleidingsgroep heeft richting gegeven aan het opstellen van de visie en het uitvoeringsprogramma en gezorgd voor een evenwichtige afweging van belangen. Deze begeleidingsgroep bestaat uit: Provincie Noord-Brabant Gemeente Helmond Streekplatform de Peel (onafhankelijk voorzitter) Stichting Middengebied (namens natuur- Stichting Geloof, Hoop en Liefde (eigenaar en en milieuorganisaties) verpachter landgoed) Stichting Archeologisch ZLTO (als vertegenwoordiging van de pachters) Samenwerkingsverband (SAS) Gemeente Laarbeek Waterschap Aa en Maas (agendalid) 1.4 UITVOERING Een visie heeft geen betekenis zonder uitvoering. Daarom is aansluitend op de visie een uitvoeringsprogramma opgesteld. Alle partijen uit de begeleidingsgroep hebben aangegeven zich te zullen inspannen om het programma ook daadwerkelijk tot uitvoering te laten komen. Er kan echter pas gestart worden met de uitvoering als de financiering rond is. Baten van projecten dienen vooraf vast te staan. Voor private partijen geldt in het algemeen dat, voor zover mogelijk, de baten vooruit dienen te gaan op de kosten, bijvoorbeeld in het geval van compensatie voor waardedaling van gronden door natuurontwikkeling. 1.5 STATUS Deze visie en maatregelen dienen beschouwd te worden als nadere uitwerking van het reconstructieplan. 1.6 LEESWIJZER Hoofdstuk 2 geeft een beknopt overzicht van de sterke en zwakke elementen in het Croy-gebied en de kansen en bedreigingen die er zijn (SWOT-analyse). Hoofdstuk 3 bevat een analyse van de historischgeografische opbouw van het gebied /ZF7/360/ ARCADIS & Bureau Praedium 9

10 De SWOT-analyse en de gebiedsanalyse vormen de basis voor de integrale visie die in hoofdstuk 4 wordt gepresenteerd als een reisverslag in het jaar Hoofdstuk vijf vertaalt de integrale visie naar deelgebieden. In hoofdstuk zes wordt het uitvoeringsprogramma gepresenteerd. Hoofdstuk 7 geeft ideeën en aandachtspunten voor de financiering en organisatie van de uitvoering /ZF7/360/ ARCADIS & Bureau Praedium 10

11 HOOFDSTUK 2 SWOT-analyse 2.1 INLEIDING Voor het Croy-gebied is een SWOT-analyse gemaakt. Per thema is aangegeven wat voor dat thema de zwakke en sterke punten van het gebied zijn en waar kansen dan wel bedreigingen liggen. De sterke en zwakke punten en de kansen en bedreigingen zijn als volgt in de tabellen opgenomen. Sterke punten Kansen Zwakke punten Bedreigingen De SWOT-analyse is gemaakt voor de thema s die voor het Croy-gebied het meest belangrijk zijn; landbouw, natuur, landschap & cultuurhistorie en recreatie. De belangen van de thema s kunnen verschillend zijn. Hierdoor kan het voorkomen dat bijvoorbeeld een zwak punt voor landbouw een sterk punt is voor landschap. 2.2 SWOT-ANALYSE LANDBOUW 2 toekomstbedrijven onder de pachters Nieuwe, verbrede bedrijven Grondgebonden landbouw Voorwaarden pacht Stoppers en hobbybedrijven Versnipperde verkaveling in sommige gebiedsdelen Andere functies (recreatie, natuur, cultuurhistorie, wonen) door wet- en regelgeving Versnippering door pragmatisch verpachten van vrijkomende pachtgronden /ZF7/360/ ARCADIS & Bureau Praedium 11

12 2.3 SWOT-ANALYSE NATUUR Natte evz Kleinschalig landschap zuidelijke gebiedsdeel Realisatie droge deel evz Landschapsverbetering / -herstel, met name westelijke gebiedsdeel Herstel gradiënt bossen-beekdal Verkaveling / verdwenen kleinschaligheid (west) Verdwenen landschapselementen Andere functies (rationele, intensieve landbouw, intensieve recreatie) door ruimtebeslag en verstoring 2.4 SWOT-ANALYSE LANDSCHAP EN CULTUURHISTORIE Kleinschalig landschap Historische structuur nog aanwezig (zuid) Historische gelaagdheid Kasteel Croy Stoppende bedrijven Versterking andere functies zoals natuur Verdwenen contrast beekdal / akkers Verdwenen kleinschaligheid westelijke gebiedsdeel Beeldkwaliteit / landschappelijke inpassing nieuwe bebouwing Cultuurhistorische elementen verdwenen Moderne landbouw Ongestuurde nieuwe ontwikkelingen, zoals woningbouw en nevenactiviteiten /gebrek aan visie Onderhoud beeldbepalende / historische gebouwen 2.5 SWOT-ANALYSE RECREATIE Kasteel Croy Landschap en cultuurhistorie Beleving / rust Croyse Hoeve Stedelijke omgeving Croy-imago Versterking andere functies (natuur, landschap, cultuurhistorie) Kasteel Croy Weinig routes Weinig informatie in het gebied over de waarden Rijsnelheid autoverkeer Moderne landbouw Terughoudende opstelling partijen t.a.v. nieuwe ontwikkelingen Te veel recreatie (verdwijnen beleving / rust) /ZF7/360/ ARCADIS & Bureau Praedium 12

13 HOOFDSTUK 3 Gebiedsanalyse 3.1 HISTORISCHE KAART 1850 HISTORISCHE KAART 1850 Het kaartbeeld hiernaast geeft een beeld van het landschap van omstreeks Het gebied rond kasteel Croy kenmerkt zich door een afwisseling van akkers en graslanden met daartussen landschapselementen en een licht meanderende beek. De akkers bevinden zich op de vruchtbare gronden, voornamelijk langs de beken. Het gebied Geeneind is onontgonnen en vrijwel onbebouwd. Een aantal akkercomplexen op de kaart van 1850 zijn nu nog steeds als zodanig herkenbaar in het landschap. In het beekdal zijn de percelen dwars verkaveld. Het geheel is kleinschalig van karakter. Aan weerszijden van het kasteel met zijn grachten zijn kleine bossen aanwezig. Verder wordt het gebied gekenmerkt door typische laanstructuren en zijn de kerkpaden naar de Oude Toren van Stiphout duidelijk te zien. De Warande ( Het Park ) en de dorpen en gehuchten Aarle, Rixtel, Geeneind, Kruisschot en Stiphout zijn al aanwezig. De Overbrug wordt genoemd, maar noordelijker dan op de kaart van /ZF7/360/ ARCADIS & Bureau Praedium 13

14 3.2 HISTORISCHE KAART 1900 HISTORISCHE KAART 1900 Opvallend op de kaart van omstreeks 1900 is de toename aan bosgebieden en landschapselementen. Dit is waarschijnlijk een gevolg van een andere wijze van weergeven. De dichtheid van landschapselementen is waarschijnlijk vergelijkbaar geweest in 1850 en Het gebied Eenselaar wordt genoemd en is op de kaart duidelijk herkenbaar als een hoger gelegen gebied met bebouwing en akkers tussen de beekdalen. Ook de akkercomplexen, de dorpen en gehuchten en het kasteel zijn duidelijk op de kaart te zien. De Warande heeft een sterkere lanenstructuur gekregen en er wordt hier een begraafplaats genoemd. Het gehucht Overbrug ligt op deze kaart zuidelijker dan op de kaart van De kerkepaden en de verkavelingsstructuur in de beekdalen zijn nauwelijks veranderd ten opzichte van de situatie in /ZF7/360/ ARCADIS & Bureau Praedium 14

15 3.3 TOPOGRAFISCHE KAART 2003 TOPOGRAFISCHE KAART 2003 Het plangebied is vandaag de dag nog een opvallend gaaf geheel, dat bestaat uit een combinatie van kasteellandschap, boerderijlandschap en een nog zeer open, karakteristiek oud akkergebied. Dit neemt niet weg dat het landschap afgelopen eeuw behoorlijk is veranderd. Door de toenemende rationalisering van de landbouw in de afgelopen decennia is het grondwaterpeil in de beekdalen verlaagd. Hierdoor worden dezelfde gewassen in de beekdalen aangetroffen als op de hoger gelegen akkercomplexen. Heggenlandschappen in de beekdalen zijn verdwenen en er is dan ook veel minder dan vroeger sprake van een duidelijk contrast tussen het beekdal en de omliggende akkercomplexen. Een aantal kleine bosgebieden en landschapselementen komen rond het beekdal niet meer voor. Tevens is de van oorsprong lichte meandering van de beek verdwenen en zijn in de afgelopen eeuw een aantal zandpaden binnen de akkergebieden verwijderd. Wel zijn veel van de historische structuren nog duidelijk in het landschap herkenbaar, zoals de laanstructuren rond kasteel Croy en de kerkepaden rond de Oude Toren van Stiphout. Grote veranderingen in het landschap hebben zich voorgedaan in het westelijk deel van het plangebied. Dit landschap was vroeger relatief besloten en kleinschalig. Tegenwoordig valt het op door de relatieve openheid. Verder is de Geeneindsche Heide grotendeels bebost. Andere opvallende verandering zijn de uitbreiding van Aarle- Rixtel, Stiphout, en Helmond, de sportvelden tussen de Warande en de Goorloop en de golfbaan in de oosthoek van het gebied /ZF7/360/ ARCADIS & Bureau Praedium 15

16 3.4 HOOGTELIGGING HOOGTEKAART De hoogtekaart laat zien dat het kasteel, de akkers en de overige bebouwing zijn ontstaan op de hoger gelegen gronden. De natte omstandigheden van het beekdal boden immers een goede verdediging. De natte beekdalen werden vooral in gebruik genomen als hooi- en weiland. De beekdalen liggen op veel plaatsen nog steeds opvallend laag in het omliggende landschap. Op de hoogtekaart zijn verder de bolle akkers en het hoger gelegen gebied Eenselaar, gelegen tussen de beekdalen, duidelijk herkenbaar. Hoogte t.o.v. NAP: /ZF7/360/ ARCADIS & Bureau Praedium 16

17 HOOFDSTUK 4 Integrale visie Stiphout, zondag 24 mei Na jaren van omzwervingen doet het me goed weer in het gebied te zijn waar ik ben opgegroeid. Vandaag heb ik een lange wandeling gemaakt door het Croy-gebied. Ook hier heeft de tijd niet stil gestaan. Er is veel veranderd sinds ik in september 2006 mijn geboortegrond heb verlaten om in Groningen te gaan studeren. Op veel plaatsen betekenen verandering dat het niet beter wordt. Ik moet zeggen dat het hier alleen mooier is geworden. Het begon al bij de start van mijn wandeling. Ik heb nog geen kaart van de omgeving gekocht en ik vroeg me af of ik de weg nog zou vinden. Nou, een kaart bleek helemaal niet nodig. Er zijn prachtige gemarkeerde wandelroutes uitgezet. Langs de wandelroutes staan informatieborden over de natuur, de cultuurhistorie en de landbouw. Ik heb nooit geweten dat dit gebied al vanaf de Steentijd in alle tijdsperioden bewoond is geweest en dat hiervan nog zoveel sporen bewaard zijn in de bodem. Ik heb een route gekozen die mij eerst naar het kasteel en de Croyse Hoeve bracht. Op weg naar het kasteel loop ik tussen de akkers. Rondom de akkers staat beplanting. Hier en daar kan ik er tussendoor kijken. Op sommige akkers staat gerst dat wordt gebruikt om het Croy Bier van te brouwen. De akkers zijn allemaal nog steeds open en ze lijken zelfs boller dan ze vroeger waren. Misschien komt dat door die nieuwe beplanting om de akkers. Ik blijk zelfs op de akkers tussen de gerst door te mogen wandelen over typische Brabantse zandpaadjes. Maar nu even niet, eerst ga ik richting de Croyse Hoeve /ZF7/360/ ARCADIS & Bureau Praedium 17

18 Na de akkers kom ik bij de Goorloop. Die kun je niet meer missen. Ik weet nog dat er een zogenaamde natte ecologische verbindingszone was aangelegd, zeg maar een snelweg voor planten en dieren. Dat was mooi, maar je zag het eigenlijk pas als je al op de brug stond. Nu valt al meteen op dat ik de Goorloop nader door de kleinschalige afwisseling van graslandjes, bosjes en houtwallen met elzen en wilgen. Op de graslandjes grazen koeien. Wat een idyllisch gezicht! Ik blijf even mijmerend op de brug staan. Het water kabbelt rustig, de zon weerspiegelt in het water, een waterjuffer zoekt een geschikt plekje om te zitten. Genoeg gemijmerd, verder naar de Croyse Hoeve. Ik kies een route die me met een omweg via Eenselaar naar de Croyse Hoeve brengt. Gelukkig heb ik stevige schoenen aan gedaan, want het struinpad dat ik door het beekdal neem is behoorlijk vochtig. Bij Eenselaar loop ik omhoog het beekdal uit. Wat heb je vanaf Eenselaar een mooi zicht op het licht glooiende landschap en de natuur in de beekdalen! Ik kan hier kiezen: óf via de Warande naar Helmond wandelen óf richting Aarle-Rixtel. Ik vervolg mijn weg door en langs de beekdalen richting Aarle-Rixtel, richting de Croyse Hoeve. Via enkele struinpaden en een voetgangersbruggetje over de Goorloop kom ik op de Kasteelweg. De bedrijven hier zijn allemaal voorzien van informatieborden over hun producten, alles mooi in dezelfde stijl van Stichting Streekontwikkeling Croy. Ik loop de Kasteelweg uit en kom uit bij de Croyse Hoeve. Toen ik in hier 14 jaar geleden wegging, lag de Croyse Hoeve in puin. Ik heb daar jaren een zaterdagbaantje gehad en was er benieuwd of de Croyse Hoeve weer was opgebouwd. En ik moet zeggen, petje af. Het ziet er prachtig uit. Een boerderij met een landelijke sfeer; het past echt bij het Kasteel. De bediening is erg vriendelijk en het eten is nog steeds van uitstekende kwaliteit. Op deze mooie zondagmiddag zat het terras helemaal vol met fietsers en wandelaars die in dit gebied komen genieten van de rust. Binnen trof ik diverse boeken aan over dit gebied. Teveel om vandaag allemaal te lezen, maar erg leuk om eens doorheen te bladeren. Ook lagen er folders over het Kasteel. Hé, ik had ook in het poortgebouw van het kasteel kunnen overnachten. Daar zit nog steeds een Bed & Breakfast in. Tegenwoordig is er van alles te doen op Kasteel Croy, zo las ik in de folder. Vroeger zaten er alleen bedrijven in het Kasteel en kon je er verder niet in. Ik weet nog wel dat het kasteel eens voor een dag was opengesteld en dat er duizenden bezoekers op af kwamen. Dat had niemand verwacht en dat leverde toen grote opstoppingen op. Ik vroeg de bediening hoe dat tegenwoordig dan gaat. De openstelling van het kasteel blijkt in stappen ingevoerd. Eerst alleen voor selecte gezelschappen bij bijzondere gelegenheden zoals huwelijken, exposities en concerten. Toen dat goed beviel, is dit stapsgewijs verruimd /ZF7/360/ ARCADIS & Bureau Praedium 18

19 Nu blijken delen van het kasteel te bezichtigen, in andere delen zitten nog steeds de bedrijven. Ik drink snel mijn koffie op om een kijkje te gaan nemen. ROND 1800 SCHREEF MEN: Bij het dorp ligt ook het kasteel te Croy, dat een zeer schoon buiten is, met nieuw aangelegde tuinen, thans eigendom van de Heer van Stiphout, die zich zeer verdienstelijk maakt door het ontginnen van inculte gronden door het verbeteren van de landbouw en de schapenfokkerij. Hij trachtte door het invoeren van Spaanse schapen het inlandse ras en de wolproductie te verbeteren. (Bron: Regionaal Historisch Centrum Eindhoven) Het kasteel ligt er nog steeds prachtig bij. De bijzondere architectuur, de prachtige kleur van de stenen, de schaapjes die er grazen. Ik ga het kasteel binnen. Daar blijkt dat ik een rondleiding kan krijgen. Nou, graag! Ik leer dat het Kasteel is gebouwd in Nederrijnse baksteenarchitectuur die erg bijzonder is voor deze streek. De naam Croy is afkomstig van Jacob van Croij, proost van Maaseik en kanunnik van het St. Lambrechtsakapittel van Luik, die het kasteel in 1477 verwierf. In 1873 overleed de toenmalige eigenaresse, Freule Constance. In haar testament had ze op laten nemen dat het kasteel onderdak moest bieden bejaarden uit Stiphout en Aarle-Rixtel. Via het armbestuur is het kasteel met landgoed uiteindelijk in beheer gekomen bij de Stichting Geloof, Hoop en Liefde. De Stichting heeft als primaire doel instandhouding van kasteel en landgoed. Secundaire doel is de revenuen ten goede te laten komen aan de behoeftigen en de armen, woonachtig op het grondgebied van de gemeenten Stiphout en Aarle-Rixtel. Dat waren de wensen van Freule Constance. Toen de Stichting het onderhoud van het kasteel en landgoed helemaal op orde had, is ze aan dit secundaire doel gaan werken. Onderdeel hiervan blijkt de openstelling om te voorzien in de behoefte van hen die behoeftig en arm zijn op het gebied van rust, ontspanning en cultuur. Het kasteel is van binnen werkelijk prachtig en de rondleiding is erg interessant. Op weg naar buiten neem ik nog een folder mee. Zomerconcerten in juni en juli, wijndagen in september en nog veel meer. Wel op tijd kaarten kopen!, zo staat er, want wij laten maar een beperkt gezelschap toe om de historische, rustige sfeer te houden. Alleen voor de kasteeldagen in augustus hoeven niet vooraf kaarten gekocht te worden, maar tijdens deze festiviteiten blijft het Kasteel gesloten en worden alleen de omliggende gronden benut. In de kasteelboerderij blijkt een educatiecentrum en museum over de locale historie gevestigd te zijn. Buiten hangt een bord met de geschiedenis van de bewoners. Na het overlijden van de laatste bewoonster is de boerderij omgebouwd. Alle basisscholen uit de omgeving komen hier voor hun lessen lokale geschiedenis. Het museum bewaar ik voor een volgende keer /ZF7/360/ ARCADIS & Bureau Praedium 19

20 Op aanbeveling van de gids van het kasteel loop ik om het kasteel naar de Kasteeltuinen. Kasteeltuinen, zijn die er dan? Ik kom aan bij een grote, indrukwekkende poort. Hier staat een informatiebord. De kasteeltuinen zijn een agrarisch werklandschap, vormgegeven als tuinen. Het vormt een parkachtig wandelgebied voor mensen die rust en beslotenheid zoeken. Bij de diverse agrarische percelen staat informatie over de gewassen en de wijze waarop deze worden verwerkt in ons voedsel. Ook is er een hoek ingericht met ecologische volkstuintjes van de mensen uit Helmond, Stiphout en Aarle-Rixtel. Voor meer informatie of om eens een dag te helpen op de boerderij kunnen de eigenaren gebeld worden. Meer informatie is te vinden op Nieuwsgierig loop ik de tuinen in. Het blijkt een merkwaardige mengeling van park en productiegrond. En toch, de sfeer is die van een kasteeltuin. Misschien wel door de typische lanenstructuren en de herhaling van het beeldmerk van het kasteel. ROND 1800 SCHREEF MEN: De lucht is hier gezond en men vindt er goede, middelmatige en slechte gronden. Bij het kasteel te Rixtel daar de landerijen s winters altijd onder water staan vindt men de beste en het meestgevende hooiland uit de gehele Meierij. De landbouw is het voornaamste middel van bestaan nochtans is de handel in kuikens waarvan men er enige honderden per week over s-hertogenbosch naar Holland doet verzenden, vermeldenswaard. Ook worden er twee beroemde paardenmarkten gehouden. (Bron: Regionaal Historisch Centrum Eindhoven) Ik loop de tuinen uit in de richting van Aarle-Rixtel. Hier is een veehouderijbedrijf verdwenen. Er is een landgoed voor in de plaats gekomen. Ook andere agrarische bedrijven hier en elders in het gebied zijn veranderd. De ondernemers werken sterk samen in de ontwikkeling en marketing van producten. Er is een écht Croy imago ontstaan, een imago van een kasteellandschap, van kwaliteit van leven: verse groenten, vers fruit, biologische producten, ambachtelijke zuivel, bier, wijn, kruiden, noem maar op. Op vrijwel elk bedrijf is iets te doen of te zien voor de toerist. En er zijn kleinschalige overnachtingsmogelijkheden bij enkele bedrijven. Diverse bedrijven combineren hun productie met zorg: dagopvang van verslaafden en gehandicapten, maar ook kinderopvang en naschoolse opvang. De burgerwoningen en agrarische bedrijven hebben veel aandacht voor beeldkwaliteit en imago. Bij Aarle-Rixtel zijn voor de toeristen en recreanten picknickplekken en een trimbaan aangelegd. Het is hier druk met jonge gezinnen. Niets voor mij als vrijgezel. Misschien later, als ik ook kinderen heb. Even verderop, tussen Aarle-Rixtel en Lieshout ligt een toegangsplek. Hier kunnen mensen hun auto neerzetten en op de fiets of te voet het gebied in. Er is veel informatie te krijgen folders, gevulde rugzakjes en picknickmanden en diverse routes lopen langs de toegangsplek. Tussen Nuenen en Stiphout en tussen Aarle-Rixtel en Helmond liggen ook toegangsplekken. Dit verklaart waarom het gebied nog relatief rustig is met autoverkeer, terwijl er wel veel recreanten komen. Ik loop naar het noordwesten en passeer de Goorloop weer. Ook hier is het beekdal prachtig ingericht. Verder richting Kruisschot. Goh, dit was vroeger een open gebied. Nu is het een afwisselend landschap met bosjes, houtwallen, open delen en zichtlijnen. Het vormt een mooie overgang tussen het beekdal en de Geeneindse heide. Eenmaal aangekomen op Kruisschot valt mij op dat er zich een nieuwe melkveehouderij heeft gevestigd /ZF7/360/ ARCADIS & Bureau Praedium 20

21 Ik kan hier eigengemaakte zuivelproducten kopen die herkenbaar als Croy-product op de markt worden gezet. Ik besluit een bolletje kaas meer te nemen. Ik krijg er een foldertje over landschapsbeheer op dit bedrijf bij. Op deze manier kan ik een stukje van de beleving van dit gebied mee naar huis nemen. In Kruisschot blijkt aansluitend op het bestaande woningbouwcluster een aantal villa s bij gebouwd. Het zijn prachtige, in het groen gelegen woningen met een landelijke sfeer. Ze passen perfect in het landschappelijke patroon. En de woningen, ze zijn allemaal anders en toch allemaal hetzelfde. Knappe architect die dit ontworpen heeft. Dan verder richting Geeneind. In Geeneind pak ik een boerenwandelpad dwars door het grasland. Via een bruggetje stap ik over de draad en ik loop tussen het vee door. Het informatiebord leert mij dat hier vroeger een oud kerkepad lag. Mensen liepen hier op weg naar de kerk, waarvan nu alleen nog de Oude Toren resteert. Op zondagmiddagen en in de vakantieperiodes blijkt de Oude Toren geopend voor publiek. Heb ik even geluk, want vandaag is het zondag. In de Oude Toren tref ik een korte tentoonstelling aan over de historie van deze plek en over het herstel van kerkepaden. De agrariërs in dit gebied werken hier volledig vrijwillig aan mee. Dat vind ik erg lovenswaardig. Ik aarzel dan ook geen moment en stop een gift in de daarvoor bestemde box. Dan verder de trap op om te kunnen genieten van het uitzicht. Kijk, daar in Stiphout logeer ik nu. Aan de andere zijde valt zo van boven nog meer op hoe mooi en afwisselend het landschap hier is. De open akkers met het wuivende gerst, het besloten, vochtige beekdal, de koeien in de wei en het prachtige kasteel met zijn tuinen. Er is afwisseling en toch eenheid, het Croy-gevoel, de steeds weer terugkomende beeldmerken, materialen en kleuren. Ja, deze wandeling kan ik iedereen aanbevelen /ZF7/360/ ARCADIS & Bureau Praedium 21

22 110502/ZF7/360/ ARCADIS & Bureau Praedium 22

23 HOOFDSTUK 5 Aan de slag! 5.1 INLEIDING Voorgaande visie geeft een beeld van hoe het er in het Croy-gebied uit zou kunnen gaan zien. Dit is verbeeld in afbeelding 5.1. Om dit te kunnen realiseren moet er een aantal keuzes worden gemaakt en processen en projecten tot uitvoer worden gebracht. Dit hoofdstuk geeft inzicht in de te maken keuzes en de te nemen maatregelen. De gebiedsanalyse in hoofdstuk 3 heeft geleid tot een indeling in een aantal deelgebieden of landschapseenheden. In afbeelding 5.1 is de ligging weer van de verschillende landschapseenheden in het gebied Croy te herkennen. Dit hoofdstuk beschrijft maatregelen voor het plangebied als geheel ( 5.2) en maatregelen voor specifieke delen van het plangebied ( 5.3). Per eenheid worden steeds de volgende onderwerpen beschreven: 1. Begrenzing: waar ligt het deelgebied. 2. Analyse van het deelgebied: welke waarden herbergt het deelgebied en wat zegt het bestaande beleid over het gebied. In bijlage 1 zijn enkele kaarten met het bestaande beleid opgenomen. 3. Visie: hoe zou het deelgebied eruit moeten zien, wat zijn mogelijke ontwikkelingen, wat is wenselijk en wat juist niet. 4. Maatregelen: Welke maatregelen zijn nodig en zouden getroffen kunnen worden om het streefbeeld (lees de visie) te realiseren. Er zijn alleen maatregelen opgenomen waarvan bij het schrijven van deze visie bekend is dat er een trekker voor is /ZF7/360/ ARCADIS & Bureau Praedium 23

24 Afbeelding 5.1 Integrale gebiedsvisie Croy. Indeling in deelgebieden: Groene arcering: Eenselaar Bruin: akkers Blauw: beekdal Groen bij kasteel: Kern landgoed Geelgroen: Laag en Hoog Strijp, Overbrug, Geeneind Grijsbruin: Kruisschot Groen met lijnen: Warande Groen met gele bogen: huidig golf Rode arcering: zoekgebieden incidentele woningbouw /ZF7/360/ ARCADIS & Bureau Praedium 24

25 In het algemeen geldt dat er gestreefd wordt naar een kwalitatief hoogwaardige ontwikkeling van het gebied. Alle maatregelen moeten bijdragen aan het hoofddoel: Duurzame instandhouding en versterking van het Croy-gebied. Daar waar keuzes ontstaan wordt bij de beoordeling van initiatieven kwaliteit boven kwantiteit als vuistregel gehanteerd. Uitvoering geven aan de maatregelen zoals voorgesteld leidt uiteindelijk tot de realisatie van de gebiedsvisie en de hoofddoelstelling. Niet alles kan direct worden uitgevoerd. Uitvoering zal gebeuren op basis van vrijwilligheid. Dit betekent dat, indien een huidige eigenaar of gebruiker niet mee wil werken, onderdelen van de visie pas later gerealiseerd zullen worden. Niet alle ontwikkelingen en initiatieven zijn nu al te voorzien. Daarom is de opsomming van ideeën en maatregelen niet-limitatief. Er zijn randvoorwaarden gesteld waar nieuwe ontwikkelingen aan moeten voldoen. Door de visie als toetsingskader te hanteren voor ontwikkelingen en initiatieven, zal uiteindelijk een nieuwe parel in het landschap verreizen. Een gebied met een duidelijke samenhang, dat als een eenheid in het landschap kan worden waargenomen en beleefd/ervaren. 5.2 OVERKOEPELEND BELEID VISIE In het reconstructieplan De Peel zijn verschillende beleidsdoelen voor het gebied Croy geformuleerd. Hierin is onder meer de integrale zonering vastgelegd. Plangebied Croy ligt voornamelijk in extensiveringsgebied, waar het primaat ligt bij wonen of natuur. Dit betekent dat hier wordt gestreefd naar afbouw en beëindiging van intensieve veehouderij (kippen, varkens). Een klein deel van het plangebied (gebied rond Laag en Hoog Strijp) ligt in het gebied dat gericht is op verweving tussen landbouw, wonen en natuur (verwevingsgebied). Een groot deel van het plangebied ligt binnen het stedelijk uitloopgebied. Vanwege de ligging in de stadsrandzone van Helmond is multifunctioneel gebruik mogelijk. Er is in ieder geval ruimte voor gevarieerd (extensief en intensief) recreatief gebruik. Het overgrote deel van het plangebied behoort eveneens tot de landschapsontwikkelingszone/ landschapsecologische zone (LEZ). Hier dient een structurerende groene bufferzone tussen stedelijke kernen te ontstaan, welke bestaat uit een combinatie van gebieden voor de grondgebonden landbouw, natuur, en recreatie. De zone heeft zowel in landschappelijk als in ecologisch opzicht een verbindende functie voor aangrenzende landelijke regio s /ZF7/360/ ARCADIS & Bureau Praedium 25

26 Voor het projectgebied als geheel wordt gestreefd naar een gebied dat landelijk blijft en gezien de ligging tegen Helmond/Stiphout en Aarle-Rixtel een sterke functie gaat vervullen voor de bewoners van deze kernen, zonder dat dit afbreuk doet aan de huidige functies: landbouw, wonen, natuur, landschap en cultuurhistorie. Sterker nog: de ligging van het plangebied tegen deze kernen dient als kracht en motor voor het gebied benut te worden. Om de ligging in een sterk verstedelijkte regio optimaal te benutten wordt gestreefd naar een duidelijk imago. Het creëren van één Croy-sfeer voor het hele plangebied draagt hieraan bij. Dit heeft een meerwaarde voor de ontwikkeling van het gebied. Behoud van het karakter van en samenhang in het gebied staat voorop bij de beoordeling van nieuwe initiatieven en ontwikkelingen. Concreet betekent dit dat nieuwe zaken dienen te worden getoetst op de mate waarin zij bijdragen aan behoud en versterking van landschap, cultuurhistorie en natuur en voldoende dragers in het gebied houden en/of brengen. Behoud door ontwikkeling is hierbij het devies. Ten aanzien van teeltondersteunende voorzieningen wordt aangesloten bij bestaande wet- en regelgeving. Een toename van gemotoriseerd verkeer moet worden voorkomen. Een vermindering van de huidige verkeersstromen kan worden bewerkstelligd door het aanbrengen van verkeersremmende voorzieningen en het afsluiten van wegen voor niet-bestemmingsverkeer. Voor grote stromen recreatief verkeer, bijvoorbeeld bij activiteiten op het kasteel, kan middels transferia (auto parkeren, verder te voet, per fiets, met de huifkar, enz.) verkeer uit het gebied worden geweerd. In termen van zonering van recreatie vetrekkend vanuit de dorpskernen richting het kasteel kan sprake zijn van: intensief recreatief gebruik (kwantiteit) in de eerste schil. Hierbij kan gedacht worden aan functies als skaten, hondenuitlaat, korte wandelroutes, picknickplaatsen, speel- en sporttoestellen; extensief recreatief gebruik in de tweede schil. Hierbij kan gedacht worden aan fietsen en lange wandeltochten; intensief-hoogwaardig recreatief gebruik (bezoekersaantallen passend bij het gebied) rondom het kasteel. Dit is afhankelijk van de keuzes die voor de kern van het landgoed worden gemaakt. Het landschap kan in diverse deelgebieden nog verder versterkt worden door particulier of agrarisch natuurbeheer. Het landschapsontwikkelingsplan (LOP) De Peel vormt hiervoor een kader. Veel ondernemers willen plannen maken voor de lange termijn. De huidige looptijd van zes jaar van de overeenkomsten voor agrarisch natuurbeheer vormt soms een barrière om deel te nemen /ZF7/360/ ARCADIS & Bureau Praedium 26

27 Het opzetten van een groenblauw dienstenpakket specifiek in het Croy-gebied zou uitkomst kunnen bieden, al zijn hier wel diverse randvoorwaarden aan verbonden. De verkaveling van het gebied is momenteel sterk versnipperd. Dit draagt enerzijds bij aan het veelal kleinschalige karakter van het gebied. Anderzijds leidt het ertoe dat niet altijd de gewenste functies/grondgebruik op de gewenste plaats ligt en dat de inrichting landbouwkundig soms minder efficiënt is. Een vrijwillige kavelruil kan een oplossing zijn om doelen voor landschap, cultuurhistorie, natuur, recreatie en/of landbouw te bereiken. Voor de financiering van maatregelen voor natuur en landschap zou kunnen worden gewerkt met het gedachtegoed achter rood-voor-groen. Door in zorgvuldig uitgekozen plekken in het gebied nieuwe woningen toe te staan worden middelen gegenereerd die worden ingezet voor de realisatie van natuur- en landschapsmaatregelen. MAATREGELEN Maatregelen die algemeen in het gebied worden voorgesteld, zijn: ( 6.1.1): Gebiedsgerichte invulling groene en blauwe maatregelen; ( 6.1.2): Opzetten van een financieringsstructuur voor groene en blauwe maatregelen die agrariërs voor een lange termijn garantie geeft op vergoeding voor beheer en onderhoud; ( 6.1.3): Nadere vormgeving van de Croy-huisstijl: eenheid in uitstraling/beeldmerk/ lettertype bij bebording, zoals routebordjes, wegwijzers, uithangborden, huisnummers, productverpakkingen etc. De historie kan hierbij als inspiratiebron dienen: behoud door ontwikkeling. Het is niet altijd nodig om zaken exact in de oude staat terug te brengen. Ook de beeldkwaliteit van toekomstige bebouwing en van beplanting dient meegenomen te worden in de Croy-huisstijl; ( 6.1.4): De mogelijkheden voor nieuwe economische dragers waaronder de teelt van graan zouden onderzocht moeten worden. Gedacht kan worden aan een nieuwe locale productieketen welke leidt tot streekproducten (brood, bier etc.). Eerdere ervaringen zijn reeds opgedaan in Limburg en, dichter bij huis, in Het Groene Woud (gebied tussen Tilburg, Eindhoven en Den Bosch); ( 6.1.5): Voor het gehele gebied is de realisatie van meer wandelpaden wenselijk. Gedacht kan worden aan de introductie van wandelen over boerenland en laarzenpaden. De uitwerking van een recreatief routeplan is wenselijk. Hierin dient ook naar fietsen en skaten gekeken te worden. Op bepaalde plaatsen in het gebied kunnen zeer fraaie foto s gemaakt worden. Mogelijk dat deze locaties gemarkeerd kunnen worden op een wijze zoals dat bijvoorbeeld ook in de Efteling is gebeurd /ZF7/360/ ARCADIS & Bureau Praedium 27

28 Voor de nog aanwezige zandpaden dient te worden nagegaan of oorspronkelijke bochten en krommingen kunnen worden teruggebracht. Dit verhoogt de belevingswaarde; ( 6.1.6): Om het gebied recreatief toegankelijk te maken zonder toename van gemobiliseerd verkeer, kunnen toegangsplekken gerealiseerd worden; ( 6.1.7): Om het huidige verkeer terug te dringen dient een verkeersplan te worden opgesteld. Binnen dit plan worden maatregelen overwogen als bestemmingsverkeer, verlaging van de toegestane maximum snelheid en optische wegversmalling; ( 6.1.9): Overwegen vrijwillig kavelruilproject.; ( 6.1.8): De vele geschiedenislagen in het Croy-gebied zijn bij uitstek geschikt voor educatie. In overleg met de omliggende scholen kan een (pakket van) geschiedenisles(sen) rondom het Croy-gebied worden opgezet. Hier zijn mogelijkheden voor koppeling met het educatieve programma dat bestaat rondom kasteel Helmond. Ook kinderfeestjes bieden kansen voor educatie op een speelse manier zoals historische speurtochten, verkleed als ridder of kasteelheer. Het uitwerken van een IDZO GPS wandeling heeft een educatieve functie en brengt recreanten op een moderne, eigentijdse wijze op de hoogte van belangrijke en waardevolle (cultuurhistorische) elementen in het gebied. 5.3 DEELGEBIEDEN In de inleiding van dit hoofdstuk is aangegeven dat de gebiedsanalyse heeft geresulteerd in een indeling in deelgebieden of landschapseenheden. In deze paragraaf worden deze landschapseenheden afzonderlijk beschreven LANDSCHAPSEENHEID 1: EENSELAAR HUIDIGE SITUATIE Het deelgebied Eenselaar ligt in de zuidoosthoek van het plangebied. Eenselaar is als het ware een hoger gelegen eiland tussen beekdalen. Op sommige plaatsen ligt het deelgebied tot wel 4 meter hoger dan de aangrenzende beekdalen. Eenselaar is een afgerond geheel. De bebouwing met de akkers waren als zodanig al op kaarten uit 1850 herkenbaar. Ten noorden van het agrarisch bedrijf zijn sinds 1900 enkele woningen gebouwd. BELEID Het gebied is in het kader van de begrenzing van de Ecologische Hoofdstructuur (EHS) aangemerkt als beheersgebied /ZF7/360/ ARCADIS & Bureau Praedium 28

29 VISIE Het ligt voor de hand om voor dit gebied te streven naar behoud van de huidige waarden. Toekomstige ontwikkelingen worden het meest gestuurd door de doelstellingen die zijn vastgelegd in het vigerend beleid, met name het EHS-beleid voor de beheersgebieden. In zijn algemeenheid passen hier geen rode ontwikkelingen. MAATREGELEN ( 6.1.1): Om versneld invulling te kunnen geven aan de doelen binnen het beheersgebied kunnen grondeigenaren gestimuleerd worden tot het afsluiten van beheersovereenkomsten. Hiertoe kan een voorlichtingsronde worden gehouden. Wanneer grondeigenaren overgaan tot het aanleggen van landschapselementen, dienen deze bij voorkeur op de historische lijnen geplaatst te worden. Ook het restaureren van slecht onderhouden houtwallen en andere landschapselementen is plaatselijk een goede maatregel. In het gebied Eenselaar ligt een (kleine) akker voor. Bij de beplanting van Eenselaar moet deze akker niet beplant, maar juist open blijven. ( 6.1.5): Door het aanleggen van routestructuren, dwars door het deelgebied en de aangrenzende beekdalen, kan het hoogteverschil en de afwisseling in het landschap worden beleefd. Ook een routestructuur vanuit de Warande richting de Eenselaar kan hieraan bijdragen. Mogelijk kan het hoogste punt worden gemarkeerd, bijvoorbeeld door een informatiebord al dan niet bij een picknick plaats, een bankje of een uitkijkpost /ZF7/360/ ARCADIS & Bureau Praedium 29

30 5.3.2 LANDSCHAPSEENHEID 2: AKKERS HUIDIGE SITUATIE Binnen het projectgebied wordt de landschapseenheid akker op meerdere plaatsen terug gevonden. Het betreft de gebieden rondom Strijp, de gebieden rondom Geeneind, de bolle akker in het noordwesten nabij de Kivietslaan en akkercomplexen ten westen van de Helmondseweg/Aarle-Rixtelseweg. Ten behoeve van de leesbaarheid, zijn de verschillende akkers (1 tot en met 7) genummerd (zie de afbeelding hiernaast). De akkercomplexen zijn op de kaart van 1850 al duidelijk als zodanig te herkennen. Kenmerkend aan de akkers zijn de openheid en de bolling. Zowel vroeger als nu staat er geen beplanting op de akkers. Gemiddeld liggen de akkers op een hoogte tussen 17 en 18 meter boven NAP en kunnen daarmee worden aangemerkt als de hogere en daarmee drogere delen binnen het gebied. Vooral akker 2 is als bolle akker waardevol en nog duidelijk herkenbaar in het huidige landschap. Binnen akkercomplex 4 staat de oude toren welke als cultuurhistorisch element zeer waardevol is. In de afgelopen eeuw zijn enkele zandpaden binnen de akkergebieden verdwenen of recht getrokken. BELEID Alle akkers met uitzondering van akker 6 liggen in een landschapsontwikkelingszone. Grote delen van de akkers zijn aangeduid als archeologisch monument. De kerkepaden zijn lijnelementen met zeer hoge historisch-geografische waarden. VISIE Gestreefd wordt naar behoud en accentuering van de openheid van de akkergebieden. Accentuering van de openheid wordt bereikt door het contrast met de omliggende gebieden te versterken. Het aanbrengen van beplantingsvormen op de grenzen van de akkers, bijvoorbeeld houtwallen, kan hiertoe een middel zijn. Tevens wordt gestreefd naar behoud van de hoogte verschillen zoals deze nu waarneembaar zijn. Ingrepen die leiden tot egalisatie van de gebieden moeten niet worden toegelaten. Tenslotte dienen de zandpaden als zodanig behouden te blijven en wordt gestreefd naar herstel van verdwenen zandpaden en herstel van het oorspronkelijke, licht slingerende tracé van de zandpaden. Nieuwe routestructuren mogen in geen geval afbreuk doen aan de bolling of openheid van de akkers. Verharding van bestaande of nieuwe routestructuren op de akkers is niet wenselijk /ZF7/360/ ARCADIS & Bureau Praedium 30

31 In het bijzonder geldt voor akker 2 dat de typische ronde vorm en fraaie bolling extra geaccentueerd kan worden door de teelt van granen. Wuivend koren op het veld kan romantische plaatjes opleveren en daarmee bijdragen aan de beleving van cultuurhistorie in het gebied. Gerst sluit aan bij het Croy Bier. Gezien de hoogte van de akkers en het daarmee relatief droge karakter, zijn ze zeer geschikt voor akkerbouw. Vanuit landschappelijk en belevingsoogpunt past grasland beter in de lagere, nattere gebieden en niet zozeer op de akkers. Vanuit behoud van archeologische waarden is grasland wel de beste vorm van grondgebruik. Het open en bolle karakter van de akker dient te worden bewaard. Concreet betekent dit dat wordt aangesloten bij vigerende wet- en regelgeving ten aanzien van teeltondersteunende voorzieningen. Nieuwe bebouwing op de akkers is niet wenselijk. Hierop is een uitzondering te maken: uitbreiding van bestaande bouwblokken ten behoeve van de agrarische bedrijfsvoering kan worden overwogen. Hierbij is de landschappelijke inpassing (Croy-stijl en beplanting) een belangrijk aandachtspunt. Eventuele uitbreiding van het gehucht Geeneind dient buiten de akkers plaats te vinden. MAATREGELEN ( 6.3.1): Beschermen van de openheid, de nog bestaande zandpaden en het nog aanwezige reliëf middels het bestemmingsplan buitengebied van de gemeente(n). ( 6.1.1): Stimuleren van het aanbrengen van beplanting zoals houtwallen, op de grenzen en in de directe omgeving van de akkers. Mogelijk dat hiertoe het Stimuleringskader Groene en Blauwe Diensten van de provincie Noord Brabant een geschikt instrument is. Binnen het landschapsontwikkelingsplan (LOP) de Peel wordt momenteel gewerkt aan de operationalisering van het Stimuleringskader binnen de acht Peelgemeenten. ( 6.1.1): In het bijzonder op akker 2 zou de teelt van graan gestimuleerd moeten worden. ( 6.1.1): Herstel van oude zandpaden in de akkergebieden. Mogelijk dat een project Wandelen over Boerenland, hiertoe invulling kan geven. ( 6.2.2): De mogelijkheden voor ontwikkeling van de Oude Toren tot recreatief interessant element dienen onderzocht te worden. Het gaat hierbij om informatieborden, opnemen in wandel- en fietsroutes ( trekken door Helmond ) en openstelling /ZF7/360/ ARCADIS & Bureau Praedium 31

32 5.3.3 LANDSCHAPSEENHEID 3: BEEKDAL HUIDIGE SITUATIE De landschapseenheid beekdal doorsnijdt het plangebied. Over het algemeen bevinden de beekdalen zich op een hoogte tussen 12-14, 5 meter boven NAP. Ze vormen daarmee de laagste delen in het landschap. Gemiddeld is het beekdal (oorspronkelijk) 150 meter breed in het noordwestelijk deel. In het zuidelijke en oostelijke deel zijn de beekdalen vaak nog breder. De van oorspong lichte meandering is verdwenen. Het grondgebruik in de beekdalen is momenteel wisselend: grasland en akkers komen beide voor. Binnen de beekdalen liggen verschillende grondeigenaren. Het betreft deels gronden in eigendom van de Stichting GHL in gebruik bij vijf verschillende pachters en deels gronden in eigendom van particulieren. De natuurlijke hoogtegrenzen van het noordwestelijke beekdal van de Goorloop doorsnijden vaak gebruikspercelen. De gronden tussen de Goorloop en de Warande kennen van oorsprong bijzondere natuurlijke en landschappelijke waarden. Op deze gronden zijn nu sportvelden gelegen. In De Warande is sprake van verdroging. BELEID Het noordwestelijke beekdal van de Goorloop is aangemerkt als ecologische verbindingszone (evz). Dit betekent dat er gestreefd wordt naar een natte en vochtige zone van circa 10 meter breed, gerekend vanaf de insteek. De daarop volgende 15 meter dient als het droge deel van de evz. Het natte deel van de evz is reeds gerealiseerd. De beekdalen zijn voor een gedeelte (met name de Goorloop) begrensd als beheersgebied in het kader van de EHS. Verder zijn vrijwel de volledige beekdalen een voorlopig reserveringsgebied voor waterberging tot De Goorloop is een waterlichaam in de Kaderrichtlijn Water (KRW). VISIE In aansluiting op hetgeen is geformuleerd binnen de deelgebieden akkers, wordt binnen de beekdalen gestreefd naar grondgebruik passend bij de lagere en daarmee nattere ligging. Over het algemeen zal grasland of hooiland de meest voor de hand liggende gebruiksvorm zijn. De beekdalen lenen zich uitermate goed voor een inrichting die de beleving van landschapskwaliteit mogelijk maakt. Door hermeandering van de Goorloop wordt deze beleving versterkt. Daarnaast is herstel en aanleg van landschapselementen over de volledige breedte van het beekdal (150 meter) wenselijk in een positionering haaks op de beek, bij voorkeur op historische lijnen. Eventuele vervallen groenstructuren dienen hersteld te worden. Hiermee wordt voorzien in de realisatie van het droge deel van de evz op een manier die aansluit bij het model nat kralensnoer uit het voorbeeldenboek ecologische verbindingszones (Provincie Noord-Brabant, 2003) /ZF7/360/ ARCADIS & Bureau Praedium 32