N I E U W S. Dit is een levenslange passie

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "N I E U W S. www.utnws.utwente.nl. Dit is een levenslange passie"

Transcriptie

1 weekblad van de Universiteit Twente nummer 18 donderdag 7 juni 2007 UT N I E U W S Wij zijn er voor de studenten /11/12 Dit is een levenslange passie SPECIAL Kraakbeen op kweek in de knie UT-hoogleraar Dave Blank, sinds 1 januari wetenschappelijk directeur van Mesa+, heeft gisteravond uit handen van Bram Hulshof de Zilveren Haring ontvangen tijdens de Twentse Haring Primeur op landgoed De Wilmersberg, waar de hele top van Twente was aangeschoven. De Zilveren Haring werd in 2005 voor het eerst uitgereikt aan CDA-Tweede Kamerlid Annie Schreijer. Vorig jaar kreeg cabaretier Herman Finkers de onderscheiding. Deze wordt uitgereikt aan mensen die een belangrijke bijdrage leveren aan de profilering van Twente. Blank slaagt er als wd in, aldus de jury, Mesa+ tot een leidende onderzoeksinstelling op het gebied van nanotechnologie te laten behoren. Daarmee profileert deze regio zich als innovatief en ondernemend. Nationaal en mondiaal. Het comité roemt Blank om zijn toegankelijkheid en openheid, eigenschappen die hem in staat stellen zijn academische en maatschappelijke omgeving enthousiast te maken voor ADVERTENTIES Zilveren Haring voor Dave Blank wetenschappelijke ontwikkelingen en praktische toepassingen. Een hele eer, vindt Blank. Zoiets verwacht je niet. Ik ben immers nog maar relatief kort wetenschappelijk directeur. Hij is best wel voorstander van het herkennen en erkennen van mensen die wat betekenen voor de regio. Maar als je zelf slachtoffer bent is dat wel even schrikken. Bescheiden: Echt van belang voor het internationale gezicht van Mesa+ waren natuurlijk mensen als David Reinhoudt. Of hij wel van haring houdt? Ik lust het rauw en rotten, lacht Blank, die haring ooit at zoals de Zweden m graag eten: gefermenteerd en pas klaar voor consumptie als het blik letterlijk bol staat van de rottingsgassen. Tandarts Henk Huizinga, fysiotherapeut René Polman en coördinator van de huisartsenpost Paul Drost zijn tevreden. Voor het drietal was het lange tijd onduidelijk of en waar zij hun diensten konden voortzetten op de campus. Na de sloop van het gebouw van de Medische Dienst aan de Calslaan was er eerst sprake van dat zij in het nieuwe pand van de Arbodienst werden ondergebracht. Maar omdat het niet boterde tussen hen en Eugene van Leer, directeur van de Arbodienst Drienerlo, kwam de klad in deze plannen. Van Leer wilde alleen de huisartsen bij zijn arbodienst ADVERTENTIE Uitkijken met oversteken... NIEUWBOUW AAN DE BOULEVARD Huisartsen, tandarts en fysio in één centrum De tandarts, huisartsen en fysiotherapeut krijgen een eigen gezondheidscentrum aan de Unionboulevard, tegenover de ingang van de Bastille. De bedoeling is om er ook een apotheek, een mondhygiënist en een psycholoog te huisvesten. Het college van bestuur gaf onlangs het groene licht. De bouw van het nieuwe pand moet eind 2008 gereed zijn. werk maken van kennis betrekken. Maar de huisartsen zelf wilden onder één dak met de tandarts en fysiotherapeut. In die opzet is het drietal nu geslaagd. Voor het nieuwe gezondheidscentrum, op de plek waar de tandarts en de fysiotherapeut momenteel in een portocabin hun praktijk uitoefenen, wordt een gebouw van drie verdiepingen neergezet. De eerste tekeningen liggen op tafel, de uitwerking is in volle gang. De begane grond is in ieder geval gereserveerd voor de praktijk van Polman. De fitnessruimte zal een prominente plaats innemen. Hoewel we nu nog regelmatig gebruik maken van de fitnesszaal in het Sportcentrum, kunnen we daar niet altijd terecht. En dat is lastig. Ook ben ik blij met de geplande testruimte, waar we zaken als conditie, uithoudingsvermogen en kracht willen gaan meten. Verder komen er ook nog douches en een kleedruimte op de Foto: Arjan Reef Tandarts Henk Huizinga, fysiotherapeuten Rene Polman en Johan Bos en coördinator van de huisartsenpost Paul Drost. begane grond. Polman vertelt dat de geplande uitbreiding broodnodig was, omdat zijn praktijk de laatste tijd is gegroeid. Dat heeft te maken met een stukje trainingsbegeleiding, maar ook omdat we nu op deze centrale plek zitten. Goed zichtbaar voor studenten en medewerkers. Eveneens op de begane grond is ruimte gereserveerd voor een kleine apotheek, vertelt Paul Drost. Er zijn al toezeggingen gedaan, maar officieel is nog niets ondertekend. Datzelfde geldt voor de komst van een mondhygiënist en een psycholoog. Die laatste dienstverlening is volgens Drost niet in concurrentie met de groep bestaande studentenpsychologen in de Bastille of de bedrijfspsychologen van de Arbodienst. Daar gaat het om de zogenaamde eerste lijns psychologie. Wij willen in het gezondheidscentrum de tweede lijn psychologie, zoals het RIAGG en Mediant die ook aanbiedt. Bovendien kunnen ook UT-medewerkers er terecht. De tweede verdieping is bestemd voor de praktijk van de tandarts en eventueel een mondhygiënist. Volgens tandarts Henk Huizinga zijn er momenteel gesprekken met een geïnteresseerde. Verder komt er een extra behandelkamer. Dat is vooral prettig voor de cliënten. Zij zullen dan minder lang hoeven te wachten, aldus Huizinga. Foto: Gijs van Ouwerkerk ADVERTENTIE Telder voert marktonderzoek uit. Voor ons callcenter in hartje Enschede zijn wij op zoek naar: ENQUÊTEURS (V/M) voor het afnemen van telefonische vraaggesprekken (geen verkoop). Ook mensen die vloeiend Engels, Frans of Spaans spreken worden verzocht te reageren. Bel om je aan te melden: SCIENCE ON TOUR. Hoe werkt een magnetron? Waarom loopt een ballon met lucht langzaam leeg? Studenten technische natuurkunde, chemische technologie en elektrotechniek gaven afgelopen zaterdag op de Oude Markt in Enschede demonstraties over natuur- en scheikundige verschijnselen aan geïnteresseerde voorbijgangers. Komende zondag komt het team opnieuw in actie, dan staan ze van tot uur in het Volkspark in Enschede. Science on Tour is een project waarmee de UT kinderen en jongeren hoopt te interesseren voor techniek en wetenschap. ENGLISH EDITION Page 6

2 2 donderdag 7 juni 2007 CAMPUS COALITIE VERSUS UREKA Wij zijn er voor studenten De studentenbevolking van de UT mag deze week naar de digitale stembus om de vertegenwoordigers in de universiteitsraad te kiezen. Nu Campussy niet meer meedoet blijven twee partijen over: UReka en de CampusCoalitie. Evelien Vogelzang (20), tweedejaars biomedische technologie, is lijsttrekker van UReka. Yori Kamphuis (21), tweedejaars technische bedrijfskunde, staat bovenaan de verkiesbare lijst van CC. UT-nieuws legde het duo een paar stellingen en thema s voor. JOOST BLIJHAM EN MAAIKE PLATVOET Je mag ons volgend jaar juni afrekenen op Yori: Op alle punten in ons programma die we niet hebben gerealiseerd. Zo belooft CC het komende jaar drie keer het landelijke nieuws te halen door de UT positief te promoten. Dat is heel tast- en meetbaar. Lukt dat niet, dan mag de kiezer ons daar op afrekenen. Dat geldt ook voor internationalisering. We willen de Engelse taalvaardigheid van docenten en studenten verhogen. Evelien: Als we op één van onze vijf kernpunten niet ons uiterste best hebben gedaan, mag je ons daar op aanspreken. Een subtropisch zwembad en een fatsoenlijke sintelbaan zijn onontbeerlijk voor een studieomgeving. Yori: Haha, dat van dat zwembad staat inderdaad op onze site. Natuurlijk met een knipoog. We waren benieuwd hoe aandachtig mensen ons programma zouden lezen. Aangezien we van buitenstaanders vaak horen dat de campus een beetje voelt als Center Parcs dachten we: dan hoort daar ook een subtropisch zwembad bij. Afijn, de sintelbaan is natuurlijk wel van belang. Die hoort op de campus thuis en past helemaal in het concept van wonen, studeren en vrije tijd. Evelien: Daar denken we hetzelfde over. Over zo n standpunt moeten we de handen ineen slaan. We zijn er allebei voor de studenten. De Student Union functioneert naar behoren. Evelien: In principe wel, maar de Student Union is geen transparant orgaan, maar een soort blackbox: er gaat wat in en er komt wat uit, maar hoe? En: waarom? Yori: Ik ben het niet met je eens, de beleidsstukken van de Union zijn wel transparant, die vind je gewoon op internet. Evelien: Maar veel studenten weten dat niet. Yori: Als student ben je voor dat soort zaken zelf verantwoordelijk. Evelien: Het gaat ook om het imago van de Union, het gevoel dat het een kliekje is. Yori: Er zijn inderdaad wel verbeterpunten. Wij zouden graag zien dat een orgaan als de universiteitsraad de plannen van de Student Union goedkeurt. Evelien: Maar zoiets Foto: Arjan Reef Yori Kamphuis en Evelien Vogelzang hopen deze week zoveel mogelijk stemmen voor hun partij binnen te halen. levert wel weer een hoop bureaucratie op. Yori: En, laten we niet vergeten dat de Union ook veel goede dingen doet. Neem Create Tomorrow, een geweldig evenement. In een jaar tijd kun je als studentlid van de universiteitsraad niet zoveel voor elkaar krijgen. Evelien: In een jaar tijd is er juist een heleboel te bereiken. Kijk maar naar de resultaten van het afgelopen jaar. Uit onze eigen onderwijsnota, om maar eens een voorbeeld te noemen, is een aantal belangrijke punten, waaronder het bindend doceeradvies, overgenomen in de onderwijsnota van het CvB. Dat had niemand verwacht. Yori: Een jaar is inderdaad zo voorbij, maar het is zeker niet onmogelijk om belangrijke punten te realiseren. Daarom hebben we ook zo n uitgebreid verkiezingsprogramma. Als het nutteloos zou zijn, zouden we het ook met een paar korte punten af kunnen. Ik zou wel in Sky willen wonen. Yori: Euh, nou, ik woon momenteel perfect eigenlijk. Vijf minuutjes van de campus in een rijtjeshuis. Ik heb het hartstikke luxe. Dus, nee. Evelien: De locatie is wel super, maar ik ben net een paar maanden geleden verhuisd. Met dit idee van CC / UReka zijn we het hartgrondig oneens. Evelien: CC staat niet per se negatief tegenover het bindend studieadvies. UReka wel. Er zijn volgens ons andere en vooral betere middelen om het doel, minder uitval, te bereiken. Yori: Wij zeggen daar inderdaad niet meteen nee tegen. Het is naar onze mening oneerlijk ten aanzien van een student om hem of haar maar aan te laten modderen. Het is ook in je eigen belang om zo n boodschap op tijd te krijgen. Maar, voordat we daarmee instemmen, willen we wel dat aan een tweetal voorwaarden wordt voldaan: goede studiebegeleiding en een goede kwaliteit van onderwijs. Ook moeten mensen die veel extra-curriculaire activiteiten doen of persoonlijke problemen hebben gehad, ervan gevrijwaard blijven. Evelien: Ook studeren moet je leren. Sommige mensen hebben gewoon de tijd nodig om hun draai te vinden. Yori: Je bent wel op de leeftijd dat je zelf verantwoordelijkheid moet nemen. UTNieuws Onafhankelijk weekblad voor personeel en studenten van de Universiteit Twente jaargang 45. Verschijnt donderdag op de campus; vrijdag/zaterdag buiten de UT. Oplage: exemplaren. Redactie-adres: Vrijhof kamers 215, 216, 217, 228, 219. Postadres: Postbus 217, 7500 AE Enschede. Telefoon: ( ) 2029 zie verder onder redactie. Fax: ( ) redactie: info@utnws.utwente.nl. Internet: of via de homepage van de UT. Redactie: Bert Groenman (hoofdredacteur, 2030) b.s.groenman@utwente.nl Jannie Benedictus (2028) j.t.benedictus@utwente.nl Joost Blijham (4084) j.h.blijham@utwente.nl Maaike Platvoet (3815) m.c.platvoet@utwente.nl Sandra Pool (tel. 2936) s.pool@utwente.nl Office-management: Brigitte Boogaard (2029) b.j.boogaard@utwente.nl Vaste medewerkers: Harold de Boer, Dirk-Jan van den Broek, Henriëtte van Dorp, Miriam de Graaff, Egbert van Hattem, Bas Klaver, Hans van de Kolk, Amke van der Linden, Mike Maier, Frans van der Veeken, Bauke Vermaas, Joanne Wolters, Kristin Zimmerman. Automatisering/internet: Martijn Baars Ivar Engel Foto s: Arjan Reef / Gijs van Ouwerkerk Redactieraad: prof.dr. E.R. Seydel (vz). Advertenties: Bureau Van Vliet BV, Postbus 20, 2040 AA Zandvoort, Tel Site: www. bureauvanvliet.com. zandvoort@bureauvanvliet.com. Advertentietarieven op aanvraag. HOP: UT Nieuws is aangesloten bij het Hoger Onderwijs Persbureau (HOP). Adreswijzigingen: Abonnees (ook studenten) dienen deze schriftelijk door te geven aan de redactie UT-Nieuws Postbus AE Enschede of per info@utnws.utwente.nl. Stage of buitenlands studieverblijf: studenten die op stage gaan of in het buitenland gaan studeren kunnen UT- Nieuws op schriftelijk verzoek opgestuurd krijgen. Wie prijs stelt op deze (gratis) service zendt een adreswijziging naar de redactie o.v.v. faculteit, stagelocatie en periode (zo nauwkeurig mogelijk). Kopij: Bestemd voor de Infomededelingenrubriek dient per maandag voor uur in het bezit te zijn van de redactie UT Nieuws. Abonnementen: Jaarabonnement: 35 euro. Abonnementen schriftelijk aan te vragen met vermelding van naam, adres, postcode, plaats, telefoonnummer en bank-/girorekening. Abonnementen kunnen wekelijks ingaan. Betaling via factuur. Het jaarabonnement wordt automatisch verlengd, tenzij men minimaal 1 maand voor afloop van de abonnementsperiode schriftelijk opzegt. Technische vervaardiging: Wegener Huis aan Huiskranten B.V. Bezorging Campus: Motorsportgroep UT, coördinator Ivo Peters, tel info@utnws.utwente.nl Copyright UT Nieuws: Auteursrecht voorbehouden. Het is verboden zonder toestemming van de hoofdredacteur artikelen schema s foto s of illustraties geheel of gedeeltelijk over te nemen en/of openbaar te maken in enigerlei vorm of wijze. Wie: Sabine Klois (21) Studie: Tweedejaars psychologie Op weg naar: Zilverling Ik wil in de Zilverling een werkstuk laten inbinden, zegt Sabine, voor het vak psychologisch ontwerpen. We hebben er met een groepje van vijf een aantal maanden aan gewerkt en ik heb de eer om het in te leveren. Keurig op tijd, want de deadline ligt pas op 11 juni. We hadden iemand in het groepje die ons erg aanspoorde om vroeg klaar te zijn, verklaart Sabine. Des te meer tijd hebben we voor het leren van onze tentamens. Zelf heeft ze er nog drie in de agenda staan, eind juni. En dan zit het tweede jaar er op en lonkt de zomer. Mijn vriend en ik gaan op vakantie naar Spanje. Met de auto, denk ik. Ja, hij studeert hier ook. We hebben elkaar ontmoet tijdens de introductie. Dankzij haar vriend komt ze veel in contact met Nederlandse studenten, vertelt ze. Ik kom uit Duitsland en dan ga je toch wel snel met andere Duitse studenten om. Ze koos voor Enschede omdat in Duitsland voor psychologie een numerus fixus geldt. In het begin was alles nieuw en fremd. Nu is het gewoon. Met de taal gaat het ook steeds beter, alleen op de uitspraak moet ik nog wel oefenen. Sabine reist elke dag op en neer van Dortmund naar Enschede. Ik reis zo n vier uur per dag. Maar dat is niet erg, want ik moet veel lezen en dat kan mooi in de trein. Als ik thuiskom, staat het eten voor me klaar. Wat zou ik nog meer willen? Waar gaat dat heen...? Foto: Arjan Reef

3 3 donderdag 7 juni 2007 Op de fiets Ter verhoging van de onderlinge samenhang en feestvreugde maakte het personeel van de faculteit zeg maar de wetenschappers en de ondersteuning- laatst een leuke fietstocht door de Twentse dreven. De 35 km lange operatie leidde door Twickelo, Oele, Delden, Beckum, Boekelo en eindigde bij restaurant de Hanninkshof. Tijdens het buffet waren ook rector Henk Zijm en zijn gevolg (het secretariaat CvB) en de studieverenigingen aanwezig. Geen Toptalentsubsidie voor UT Onder de 41 studenten die vorige week donderdag een zogeheten Toptalentsubsidie kregen, bevinden zich geen UT ers. Patrick Hoetink van de Dienst Universitair Bestuur was onaangenaam verrast. Het Toptalent-programma van NWO komt voort uit de notitie Onderzoekstalent op waarde (september 2005) van het ministerie van onderwijs en is erop gericht promoveren aantrekkelijker te maken. Voor de periode heeft de minister zestien miljoen euro gereserveerd voor het toptalent-programma dat jong wetenschappelijk talent in staat moet stellen zelf invulling te geven aan hun promotietraject. De colleges van bestuur van de dertien Nederlandse universiteiten en van Open Universiteit hebben eerst intern een selectie gemaakt van jong, creatief talent. Uit de 128 aanvragen koos NWO na een interviewronde de beste 41 aanvragen. Veel kandidaten, stelt NWO in een persbericht, zijn cum laude geslaagd in meerdere studies en blinken vaak ook uit op andere vlakken, zoals sport. Hoetink vindt het ontbreken van UT ers op de definitieve lijst van NWO teleurstellend ( daar zijn we niet zo blij mee ), maar ook niet helemaal onverwacht, omdat voor indiening van voorstellen een verdeelsleutel was opgesteld op basis van het aantal studenten per instelling. Wij mochten dus vijf studenten voordragen. Gemiddeld wordt twintig procent van de voorstellen gehonoreerd, dus we hielden rekening met één beurs. Als het er dan geen blijkt te zijn, is dat niet heel raar, al blijft het een tegenvaller. Volgens Hoetink, die met NWO belde voor een toelichting, waren de UT ers stuk voor stuk goede kandidaten. Maar dat gold voor iedereen en dan kun je daar niet zoveel meer aan doen. We gaan dat ook intern niet verder uitspitten. Opvallend vindt Hoetink wel dat de UT het ook in de zogenaamde Veni-beurs voor jong wetenschappelijk talent niet geweldig doet. Dat was er dit jaar ook maar één. Waarom doen we daar niet zo goed in mee? Studentenhuis pakt laptopdief in de kraag De bewoners van een studentenhuis aan de Goolkatenweg hebben vorige week woensdag een inbreker op heterdaad betrapt en overgeleverd aan de politie. Vijfdejaars civiele techniek Reint Haverkamp (23), één van de bewoners van Huize Oktoknus: We hadden gezamenlijk gegeten en gingen na afloop een ijsje halen bij een snackbar een paar straten verder. Toen we na twintig minuten terugkwamen stond er ineens een fiets voor de deur. Dat vertrouwden we niet. Twee bewoners bewaakten de voorzijde van het huis, de andere vijf gingen de woning in, waar de onbekende man bezig was een laptop los te koppelen. Hij ging er vandoor, maar bij de tuinpoort konden we hem pakken. De man dreigde dat hij een wapen onder zijn kleren had. We grepen hem vast en voelden dat hij helemaal niet gewapend was. De gealarmeerde politie arriveerde enkele minuten later, vier auto s sterk, en rekende de inbreker in. De dader bleek een 46-jarige Enschedeër, die al meerdere delicten op zijn naam heeft staan. De dief had zich relatief eenvoudig toegang verschaft via een slecht gesloten raam aan de achterzijde van het pand. Met meerdere laptops voor het grijpen - niet ongewoon in een studentenhuis kwamen de bewoners van Huize Oktoknus dit keer goed weg. Reint: We hebben meteen met onze huisbaas afgesproken dat er betere sloten komen. Zelf moeten we ervoor zorgen onze kamers goed af te sluiten. Frans van der Veeken VERDIEN ER EEN STEVIGE BOEKENBON MEE Beste verhaal over zomerhitte In de laatste editie (28 juni) voor de zomer wil UT-Nieuws een aantal zinderende zomerverhalen plaatsen. Thema: zomerhitte. En jij gaat ze schrijven. Om je op weg te helpen volgen hieronder twee mogelijke beginalinea s. Maak een van de twee verhalen af met maximaal 600 woorden. Alles mag: van autobiografisch tot pure fictie en van literaire thriller tot romantische novelle. Spanning, sensatie, stukje erotiek. De beste vijf inzendingen worden geplaatst en beloond met een boekenbon van vijftig euro. Stuur je verhaal voor 20 juni naar j.t.benedictus@.utwente. nl. Tom Met trage slagen trok Tom zijn baantjes door het campuszwembad. God, wat was het toch heerlijk om in dit Center Parc te studeren. Op vakantie gaan was dan ook niet nodig vond hij. Hij bleef lekker thuis, aan de Calslaan. Gelukkig waren al zijn huisgenoten wel met vakantie. Misschien kon hij zo tussendoor nog voor een hertentamen leren. En wie weet bleven er nog leuke studentes op de campus hangen. Zoals dat lekkere communicatiemeisje. Plotseling werden zijn gedachten verstoord door iemand die luidruchtig langszij kwam crawlen. Hee Tom, grijnsde de zwemmer en hij zette zijn duikbril af. Tom trok wit weg Mariët Tevreden sloot ze haar pc af. Zo, de afwezigheidassistent kon de komende vier weken haar mailtjes beantwoorden. Het was een leuke baan hoor, die ze had op de UT, maar zo af en toe had een mens wat vertier nodig. Ze plukte haar jas van de kapstok en deed het licht uit. Snel naar huis, koffer pakken en vanavond naar Schiphol met haar beste vriendin. Ze kon niet wachten. Terwijl ze haar kantoordeur afsloot rinkelde de telefoon. Zou ze nog opnemen? Nou, vooruit. Goedemiddag, Universiteit Twente, u spreekt met Mariët de Vries. Aan de andere kant klonk een bekende stem. Een stem die ze niet had gehoord sinds haar overplaatsing naar een andere faculteit. Alle spieren in haar lichaam spanden zich. Niet nu, dacht ze wanhopig, niet uitgerekend nu. Succes! Het gaat goed met de vooraanmeldingen voor de bacheloropleiding informatica in Twente. De teller staat sinds 1 juni op 56 eerstejaars, vorig jaar waren dat er nog 49. Het marktaandeel, ten opzichte van andere universitaire opleidingen informatica, is daarmee het grootst. Hoe dat kan? Opleidingsdirecteur Gerrit van der Hoeven heeft een sterk vermoeden: het Snippeeffect. Twee maanden geleden leek de combinatie van de opleidingen informatica en telematica op een nog grotere winst af te stevenen. Er was een flink verschil tussen de landelijke trend en de ontwikkelingen in Foto: Hugo Maaskant (voor Twente, vertelt Van der Hoeven. Dat wist hij niet zomaar te verklaren, totdat er op een dag tientallen scholieren rondom de Zilverling zwierven. Ze verschenen uiteindelijk bij mijn kamerdeur en hadden slechts één vraag: Waar zijn Arjan en Erik? Het vermoeden van de opleidingsdirecteur veranderde toen in een overtuiging. De impact van een tv-gebeurtenis is niet te onderschatten en daar zou dus ook de stijging van de belangstelling voor onze opleiding wel eens aan te danken kunnen zijn. Van der Hoeven vertelt dat op zijn bureau momenteel het conceptvisitatieverslag ligt van een aantal opleidingen. Volgens hem is het té vroeg om er al inhoudelijk op in te gaan. Maar er staat wel in dat het gerealiseerde niveau van de opleiding Informatica excellent is. Hoe graag zou ik willen dat de groei van de vooraanmeldingen daaruit verklaard kan worden. Dus dat de studenten naar Twente komen omdat we excellent zijn. Toch praat ik, tegenover collega s die mij vragen de ontwikkelingen op de UT te verklaren, over een Snippe-effect. Nee, de opleidingsdirecteur weet niet zeker of het echt een factor is. En nee, hij heeft het niet onderzocht en gaat dat ook zeker niet doen. Geloof ik het zelf? Een betere verklaring heb ik niet. En bovendien: het woord alleen al, Snippeeffect, dat verdient een plaats in het Groot UT Woordenboek. TER LAND. Een nat pak voor de twee studenten elektrotechniek Dirk-Jan van den Broek (voorop) en Erwin Bronkhorst, die vorige week zaterdag in Zoetermeer meededen aan de opnames voor het TROS-programma Te Land, Ter Zee en In de Lucht uit naam van hun studievereniging Scintilla. Met een uit bedbodems gebouwd karretje jakkerden de twee studiegenoten de steile piste af om vervolgens Heen&Weer het thema van de uitzending te gaan. De woekerrit eindigde in het water. Gelukkig bleef het onderstel van de vierwieler onbeschadigd. Die gebruiken we volgend jaar weer, maar dan gaan we voor de originaliteitprijs, aldus Dirk-Jan. Benieuwd hoe de heren presteerden? Zaterdag is de uitzending op tv te zien. Snippe-effect goed voor informatica De tweeling Snippe die maandenlang op de tv was te zien in de series Beauty & de Nerd en de broederstrijd Revenge of the Nerds. Foto Maurits Diephuis

4 4 donderdag 7 juni 2007 Foto: Gijs van Ouwerkerk Wouter Eggink bij zijn verzameling. De verzameling Science Fiction Speelgoedpistooltjes van Wouter Eggink, docent vormgeving bij de opleiding industrieel ontwerpen, is nog tot september te zien in de entreehal van het Horstgebouw. Vorige week donderdag werd de tentoonstelling, waar tweehonderd speelgoedwapens te zien zijn, geopend. Waarom begint iemand een verzameling speelgoedpistooltjes? Ik kom uit een familie van verzamelaars, ben opgegroeid tussen collecties fotocamera s, stoelen en theepotten. Gelukkig hadden mijn ouders een groot huis. Als kind ging ik al mee naar rommelmarkten en beurzen. Daar raakte ik geïnteresseerd in producten die wat ouder Pistooltjes sparen zijn. Ik heb eerst haardrogers, stofzuigers en strijkijzers verzameld. Toen kreeg ik van iemand een boekje over science fiction speelgoedpistooltjes en besloot ik daar in te duiken. Wat is het voor speelgoed? In Amerika worden ze rayguns genoemd, vanwege de magische lichtstralen die de pistolen in sf-films voortbrengen. De meeste werken door middel van een vuursteentje dat een vonkenregen veroorzaakt. Het is compleet ongevaarlijk speelgoed, echt voor kinderen. Ik heb er nu zo n 200, via ebay en speelgoedbeurzen. Voor de oude, van voor de oorlog, betaal je tussen de 100 en 200 euro, maar er zijn er ook die een paar tientjes kosten. Welke mis je nog? Een Strato Gun, die heb ik nog niet. Wat vind je er leuk aan? Als vormgever vind ik het leuk om te zien hoe door ontwerpers van dit soort science fiction speelgoed tegen de toekomst aan werd gekeken. In het nucleaire tijdperk bijvoorbeeld, kregen de pistooltjes namen mee als Atomic Gun, en hadden ze afbeeldingen van een paddenstoelwolk op de zijkant, of de vorm van een atoombom. Heel curieus. Nu zien ze er meer robotachtig uit. Kun je ze thuis kwijt? Een deel hangt aan de muur. Ik heb er een bord voor gemaakt met haakjes. Als ik nieuwe binnenkrijg dan wijzig ik de indeling. Wat is er eigenlijk met die andere verzamelingen gebeurd? De haardrogers heb ik nog. En mijn stofzuigers en de strijkijzers? Die gebruiken we hier bij IO als tekenvoorbeelden tijdens de schetslessen. Blijf je voorlopig bij de pistooltjes? Ja, dat wel. Al ben ik ook begonnen met oude horloges uit de jaren zestig en zeventig. Jannie Benedictus Campussy houdt het voor gezien Campussy is niet meer. Oprichters Pieter Stek en Maarten Fonville houden het na een jaar universiteitspolitiek voor gezien. Als onze punten voor veel mensen écht belangrijk waren geweest, zou opvolging zich wel hebben aangediend. Campussy was dé verrassing van de U--raadsverkiezingen vorig voorjaar. Vanuit het niets kwamen Stek en Fonville met twee zetels in de raad. Hun programma was verfrissend. Met een kritische blik op de Student Union raakten ze een gevoelige snaar. Ik heb net het verkiezingsprogramma van CC gelezen, vertelt Fonville. Ze schuiven toch redelijk op in onze richting, wat de Union betreft. Ze zeggen weliswaar dat ze niets zien in een democratisch gekozen Union, maar pleiten wel voor directe controle door bijvoorbeeld de universiteitsraad. De meesten lijken het er wel over eens dat de controle beter moet. Stek: Door die controle kun je de Union meer draagvlak geven. Met meer democratische controle krijg je een steviger mandaat. Fonville: Dat het als thema überhaupt op de agenda is komen te staan, is pure winst. Campussy onthield zich ook als enige partij van stemming over de 3TUfederatie. We hebben niet tegengestemd om het simpele feit dat het plan zoals het er lag vijftig miljoen opleverde, argumenteert Stek. Zonder dat de UT bepaalde rechten hoefde af te staan. Waarom die aversie? Stek, nogmaals: De federatie is meer een bestuurlijk iets dan dat er echt in de grond wordt samengewerkt. De academische jaarcirkels lopen ongelijk, om maar één voorbeeld te noemen. Bovendien kun je met je UT-bachelor CT geen master CT doen in Delft. Er moet dus nog veel veranderen. Hun mening over de universiteitsraad is niet veranderd, maar wel duidelijker geworden. De conclusie is positief: als student valt er weldegelijk wat te realiseren. In je eentje kun je niet een hele universiteit overtuigen, zegt Stek. Wat wel kan, is in een vroeg stadium met mensen praten. Als lid van de U-raad heb je een ingang en kun je invloed uitoefenen door te lobbyen bij beleidsmedewerkers. En, er wordt weldegelijk naar je geluisterd. Je moet goed weten wat er in de pijplijn zit, vult Fonville aan. De bureaucratie is heel belangrijk. Opvallend vonden Stek en Fonville de grote bereidheid binnen de raad om samen te werken. CC is met afstand de grootste fractie in de raad, legt Stek uit, maar ze stellen zich wel ontzettend coöperatief op. Ook de raad zoekt graag naar het compromis. Fonville: Dat is ook het effectiefst. De laatste twee overlegvergaderingen zullen ook de laatste twee wapenfeiten van Campussy zijn. Met de toekomst van de Student Union als absolute climax, meent Stek. We zullen zien wat we eruit kunnen slepen. De raad zal staan voor meer democratische controle, maar wij willen totale democratie. Althans, totale democratische controle. Mocht dat niets worden, dan zullen we in ieder geval een motie indienen dat de Union haar naam moet veranderen, want dan is de huidige naam zwaar misleidend. Maar waarom gaan ze niet gewoon door? Fonville: We hebben vanaf het begin tegen elkaar gezegd: we doen het een jaar. Stek: Je moet ook een beetje zien hoe het begonnen is. We zijn met Campussy gestart uit onvrede over de Student Union. FOUTJE. In het interview met Leo Frijters over het Facilitair Bedrijf, geplaatst in de editie van 24 mei, is een fout geslopen. Er staat dat zes medewerkers met een regeling zijn vertrokken. Dat is niet het geval. De personeelsfunctionaris van het FB laat weten dat de betrokken medewerkers in het licht van de reorganisatie een afweging gemaakt hebben en er voor hebben gekozen om hun carriere buiten de UT voort te zetten. Zonder regeling dus. Redactie Foto: Arjan Reef De promovendi Toon Hardeman (28) en Iakovou Dimitrios (31), de laatste afkomstig uit Griekenland, deelden vier jaar lang kamer W227 in de Horst. De collegiale samenwerking zit er nu op, omdat het contract van Hardeman vorige week afliep. Toon Hardeman (rechts) en Iakovou Dimitrios Kamergenoten Toon: Morgen is mijn allerlaatste dag. Mijn promotie is afgerond, al moet ik nog wel een paar dingetjes aftunen. Zo rond december promoveer ik. Iakovou: Ik heb nog iets langer te gaan. Waarschijnlijk wordt het ergens in maart. Toon: Ons onderzoek is heel verschillend, wel heeft het beide te maken met gerobotiseerd laserlassen. Dat van mij gaat over modelleren en identificeren van industriële robots. Iakovou: En ik maak sensoren voor laserlassen. Iakovou: Vanaf de eerste dag deelden we een kamer. Het werden vervolgens vier heeeeeele lange jaren. Toon: Elke dag was er een te veel, haha! Iakovou: Of we vrienden zijn geworden? Never! Toon: Toen we hier net zaten, praatten we niet zoveel. We staarden vooral naar ons eigen scherm. Ik sprak slecht Engels, hij geen Nederlands. Iakovou: Totdat we op gegeven moment stressballen naar elkaar gingen gooien. Toon: We doen het de hele dag. Kijk! (gooit keihard een bal richting collega). Iakovou (mikt keihard terug): Zijn brillenglazen zijn nog nooit gebroken, hoor. Toon: Al heb ik mijn bril al wel een paar keer moeten bijstellen. Gelukkig zijn die ballen zacht. Iakovou: Of we ook privé met elkaar omgaan? Er is ook een leven naast het aioschap, hoor. Toon: We gaan heus wel eens samen wat drinken. Maar dat is dan met meerdere collega s. Iakovou is trouwens wel mijn grootste fan. Hij bezoekt alle concerten van het Musica Silvestra Orkest, waar ik viool speel. Iakovou (grijnst): I m his biggest fan, really! Toon: Ik had hem beloofd ook eens te komen kijken naar een volleybalwedstrijd, maar daar is het nooit van gekomen. Best lullig eigenlijk. Iakovou: Morgen hebben we een afscheidsparty voor Toon georganiseerd. Toon: Dat zal me wat worden. Iakovou: Nee, ik kan er nog niets over zeggen. Als de UT weet wat er gaat gebeuren, gaat het feest niet door. We doen wel iets met special cakes. Toon: Ik heb geen idee of we daarna contact blijven houden. Iakovou: Uit het oog, uit het hart. Zo gaat dat vaak. Maar het komt ook omdat ik nog niet weet waar ik na mijn promotie terecht kom. Het kan Nederland worden, maar net zo goed het buitenland. Toon: Ik ga aan de slag bij een intern ingenieursbureau van Philips, in Eindhoven. Die baan wacht al op me. Ook in Kamergenoten? Bel of mail met de redactie!

5 5 donderdag 7 juni 2007 De zon schijnt vriendelijk door het hoge raam van Hans Achterhuis keuken. Een kroonluchter hangt boven de houten eettafel en een met bladgoud gerande spiegel siert de wand. Sinds twee jaar bewoont hij samen met zijn vrouw Tiny een luxe appartement in Utrecht. Kom, gebaart Achterhuis, we gaan hier zitten. Hij gaat voor naar het naastgelegen vertrek, de werkkamer, uitgerust met boekenkasten, bank, en een werktafel. Het walhalla van de wijsgeer. Weet nog: Ooit deed ik mee aan de televisieserie De werkplek. De opnamen ervoor waren bij mij thuis, omdat ik op de UT voornamelijk zaken afhandel. Het échte denkwerk gebeurt hier en dan gaat het zo, schetst de filosoof en hij bladert door een boek. Kijk, allemaal aantekeningen, verwijzingen en krabbels. Ik kan ze nooit tweedehands verkopen, ze zijn allemaal volgeklad. Behalve de originele filosofische tekst, komen ook de bijbehorende commentaren en recensies op tafel. Dan ontstaat er een soort netwerk van teksten en filosofie, vertelt hij smakelijk. Overal liggen stapels en dan begin ik te lezen en te lezen. Ik ga als het ware in gesprek met de filosoof. Lees weer wat terug, haal er een kritiek bij en daarna schrijf ik mijn bevindingen op. Naast talrijke publicaties heeft Achterhuis inmiddels vijftien boeken op zijn naam staan. Dit ben ik, zegt hij en hij wijst op drie planken van elk een meter. Trots ben ik op de vermeldingen in De oogst, denkers die ons wereldbeeld veranderden, een speciale uitgave van NRC Handelsblad en De 100 boeken die de geschiedenis maken. Ik sta erin met mijn boek De markt van welzijn en geluk uit Het is toch wel gek om naast de filosofe Hannah Arendt te staan en volgens mij staat Hitler er ook in. De reacties op De markt van welzijn en geluk weet Achterhuis nog goed. De conclusie, de gezondheidszorg is een gevaarlijke instelling, ging ontzettend tegen de gedeelde opvatting in! Iets dat typerend is voor Achterhuis werkwijze, tegendraads denken. Ook ben ik altijd kritisch op mijn eigen vooronderstellingen. Hij pakt er nog een boek bij, After the terror van Ted Honderich, een Britse filosoof. Honderich onderbouwt op dwingende wijze de stelling dat de 11- HANS ACHTERHUIS MET EMERITAAT Zonder vrienden geen filosofie Filosoof Hans Achterhuis neemt vandaag afscheid van de UT en gaat met emeritaat. Tijdens een symposium spreekt de hoogleraar algemene wijsbegeerte over lof en troost van de filosofie. Lof omdat hij zich in persoonlijk gekozen onderwerpen kon verdiepen; troost om aan droevige gedachten te ontsnappen. Filosofie is iets wat me waanzinnig bezighoudt, aldus Hans Achterhuis. SANDRA POOL septemberaanslagen in zeker opzicht gelegitimeerd kunnen worden. Zijn conclusie luidde dat je wel heel oneerlijk moet zijn als je het niet met hem eens bent! Voor Achterhuis een uitdaging. In zijn boek over geweld dat gaat over de oorlogen in Irak en Afghanistan (hij legt er momenteel de laatste hand aan) onderzoekt hij stapje voor stapje waar het bij de Britse filosoof misging in de argumentatie. Geanimeerd: Ik toon aan wat er niet deugt: onjuiste citaten of het gebruik van vooronderstellingen. Lacht: Dát vind ik nou leuk om te doen. Het maakt hem een continentale denker, een stroming binnen de filosofie afkomstig uit het oude Europa. Ik durf tegen mezelf in te denken en vecht er voor om de filosofie breed te houden. Daardoor verlies je de exactheid die wijsgeren uit de Angelsaksische hoek, de anglo s, nastreven. Achterhuis zegt niet anders te kunnen. Twente pikt veel meer dan collega-filosofen uit Delft en Eindhoven de maatschappelijke kant van de technologie op. En het is diezelfde technologie die hem in 1990 naar de UT lokte. Ik was bijzonder hoogleraar milieufilosofie in Wageningen. Op een dag kreeg ik het boek De technologische cultuur van Michiel Schwarz onder ogen. Voor mij een eye opener. Wijsgeer Achterhuis raakte diep onder de indruk van de vele maatschappelijke verschijningsvormen van technologie en de filosofische vragen die bij hem opborrelden. Er was een vacature bij de UT, maar een telefoontje leerde me dat de sollicitatieprocedure voor de functie hoogleraar wijsbegeerte al was gesloten. In diezelfde periode kampeerde ik met mijn vrouw in Twente. Zij zei nog: Goh, Twente is best leuk. Bij thuiskomst hing de decaan van de faculteit aan de telefoon met de vraag alsnog te solliciteren. Zo ben ik dus in Twente gekomen, waar ik overigens geboren ben (in Hengelo, 1942 red.). Tijdens zijn UT-loopbaan hield Achterhuis zich bezig met ethische vraagstukken rondom technologie. Nieuwe technologische ontwikkelingen veranderen de cultuur. Een voorbeeld: socioloog Filosoof Hans Achterhuis en filosoof Bruno Latour beschrijft het gebruik van de veiligheidsgordel in auto s. Je kunt een auto ontwerpen die niet start wanneer de veiligheidsriem niet om is. Bescherm je zo mensen tegen zichzelf of torn je aan hun privacy? Het zijn vragen waarover de wijsgeer zich buigt en die hij vooral op positieve wijze benadert. Het klakkeloos overnemen van technologische schrikbeelden heeft geen zin. Ik ben dankbaar dat ik collega s heb die mij Ik durf tegen mezelf in te denken de andere kant van techniek laten zien. Toen ik op de UT begon, keken filosofen angstig en heel afstandelijk naar techniek. Intussen hebben we een empirische wending gemaakt en kijken we er nu veel gedetailleerder naar, zonder angst. In zijn afscheidsrede haalt Achterhuis de woorden van Aristoteles aan, filosofie is een levensleer omdat het streven naar wijsheid de weg is naar levensgeluk. Voor mij een te groot woord hoor, levensgeluk. Maar filosofie is wel iets wat mij waanzinnig bezighoudt, fascineert en in bepaalde situaties ook troost. Het is heel fijn om dat te delen met anderen, want zonder vrienden geen filosofie. Ook de maatschappelijke relevantie is voor hem essentieel. Het moet ergens over gáán en niet alleen maar uit teksten Foto: Maarten van den Haak lezen bestaan. Dit heeft de hoogleraar aan zijn studenten willen meegegeven. Ik heb ze laten zien hoe ik mij verdiep in de filosofie, wanneer een tekst mij raakt en wat je er nu mee kunt doen. Toch blijft het de keus van de student zelf welke boeken hij leest. Hoe anders was dat tijdens zijn periode in Amsterdam in de jaren zeventig toen hij wijsbegeerte doceerde aan het Instituut voor de Wetenschap van Andragogie. In die tijd was er maar één richting: het Marxisme. Studenten lazen in groepjes op hun kamer uit Das Kapital. De gekke studenten uit de jaren zeventig misschien, maar ze deden het wél. Dat is nu veel minder. De scheidend hoogleraar is ook bekend van zijn boek over utopieën. Ik heb er zelf ooit één gehad, een ecologische utopie verbonden aan duurzaamheid. Ik las een keer over Ecotopia, een samenleving in Amerika, en dacht he, dat zijn mijn idealen. Toch wilde ik er niet wonen. Het leek mij een onmenselijke samenleving. Bovendien zijn utopieën alleen met geweld op te leggen. Geen utopie meer voor Achterhuis, maar wel idealen, voornamelijk politieke. Het geloof in een democratie, pluraliteit in de samenleving, de tolerantie van Locke en de vrijheid van meningsuiting van John Stuart Mill. Daar sta ik voor. Het zijn zaken waar Achterhuis in de toekomst over blijft filosoferen. Ik ga gewoon door. Het boek over geweld moet af, dat weet ik nu wel, en een volgende opdracht wacht al. De bladen Hoe werkt een orgasme? RUG-promovendus Janniko Georgiadis deed er onderzoek naar. In UK, de weekkrant van de universiteit Groningen, een interview met hem. Ik ben altijd gedwongen om min of meer geforceerd de klinische relevantie van mijn onderzoek aan te tonen. Een flink percentage van alle volwassenen heeft een ongelukkig seksleven, bijvoorbeeld door te vroeg klaarkomen bij mannen en vaginisme of het onvermogen een orgasme te krijgen bij vrouwen. Uiteindelijk denk ik dat een groot deel van die problemen terug te voeren is op de hersenen. Georgiadis onderzocht de neurologische kant van de menselijke seksualiteit. Het idee was om hersenscans te maken van proefpersonen terwijl zij een orgasme beleven. Vrouwen toonden een verhoogde activiteit in de kleine hersenen, die verband bleek te houden met concentraties van spieren in het bekken. Verder was er een afname in activiteit in de prefrontale hersenschors, een deel van de hersenen waarin bijvoorbeeld de zelfbeheersing zetelt. Het lijkt erop dat vrouwen tijdens het orgasme die zelfbeheersing kwijtraken. Uit verdere analyses bleek dat de hersenactiviteit van mannen tijdens een orgasme leek op die van vrouwen. Archeologe Antoinette Huijbers van de Universiteit van Amsterdam verdedigde op 1 juni haar proefschrift over boerenerven in de Middeleeuwen. Naast een academische bevordering is de promotie een publieke rite de passage, schrijft Folia. Toen ze aan haar onderzoek begon, heette Antoinette nog Toine. Inmiddels heeft ze een geslachtsverandering ondergaan. In het interview vertelt ze dat haar moeder en broer, vader is inmiddels overleden, geschokt reageerden op de coming out. Bestel mijn grafkist dan maar, zegt moeder. Ze geeft te kennen dat hij als vrouw thuis niet welkom is. Zijn broer wil niets met hem te maken hebben. Toch blijft Toine zijn moeder opzoeken, en probeert haar en broerlief geduldig op andere gedachten te brengen. En dat blijkt te zijn gelukt. Beiden woonden de promotie bij. Moeder gaf haar zelfs een compliment over haar kledingkeuze. Je ziet er als vrouw beter uit dan je ooit als man gedaan hebt, zei ze tegen haar dochter. Je hebt je onderzoek gedaan, conclusies getrokken, alles op schrift gezet en klaar om je verhaal te doen tijdens het jaarlijkse Bessensap in het Amsterdamse wetenschapcentrum Nemo, een meet&greet tussen wetenschap en pers. En dan blijkt, na wat kritische vragen van de pers, dat je je prikkelende conclusie moet intrekken: maanden werk in één klap weggevaagd. Het overkwam Frank den Hartog van het VUmc, meldt Ad Valvas, het weekblad van de Vrije Universiteit. Niet alleen zijn onderzoeksresultaten onderuit geschoffeld. Over zijn presentatiehouding was de jury ook niet geheel tevreden. De ontspannen houding is prima, maar haal alsjeblieft je handen uit je zakken. In Erasmus Magazine een artikel over de belangrijke rol van sport op Amerikaanse universiteiten waar geld geen rol speelt. Judith Boel speelt volleybal bij het Lee Junior College in Texas. Daar krijgt ze een volledige studiebeurs ter waarde van ongeveer vijftienduizend dollar per maand. Collegegeld, appartementhuur, boeken, eten en zakgeld zijn daarbij inbegrepen. Boel heeft inmiddels besloten haar hele studie in Amerika af te maken.

6 6 Thursday 7 June 2007 On the road again in the Netherlands How often have you looked at a car whizzing past you and wished that you were in the driver s seat? Unfortunately, for an international student living in Holland, there are a few hurdles to be cleared before owning a dream car. The first hurdle is getting a valid Dutch driver s license. If you already have a foreign license, you are allowed to drive in the Netherlands for a period of six months after registering as a Dutch resident. If you are an EU or EER national, you can use your foreign license for a period of 10 years after the original issuance of the license or the duration of license validity before having to exchange it for a Dutch license. If your license is due to expire or if you are from Andorra, Aruba, Monaco, Netherlands Antilles, Isle of Man, the island of Jersey or Switzerland, you can trade in your driver s license for a Dutch one. Certain categories of driving licenses issued by countries like Taiwan, Israel, Japan, Singapore, South Korea or Quebec (Canadian Province) can also be traded in for a Dutch license. In this case, visit the town hall and follow Click on it! Link of the week: It is not so much a Dutch grammar web site as a guide to all the internet resources devoted to Dutch instruction. With links to information about the 2006 Dutch spelling reforms, translation sites, an interglot dictionary, and even how to hear a Dutch word pronounced. As an added bonus, the web site is available in 12 different languages. An added tip on learning Dutch comes from Leon Adelman (SMI, EL). He advises, The easiest way to learn Dutch is to watch Dutch television. Teletext (page 888) allows you to subtitle, in Dutch, many programs, including the news. It s a great opportunity to get to know the country, and learn the language. the procedure. One condition for trading in a foreign-issued driving license is that it must be valid at the time the request is made. Japanese and Taiwanese nationals are required to have their original license translated. Please note that it is not possible to exchange your international driving license for a Dutch license. If you do not fall in any of the above categories, it is imperative that you take a theory test and a road test through the CBR (Centraal Bureau Rijvaardigheid). Whether you have previous driving experience or not, you are required to take both the theory and practical tests, if you have a non-exchangeable driving license The CBR operates almost 200 test centers throughout the country. However, it is only responsible for driving tests. Driving instruction in the Netherlands is provided by private driving schools. To find a suitable driving school, ask a friend or colleague. Or jot down the phone number from a special learner s cars, prominently identified with a big L on the roof. When inquiring about the driving school, pay special attention to the cost per session. Normally the cost varies from 32 to 36 euros per session. Each session lasts 45 minutes to one hour. People with no previous driving experience may need up to 40 lessons. Experienced drivers generally need 5 to15 lessons. Be sure that you and the instructor can communicate effectively. The cost of the practical test is 250 euros and 220 euros if you need to retake the test. The theory test is administered in both Dutch and English. Or candidates may take an individual oral test with the assistance of an interpreter, provided by the candidate. The CBR charges an additional fee for theory tests and for individuals test in a language other than Dutch. An individual theory test costs approximately 34 euros. So an individual who opts to take lessons and a test is going to be poorer by almost 1250 euros. Moreover, it is not uncommon to fail the test in the first attempt. If you are not confident that you will be able to pass the test in the first attempt, various driving classes offer a package for around 2000 euros. This covers you for lessons and multiple practical exams at no additional cost. You may opt for a practice test before the official road test for an additional price. Try instead to force your instructor to be as precise as possible about the instructions from the first class. I think I will stick to my bicycle, which saves the environment and keeps me healthy. If this article has not converted you into a bicycle lover, check out the following link for more information. Anindita Ganguly Kavitha Muthukrishnan (PhD candidate in CADTES) gets behind the wheel with her driving instructor, Piet Nandparsad of RAMS Rijschool in Enschede. Contributors: Mike Maier, Kamran Sheikh and Anindita Ganguly What's going on Summer Concert Musilon is the UT close harmony choir. Since 1987 they have been singing light music arranged in close harmony style mostly pop and jazz numbers with English lyrics, like She s always a Woman and They Can t Take That Away from Me. Friday 8 June, 8 pm, Outdoor Theater (Vrijhof Audiozaal in case of rain), 5/ 3 SUAC Foto: Frans van der Veeken Art in the Volkspark Over 150 professional and semi-professional artists from the Netherlands and Germany will exhibit their works. Not just staid landscapes, the participants design sculpture, quilts, clothing, and jewelry. The festival also features music, children s workshops, and droll poetry readings. Sunday 10 June, 11 am 5:30 pm, Volkspark, free Turkish Night The Turkish Student A s s o c i a t i o n Twe n t e (TUSAT) is organizing a Turkish Night with the Faculty Club and P-NUT. The group would like to introduce Turkish culture to the UT community with traditional Turkish folk dancers, gastronomic specialties, and Turkish hospitality. The event will start in the Bastille Atrium and move to the Faculty Club where guests can sample fare from the various regions of Turkey. There will be Raki and Turkish coffee. Saturday 9 June, 5 pm, Bastille Atrium/Faculty Club, 7/ 5 TUSAT members, register at info@tusat.org Bollywood Night Here is a chance for movie and music buffs to experience the latest from the Indian movie industry: a Bollywood Night is being organized by AADHAAR, a non-profit organization working for the development of academic and health awareness in rural India. The highlight of this gettogether will be the screening of a very popular Hindi movie Lage Raho Munna Bhai (Carry on Brother Munna) with English subtitles. This dramatic comedy has strong elements of Gandhism. After the film, dance to Indian music by a DJ. In addition to a complimentary snack and drink, Indian snacks and other refreshments will be on sale. Open to all interested UTers.For more information, contact P.B.Agrawal@tnw.utwente.nl Friday 8 June, 6:30 pm- 11 pm, Vrijhof Agora, 3 No English in the pub The monthly lunch with the rector started twenty minutes later than planned, because the car with the ordered sandwiches could not get into the city center. Rector Zijm spoke in the Audentis association house T.R.A.M with fifty members of the Pakkerij-associations about the contribution they could make to internationalization. The rector magnificus thinks it is incredibly important for international students, about 700 of them in Twente, to mingle with their Dutch colleagues. Up until now that doesn t really happen, he said in the Pakkerij. Therefore, his question was: How can student associations contribute to a better mix of different cultures? The associations themselves do not want to set up all kinds of special projects to promote integration. Is this a task for us? they ask themselves. International students are welcome, of course, but we don t want to speak English here every evening. On top of that, they believe that students that are here for only a year are not interested in a student association. Zijm obviously has more hope than the students. I hope that you will offer a hand to the international students to involve them in your associations, he said. We have to live with each other, not next to each other. Frans van der Veeken, Trans. Henriëtte van Dorp LITERARY ENSCHEDE Lose yourself in a great book There are few things as enjoyable as taking time in the summer to lose yourself in a great book. Geared toward students, Enschede has quite a few places for the lover of literature in addition to all the bars and restaurants in town. There are several branches of the public library (Openbare Bibliotheek) in Enschede. The central (downtown) location is on Pijpenstraat 15 and has a good selection of English language material including books and international newspapers and magazines, as well as cheap internet access. There are also locations in Twekkelerveld (Zonstraat 1), South Enschede (Wesselernering 46), and Stadsveld (Meindert Hobbemastraat 28). One of the most popular and extensive bookshops is Broekhuis; they have a small location on campus as well as larger shops in Enschede (Marktstraat 12) and Hengelo (Wemenstraat 45). Along with a wide selection of current Dutch and English literature, sci-fi, and non fiction, the stores also have maps, calendars and date books, and children s books. This is the place to go for the latest release. Just across the street facing Broekhuis in the center of Enschede is De Slegte. Slightly larger, they specialize in discounted books and secondhand sales; they also buy used books. With plenty of English language books, they have a wide selection of art books, cookbooks, and young adult and children s books for low prices. Arguably the most charming bookshop is located very close to the central library downtown. Kruimeltje (Zuiderhagen 35) is worth a visit for the atmosphere alone, but also has a great rotating selection of used books in English and Dutch. The comic book fan will find a decent assortment at the Strip-aap (Javastraat 22). Another place to find light reading or magazines in Dutch or English is the bookshop in the train station. If you are looking for something you can t find in the shops, bol.com ( has a broad range of books and reasonable delivery costs in the Netherlands. Mike Maier

7 7 donderdag 7 juni 2007 Zomervakantie? Daar kunnen de zes IK-bestuursleden dit jaar wel naar fluiten. Goed, ze mogen om beurten tien dagen vrij nemen, maar meer zit er niet in. Het is eigenlijk één weekje, verfijnt Mette Klaversma, plus de weekenden ervoor en erna. Veel is het niet, maar het deert ze niet. Dat heb ik er wel voor over, zegt Susanne Renes schouderophalend. Als we er maar een gave intro voor terugkrijgen. De drie dames-bestuursleden INTROCOMISSIE HEEFT PROGRAMMA BIJNA ROND De recordpoging komt zeker terug Met een vlijmscherp programma hoopt de Introcommissie aankomende eerstejaars op een onvergetelijke introductie te trakteren. Van dinsdag 21 tot en met donderdag 30 augustus krijgen de pakweg elfhonderd aanstaande studenten behalve de geijkte activiteiten als sport en dagjes Hengelo en Enschede ook enkele nieuwe, schérpe, bezigheden voorgeschoteld. SANDRA POOL van de IK vertellen dat het programma, met als thema Scherp, bijna rond is. En enkele tipjes van de sluier kunnen ze zeker oplichten. De eerste introductiedag brengt weinig nieuws en bestaat uit de inschrijving, een informatiemarkt en een groepsfoto op het grasveld voor de Bastille. Woensdag staat in het teken van sport en op donderdag verkennen de eerstejaars Enschede. Dan beginnen we met z n allen met een frietlunch in het Van Heekpark en daarna gaan we richting het centrum, waar op de Oude Markt allerlei bedrijven zich presenteren, vertelt Floor Cornelissen. Susanne: Een mooie gelegenheid om gadgets te scoren. Veel ondernemingen nemen van alles mee. Een dag later gaan de eerstejaars naar Hengelo. In het hart van de stad zijn allerlei stunts te zien, waaronder een motorshow, zegt Floor. Ook nieuw dit jaar is een modeshow, gaat Mette verder. We zoeken nog modellen, dus studenten die een carrière op de catwalk ambiëren, kunnen zich bij ons aanmelden! Susanne valt bij: We proberen ook onze eigen manen te strikken, maar of dat lukt? Welke winkels meedoen, is nog niet bekend. Die invulling komt nog, aldus Susanne. Cultuur is dit jaar weer terug van weggeweest. Mette: In samenwerking met de cultuurverenigingen van de UT willen we een festival opzetten Foto: Arjan Reef bestaande uit workshops en korte voorstellingen. Susanne: En dan van alles wat. Van klassieke muziek tot aan breakdance. Zondag staan de activiteiten op een wat lager pitje en maandag en dinsdag zijn de faculteitsintroducties. Woensdag recreëren de eerstejaars of in Oldenzaal of in Enschede. Mette: We weten nog niet waar: het Hulsbeek of het Rutbeek. Waar dat vanaf hangt? Wij vragen momenteel mensen naar hun mening en ervaringen. Het Hulsbeek vinden studenten lekker schoon, maar het Rutbeek is weer dichterbij. We moeten nog beslissen. Nieuw is dit jaar het Scherpspel. Floor: Dat spelen we alle introdagen. We denken aan het opsporen van letters die samen het woord scherp vormen. En de winnaar mag zich dan doegroep van het jaar noemen ofzo. De laatste dag, donderdag 30 augustus, moet een echte uitsmijter worden. De infomarkt in samenwerking met het HBO hebben we geschrapt. In plaats daarvan komen we met een scherpe IK-2007 activiteit, aldus Floor. Welke dat is, willen de bestuursleden nog niet verklappen. Mette: Ook de wereldrecordpoging komt zeker terug, maar wat we gaan doen, is nog geheim. Of weten de dames het zelf misschien ook nog niet? Ze hebben in ieder geval een hele zomer om er over na te denken. Teletop B.V. is ontwikkelaar van dé elektronische leeromgeving TeleTOP waar o.a. de Universiteit Twente mee werkt. Grijp nu je kans en werk mee aan onze nieuwe versie van TeleTOP. Wegens uitbreiding van onze activiteiten zijn wij op zoek naar nieuwe collega s: slimme studenten gezocht _ voor het opzetten en uitvoeren van testprocedures; _ voor programmeerwerkzaamheden aan onze applicaties. ADVERTENTIES Beschikbaar voor minimaal 2 dagen per week. Voor meer informatie bel Pascal Scheurink op of kijk op Te koop: Reelaan 5, Enschede Op het terrein van de Universiteit Twente ligt aan de Reelaan een groep van 20 woningen. Gebouwd in 1963 onder architectuur aan de rand van een bos. Reelaan 5 is een bungalow met ruime tuin, een zonnig terras en lichtkoepels die het huis zeer licht maken. Indeling: entree met kleine en grote hal, woonkamer met open keuken, openhaard, drie slaapkamers en een kleinere kamer, badkamer en berging. Los van het huis een garagebox. Vanaf 1999 is er veel vernieuwd: alle kozijnen, dak, verwarmingsketel, terras. Canon is 363 per jaar, vast tot Inlichtingen: M. Lips, tel of Vraagprijs k.k ADVERTENTIE De damesbestuursleden van de IK van links af Susanne Renes, Mette Klaversma en Floor Cornelissen. Bezig met een interessante scriptie? CATEGORIE HIPHOP UT-student wint Oogst van Overijssel MC Perfecd is klaar voor optredens in het hele land. Zo oordeelde de jury over vijfdejaars TCW Ivo Kleine Schaars (22), die anderhalve week geleden de Oogst van Overijssel won in de categorie Hiphop. In de finale, in de Metropool in Hengelo, streefde Ivo zijn vier overgebleven concurrenten voorbij. MC Perfecd is na afloop van de talentenjacht uitermate tevreden over zijn prestaties: Volgens het publiek was mijn optreden nog beter dan in de halve finale. De jury was in ieder geval erg lovend. Ze prezen mijn interactie met het publiek en vonden dat ik commerciële potentie heb. Kleine Schaars gaat dan ook zeker door in de muziek. Ik ben al zeven jaar met rap bezig, en steek iedere dag een paar uur in de muziek. Wat dat betreft is het meer dan een hobby, vertelt hij. De komende tijd wil ik me met Twee Ons, het duo dat ik samen met een andere jongen vorm, richten op de Grote Prijs, zeg maar de grootste talentenjacht van het land. Als je daar wint, dan ben je ineens bij een heleboel mensen bekend. Ivo is realistisch genoeg om te beseffen dat hij niet zomaar van de muziek kan leven. Na mijn afstuderen wil ik werken zoveel als nodig is en verder vooral met het rappen bezig zijn. Met het winnen van de Oogst van Overijssel verdiende Perfecd vijfhonderd euro. Bovendien sleepte hij enkele optredens in de regio binnen. Frans van der Veeken ZONNEAUTO. De solarauto heeft zijn eerste rondjes gereden. Op vliegbasis Twenthe werden vorige week in het geheim testen gedaan. Dat gebeurde nog niet met de complete auto, maar met de basis die uit het chassis, de wielophangingen en de motor bestaat. Door gedurende het productieproces van de auto regelmatig te testen, hoopt het Twentse Solarteam tijdig onvolkomenheden te ontdekken en te voorkomen. Eind juli moet de zonneauto klaar zijn en wordt hij gepresenteerd aan het publiek. Op 21 oktober klinkt in het Australische Darwin het startschot van de World Solar Challenge. Ivo Kleine Schaars Foto: Ron van den Boom Ding dan mee naar de Nationale Scriptieprijs, die het Parool en de Universiteit van Amsterdam dit jaar voor de zeventiende keer uitloven. De hoofdprijs, euro, is voor de scriptie die niet alleen een goed wetenschappelijk niveau heeft, maar ook als basis kan dienen voor een opmerkelijk journalistiek verhaal. De winnende scriptie krijgt, net als circa acht genomineerde werkstukken, bovendien ruime aandacht in Het Parool. De uiterste inzenddatum is 1 oktober Kijk voor meer info op POSTER. Eerstejaars studenten psychologie hielden deze week in de kantine van Cubicus een postermarkt ter afsluiting van het vak psychologisch ontwerpen. Hun opdracht: ontwerp een interventie voor maatschappelijke problemen zoals drugs, digitaal pesten, chronische vermoeidheid, burnout en ontlezing. Peter Riezebos en Jan Willem Foppen bogen zich over het leesgedrag van scholieren. Twee op de tien jongeren leest niet, aldus Riezebos. Foppen: Maar leesgedrag is wel positief van invloed op je latere sociaal-economische status. Vandaar de leus die de heren bedachten: Lees, en bepaal je eigen toekomst. Hun oplossing? Richt je zowel op jongeren, ouders/opvoeders als scholen middels websites, posters, ouderinformatieavonden, en een speciale themaweek aan het einde van het jaar. Zo worden jongeren niet alleen op school, maar ook thuis gestimuleerd om te lezen en over boeken te praten, hopen ze. Foto: Gijs van Ouwekerk

8 8 donderdag 7 juni 2007 SUSANNE KLAPPE RUNT BODYWISE IN ENSCHEDE Dit is een levenslange passie Als achttienjarige moest ze kiezen tussen de balletacademie en de universiteit. Ze koos voor een studie technische bedrijfskunde aan de UT en werkte zeven jaar als consultant. Toen had Susanne Klappe lang genoeg gedaan wat iedereen van haar verwachtte. Het roer ging om. In Bodywise, haar eigen centrum voor lichaamsbewustzijn in Enschede, geeft ze yoga- en pilateslessen en bedrijfstrainingen. JANNIE BENEDICTUS Kom maar langs bij één van mijn pilateslessen. Dan weet je meteen wat ik doe, zegt Susanne Klappe in het telefoongesprek voorafgaand aan het interview. Pilates, is dat niet heel zwaar? Ze lacht. Nou nee, maar wel frustrerend. Je zult merken dat het enige oefening vereist. Op de afgesproken woensdagochtend liggen in het woon/werkpand in de wijk Roombeek de rubberen matjes al klaar op de gladde witte vloer. Susanne Klappe (37) ontsteekt een kaarsje, de acht cursisten nemen de basishouding aan. De aanwijzingen van Susanne worden geconcentreerd en aandachtig opgevolgd. Pilates-oefeningen zijn erop gericht een soepeler en sterker lichaam te krijgen en gaan uit van het bekkengebied als powerhouse. Het is rustig in de ruimte, geen muziek, alleen de prettige stem van Susanne en de regelmatige ademhaling van de deelnemers. We doen een roll up: Ga liggen met je armen gestrekt achter je hoofd. Maak jezelf zo lang mogelijk. Breng je kin naar je borst, breng je schouders omhoog. Til je rug wervel voor wervel omhoog en rol langzaam door totdat je hoofd op je benen ligt. Ademhaling is belangrijk. Zit rechtop, breng je armen omhoog en adem diep in. Je longen en je hart vieren nu een feestje, zoveel lucht krijgen ze. Het aanspreken van nieuwe spiergroepen blijkt moeilijk. Probeer in contact te komen met spieren die je nog niet kent, zegt Susanne. Niet alleen die bovenbeenspier moet sterk worden, maar ook die aan de achterkant. Probeer je bilspieren te activeren. Laat je billen niet als dood vlees aan je rug hangen. Rust is belangrijk, Susanne wil geen verbeten koppen zien. Het gezicht is ontspannen, de lippen zijn vol. De les loopt af, Susanne doet haar cursisten uitgeleide en schenkt koffie. Ze ziet er nog steeds sereen uit. Van dit soort matoefeningen word ik niet meer moe, zegt ze opgeruimd tegen haar net wat minder kwieke gesprekspartner. Dat is ook de bedoeling van Pilates. Het wordt steeds makkelijker. Minder doen, meer zijn. Dat calvinistische idee dat je na het sporten volledig ingestort en bezweet naar huis moet, daar ben ik het niet mee eens. Het gaat mij om de balans in het lichaam en uiteindelijk in het leven. Met het oog op de foto laat ze op de reformer zien hoe jaloersmakend lenig ze is. Voor de leek houdt het apparaat het midden tussen een sm-werktuig en een middeleeuwse pijnbank. Maar op het ligbed met veren, riemen en lussen kunnen allerlei spiergroepen getraind worden, verzekert Susanne. Sport is voor haar altijd al belangrijk geweest. Van jongs af aan doet ze aan ballet, maar uiteindelijk kiest ze ervoor een vak te leren en ze schrijft zich in voor een studie technische bedrijfskunde aan de UT. Mijn ov-jaarkaart gebruikte ik vooral om balletlessen in Amsterdam te volgen. Ze rolt via een afstudeeropdracht in 1993 bij ingenieursbureau DHV in haar eerste baan als informatiemanager. Later wordt ze managementconsultant bij CMG. Ze adviseert bedrijven over hun informatiebeleid en kennismanagement, rijdt in een mooie auto, heeft wat te vertellen. Ik was succesvol. Althans, in de ogen van andere mensen. Zelf dacht ik vaak: wat doe ik hier? Sommige organisaties waren zo vastgeroest dat veranderingen gewoon niet mogelijk waren. Ik vond een organisatie als KPN echt ziekmakend. Maar ook als ik in de file stond, of als ik tijdens vergaderingen naast al die intelligente mensen met die verwaarloosde lijven zat, dacht ik, iets in dit plaatje klopt niet. Dat gevoel bekroop me steeds vaker. Zelf blijft ze al die tijd fanatiek sporten. Ze doet naast haar werk een opleiding tot aerobicsinstructeur, danst, loopt marathons. Op een gegeven moment ben ik met pilates begonnen. Die ideeën spraken me erg aan. Op haar dertigste durft ze te onderkennen dat ze met haar carrière gewoon niet goed zit en besluit ze om de opleiding tot pilatesdocent in New York te gaan volgen. Zover komt het niet. Ik werd zwanger. Dat veranderde alles. Anne is geboren met een syndroom waardoor ze meervoudig gehandicapt is en veel verzorging nodig heeft. Dat zette mijn leven op z n kop. Ik sloeg helemaal door in het zorgen en raakte overspannen. Yoga hielp haar er bovenop. Mensen zeiden: geniet gewoon van Anne, ontspan, bekijk het dag voor dag. Maar hoe doe je dat? Yoga hielp me daarbij. Dankzij die oefeningen kon ik wél ontspannen. In die periode nemen zij en CMG definitief afscheid van elkaar. Ik mocht wel Susanne Klappe: Zorg dat je een goed lijf hebt dat werkt. terugkomen, maar dat wilde ik niet. Ik kreeg ook nog een aanbod van een ander bedrijf, maar hoewel het een veilige oplossing zou zijn geweest, koos ik ervoor om niet terug naar dat leven te gaan. Ze doet een opleiding tot yoga-instructeur en besluit een eigen centrum te beginnen. Ik ging terug naar Enschede, waar ik ook vandaan kom, en heb dit pand gehuurd. Het was een goed besluit, Anne krijgt hier in Enschede perfecte verzorging en Bodywise loopt heel goed. Ik heb net een nieuw pand gekocht aan de Walstraat, waar ik met grotere groepen kan werken. Vanaf augustus gaan we met z n vijven lesgeven. Dat is mooi, want het avondwerken breekt me behoorlijk op. Laat je billen niet als dood vlees aan je rug hangen Het gevoel van wat doe ik hier? bekruipt haar nooit meer. Dit is een levenslange passie. Ik lees, doe en volg alles. Dochter Anne is haar grootste inspiratie. Ze heeft mij weer een heel andere kijk op het lichaam gegeven en bewijst hoe lichaam en geest samenhangen. Anne heeft leren fietsen, iets wat voor haar heel bijzonder is. Maar het lukte, omdat ze geloofde dat ze het kon. Haar droom is om het lichaam steeds beter te begrijpen. Ik zou daarbij best met studenten willen samenwerken. Ze zitten hier ook veel op les. Ik zoek nog een afstudeerder die een sensormatje voor mij kan ontwikkelen zodat leerlingen bijvoorbeeld bij roll ups kunnen zien welke delen van het lichaam ze hebben overgeslagen. Haar vroegere werk als managementconsultant inspireerde haar om naast yoga en pilates ook trainingen Body in Business te geven. Destijds was ik al erg geinteresseerd in management by intuition. De wereld is zo complex, je kunt hem niet als een database gaan bijhouden. Bovendien kun je niet altijd op de feiten afgaan. Je moet als manager terug kunnen vallen op je intuïtie. En intuïtie, zegt Susanne, ontwikkel je als je evenwichtig en ontspannen bent en geest en lichaam in balans zijn. Oefeningen vanuit de filosofie van yoga en pilates helpen daarbij. In die trainingen leer ik ze ook voelen wat charisma is. Sommige mensen komen een zaal binnen en iedereen kijkt. Ze zijn voelbaar aanwezig. Dat kun je leren en dat heeft ook weer te maken met minder doen en meer zijn. Gezondheid van lichaam en geest is de grootste rijkdom die je kunt ervaren, zegt ze. Veel mensen werken zich een slag in de rondte om rijk te worden, maar de grootste rijkdom heb je al. Je lichaam. Zorg dat je een goed lijf hebt dat werkt. Er komen hier vaak mensen die op hun werk zoveel stress ervaren dat ze helemaal vastzitten. Dat De Alumnus Interviews op locatie met oud-ut-studenten Foto's: Arjan Reef is toch zonde? Bovendien, niet bewegen maakt depressief. Zelf probeert ze ook intuïtief in het leven te staan. Nu ik straks mijn nieuwe pandje moet verbouwen, denk ik: ik kan wel vanuit een soort onzekerheid met heel veel aannemers bellen en heel veel offertes aanvragen, maar ik hoop dat ik intuïtief de juiste stap zal zetten. Sinds een aantal jaren lukt het haar ook om zich minder zorgen te maken over Anne. Vroeger dacht ik: kan ze wel naar school, kan ze ooit zelfstandig wonen. Nu denk ik: dat lossen we wel op als het zover is. Weet je wat zo bijzonder is? Toen ik na de geboorte van Anne overspannen werd en geen werk had, leek het heel slecht met me te gaan. Maar eigenlijk zat ik toen pas op de goede weg.

9 UT Nieuws weekblad van de Universiteit Twente 9 donderdag 7 juni 2007 Knutselen in het donker Door de vele ramen schijnt de zon de Zuidhor st binnen, maar het licht dringt niet door tot het hart van het gebouw. In een donker laboratorium achter zwarte gordijnen is in een oerwoud van snoeren, lenzen, voedingkasten, lasers en schroefjes de werkplek te vinden van Sjoerd Ligthart (27), assistent in opleiding bij de vakgroep BioPhysical Engineering van de faculteit TNW. Hier voelt hij zich in zijn element. Ik ben niet zo n theoreticus. Laat mij maar knutselen in het lab. PETER HILDERING Na zijn studie technische natuurkunde met afstudeerrichting biofysica was Sjoerd in eerste instantie niet van plan voor vier jaar het laboratorium in te duiken. Ik wilde het bedrijfsleven in. Maar bij sollicitaties, zoals bij Philips, merkte ik dat als ik echt verder wilde in de biofysica, een doctorstitel daar grotere kansen zou bieden. Nu al anderhalf jaar werkt Sjoerd samen met collega s aan het CellTracks-project: het verder ontwikkelen van een snellere methode om tumorcellen in bloed te kunnen detecteren. Het leven als aio bevalt hem prima. Ik voel me hier soms in een grote speeltuin. Het doel van mijn onderzoek staat vast, maar verder heb ik ontzettend veel vrijheid. Niemand heeft dit werk ooit eerder gedaan. Natuurlijk is het ook wel eens afzien. Soms ben je dagenlang bezig met het afstellen van kleine spiegeltjes in een laboratorium zonder daglicht. Of iets werkt Foto: Gijs van Ouwerkerk ADVERTENTIES De alleskunner die tegelijkertijd specialist is... Het full-service grafisch bedrijf dat alles op het gebied van prepress en drukken voor u verzorgt tot en met de specialist in het maken van boeken, magazines en manuals. Bob Olde Hampsink Sjoerd Ligthart niet en je hebt geen idee waarom. Dan vraag ik me wel eens af waar ik aan opstelling die hij in elkaar aan het schroeven was. Kon hij het weer helemaal De Promovendus begonnen ben. Maar dat hoort er allemaal bij, aan stoppen heb ik nog nooit gedacht. Het stoffige imago dat promoveren vaak heeft, is volgens Sjoerd onterecht. Mijn vrienden denken dat een aio alleen in een kamertje met een grote stapel boeken zijn dagen slijt. Maar ik ben juist praktisch bezig en heb veel contact met anderen: in het laboratorium, in de vakgroep, op conferenties in het buitenland. Er werken hier veel leeftijdsgenoten. Ook buiten het werk doen we dingen samen, vorige week zijn we nog uit eten geweest. Aan het eind van een lange dag in het donker kan de stemming in het lab wel eens wat melig worden. Laatst hebben we een telefoon van een collega verstopt in de uit elkaar gaan halen. Al mag het dan een speeltuin lijken, hard werken is het in ieder geval wel. Een aio werkt officieel veertig uur in de week, maar als je een probleem diezelfde dag nog wilt oplossen, kan het nog wel eens laat worden. Al is de oplossing die je dacht te zien dan meestal niet bereikt. Het is beter er s ochtends met een frisse blik nog eens naar te kijken. Meer weten over onze dienstverlening? Bel en vraag naar Bob Olde Hampsink of Mark Spoolder. Mark Spoolder ENSCHEDE Detectie van tumorcellen Business & Science Park Capitool 25 Postbus AH Enschede CellTracks is een systeem om door het bloed circulerende tumorcellen te detecteren. Tumorcellen verschillen van gewone cellen door een afwijkend aantal chromosomen in de celkern. De chromosomen worden gelabeld door fluorescente stoffen aan het bloedmonster toe te voegen. Beschijnen van het bloed met gekleurd laserlicht laat de gelabelde chromosomen fluoresceren. Omdat verschillende fluorescente stoffen nodig zijn om alle 24 menselijke chromosomen te kunnen labelen, zijn ook verschillende kleuren laserlicht nodig. Met spiegeltjes en lenzen worden de verschillende lasersignalen gebundeld tot één plaatje. De uitdaging van het project is om op een snelle en nauwkeurige manier in dit plaatje de chromosomen te vinden en te tellen. Pas na een betrouwbare telling kan een cel als tumorcel geïdentificeerd worden. Circulerende tumorcellen in bloed zijn een maat voor de effectiviteit van een behandeling: bij goede behandeling nemen deze in aantal af. Met het eindresultaat van het project kan binnen enkele minuten de therapievoortgang van een kankerpatiënt worden bepaald. Lesje in de omgang Studentenvereniging AEGEE hield vorige week donderdag een workshop gala-etiquette,ter voorbereiding op het lustrumgala dat zaterdag plaatsvond. In sociëteit Asterion kwamen zo n twintig leden bijeen om van Herendispuut Incognito te horen hoe het wel en hoe het niet hoort.volgens experts een erg belangrijke toevoeging op de galabeleving. Bij de start van de workshop vertelde een van de docenten dat de etiquetteregels dateren uit de tijd van Lodewijk de Veertiende, die in het bekende kasteel in Versailles woonde. Zijn tuinman vond het erg vervelend als mensen zomaar over het keurige gazon heenliepen en bedacht er een regel voor. Dat is de eerste bekende etiquetteregel. Volgens de etiquette nodigt een man zijn gewenste galapartner uit met een blauwe brief met zilveren inkt. De vrouw op haar beurt nodigt de man uit met gouden letters op roze papier. Wordt er enkel thee geserveerd, dan bedankt de dame voor het aanbod. Zijn er ook koekjes, dan wil de dame wel mee. Staat er zelfs taart, dan is de dame gek op de heer en zou er wel eens meer kunnen gebeuren dan enkel dansen. Zo werkt het dus. Incognito had ook een aantal regels voor het galadiner. Zo moet de heer uitgebreid interesse tonen voor de dame, maar moet er wel over luchtige onderwerpen worden gesproken. Daarnaast heeft men zich natuurlijk aan de gebruikelijke tafelregels te houden, en wordt van de man gevraagd dat hij de deur openhoudt voor zijn partner. Op het gala dient de heer in rokkostuum te verschijnen, met zwarte instappers zonder veters en zonder horloge. De dame komt in een jurk met diep decolleté. Gouden sieraden zijn uit den boze. Als een heer wil dansen, moet hij dit netjes aan een dame vragen en mag zij niet zomaar weigeren. Schuifelen is op een gala absoluut not-done, net zoals zoenen op de dansvloer. Een sigaar opsteken is juist wel erg gepast. Deze steek je aan met een stukje cederhout. Uitdrukken mag absoluut niet. Voor studentengala s weet Incognito nog enkele aparte regels. Zo moet er met mate worden gedronken. Maar: Maak je geen zorgen, een paar liter is ook best een goede studentenmaat. En tot slot: De man moet zijn partner altijd thuisbrengen. De dame bepaalt hoe zij hem hiervoor bedankt, maar in principe dient de nacht samen te worden doorgebracht. Tel Fax info@ppi.nl Word vrijwilliger Help ons hart- en vaatziekten te bestrijden. Kijk wat u kunt doen op onze website of bel Foto: Frans van der Veeken De dame bepaalt hoe zij haar galapartner bedankt.

10 Van techniek naar kliniek in vijf jaar Foto: Gijs van Ouwerkerk Tissue engineering, regeneratieve geneeskunde of weefselhersteltechnologie: het zijn allemaal woorden voor een vakgebied waarin techniek en geneeskunde innig met elkaar verweven zijn. Nieuwe technologieën bieden pasklare reserveonderdelen voor een beschadigd of versleten lichaam, gekweekt in het laboratorium met eigen cellen van de patiënt. UTNieuws weekblad 10 & 11 donderdag 7 juni Toch zijn nog maar weinig toepassingen van tissue engineering het niveau van het laboratorium ontstegen. Patiënten merken dus nog niet zoveel van al die hoopvolle ontwikkelingen. Een nationaal samenwerkingsproject moet daar verandering in brengen. Van de 100 miljoen die beschikbaar is in de nationale Smart Mix-subsidiepot krijgt een consortium van kennisinstituten en bedrijven een substantieel deel vijftien miljoen- voor het Translational Regenerative Medicin program (TeRM). Het biomedisch technologisch instituut BMTI van de UT is de penvoerder. De trekker van TeRM, UT-hoogleraar Clemens van Blitterswijk, is zeer te spreken over de honorering van het project, waaraan het consortium zelf nog een eigen bijdrage van tien miljoen toevoegt. `Het onderzoek in de regeneratieve geneeskunde komt hiermee nu ook landelijk in een stroomversnelling, reageerde Van Blitterswijk eind maart in dit blad. Het bevestigt het belang van het Nederlandse onderzoek op dit gebied. We starten binnen twee jaar acht biomedische onderzoeksprojecten, waarin we technologie klinisch gaan toepassen. Deze special biedt een blik achter de schermen en geeft een beeld van de mogelijkheden van tissue engineering, met interviews op drie locaties: Twente, Eindhoven en Utrecht. Tekst: Bauke Vermaas Clemens van Blitterswijk:...vijftien miljoen... Het niveau en maatschappelijk belang van het tissue engineering onderzoek in Nederland werd onlangs erkend door SmartMix. Een consortium van technische universiteiten, academische ziekenhuizen en spin-off bedrijven kreeg vijftien miljoen euro toegekend uit deze subsidiepot van de ministeries van OCW en EZ. We willen binnen vijf jaar verschillende technologieën klinisch toepasbaar maken, zegt celbioloog Clemens van Blitterswijk. De Twentse hoogleraar Biocompatibility pakt een plexiglazen trofee uit de kast. Dit beeldje staat voor vijftien miljoen euro, zegt hij, niet zonder trots. Clemens van Blitterswijk is namens het Biomedisch technologisch instituut penvoerder van het programma Translational Regenerative Medicine (TeRM), waarin onderzoekers van de UT en de TU/e samenwerken met verschillende academische ziekenhuizen (waaronder Utrecht en Rotterdam) en vijf spin-off bedrijven (waaronder CellCoTec Bilthoven). Het programma heeft als doel om tissue engineering technieken toepasbaar te maken in het ziekenhuis. We concentreren ons op twee groepen weefsels, zegt Van Blitterswijk. De ene helft van de projecten richt zich op het herstel van bot en kraakbeen en de andere helft op weefselherstel in hart en bloedvaten. Als penvoerder van het consortium heeft het BMTI zelf een aandeel in verschillende onderzoeksprojecten. Bovendien zijn vier van de vijf deelnemende spin-off bedrijven ontstaan vanuit het instituut. Het Twentse onderzoek is vooral gericht op kraakbeen en bot, vertelt Van Blitterswijk. De technologie voor het herstel van harten bloedvatweefsel komt in dit project voornamelijk uit Eindhoven. Maar ook laboratoria van academische ziekenhuizen doen veel aan fundamenteel onderzoek. In totaal worden binnen TeRM acht projecten gestart die de komende vijf jaar de technologie naar de kliniek moeten brengen. Hoewel het gaat om hersteltechnieken voor zeer verschillende weefsels, hebben de projecten elkaar nodig om succesvol te zijn. Kennis van bioreactoren en stamcellen is in alle projecten belangrijk en ook met regelgeving krijgen alle projecten te maken, zegt hij. De kracht van TeRM is dat de opgedane kennis voor alle partners beschikbaar is, zodat het doel om de technologie in korte tijd naar de kliniek te brengen, ook haalbaar wordt. Volgens Van Blitterswijk is ook de deelname van spinoff ondernemingen aan het consortium onontbeerlijk. Als we in het laboratorium een nieuwe technologie ontwikkelen, zoeken we naar het bewijs dat de technologie werkt. Maar dan heb je nog geen bruikbaar product. De echte productontwikkeling moet in een bedrijf gebeuren, dat is geen taak voor de universiteit. Dat de hoogleraar belang hecht aan productontwikkeling, blijkt wel uit het verleden. Zijn onderzoeksgroep stond aan de basis van vier spin-off bedrijven, waarvan er drie meedoen in het TeRM consortium. Veelbelovende technologieen, bundeling en uitwisseling van kennis, samenwerking tussen onderzoekers, artsen en bedrijven: het kan haast niet anders of binnen vijf jaar zijn getissue-engineerde hartkleppen, bloedvaten, heupen en knieën gemeengoed. Van Blitterswijk is dan ook zeker optimistisch, al heeft hij geleerd uit het verleden. Het TeRM programma is ook nodig om uit te zoeken wat al die veelbelovende technologieën echt waard zijn voor artsen en patiënten, zegt hij. Helaas zijn goede resultaten in kweekschalen of zelfs proefdierexperimenten geen garantie dat een methode ook werkt in echte mensen. In het verleden hebben we dat gezien met tissue engineering van bot. We hebben in 1997 IsoTis opgericht (in Bilthoven, red.) om de technologie daarvoor naar de kliniek te brengen. De resultaten vielen toen erg tegen: bij de patiënten vonden we veel minder bot dan in de proefdierexperimenten. Kennelijk was de technologie nog niet rijp. Nu zijn we echter tien jaar verder en denken we dat de klinische experimenten wel succesvol zullen zijn. Het huidige dragermateriaal voor de botcellen is bijvoorbeeld tien keer beter dan wat we destijds gebruikten. Het dragermateriaal fungeert niet meer alleen als een mal die zorgt dat het nieuwe bot de juiste vorm krijgt, maar zet de cellen ook actief aan tot het maken van nieuw botweefsel. Met de TeRM-projecten willen we de komende jaren tissue engineering gaan inzetten voor botherstel in ruggenwervels en in de kaak. De groep van Van Blitterswijk speelt niet alleen een rol in de projecten over bot, maar ook in twee projecten over kraakbeen. Die zijn gericht op de voorkoming van artrose en het herstel van grote beschadigingen van kraakbeen in de knie. De andere projecten binnen TeRM richten zich op het herstel en het buiten het lichaam kweken van bloedvaten, op lichaamseigen, gekweekte hartkleppen en op het gebruik van stamcellen om afgestorven hartweefsel te herstellen. Als aanvulling op het SmartMix subsidiebedrag van vijftien miljoen euro, dragen de consortiumpartners samen nog eens tien miljoen euro bij. Voor de liefhebbers: direct na zijn aantreden in Twente publiceerde UT-Nieuws een verhaal over de wetenschappelijke activiteiten en denkbeelden van Clemens van Blitterswijk. Zie ons digitale archief, editie donderdag 17 april TISSUE ENGIN Herstel met ei Foto: Bart van Overbeeke Een gat in het kraakbeen van de knie (inzetje) kan nu al gedicht worden met een afbreekbare mal vol gekweekte kraakbeencellen van de patiënt zelf. Daar zijn twee operaties voor nodig met een tussenpoos van enkele weken. Met de therapie die binnen TeRM wordt ontwikkeld, worden in één operatie cellen afgenomen, gemixt en teruggeplaatst. Ook bij deze therapie biedt een afbreekbare mal stevigheid totdat de cellen zelf nieuw weefsel hebben gevormd.

11 eekblad van de Universiteit Twente juni 2007 Foto: Bart van Overbeeke Fitness met hartkleppen SPECIAL Frank Baaijens: vijf jaar is realistisch GINEERING igen weefsel Foto: Bart van Overbeeke Een baby met een aangeboren hartafwijking krijgt kort na de geboorte een nieuwe hartklep. Precies op maat en gemaakt uit cellen die tijdens de zwangerschap uit het vruchtwater zijn gehaald. Er zijn geen afweerproblemen en de klep groeit mee met het hartje van de patiënt, waardoor vervolgoperaties niet nodig zijn. Het lijkt te mooi om waar te zijn, maar aan de TU in Eindhoven worden al lichaamseigen hartkleppen gemaakt, die binnen het TeRM programma in vijf jaar geschikt worden gemaakt voor daadwerkelijk gebruik in patiënten. Een realistisch doel, zegt projectleider Frank Baaijens. In een grote, lichte laboratoriumruimte opent de Eindhovense hoogleraar Soft Tissue Biomechanics & Engineering een broedstoof met enkele hartkleppen in spé. Ze groeien in bioreactoren waar een vloeistof doorheen wordt gepompt. Zo wordt het kweekmedium steeds ververst én went het weefsel aan de drukverschillen in het hart. We halen cellen uit de wand van een bloedvat in het been die we eerst vier weken opkweken, zodat we er genoeg van hebben, vertelt Baaijens. Vervolgens zaaien we ze in een afbreekbare mal. Gedurende nog eens vier weken degradeert die mal en groeien de cellen uit tot een stukje weefsel in de vorm van een hartklep. De hartslag die we in de bioreactor simuleren, zorgt ervoor dat het weefsel de benodigde stevigheid krijgt. De cellen worden als het ware getraind. Patiënten met een defecte hartklep kunnen momenteel op twee manieren geholpen worden. Wie ouder is dan 65 jaar krijgt meestal een bioprothese, een stukje dood hartklepweefsel van bijvoorbeeld een varken. Zo n bioprothese gaat slechts een jaar of tien mee. Daarom krijgen jongere patiënten vaak een kunsthartklep. Die blijft in principe altijd goed, maar de patiënt moet levenslang antistollingsmiddelen gebruiken. Voor jonge patiëntjes is dat echter niet het grootste probleem. Baaijens: Kinderen die in de groei zijn, moeten vaak meerdere keren geopereerd worden, omdat de kunsthartklep te klein is geworden. Dat zijn flinke ingrepen, met grote kans op complicaties. Vandaar dat kinderartsen een hartklep zouden willen van lichaamseigen materiaal, die met het hart meegroeit. In 2000 werd in Harvard (in Boston, VS) een doorbraak in het onderzoek naar lichaamseigen hartkleppen bereikt. Onderzoeker Simon Hoerstrup, die momenteel vanuit Zürich nauw samenwerkt met Baaijens groep, wist voor het eerst een lichaamseigen hartklep bij een schaap te implanteren. Dat gebeurde aan de lage druk zijde van het hart, benadrukt Baaijens. De kleppen waren nog niet sterk genoeg om aan de hoge druk zijde goed te functioneren. Wij zijn toen betrokken bij het onderzoek om de mechanische eigenschappen van de kleppen te verbeteren. Ook zijn we overgestapt van dierlijk materiaal naar menselijke cellen. In 2005 promoveerde Anita Mol in Eindhoven op menselijke hartkleppen die in testsystemen sterk genoeg bleken om aan de hoge druk kant van het hart te worden gebruikt. Met haar protocol gingen we vervolgens weer dierlijke hartkleppen produceren. Dat was nog vrij lastig, omdat het toch wat ander materiaal is. Nu ook de dierlijke hartkleppen in het laboratorium goed werken, zijn we toe aan dierproeven, aldus Baaijens. Die dierproeven zijn onderdeel van het TeRM programma. Als ze succesvol blijken, is de verwachting dat binnen vijf jaar in het project Heart Valve Tissue Engineering towards Clinical Practice de eerste patiënten een gekweekte, lichaamseigen hartklep krijgen. Baaijens is ervan overtuigd dat dit zal lukken, al ziet hij nog wel wat uitdagingen. Van cruciaal belang is de vraag of de lichaamseigen hartkleppen inderdaad meegroeien met de patiënt. Dat is één van de dingen die we uit het dierproefonderzoek willen leren, zegt hij. Maar we zijn optimistisch. In Zürich is vorig jaar gebleken dat een tissue-engineered bloedvat, geïmplanteerd in een jong schaap, de anatomische groei van dat schaap netjes volgt. De Eindhovense onderzoeksgroep werkt in dit project niet alleen samen met Zürich, maar ook met spin-off bedrijf QTIS en het UMC Utrecht. Die samenwerkingsverbanden zijn essentieel voor het onderzoek, zegt Baaijens. QTIS zal zich bezighouden met het ontwikkelen van protocollen en gecontroleerde laboratoriumomstandigheden en de ziekenhuizen dragen zorg voor de klinische trials. De samenwerking binnen het overkoepelende TeRM programma vindt Baaijens misschien nog wel belangrijker. Dit project heeft de meeste overlap met het andere TeRM project binnen de TU/e, waarbij tissue engineering wordt ingezet voor bloedvatreconstructie, maar eigenlijk zijn alle projecten in het programma aan elkaar verbonden. De basistechnieken zijn onafhankelijk van het toepassingsgebied. De koppeling van technologieën is de grote kracht van het TeRM programma. Vervolg van deze special op pagina 12 >> Foto: Ivan Pel De lichaamseigen hartkleppen worden gekweekt in een bioreactor. Een afbreekbare mal met de juiste vorm wordt gevuld met cellen van de patiënt die na enige tijd in een broedstoof uitgroeien tot een stukje weefsel. Jens Riesle van het bedrijf CellCoTec

12 12 donderdag 7 juni 2007 Kraakbeen op kweek in de knie Beschadigd kraakbeen heelt niet of nauwelijks, maar tissue engineering maakt mogelijk wat het lichaam zelf niet kan. Buiten het lichaam kweken van vervangend kraakbeen is tot nu toe de enige vorm van regeneratieve geneeskunde die in mensen wordt toegepast. De techniek is aantoonbaar beter dan de gangbare therapie, maar is duur en vereist meerdere operaties die een langdurig herstel vergen. Daarom werken artsen en onderzoekers binnen het TeRM programma aan een nieuwe celtherapie, waarvoor maar één operatie nodig is en de revalidatietijd halveert. Gunstig voor de patiënt én de zorgverzekeraar dus. En binnen vijf jaar op de markt als het aan de projectpartners ligt. Kraakbeen is de schokdemper van onze gewrichten. Het is een taai en sterk weefsel dat veel kan hebben, maar áls er schade optreedt, bijvoorbeeld door een sportblessure, is die meestal blijvend. Anders dan slijtage, treft kraakbeenschade vaak jonge mensen in de bloei van hun leven. Daniël Saris, orthopeed in het Universitair Medisch Centrum Utrecht, illustreert dit met een MRI-foto van een geblesseerde knie van een hockeyspeelster. Zelfs voor een leek is het gat in het kraakbeen te zien (zie foto op pagina 10). Het weggeslagen kraakbeen zwerft in dit geval nog rond in het kniegewricht. Tot voor kort kon een patiënt als deze alleen behandeld worden met een zogenoemde microfractuurbehandeling. Daarbij maken we gaatjes in het onderliggende bot, zodat stamcellen uit het binnenste van het bot het ontbrekende kraakbeen vervangen en uiteindelijk uitgroeien tot nieuw weefsel, vertelt Saris. Die oplossing is verre van ideaal. Vaak ontstaat er littekenweefsel en blijven patiënten klachten houden. Met celtherapie is het weefselherstel van hogere kwaliteit. Saris heeft samen met een groep chirurgen uit België, Duitsland en Kroatië de microfractuurbehandeling in een klinische trial vergeleken met ACI, wat staat voor Autologous Chrondrocyte Implantation (kraakbeencellen heten ook wel chondrocyten). Bij deze celtherapie wordt een kleine hoeveelheid kraakbeencellen van de patiënt afgenomen en in het laboratorium opgekweekt tot er genoeg zijn om het gat in het kraakbeen te vullen. Dit bleek beter kraakbeen op te leveren dan de gangbare microfractuurbehandeling. Wel kost de behandeling veel tijd. Kraakbeencellen zijn één van de langzaamste cellen die we hebben, vertelt onderzoeker en ondernemer Jens Riesle. In het lichaam delen ze zich nauwelijks, vandaar dat kraakbeen zo moeilijk herstelt. Ook in het laboratorium kost het kweken van kraakbeencellen minstens enkele weken. Dat maakt ACI een kostbare behandeling. Riesle is één van de oprichters van CellCoTec, een spin-off bedrijf van de UT waarin ook hoogleraar Clemens van Blitterswijk een rol speelt. CellCoTec ontwikkelt in nauwe samenwerking met de orthopedische afdeling van het UMCU een celtherapie waarmee kraakbeen kan worden hersteld Therapie wordt getest op geiten SPECIAL vervolg pagina 10/11 zonder dat daar dure en tijdrovende celkweek voor nodig is. De basis voor de nieuwe therapie en voor CellCoTec werd gevormd door het promotieonderzoek van Jeanine Hendriks, dat Van Blitterswijk en Riesle samen begeleidden. In november 2006 rondde zij haar promotie aan de UT af. Het revolutionaire van deze therapie is dat we kraakbeencellen ín het lichaam ertoe aanzetten om het defecte kraakbeen te repareren, zegt Riesle. Er komt geen celkweek aan te pas. De truc zit hem in het combineren van celtypen. Gekweekte kraakbeencellen kunnen minder goed weefsel maken dan verse cellen, maar daarvan hebben de patiënten er te weinig om in korte tijd een gat in het kraakbeen met nieuw weefsel op te vullen. Nu blijkt echter dat verse kraakbeencellen gemixt met beenmergcellen van dezelfde patiënt ook in staat zijn om nieuw weefsel te maken. Zelfs als het mengsel maar twee procent verse kraakbeencellen bevat, ontstaat er meer functioneel weefsel dan met gekweekte kraakbeencellen alleen. Riesle schetst de procedure zoals hij die voor ogen heeft: In één operatie wordt kraakbeenweefsel en beenmerg van de patiënt afgenomen. De benodigde cellen worden geïsoleerd, gemixt en gezaaid op een biologisch afbreekbare mal ter grootte van het ontbrekende kraakbeen en vervolgens teruggeplaatst in de knie. In de knie organiseren de cellen zich uiteindelijk tot nieuw, functioneel kraakbeenweefsel. De techniek heeft als voordeel dat de patiënt al vrij snel na de operatie zijn knie weer kan gaan belasten, omdat de mal de functie van kraakbeen overneemt zolang het nieuwe weefsel nog niet af is. De belasting zorgt bovendien voor een soort training, waardoor het nieuwe weefsel sneller de sterkte en elasticiteit van kraakbeen krijgt. In de komende jaren zal de therapie eerst worden getest bij geiten. Bij goede uitkomst van de dierstudies verwacht Saris nog binnen vijf jaar de eerste menselijke patiënten te kunnen behandelen. De dierproeven zijn nodig om te bewijzen dat kraakbeenherstel op deze manier, in het lichaam, mogelijk is, vertelt Saris. Er hoeven geen wezenlijke nieuwe chirurgische technieken te worden ontwikkeld. Wel is er nog veel onderzoek nodig op het gebied van beeldvormingstechnieken. We willen MRI inzetten om enerzijds de kraakbeendefecten vroeger op te sporen en anderzijds het herstel van het weefsel na de ingreep te kunnen volgen. De ontwikkeling van beeldvormingstechnieken doet Saris samen met collega s van het UMC instituut ImagO en het Erasmus Medisch Centrum in Rotterdam. Ook leidt hij collega s op om de benodigde operaties te kunnen doen. Ondertussen zal CellCoTec zich bezighouden met het ontwikkelen van een disposable apparaat waarin de cellen van een patiënt tijdens een operatie gemixt en gezaaid worden. Doel is de kosten zo laag te houden dat de investering voor een ziekenhuis geen drempel vormt om de behandeling aan te bieden. Zowel Riesle als Saris hebben er vertrouwen in dat deze nieuwe vorm van celtherapie snel zijn weg naar de patiënt zal vinden. Dit is echt onderzoek dat is ingegeven door een klinische vraag en daarom is het ook gehonoreerd door SmartMix, zegt Saris. Met dit project lossen we een concreet probleem op en brengen we de regeneratieve geneeskunde een stap vooruit. Daniel Saris: Met celtherapie is het weefselherstel van hogere kwaliteit. ADVERTENTIE Foto: Ivar Pel

13 TU er, loods jij deze techneuten de oceaan over? Radar en sonar zijn onze ogen en oren. Die moeten altijd in topvorm zijn. Daar hebben we onze technici voor. Als die een steekje laten vallen, kunnen we wel omdraaien. Ben jij een WO er elektrotechniek die het overzicht bewaart? Je leidt een prima team. Ja, samen werken én leven, da s de marine! Kijk maar op onze site. werkenbijdemarine.nl

14

15 15 donderdag 7 juni 2007 ADVERTENTIE ADVERTENTIE Wij zijn gespecialiseerd in het verhuizen van bedrijven en particulieren. Wij zoeken op korte termijn voor onze vestiging Enschede: Oproep verhuizer Voor 1 of meer dagen in de week of in de vakantieperiodes. Zijn/haar taken: Assisteren bij het in- en uitladen van de verhuiswagens. Profiel: Kun je in teamverband werken; Ben je flexibel ingesteld; Ben je telefonisch bereikbaar. Neem dan contact met ons op. Wij bieden je een afwisselende en verantwoordelijke baan tegen goede verdiensten. Sollicitaties naar: Dijkstra Verhuizingen B.V. Binnenhaven 140 A 7547 BJ Enschede. Telefoon Mail: info@dijkstraverhuizingen.nl Gedragswetenschappen Bureau Communicatie Gedragswetenschappen Science and Technology Management en Bestuur Management en Bestuur Management en Bestuur UT-Nieuws O raties Centrale bewonersraad U -RAAD mededelingenrubriek A lgemeen S pe Medisch centrum Alle faculteiten

16 16 donderdag 7 juni 2007 C TW E WI G W MB T NW S tudieverenigingen C ultuur P akkerij

17 17 donderdag 7 juni 2007 I nternationaal D iversen ADVERTENTIE UT-Catering Studentenrestaurant Maandag 11 juni Sukadelapje, Schouderkarbonade of Vegetarische stoofpot Jus, Champignonsaus of Roomsaus Gekookte aardappelen of Pommes duchesse Spinazie à la crème of Rode bieten Rauwkostsalade - Dessert naar keuze Varkensreepjes, Gestoomde koolvis of Gevulde aubergine Sechuansaus of Hollandaisesaus Oosterse groente of Wortelen en erwten Pasta of Puree Rauwkostsalade - Dessert naar keuze Kippendij met ananas, Gehaktschijf of Kerrieschnitzel Kerrie-kokossaus of Mosterdsaus Broccolimix of Koolrabistrips Rijst of Aardappelwedges Rauwkostsalade - Dessert naar keuze Macaronischotel, Varkensoester of Paprika mozzarella Tomatensaus of Pepersaus Doperwten of Roerbakgroente Gebakken of Gekookte aardappelen Geraspte kaas Rauwkostsalade - Dessert naar keuze Hamburger, Boeuff Stroganoff of wvegetarische hamburger Uiensaus of Stroganoffsaus Frites of Aardappelpuree Gebroken bonen, Pikante kool of Spitskool Rauwkostsalade - Dessert naar keuze 'De Stek' For the English menu: studentenrestaurant Sport Voor meer informatie: UT-Catering: Reserveringen Faculty Club en De Stek online via

18 18 donderdag 7 juni 2007 EUROSBOOT HEEFT OP DE ROMP VOLDOENDE PLAATS VOOR HET UT-LOGO Jaffa doorstaat vuurdoop Cabezota op dreef in Twentse Beker Naam: Leeftijd: Studie: Sport: Jeroen Schoenmakers 23 jaar Technische Bedrijfskunde Zeilen Foto: Arjan Reef De dames van Cabezota hebben zich geplaatst voor de tweede ronde van de KNVB handbalbeker. De ploeg maakte indruk door in de eerste bekerronde bovenin de poule te eindigen. Er werd gewonnen van op papier betere tegenstanders, zoals de Tukkers uit Albergen (22-18), het Hengelose BWO (17-13) en het Rossumse RSC (28-12). De nederlaag tegen Bornerbroek in de laatste wedstrijd had geen invloed meer op de eindklassering. Club: Rol: Euros Wedstrijdzeiler Promotie voor beachvolleyballers Jullie nieuwe zeezeilschip Jaffa heeft onlangs haar eerste wedstrijd - retourtje Harwich - erop zitten. Vuurdoop doorstaan? Het was meer dan een retourtje Harwich. Het was de grootste offshore zeezeilwedstrijd van Nederland en daar zaten wij bij. Dat is natuurlijk helemaal geweldig. Enig smetje op onze wedstrijd was de schade die de Jaffa onderweg opliep in de vorm van een gebroken spinnaker en een gebroken spinnakerboom. Vervelend. De schade ontstond door persoonlijke fouten. We hebben wel vaker met de Jaffa op zee gezeild, maar nooit in wedstrijdverband. Voor ons is dit allemaal nieuw. Als we vaker met elkaar trainen dan is dit soort schade in de toekomst te voorkomen. Maar hoe was jullie resultaat? Op weg naar Harwich hebben we een paar fouten gemaakt, waardoor we als laatste eindigden. Maar terug ging het echt helemaal geweldig. In onze klasse met twaalf deelnemers kwamen we als vijfde binnen. In het algemeen klassement van de North Sea Regatta - met behalve de wedstrijd naar Harwich ook een wedstrijd bij Scheveningen eindigden we op een zesde plek. Met een deelnemersveld van 21 boten is dat een resultaat waar we trots op kunnen zijn. Vanwaar die plotselinge progressie? de KAMPIOEN Het is haar laatste seizoen van Kronos en als speerwerpster en discuswerpster Brenda Pouw straks afscheid neemt van de club, dan doet ze dit met opgeheven hoofd. Onlangs pakte de sterke atlete in Amsterdam haar tweede NSK-titel bij het speerwerpen. Met een afstand van 40,67 meter wierp Pouw bijna drie meter verder dan op het NSK in Behalve goud bij het speerwerpen veroverde de studente ook een zilveren plak bij het kogelstoten (12,46 meter). Verder werd ze vierde bij het discuswerpen met een Jeroen Schoenmakers: 'We zitten in een opbouwfase.' Op weg naar Nederland hadden we wind mee en maakten we weinig fouten. Het ging gewoon lekker. We braken bovendien ons snelheidsrecord met ruim achttien knopen. Dat is een slordige dertig kilometer per uur. Het was geweldig zeilen in een betrekkelijk woeste zee. In 25 uur hebben we 190 mijl afgelegd, een prima resultaat. Kan de bemanning van de Jaffa dergelijke snelheden aan? Zeker. Maar het kan natuurlijk nog veel sneller. Onderweg kwam de boot van de Mean Machine voorbij zoeven. Dat team werd tweede op de Volvo Ocean Race. Een hele professionele boot, daar kunnen wij niet aan tippen. Maar uit de Jaffa kan nog meer snelheid worden gehaald. Hoe dan? Door meer te trainen en misschien door een soort cultuuromslag binnen de zeilvereniging op de UT tot stand te brengen. worp van 35,72 meter. Echt verrast was Pouw niet met haar gouden plak. De concurrentie in Amsterdam liet volgens de 28-jarige studente Technische Bedrijfskunde te wensen over. Pouw wil meer. Bijvoorbeeld vlammen op het grote NK, dat eind deze maand wordt gehouden en waarvoor ze zich inmiddels heeft gekwalificeerd. Pouw: Officieel heb ik me nog niet gekwalificeerd hoor, maar ik werp nu verder dan vorig jaar en toen kwalificeerde ik me ook voor het NK. Ik ga er vanuit dat ik er bij ben. Bij het speerwerpen moet ik de finale kunnen halen. Vorig jaar werd ik vijfde op dit onderdeel en dat resultaat wil ik nu evenaren. Het kogelstoten is een ander verhaal. Met een negende plaats miste ik vorig jaar de finale. Om me dit jaar wel te kwalificeren voor de eindstrijd, moet ik minstens een halve meter verder werpen. Ik heb nog een maand de tijd die afstand te overbruggen. Hoe bedoel je? We de bemanning zijn wel gewend met de Jaffa op zee te zeilen, maar niet in wedstrijdverband. Ik denk dat te veel leden het leuk vinden om te zeilen maar de wedstrijdmentaliteit missen. Misschien bevinden zich op de UT ook wel studenten die op wedstrijden willen presteren. Laat ze maar eens langs komen. We zitten in een opbouwfase en dan is aanwas welkom. Zeilen is een dure sport. Kunnen jullie als studentenvereniging het hoofd een beetje boven water houden? Dat is niet eenvoudig. Voor een nieuwe spinnaker betaal je al snel duizend euro. We zijn nadrukkelijk op zoek naar sponsoren. Stilletjes hopen we een beetje op de UT. Bij dit soort prestigieuze wedstrijden zijn we behoorlijk lang in beeld. We hebben op de romp van de Jaffa voldoende ruimte voor het logo van de UT. De UT zou resultaten willen zien. Zoals de boot van Delft, die vele prijzen binnenhaalt. Brenda Pouw Klopt, maar dat is geen eerlijk vergelijk. Delft is veel verder dan wij, daar kunnen en mogen wij (nog) niet aan tippen. We kunnen ons wel vergelijken met Utrecht. Even voor de beeldvorming. Met hoeveel zeilers bevaren jullie de Jaffa en hoe groot is de boot? We hebben nu een bemanning van vijftien wedstrijdroeiers. We zeilen een wedstrijd met zes of zeven bemanningsleden. De boot is 9.30 meter lang. Vergeleken met andere boten is dat betrekkelijk klein, maar de lengte zegt niet alles over de snelheid van de boot. Is meer trainen het antwoord op snellere tijden? Trainen helpt wel, maar het blijft natuurlijk lastig de concurrentie aan te gaan met zeilers die al vanaf hun zesde in een boot zitten. Die achterstand haal je niet zomaar in. Moet een zeiler over een bepaalde karaktertrekken beschikken? Ach, dat weet ik niet. Het is wel zo dat het ene bemanningslid geschikter is Dat wordt lastig, maar het is niet onmogelijk. Omdat ik nu afstudeer, is het wel een hectische periode. Of ik na mijn afstuderen bij Kronos blijf, is er een beetje van afhankelijk of er een nieuwe sintelbaan op de UT verrijst. Op de huidige baan kan ik het kogelwerpen en discuswerpen nauwelijks trainen. Daarom train ik ook bij AC Tion. Het kan zijn dat ik nog een jaar uitkom voor Kronos, maar uiteindelijk zal ik toch voor Tion kiezen. Ook omdat die club wat ruimer in de trainers zit en in de aanloop naar een NK is een trainer geen overbodige luxe. voor de rol van schipper. Een ander is misschien tactisch weer sterker. Het is de kunst van al die karakters een sterk team te maken en in die fase bevinden we ons nu. Wat is jouw rol op de boot? Mijn werk speelt zich vooral af op het voordek. Daar doe ik de zeilen en er is voortdurend een wisselwerking met de schipper. Verder hou ik me bezig met de tactische besprekingen voor aanvang van een wedstrijd. Goud in je eentje of brons met z n allen? Dat is lastig. Want ik zeil ook nog met een maatje van Euros in de Laser 2. Vorig jaar presteerden we goed op het EK en nu willen we resultaat boeken op het WK in Duitsland. Dat is in de tweede week van juli. Stel je haalt goud op een WK, bij zo n resultaat verbleken alle andere resultaten. Voor meer info over wedstrijdzeilen: j.a.schoenmakers@student. utwente.nl ADVERTENTIE Pistool Bij de wedstrijd militair pistool in Almelo vielen drie schutters van SV Lichtgeraakt in de prijzen. Willem ten Donkelaar, Bas ten Donkelaar en Johan Hessing werden eerste in de klasses A, E en N. Nick Aldenkamp viel in klasse A met een vierde plaats net buiten de top-drie. Bij militair pistool wordt op een afstand van meter geschoten, per serie van zes keer en onder tijdsdruk van 9 tot 15 seconden. De beachvolleyballers Joris Bastiaans - student BIT - en Benno Lansdorp - ex-student WB/TG - plaatsten zich in het laatste weekend van mei voor de eredivisie. Dat gebeurde op een kwalificatietoernooi in het Limburgse plaatsje Mook, waar 75 teams streden voor 16 plaatsen in de eredivisie. Voorzitter wint kwart triatlon Aloha-voorzitter en atlete Hanneke Bleumink heeft de kwart triatlon van Laren op haar naam geschreven. Bleumink is assistent in opleiding bij TNW en sinds twee jaar triatlete. Vooral het laatste half jaar eindigt de voorzitter van Aloha op verschillende wedstrijden steevast bovenin met de winst in Laren als hoogtepunt in haar sportieve loopbaan. Zes zeges Euros op Hollandia De Drienerlose roeivereniging Euros heeft liefst zes zeges geboekt op de Hollandia roeiwedstrijden, gehouden in het weekend van 26 en 27 mei. Skiffeuse Sanne Beukers won het senioren a-veld en Erik Dietrich het veld van de lichte nieuwelingen skiff. Succes was er ook voor Anne-Corine IJzer. Ze bleef in het veld van de dames nieuwelingen skiff de concurrentie ruim voor. De vierde overwinning van Euros kwam op naam van Nick Bakker en Timo Wonink. Zij versloegen hun rivalen bij de nieuwelingen zonder stuurman en Menno Hoeksema won in combinatie met een afvaardiging van een andere vereniging - de lichte overgangsvier met stuurman. De zesde en laatste zege voor Euros op de Hollandia was voor Marjolijn Stenneke. In het dames senioren a dubbel veld zonder stuurman passeerde ze ver voor de nummer twee de finishlijn. Stenneke kreeg deze week te horen dat ze is uitverkoren mee te doen aan een nieuw project van de Nederlandse Roeibond. Remise Thibats tegen Quick Het eerste tafeltennisteam van Thibats is uitgeschakeld voor de beker. Tegen Quick 20 uit Oldenzaal werd met 9-9 gelijk gespeeld en dat was onvoldoende om verder te bekeren. Ook het tweede is uitgeschakeld. Dit team verloor met 15-3 van DTS. Het derde van Thibats bekert wel verder dankzij een overwinning op Rijssen. Op 7 juni om 20 uur speelt het derde team thuis in de schermzaal tegen HTTV 2.

19 UT Nieuws weekblad van de Universiteit Twente 19 donderdag 7 juni x3=4 Folk+Faith=Feest Kindertheaterschool Luna presenteert de familiemusical 2x3=4, gebaseerd op de onvergetelijke verhalen van Astrid Lindgren over Pippi Langkous, het onmogelijke, allerleukste en allersterkste meisje van de wereld. Pippi woont alleen met haar aapje en paard in Villa Kakelbont en raakt bevriend met Annika en Thomas. Ze beleven doldwaze avonturen, die twintig kinderen in de leeftijd van tien tot en met veertien jaar van theaterschool Luna tot leven brengen. Donderdag 7 juni 2007, uur; vrijdag 8 juni 2007, uur; zaterdag 9 juni 2007, en uur, Vestzaktheater, EUR 5/3,50. Tijdens de jaarlijkse zomerconcerten brengt het Musica Silvestra Orkest ditmaal een programma waarbij het accent wordt gelegd op een mix van volksmuziek en religieuze muziek. Onder leiding van dirigent Gerard Neurink speelt het symfonieorkest English Folk Song Suite van Vaughan Williams, de vijfde symfonie Reformation van Felix Mendelssohn en als feestelijk slot de Saudades do Brasil van Darius Milhaud. MSO is in 1965 ontstaan als kamermuziekensemble bestaande uit studenten en medewerkers van de voormalige THT en is hiermee de oudste culturele vereniging van de Universiteit Twente. Donderdag 7 juni 2007, Harry Banninktheater Saxion Hogeschool Enschede, uur, EUR 8/5; Zondag 10 juni 2007, Audiozaal Vrijhof, uur, EUR 8/5. Reserveren via utwente.nl. Comedy Explosion De Comedy Explosion, een stand-upcomedygezelschap opgericht in 1992, bestaat uit een steeds wisselende samenstelling van comedians. Zij treden vaak op in grote theaterzalen, clubs en kroegen door heel Nederland, waardoor de comedians in hoog tempo leren wat nodig is om te overleven voor een kritisch publiek. De grote namen, van wie er veel inmiddels een eigen theaterprogramma hebben, spelen in de Comedy Explosion Stand up Theatershow. De opstelling wordt bepaald door de vorm van de dag: wie staan in de line-up en wie wachten beneden in de kleedkamer? Vrijdag 15 juni 2007, Rabotheater Hengelo, uur, EUR 13,50/10. IntervOcaal Het multicultureel koor IntervOcaal heeft leden afkomstig uit meerdere culturen, o.a. uit Taiwan, Turkije, Bulgarije en Indonesië. Zij geven een concert rond het thema water in al zijn facetten. Vanuit het niets (Carl Orffs Wessobrunnergebet), bezingt het koor de klank van het water, zijn verlokkingen, het water dat bron van leven is en blijft. De liederen uit zeer verschillende culturen worden afgewisseld met, vaak speciaal gecomponeerde, instrumentale klankimpressies en gastoptredens van de Caribische alt Maggie Richards en een Enschedese djembé-groep. Zondag 24 juni 2007, Concordia, uur, EUR 7,50. Liedjes Nest-leden Cor Heeres, Nelleke Poorthuis en Verena Rödig (rechts) spelen alle drie in het stuk De wet van Luisman. DE WET VAN LUISMAN Nest speelt familiedrama Een familiedrama met een ijzige sfeer dat ondanks het onderwerp niet zwaar wordt. Toneelvereniging Nest laat met de uitvoering van De wet van Luisman, een stuk van scenarist Alex van Warmerdam, zien dat ontroering en dramatiek heel goed samen gaan met absurdisme en humor. Van dinsdag 12 tot en met donderdag 14 juni is het stuk te zien in het Amphitheater van de Vrijhof in een bewerking van regisseur Jowin Heemskerk. JOANNE WOLTERS Verena Rödig, secretaris van Nest en studente psychologie: Het stuk gaat over Luisman, een autoritaire vader die zijn vier kinderen thuis lesgeeft. In het gezin is hij duidelijk de baas. Zijn controledrang zorgt voor een verstikkende sfeer binnen de familie. Maar langzaam wordt duidelijk dat de situatie hem teveel wordt en hij de controle verliest. Bijzonder is dat de zware thematiek van het stuk niet alleen zorgt voor triestheid en ellende. Scenarioschrijver Alex van Warmerdam maakte het zware licht door het drama van de moeizame verhoudingen tussen de personages te combineren met humor en absurdisme. Rödig: Die combinatie maakt het zo n bijzonder stuk. Het zorgt voor relativering zonder dat de Donderdag 7 juni Harry Bannink Theater, Saxion: MSO: Folk+Faith=Feest. Symfonieorkest brengt werken van onder andere Mendelssohn, Vaughan Williams en Milhaud, uur, EUR 8/5. Zie deze pagina. De Cactus: Richard Smith. De Amerikaanse Jazzgitarist Richard Smith brengt opzwepende fusion muziek samen met Nederlandse musici, Sietse Huisman, Henry Sopucua en Tico Pierhagen onder de naam The Richard Smith Band, uur, toegang gratis. gespeelde scènes, nieuwe liedjes en nog nooit vertelde verhalen, uur, EUR 9. Vrijdag 15 juni Rabotheater Hengelo: Comedy Explosion (stand-up comedy), uur, EUR 13,50/10,00. Zie deze pagina. S TA D Donderdag 7 t/m zaterdag 9 juni Vestzaktheater: Theaterschool Luna: 2 x 3=4. (kindermusical). Do uur; vr uur; za en uur, EUR 5/3,50. Zie deze pagina. Vrijdag 8 juni Folkclub Twente: Fado & Guitarras. De echte fado, het Portugese levenslied met Manuel Fadista en Virna Lopes. Zij worden begeleid door virtuose snarenexperts Nuno Gligó op de 12-snarige Portugese gitaar en Elmar Gardes op viola (Spaanse gitaar), uur, EUR 12/10. Tot en met zaterdag 9 juni CBK Concordia: Tentoonstelling De zilveren camera 2006 : werk van winnaars 2006, de fotografen Laurens Aaij, Joost van den Broek en Luiz Maximiano, donderdag 7 juni: workshop fotojournalistiek. Toegang tentoonstelling: gratis. Lezing/workshop: EUR 10/8 (reserveren noodzakelijk: ). Zaterdag 9 juni Twentse Schouwburg: Cabaretestafette. Drie aanstormende cabaretiers vertonen hun kunnen aan het publiek. Op die manier stonden cabaretiers als Hans Teeuwen, Sanne Wallis de Vries en Theo Maassen voor het eerst tijdens de cabarestafette voor een grote zaal, uur, EUR 17,50/15/13. Concordia: Tante Piek s Visite (improvisatietheater): het publiek is getuige van het ontstaan van nog niet eerder Zaterdag 16 juni Atak: Zomeroffensief, festival met optredens van o.a. Inner Scenes, Wesentlich Arthur Kamst, Nelson en Filthy Nelly. Vijf topbands van Duitse bodem uit de (EU)regio brengen rock, folk en punk, uur, EUR 5. Zondag 17 juni Grote Kerk Enschede: Sinfonietta Aurora: Aurora in de ochtend: presentatieconcert. Dit splinternieuwe Kamerorkest bestaat uit leden van het Orkest van het Oosten en speelt tijdens haar eerste concert werken van Bach, Strawinsky en Mendelssohn-Bartholdy, uur, EUR 11,50/9. Donderdag 21 juni Concordia: SurPrise: Eindexamenleerlingen van de Vooropleiding Theaterdans Enschede strijden om de Adriana Vreeling-Lublinkhof Dansprijs, uur, EUR 8. Zaterdag 23 juni Atak: Finale Geuzenpop talentenjacht, divers muzikanten strijden om de titel in deze spannende finale. Met een optreden van de winnaar van de talentjacht Plankenkoorts, uur, toegang gratis. Zondag 24 juni Concordia: optreden van IntervOcaal (een multicultureel koor). Thema: water. Momenteel zijn drie leden studenten van de UT, uur, EUR 7,50. Zie deze pagina. Vrijdag 29, zaterdag 30 juni en zondag 1 juli Popfeesten Usselo 2007, locatie feestterrein: Haaksbergerstraat Usselo, bij Wissinks Möl. Programma: zie ernst uit het stuk verdwijnt. De verhoudingen tussen de personages zijn vooral in het begin nog erg onduidelijk, vertelt ze. Dat is vaker het geval bij toneel en zorgt ervoor dat je het publiek aan het denken zet. Er speelt veel tussen de regels door. Het scenario biedt veel ruimte voor eigen interpretatie van de spelers. Rödig: Het originele scenario van Alex van Warmerdam bevat eigenlijk alleen de tekst van de verschillende personages. Dat zorgde ervoor dat we als spelers zelf moesten nadenken over de emoties van de karakters, hun onderlinge verhoudingen en de locatie waar het zich afspeelt. Samen met onze regisseur Jowin Heemskerk hebben we het stuk verder bewerkt en daar invulling aan gegeven. Zelf speelt Rödig de rol van de moeder in het gezin, de vrouw die door haar man onder de duim wordt gehouden. Rödig: Eigenlijk heeft zij nauwelijks contact met haar man. Er is een enorme afstand tussen hen en zij is zelfs een beetje bang voor hem. Ze is onderdanig en apathisch, omdat ze zich machteloos voelt. Ze concentreert zich daarom maar op het huishouden en de opvoeding van de kinderen, die ze probeert voor te bereiden op het leven in een harde wereld. Zelf blijft ze liever op de achtergrond. Dit in tegenstelling tot haar kinderen die juist brutaal zijn tegen hun vader, om zijn gezag te testen. Nest speelt De wet van Luisman van dinsdag 12 t/m donderdag 14 juni om uur (op dinsdag) en uur (woensdag en donderdag) in het Amphitheater van de Vrijhof. Toegang: 3 euro (SUAC, CJP), 5 euro (zonder SUAC/extern). Dinsdag in combinatie met de liedjesvoorstelling van Contramime: 4/7 euro. Donderdag 7 juni Amphitheater Vrijhof: Pro Deo: theatersportwedstrijd. Pro Deo speelt tegen het Utrechtse team van Voordat de Dom valt, De grote rematch. Pro Deo heeft de uitwedstrijd tegen Voordat de Dom Valt uit Utrecht verloren, hoe zal het ze af gaan bij de thuiswedstrijd?, uur, EUR 5/3. Zoals elk jaar biedt cabaretvereniging Contramime een zelfgeschreven en eigenhandig gecomponeerde muzikale cabaretvoorstelling in liedjesvorm. Voor Contramime zijn cabaret en lied immers een twee-eenheid. Met (of zonder) piano of gitaar in de aanslag laten haar leden in de voorstelling Liedjes van zich horen met een gevarieerde mix van komische, absurde, droge en ontroerende nummers. Dinsdag 12 juni 2007, Amphitheater Vrijhof, uur, EUR 5/3 of 7/4 (in combinatie met de voorstelling van toneelvereniging Nest). Expositie Kwetsbaar. Op de gevoelige plaat is het thema van de foto-expositie van studentenfotoclub Foton. Dit jaar blijft de expositie hangen tot na de IK, de introductieperiode voor eerstejaars. Bij de opening zal de jury bekend maken welke foto s als beste beoordeeld zijn. Ook zal dan de winnaar van de Schuijer Campus Cultuur Prijs bekend gemaakt worden. Donderdag 28 juni t/m zondag 2 september 2007: foto-expositie Fotone. Donderdag 28 juni om uur: opening expositie en uitreiking Schuijer Campus Cultuur Prijs, expositieruimte Vrijhof, toegang gratis. verschillende muziekstijlen tot een bruisend geheel, uur, EUR 5/3. Tot en met zondag 24 juni Nieuwe expositieruimte Vrijhof: Cursistenexpo Studenten en medewerkers die meededen aan culturele cursussen van Vrijhof Cultuurcentrum tonen de resultaten van hun werk: houten beelden, metalen objecten, tekeningen en schilderijen, zeefdrukken, foto s, open van ma. t/m. vr u; za./zo u, toegang gratis. CAMPUS Vrijdag 8 juni Openluchttheater UT (OUT) (bij slecht weer: Audiozaal): Musilon: Zomerconcert. Closeharmonykoor zingt pop en jazz zoals She s always a Woman en They Can t Take That Away from Me, uur, EUR 5/3. Zondag 10 juni Audiozaal Vrijhof: MSO: Folk+Faith=Feest. Symfonieorkest brengt werken van onder andere Mendelssohn, Vaughan Williams en Milhaud, uur, EUR 8/5. Zie deze pagina. Dinsdag 12 juni Amphitheater Vrijhof: Contramime: Liedjes. Een muzikale voorstelling met een gevarieerde mix aan cabaret in liedjesvorm, uur, EUR 5/3 of 7/4 (in combinatie met Nest). Zie deze pagina. Dinsdag 12 t/m donderdag 14 juni Amphitheater Vrijhof: Nest speelt De Wet van Luisman, een absurde, humoristische maar ook ontroerende stuk van Alex van Warmerdam in een bewerking van Jowin van Heemskerk, die het ook geregiseerd heeft, uur, EUR 5/3 of 7/4 (in combinatie met Contramime). Zie deze pagina. Donderdag 14 juni Agora Vrijhof: Night of Music, 15 jarig lustrum SHOT. Het Studenten harmonie Orkest Twente combineert in samenwerking met closeharmonykoor Musilon studentencoverband Duck 4 Cover en enkele solisten Donderdag 28 juni tot eind augustus Nieuwe expositieruimte Vrijhof: Leden van Foton: Kwetsbaar: Op de gevoelige plaat. Jaarlijkse expositie van de leden van de fotografievereniging van de UT. Tijdens de opening zal niet alleen de winnaar van de expositie maar ook de winnaar van de Schuijer Campus Cultuurprijs bekend worden gemaakt. Opening: do. 28 juni om uur, toegang gratis. Zie deze pagina. Vrijdag 29 juni UT-eindfeest: locatie Theatercafé, de Vestingbar en de open lucht. Programma: uitreiking van de UT-Awards; optredens van verschillende bandjes (rock/jazz/dansbare covers zoals Blisskickers, Twee Ons, DJ Sandman, Boogie G Funk en Stigmata Party Schimanski, Thocke, Skip Intro en Planetary Sounds); live acts (jongleren, break-even show); lounge ruimte. Organisatie in handen van Apollo,Vestingbar en Theatercafé, vanaf uur, toegang gratis. Kunstuitleen Bestemd voor UT-medewerkers en studenten. Open: elke dinsdag van uur en verder eventueel op afspraak. De Kunstuitleen is verhuisd naar kamer 136 van de Vrijhof op de 1e verdieping. Informatie: Tessa Lieffering, tel , t.lieffering@ utwente.nl.

20 20 donderdag 7 juni 2007 Harold de Boer Keus 3 Uit Het Lood Geachte ministers Klink en Cramer. U hebt het beste voor met de gezondheid van mens, dier en milieu. In dit nobele streven verbiedt u de verkoop van gloeilampen en, op steeds meer plaatsen, die van alcohol, softdrugs en sigaretten. Maar daarmee beperkt u de keuze van de burger. En dat is fundamenteel onjuist. U degradeert de burger zo tot een onverantwoordelijk wezen dat uit zichzelf niet tot het goede geneigd is. Terwijl de essentie van de Fortuynistische democratie juist is dat wij verstandige lieden zijn waarnaar geluisterd dient te worden. Als wij al deelgenoot zijn van ongewenst gedrag, dan louter als slachtoffer. Als er gezonde sigaretten verkrijgbaar waren, zouden wij die heus wel kopen. Ook al waren die stukken duurder. Het bewijs is geleverd door de zuivelindustrie. Jarenlang klaagden de boeren dat de consument geen fatsoenlijke prijs voor een gezond product wenste te betalen. Maar sinds ze hun melk verrijken met vitamines, vezels en gezonde bacteriën blijkt het tegendeel. Wij betalen ons scheel aan al die gezondheid. Dat biologisch dynamische producten niet verkopen bewijst dat wij feilloos door de sprookjes van die paar koedolle dierenactivisten heen prikken. Een varken heeft het gewoon nergens zo goed als in de bio-industrie. Nederlanders zijn buitengewoon intelligente wezens. Wij gaan heus niet in een auto in de file staan wanneer er ook een fietspad beschikbaar is. Behalve dan wanneer wij door invaliditeit niet tot fietsen in staat zijn. Okee, er zijn veel motorisch gestoorden in Nederland. Maar die zullen door een verhoging van de benzineaccijns echt niet wonderbaarlijk genezen. Evenmin helpt een rookverbod de nicotineverslaafde van het roken af. Gezondheid laat zich niet bij wet afdwingen. Europa wordt verstandiger bestuurd. In Brussel maakt men zich ook zorgen over de uitstoot van auto s, maar daar beseft men wie daar op aangesproken moeten worden. De autofabrikanten. Die maken die smerige vehikels. De automobilist rest niets anders dan hierin te rijden. Ik bedoel, wij hebben thuis twee van die suv s. Eentje voor de boodschappen en eentje om de hond mee uit te laten. En heus, als er schonere alternatieven waren dan hadden wij die gisteren al gekocht. Maar die zijn er dus niet. Het is goed dat Europa de fabrikanten hier op aanspreekt. En het zou de Nederlandse regering sieren als u eenzelfde aanpak verkoos. Handen af van de burger. Pak de producent. hoog Lustrumreis Studentenleven De derde lustrumreis van Bastet bracht vijftig leden en oud-leden eind mei in Istanbul. De vlucht was voor velen zwaar na het feest voorafgaand aan de reis, aldus Lois Verweij. Een geluk dat er geen appetijtelijke stewards aan boord waren. De vrouwen bezochten vanzelfsprekend een hammam, dreven de obers van het hotel tot wanhoop en bestelden door miscommunicatie twee flessen rosé voor 55 euro. Maar, leuk was het wel. En, eerste generatie of niet, iedereen was tot laat in de avond van de partij. De fotosoap 3hoog volgt drie bewoners van een studentenhuis: Olivier, een verwaand balletje, Karlijn, een berekenende vamp en Pien, een sociaal bewuste feministe. Zoals iedereen die samenwoont worstelen zij met alledaagse problemen over de afwas en de afstandsbediening, maar ook met grotere vragen over seks, cultuur, politiek en religie. Olivier Pien Karlijn Door Ype Driessen Over en... Verzamelen Je krijgt op je verjaardag een waxinelichthouder cadeau in de vorm van een olifant. En, o toeval, een week later scoor je een theedoek met een olifant erop. Een verzameling is geboren. Binnen de kortste keren is dat geinige vitrinekastje al te klein, want kennissen diepen de rimpelige viervoeter uit alle hoeken en gaten op, totdat je huis vol staat met beslurfde dekbedovertrekken, eierdopjes, pannenlappen, boekjes, linnen tasjes, posters, wereldwinkelprullaria en foto s. Mensen beginnen je zelfs afbeeldingen van prins Bernhard te geven, want, zo leuk joh, die spaarde ze óók. Je probeert de verzameling nog exclusief te houden door alleen Indiase olifanten in je collectie toe te laten, maar het is al te laat. Eigenlijk begin je stiekem zelfs een beetje een hékel te krijgen aan olifanten. Tja, elke ervaren verzamelaar weet het: baken je verzameling af. Kies een richting. Creëer iets exclusiefs. In de Horst bijvoorbeeld loopt op dit moment een tentoonstelling van een verzamelaar, een UT-medewerker. Hij verzamelt speelgoedpistooltjes. En niet zomaar speelgoedpistooltjes, nee, science fiction speelgoedpistooltjes. Zie je, das nou leuk. Klein, afgebakend en exclusief. Tweehonderd stuks heeft ie er. Maar, het kan exclusiever. Begin bijvoorbeeld een collectie van telefoonboeken uit de regio Coevorden/Emmen uit het midden van de jaren zestig. Of verzamel alleen oude theelepeltjes die toebehoord hebben aan mensen met de achternaam Dijkgraaf. En laat het niet bij producten alleen. Spaar gevoelens of ervaringen. Om maar wat te noemen, in Louter Lust, een boek van Lydia Rood, spaart één van de vrouwelijke personages voortijdige zaadlozingen. Een collectie slappe slurven, het is maar wat je leuk vindt. Al zou onze olifantenverzameling er wel enorm van opknappen. Paardenstaart Veel vooraanmeldingen voor informatica. En dat allemaal dankzij de populaire tweeling Arjan en Erik Snippe. Bekend van het televisieprogramma Beauty & the Nerd en Revenge of the Nerds. Heel veel scholieren, nerdjes in de dop, willen precies zo zijn als zij. Blond, lange lokken, een bril, een paar puistjes, charmant, intelligent, beroemd én student informatica aan de UT. Schattig toch? Maar de vraag luidt: waar is het fameuze tweetal zelf gebleven? Sinds de laatste televisie-uitzending lijkt het of ze in rook zijn opgegaan. Laatst fietste er iemand met een bordspel onder z n arm over de campus. Was dat er een? En onlangs dook een blonde paardenstaart op in de campussupermarkt. Hij leek er wel een beetje op. Ach, je weet hoe dat gaat met beroemd zijn. Als rising star stijg je naar ongekende hoogtes en eenmaal aan de top, spat alles weer uit elkaar. Geeft niets, want er staan alweer heel wat Arjannetjes en Erikjes te trappelen om aan de UT te gaan studeren. Dat wordt lachen: honderden blonde paardenstaartjes die op en neer wippen tijdens de ochtendgymnastiek van de intro. Honderden blonde paardenstaartjes zwalkend door het nachtleven van Enschede. En honderden blonde paardenstaartjes in de collegebanken van de Waaier. En de broertjes? Die lachen zich kapot. Genieten van het geld dat ze met hun commerciële uitspattingen verdienen (per extra aanmelding een flink percentage van het collegegeld, aldus de deal met de UT) en gamen zich een ongeluk op hun gloednieuwe laptopjes. Als doegroep-ouder willen ze tijdens de intro waarschijnlijk nog wel komen opdraven. Slechts 500 euro de man....sluiten

Understanding and being understood begins with speaking Dutch

Understanding and being understood begins with speaking Dutch Understanding and being understood begins with speaking Dutch Begrijpen en begrepen worden begint met het spreken van de Nederlandse taal The Dutch language links us all Wat leest u in deze folder? 1.

Nadere informatie

Dutch survival kit. Vragen hoe het gaat en reactie Asking how it s going and reaction. Met elkaar kennismaken Getting to know each other

Dutch survival kit. Vragen hoe het gaat en reactie Asking how it s going and reaction. Met elkaar kennismaken Getting to know each other Dutch survival kit This Dutch survival kit contains phrases that can be helpful when living and working in the Netherlands. There is an overview of useful sentences and phrases in Dutch with an English

Nadere informatie

VOORZETSELS. EXERCISE 1 Bestudeer de bovenstaande voorzetsels en zinnen goed!

VOORZETSELS. EXERCISE 1 Bestudeer de bovenstaande voorzetsels en zinnen goed! ENGLISH, WE WILL DO BETTER! LESSON EIGHT VOORZETSELS at three o'clock = om drie uur around three o'clock = rond drie uur by three o'clock = tegen drie uur before Saturday = voor zaterdag for a week = voor

Nadere informatie

Ius Commune Training Programme 2015-2016 Amsterdam Masterclass 16 June 2016

Ius Commune Training Programme 2015-2016 Amsterdam Masterclass 16 June 2016 www.iuscommune.eu Dear Ius Commune PhD researchers, You are kindly invited to attend the Ius Commune Amsterdam Masterclass for PhD researchers, which will take place on Thursday 16 June 2016. During this

Nadere informatie

1. In welk deel van de wereld ligt Nederland? 2. Wat betekent Nederland?

1. In welk deel van de wereld ligt Nederland? 2. Wat betekent Nederland? First part of the Inburgering examination - the KNS-test Of course, the questions in this exam you will hear in Dutch and you have to answer in Dutch. Solutions and English version on last page 1. In welk

Nadere informatie

Houdt u er alstublieft rekening mee dat het 5 werkdagen kan duren voordat uw taalniveau beoordeeld is.

Houdt u er alstublieft rekening mee dat het 5 werkdagen kan duren voordat uw taalniveau beoordeeld is. - Instructie Deze toets heeft als doel uw taalniveau te bepalen. Om een realistisch beeld te krijgen van uw niveau,vragen we u niet langer dan één uur te besteden aan de toets. De toets bestaat uit twee

Nadere informatie

Ius Commune Training Programme Amsterdam Masterclass 15 June 2018

Ius Commune Training Programme Amsterdam Masterclass 15 June 2018 www.iuscommune.eu Dear Ius Commune PhD researchers, You are kindly invited to participate in the Ius Commune Amsterdam Masterclass for PhD researchers, which will take place on Friday, 15 June 2018. This

Nadere informatie

Engels op Niveau A2 Workshops Woordkennis 1

Engels op Niveau A2 Workshops Woordkennis 1 A2 Workshops Woordkennis 1 A2 Workshops Woordkennis 1 A2 Woordkennis 1 Bestuderen Hoe leer je 2000 woorden? Als je een nieuwe taal wilt spreken en schrijven, heb je vooral veel nieuwe woorden nodig. Je

Nadere informatie

voltooid tegenwoordige tijd

voltooid tegenwoordige tijd SirPalsrok @meestergijs It has taken me a while to make this grammar explanation. My life has been quite busy and for that reason I had little time. My week was full of highs and lows. This past weekend

Nadere informatie

De grondbeginselen der Nederlandsche spelling / Regeling der spelling voor het woordenboek der Nederlandsche taal (Dutch Edition)

De grondbeginselen der Nederlandsche spelling / Regeling der spelling voor het woordenboek der Nederlandsche taal (Dutch Edition) De grondbeginselen der Nederlandsche spelling / Regeling der spelling voor het woordenboek der Nederlandsche taal (Dutch Edition) L. A. te Winkel Click here if your download doesn"t start automatically

Nadere informatie

News: Tours this season!

News: Tours this season! 1 Do you remember? Lees de zinnen en vul de juiste woorden in. Kies uit: like listen presenter too loud great show number next crowd singer. Let op: je houdt twee woorden over. Welcome back to the best

Nadere informatie

ANGSTSTOORNISSEN EN HYPOCHONDRIE: DIAGNOSTIEK EN BEHANDELING (DUTCH EDITION) FROM BOHN STAFLEU VAN LOGHUM

ANGSTSTOORNISSEN EN HYPOCHONDRIE: DIAGNOSTIEK EN BEHANDELING (DUTCH EDITION) FROM BOHN STAFLEU VAN LOGHUM Read Online and Download Ebook ANGSTSTOORNISSEN EN HYPOCHONDRIE: DIAGNOSTIEK EN BEHANDELING (DUTCH EDITION) FROM BOHN STAFLEU VAN LOGHUM DOWNLOAD EBOOK : ANGSTSTOORNISSEN EN HYPOCHONDRIE: DIAGNOSTIEK STAFLEU

Nadere informatie

Appendix A: List of variables with corresponding questionnaire items (in English) used in chapter 2

Appendix A: List of variables with corresponding questionnaire items (in English) used in chapter 2 167 Appendix A: List of variables with corresponding questionnaire items (in English) used in chapter 2 Task clarity 1. I understand exactly what the task is 2. I understand exactly what is required of

Nadere informatie

MyDHL+ Van Non-Corporate naar Corporate

MyDHL+ Van Non-Corporate naar Corporate MyDHL+ Van Non-Corporate naar Corporate Van Non-Corporate naar Corporate In MyDHL+ is het mogelijk om meerdere gebruikers aan uw set-up toe te voegen. Wanneer er bijvoorbeeld meerdere collega s van dezelfde

Nadere informatie

3 I always love to do the shopping. A Yes I do! B No! I hate supermarkets. C Sometimes. When my mother lets me buy chocolate.

3 I always love to do the shopping. A Yes I do! B No! I hate supermarkets. C Sometimes. When my mother lets me buy chocolate. 1 Test yourself read a Lees de vragen van de test. Waar gaat deze test over? Flash info 1 In the morning I always make my bed. A Yes. B No. C Sometimes, when I feel like it. 2 When I see an old lady with

Nadere informatie

Borstkanker: Stichting tegen Kanker (Dutch Edition)

Borstkanker: Stichting tegen Kanker (Dutch Edition) Borstkanker: Stichting tegen Kanker (Dutch Edition) Stichting tegen Kanker Click here if your download doesn"t start automatically Borstkanker: Stichting tegen Kanker (Dutch Edition) Stichting tegen Kanker

Nadere informatie

20 twenty. test. This is a list of things that you can find in a house. Circle the things that you can find in the tree house in the text.

20 twenty. test. This is a list of things that you can find in a house. Circle the things that you can find in the tree house in the text. 9006625806_boek.indd 1 31/08/16 15:26 1 6 test This is a list of things that you can find in a house. Circle the things that you can find in the tree house in the text. living room kitchen bedroom toilet

Nadere informatie

RECEPTEERKUNDE: PRODUCTZORG EN BEREIDING VAN GENEESMIDDELEN (DUTCH EDITION) FROM BOHN STAFLEU VAN LOGHUM

RECEPTEERKUNDE: PRODUCTZORG EN BEREIDING VAN GENEESMIDDELEN (DUTCH EDITION) FROM BOHN STAFLEU VAN LOGHUM Read Online and Download Ebook RECEPTEERKUNDE: PRODUCTZORG EN BEREIDING VAN GENEESMIDDELEN (DUTCH EDITION) FROM BOHN STAFLEU VAN LOGHUM DOWNLOAD EBOOK : RECEPTEERKUNDE: PRODUCTZORG EN BEREIDING VAN STAFLEU

Nadere informatie

Een vrouw, een kind en azijn (Dutch Edition)

Een vrouw, een kind en azijn (Dutch Edition) Een vrouw, een kind en azijn (Dutch Edition) D.J. Peek Click here if your download doesn"t start automatically Een vrouw, een kind en azijn (Dutch Edition) D.J. Peek Een vrouw, een kind en azijn (Dutch

Nadere informatie

1. will + hele werkwoord (Future Simple) 2. shall + hele werkwoord 3. to be (am/is/are) going to + hele werkwoord

1. will + hele werkwoord (Future Simple) 2. shall + hele werkwoord 3. to be (am/is/are) going to + hele werkwoord FUTURE TENSE ( TOEKOMENDE TIJD ) Hoe? 1. will + hele werkwoord (Future Simple) 2. shall + hele werkwoord 3. to be (am/is/are) going to + hele werkwoord Wanneer? Ad 1. Als iets in de toekomst zal gebeuren

Nadere informatie

Puzzle. Fais ft. Afrojack Niveau 3a Song 6 Lesson A Worksheet. a Lees de omschrijvingen. Zet de Engelse woorden in de puzzel.

Puzzle. Fais ft. Afrojack Niveau 3a Song 6 Lesson A Worksheet. a Lees de omschrijvingen. Zet de Engelse woorden in de puzzel. Puzzle a Lees de omschrijvingen. Zet de Engelse woorden in de puzzel. een beloning voor de winnaar iemand die piano speelt een uitvoering 4 wat je wil gaan doen; voornemens 5 niet dezelfde 6 deze heb je

Nadere informatie

Ius Commune Training Programme Amsterdam Masterclass 22 June 2017

Ius Commune Training Programme Amsterdam Masterclass 22 June 2017 www.iuscommune.eu INVITATION Ius Commune Masterclass 22 June 2017 Amsterdam Dear Ius Commune PhD researchers, You are kindly invited to participate in the Ius Commune Amsterdam Masterclass for PhD researchers,

Nadere informatie

B1 Woordkennis: Spelling

B1 Woordkennis: Spelling B1 Woordkennis: Spelling Bestuderen Inleiding Op B1 niveau gaan we wat meer aandacht schenken aan spelling. Je mag niet meer zoveel fouten maken als op A1 en A2 niveau. We bespreken een aantal belangrijke

Nadere informatie

Zo werkt het in de apotheek (Basiswerk AG) (Dutch Edition)

Zo werkt het in de apotheek (Basiswerk AG) (Dutch Edition) Zo werkt het in de apotheek (Basiswerk AG) (Dutch Edition) C.R.C. Huizinga-Arp Click here if your download doesn"t start automatically Zo werkt het in de apotheek (Basiswerk AG) (Dutch Edition) C.R.C.

Nadere informatie

DE VOLTOOID TEGENWOORDIGE TOEKOMENDE TIJD

DE VOLTOOID TEGENWOORDIGE TOEKOMENDE TIJD 1 Grammatica les 11 THE FUTURE PERFECT TENSE DE VOLTOOID TEGENWOORDIGE TOEKOMENDE TIJD 11.1 FUTURE PERFECT The Future Perfect oftewel de Voltooid Tegenwoordig Toekomende Tijd bestaat uit "will" of "shall"

Nadere informatie

Vergaderen in het Engels

Vergaderen in het Engels Vergaderen in het Engels In dit artikel beschrijven we verschillende situaties die zich kunnen voordoen tijdens een business meeting. Na het doorlopen van deze zinnen zal je genoeg kennis hebben om je

Nadere informatie

In the classroom. Who is it? Worksheet

In the classroom. Who is it? Worksheet In the classroom 1 Lees wat de meester doet als hij s morgens op school komt. Lees ook wat een leerling doet. Wie van de twee doet het meest voordat de les begint? First, I go to my desk and take out my

Nadere informatie

(1) De hoofdfunctie van ons gezelschap is het aanbieden van onderwijs. (2) Ons gezelschap is er om kunsteducatie te verbeteren

(1) De hoofdfunctie van ons gezelschap is het aanbieden van onderwijs. (2) Ons gezelschap is er om kunsteducatie te verbeteren (1) De hoofdfunctie van ons gezelschap is het aanbieden van onderwijs (2) Ons gezelschap is er om kunsteducatie te verbeteren (3) Ons gezelschap helpt gemeenschappen te vormen en te binden (4) De producties

Nadere informatie

'Foreign exchange student'

'Foreign exchange student' 'Foreign exchange student' Most awesome person you will ever meet. Exchange students willingly decide to get off their asses, leave their home country, and go see the world. For that reason, they should

Nadere informatie

Een vrouw, een kind en azijn (Dutch Edition)

Een vrouw, een kind en azijn (Dutch Edition) Een vrouw, een kind en azijn (Dutch Edition) D.J. Peek Click here if your download doesn"t start automatically Een vrouw, een kind en azijn (Dutch Edition) D.J. Peek Een vrouw, een kind en azijn (Dutch

Nadere informatie

Vertaling Engels Gedicht / songteksten

Vertaling Engels Gedicht / songteksten Vertaling Engels Gedicht / songteksten Vertaling door een scholier 1460 woorden 23 januari 2002 5,4 399 keer beoordeeld Vak Engels Songtekst 1 Another day in paradise Artiest: Brandy & Ray J She calls

Nadere informatie

THE LANGUAGE SURVIVAL GUIDE

THE LANGUAGE SURVIVAL GUIDE DUTCH THE LANGUAGE SURVIVAL GUIDE 4 0 0 W O R D S T O G E T S T A R T E D I N A N Y L A N G U A G E BY THE FOREIGN LANGUAGE COLLECTIVE Verbs Werkwoorden To be zijn I ik ben You jij bent He/She/It hij/zij/het

Nadere informatie

S e v e n P h o t o s f o r O A S E. K r i j n d e K o n i n g

S e v e n P h o t o s f o r O A S E. K r i j n d e K o n i n g S e v e n P h o t o s f o r O A S E K r i j n d e K o n i n g Even with the most fundamental of truths, we can have big questions. And especially truths that at first sight are concrete, tangible and proven

Nadere informatie

Immigratie Studeren. Studeren - Universiteit. Aangeven dat u zich wilt inschrijven. Verklaren dat u graag wilt inschrijven voor een cursus.

Immigratie Studeren. Studeren - Universiteit. Aangeven dat u zich wilt inschrijven. Verklaren dat u graag wilt inschrijven voor een cursus. - Universiteit I would like to enroll at a university. Aangeven dat u zich wilt inschrijven I would like to enroll at a university. I want to apply for course. Verklaren dat u graag wilt inschrijven voor

Nadere informatie

Free time! Better skills. Free time with Brenda and Brian. Worksheet

Free time! Better skills. Free time with Brenda and Brian. Worksheet 1 Free time! read a Stel je hebt een dag vrij van school. Schrijf op wat je dan gaat doen. b Lees de tekst en schrijf op welke dingen Brian en Brenda voorstellen om te doen op een vrije dag. Free time

Nadere informatie

Chapter 4 Understanding Families. In this chapter, you will learn

Chapter 4 Understanding Families. In this chapter, you will learn Chapter 4 Understanding Families In this chapter, you will learn Topic 4-1 What Is a Family? In this topic, you will learn about the factors that make the family such an important unit, as well as Roles

Nadere informatie

Welkom in het nieuwe academische jaar! We hopen dat iedereen een goede zomerperiode heeft gehad.

Welkom in het nieuwe academische jaar! We hopen dat iedereen een goede zomerperiode heeft gehad. DATUM: 22-09-2009 (You will find the English version below) Beste allen, Welkom in het nieuwe academische jaar! We hopen dat iedereen een goede zomerperiode heeft gehad. NIEUWSBRIEF No. 1 Dit is de eerste

Nadere informatie

Comics FILE 4 COMICS BK 2

Comics FILE 4 COMICS BK 2 Comics FILE 4 COMICS BK 2 The funny characters in comic books or animation films can put smiles on people s faces all over the world. Wouldn t it be great to create your own funny character that will give

Nadere informatie

Het liedje van Jessie J gaat over wat je kunt kopen. Lees het informatiebord van het winkelcentrum. Hoe heet dit winkelcentrum?

Het liedje van Jessie J gaat over wat je kunt kopen. Lees het informatiebord van het winkelcentrum. Hoe heet dit winkelcentrum? 1 Shopping mall Het liedje van Jessie J gaat over wat je kunt kopen. Lees het informatiebord van het winkelcentrum. Hoe heet dit winkelcentrum? The Tower - Shopping mall 1 Bookshop Blackwell s Waterstones

Nadere informatie

Yes/No (if not you pay an additional EUR 75 fee to be a member in 2020

Yes/No (if not you pay an additional EUR 75 fee to be a member in 2020 Meedoen aan dit evenement? Meld je eenvoudig aan Ben je lid? Ja/Nee Do you want to participate? Please apply Are you a LRCH member? Yes/No (if not you pay an additional EUR 75 fee to be a member in 2020

Nadere informatie

Evaluatieverslag / Evaluation Report Human Library Bergen

Evaluatieverslag / Evaluation Report Human Library Bergen Evaluatieverslag / Evaluation Report Human Library Bergen 16-06-2018 Enorm leuk om op deze manier ervaring met een bijzonder mens op te doen en de begeleiding is ook enorm goed. Ik heb een heel nieuw inzicht

Nadere informatie

Free Electives (15 ects)

Free Electives (15 ects) Free Electives (15 ects) Information about the Master RE&H (and the free electives) can be found at the following page: http://www.bk.tudelft.nl/en/about-faculty/departments/real-estate-and-housing/education/masterreh/free-electives/

Nadere informatie

Die nacht draait Cees zich naar me toe. In het donker voel ik heel zachtjes zijn lippen op mijn wang.

Die nacht draait Cees zich naar me toe. In het donker voel ik heel zachtjes zijn lippen op mijn wang. Vanavond ga ik mijn man vertellen dat ik bij hem wegga. Na het eten vertel ik het hem. Ik heb veel tijd besteed aan het maken van deze laatste maaltijd. Met vlaflip toe. Ik hoop dat de klap niet te hard

Nadere informatie

Grammatica uitleg voor de toets van Hoofdstuk 1

Grammatica uitleg voor de toets van Hoofdstuk 1 Grammatica uitleg voor de toets van Hoofdstuk 1 Vraagzinnen: Je kunt in het Engels vraagzinnen maken door vaak het werkwoord vooraan de zin te zetten. Bijv. She is nice. Bijv. I am late. Bijv. They are

Nadere informatie

possessive determiners

possessive determiners personal pronouns possessive determiners SirPalsrok @meestergijs Ik = I (altijd met een hoofdletter schrijven) I am William. I have no brothers or sisters. I play tennis and love to play videogames. I

Nadere informatie

150 ECG-problemen (Dutch Edition)

150 ECG-problemen (Dutch Edition) 150 ECG-problemen (Dutch Edition) John R. Hampton, Piet Machielse Click here if your download doesn"t start automatically 150 ECG-problemen (Dutch Edition) John R. Hampton, Piet Machielse 150 ECG-problemen

Nadere informatie

Wij beloven je te motiveren en verbinden met andere studenten op de fiets, om zo leuk en veilig te fietsen. Benoit Dubois

Wij beloven je te motiveren en verbinden met andere studenten op de fiets, om zo leuk en veilig te fietsen. Benoit Dubois Wij beloven je te motiveren en verbinden met andere studenten op de fiets, om zo leuk en veilig te fietsen. Benoit Dubois Wat mij gelijk opviel is dat iedereen hier fietst. Ik vind het jammer dat iedereen

Nadere informatie

BISL EEN FRAMEWORK VOOR BUSINESS INFORMATIEMANAGEMENT (DUTCH LANGUAGE) (GERMAN EDITION) (DUTCH EDITION) BY REMKO VAN DER POLS, RALPH DONA

BISL EEN FRAMEWORK VOOR BUSINESS INFORMATIEMANAGEMENT (DUTCH LANGUAGE) (GERMAN EDITION) (DUTCH EDITION) BY REMKO VAN DER POLS, RALPH DONA Read Online and Download Ebook BISL EEN FRAMEWORK VOOR BUSINESS INFORMATIEMANAGEMENT (DUTCH LANGUAGE) (GERMAN EDITION) (DUTCH EDITION) BY REMKO VAN DER POLS, RALPH DONA DOWNLOAD EBOOK : BISL EEN FRAMEWORK

Nadere informatie

Group work to study a new subject.

Group work to study a new subject. CONTEXT SUBJECT AGE LEVEL AND COUNTRY FEATURE OF GROUP STUDENTS NUMBER MATERIALS AND TOOLS KIND OF GAME DURATION Order of operations 12 13 years 1 ste year of secundary school (technical class) Belgium

Nadere informatie

BEAR. Do you need protection? A bear can help you, because it is big and stands for power. BEAVER

BEAR. Do you need protection? A bear can help you, because it is big and stands for power. BEAVER 1 Power animals Lees de tekst hieronder en beantwoord de vraag. Animal symbol guide Which power animal do you need for help? Discover it in this animal symbol guide. LION BEAR ROOSTER When you are weak,

Nadere informatie

Welkom op de Bolognalaan 101

Welkom op de Bolognalaan 101 Welkom op de Bolognalaan 0 Docenten en studenten van de faculteiten Bètawetenschappen, Geowetenschappen en Sociale Wetenschappen: welkom op de nieuwe onderwijslocatie van de Universiteit Utrecht (UU).

Nadere informatie

Win a meet and greet with Adam Young from the band Owl City!

Win a meet and greet with Adam Young from the band Owl City! 1 Meet and greet read Lees de tekst. Wat is de prijs die je kunt winnen? early too late on time vroeg te laat op tijd Win a meet and greet with Adam Young from the band Owl City! Do you have a special

Nadere informatie

DE VERLEDEN TOEKOMENDE TIJD

DE VERLEDEN TOEKOMENDE TIJD 1 Grammatica les 12 THE FUTURE PAST TENSE DE VERLEDEN TOEKOMENDE TIJD 12.1 FUTURE PAST Als je over het verleden praat, maar iets wilt vertellen over wat toen in de toekomst was, gebruik je ook de Future,

Nadere informatie

Wraakgevoelens: Wat Gebeurt Er Als Je De Man Weer Tegenkomt, Die Jouw Leven Verpest Heeft? (Dutch Edition) By Nienke 'Gevaar' Tossaint

Wraakgevoelens: Wat Gebeurt Er Als Je De Man Weer Tegenkomt, Die Jouw Leven Verpest Heeft? (Dutch Edition) By Nienke 'Gevaar' Tossaint Wraakgevoelens: Wat Gebeurt Er Als Je De Man Weer Tegenkomt, Die Jouw Leven Verpest Heeft? (Dutch Edition) By Nienke 'Gevaar' Tossaint If looking for a ebook Wraakgevoelens: Wat gebeurt er als je de man

Nadere informatie

Werkboek Het is mijn leven

Werkboek Het is mijn leven Werkboek Het is mijn leven Het is mijn leven Een werkboek voor jongeren die zelf willen kiezen in hun leven. Vul dit werkboek in met mensen die je vertrouwt, bespreek het met mensen die om je geven. Er

Nadere informatie

Immigration Studying. Studying - University. Stating that you want to enroll. Stating that you want to apply for a course.

Immigration Studying. Studying - University. Stating that you want to enroll. Stating that you want to apply for a course. - University I would like to enroll at a university. Stating that you want to enroll I want to apply for course. Stating that you want to apply for a course an undergraduate a postgraduate a PhD a full-time

Nadere informatie

English is everywhere. hi morning mouse cool help desk hello computers mail school game. Lees de tekst. Omcirkel de Engelse woorden.

English is everywhere. hi morning mouse cool help desk hello computers mail school game. Lees de tekst. Omcirkel de Engelse woorden. one English is everywhere Test Luister naar wat Daniel vertelt. Welke Engelse woorden hoor je? Kruis ze aan. hi morning mouse cool help desk hello computers mail school game Lees de tekst. Omcirkel de

Nadere informatie

Joe Speedboot Tommy Wieringa

Joe Speedboot Tommy Wieringa Joe Speedboot Tommy Wieringa Thank you very much for downloading. As you may know, people have search numerous times for their chosen books like this, but end up in harmful downloads. Rather than enjoying

Nadere informatie

om innerlijke rijkdom en vrijheid te creëren

om innerlijke rijkdom en vrijheid te creëren tips 11 om innerlijke rijkdom en vrijheid te creëren Mandy Israel Fantastisch dat je dit ebook hebt aangevraagd! Ontbreekt er wat in je leven? Voel je je niet voldaan? Wil jij RIJK zijn? Rijkdom gaat voor

Nadere informatie

KUNST ONDERZOEK EDUCATIE VISIE VERNIEUWING OMGEVING PUBLIEK WERK BEELD TEKST FASCINATIE

KUNST ONDERZOEK EDUCATIE VISIE VERNIEUWING OMGEVING PUBLIEK WERK BEELD TEKST FASCINATIE ARTISTIEK ONDERZOEK MASTER KUNSTEDUCATIE Willem de Kooning Academie Piet Zwart Instituut te Rotterdam april 2012 Marieke van der Hoek-Vijfvinkel begeleiding: Annette Krauss - MaikoTanaka ? KUNST ONDERZOEK

Nadere informatie

NUCHTER, EEN HELDERE KIJK EN NO-NONSENSE

NUCHTER, EEN HELDERE KIJK EN NO-NONSENSE NUCHTER, EEN HELDERE KIJK EN NO-NONSENSE NATUURLIJK SAMEN NATURALLY DUTCH. Koolhaas Natuurlijk is a typically Dutch company: Sober, with a clear vision and no-nonsense. That s what our customers may expect

Nadere informatie

The secret key. Worksheet. flash info. Lees de tekst en kruis het juiste antwoord aan. Deze tekst hoort bij

The secret key. Worksheet. flash info. Lees de tekst en kruis het juiste antwoord aan. Deze tekst hoort bij 1 The secret key read Lees de tekst en kruis het juiste antwoord aan. Deze tekst hoort bij informatie over buslijnen een game een reclame flash info inside outside cross the road binnen(in) buiten steek

Nadere informatie

Activant Prophet 21. Prophet 21 Version 12.0 Upgrade Information

Activant Prophet 21. Prophet 21 Version 12.0 Upgrade Information Activant Prophet 21 Prophet 21 Version 12.0 Upgrade Information This class is designed for Customers interested in upgrading to version 12.0 IT staff responsible for the managing of the Prophet 21 system

Nadere informatie

Immigratie Studeren. Studeren - Universiteit. Aangeven dat u zich wilt inschrijven. Verklaren dat u graag wilt inschrijven voor een cursus.

Immigratie Studeren. Studeren - Universiteit. Aangeven dat u zich wilt inschrijven. Verklaren dat u graag wilt inschrijven voor een cursus. - Universiteit Ik zou mij graag inschrijven in een universiteit. Aangeven dat u zich wilt inschrijven I would like to enroll at a university. Ik zou mij graag inschrijven voor. Verklaren dat u graag wilt

Nadere informatie

ANT S KINGDOM Here is some advice for setting up your Master Ant Farm!

ANT S KINGDOM Here is some advice for setting up your Master Ant Farm! ANT S KINGDOM Master NL EN Instructies Mierenboerderij Master Bedankt voor je bestelling van de Mierenboerderij Master. De beste keus! Installatie NL Naast de informatie die te lezen is in ons boekje

Nadere informatie

Understanding the role of health literacy in self-management and health behaviors among older adults Geboers, Bas

Understanding the role of health literacy in self-management and health behaviors among older adults Geboers, Bas University of Groningen Understanding the role of health literacy in self-management and health behaviors among older adults Geboers, Bas IMPORTANT NOTE: You are advised to consult the publisher's version

Nadere informatie

Mondeling tentamen Havo - ERK niveau B1 / B1 +

Mondeling tentamen Havo - ERK niveau B1 / B1 + Mondeling tentamen Havo - ERK niveau B / B + Het mondeling voor Engels Havo duurt 5 minuten en bestaat uit een gesprek met je docent waarin de volgende onderdelen aan de orde komen: *Je moet een stukje

Nadere informatie

MyDHL+ ProView activeren in MyDHL+

MyDHL+ ProView activeren in MyDHL+ MyDHL+ ProView activeren in MyDHL+ ProView activeren in MyDHL+ In MyDHL+ is het mogelijk om van uw zendingen, die op uw accountnummer zijn aangemaakt, de status te zien. Daarnaast is het ook mogelijk om

Nadere informatie

Eerste nummer. Op kamers Eerst durfde ik de woonkamer niet naar binnen. Eetfobie. Het was moeilijk om te zien dat mijn nichtje van 5 meer at dan ik.

Eerste nummer. Op kamers Eerst durfde ik de woonkamer niet naar binnen. Eetfobie. Het was moeilijk om te zien dat mijn nichtje van 5 meer at dan ik. juni 2014 Op kamers Eerst durfde ik de woonkamer niet naar binnen. Eetfobie Eerste nummer Het was moeilijk om te zien dat mijn nichtje van 5 meer at dan ik. INHOUD juni 2014 Eten als een kind Op kamers

Nadere informatie

Security Les 1 Leerling: Marno Brink Klas: 41B Docent: Meneer Vagevuur

Security Les 1 Leerling: Marno Brink Klas: 41B Docent: Meneer Vagevuur Security Les 1 Leerling: Klas: Docent: Marno Brink 41B Meneer Vagevuur Voorwoord: In dit document gaan we beginnen met de eerste security les we moeten via http://www.politiebronnen.nl moeten we de IP

Nadere informatie

studeerkamer open haard bad douche https://www.homeswapinternational.com/greatbritain-cheltenham garage car exchange / use of car study

studeerkamer open haard bad douche https://www.homeswapinternational.com/greatbritain-cheltenham garage car exchange / use of car study Madness 1 Home swap Flash info read Bekijk de website en lees de tekst. Wat is het Nederlandse woord voor home swap? studeerkamer open haard bad douche https://www.homeswapinternational.com/greatbritain-cheltenham

Nadere informatie

Empowerment project. Driejarig project van Rotaryclub Rhenen-Veenendaal

Empowerment project. Driejarig project van Rotaryclub Rhenen-Veenendaal Empowerment project Awasi Kenya Driejarig project van Rotaryclub Rhenen-Veenendaal Empowerment*van* kinderen*in*kenia De#afgelopen#drie#jaren# hebben#we#met#steun#van#de# Rotaryclub##Rhenen: Veenendaal#een#

Nadere informatie

Evaluatieverslag / Evaluation Report Human Library Castricum

Evaluatieverslag / Evaluation Report Human Library Castricum Evaluatieverslag / Evaluation Report Human Library Castricum 16-06-2018 Eyeopener in een wereld waarin je niet bekend bent. Bijzonder om in zo'n korte tijd zo intensief met iemand te spreken. Het was fantastisch

Nadere informatie

Examen Moderne Vreemde Taal Engels

Examen Moderne Vreemde Taal Engels Examen Moderne Vreemde Taal Engels Niveau : KSE Opgavenummer : EN(0) Examenduur : 60 minuten Instructies Dit examen bevat 6 opdrachten. Vul in het onderstaande vak uw gegevens in Beantwoord de vragen zo

Nadere informatie

EU keurt nieuw Programma veiliger internet goed: 55 miljoen euro om het internet veiliger te maken voor kinderen

EU keurt nieuw Programma veiliger internet goed: 55 miljoen euro om het internet veiliger te maken voor kinderen IP/8/899 Brussel, 9 december 8 EU keurt nieuw Programma veiliger internet goed: miljoen euro om het internet veiliger te maken voor kinderen Vanaf januari 9 zal de EU een nieuw programma voor een veiliger

Nadere informatie

Angststoornissen en hypochondrie: Diagnostiek en behandeling (Dutch Edition) Click here if your download doesn"t start automatically

Angststoornissen en hypochondrie: Diagnostiek en behandeling (Dutch Edition) Click here if your download doesnt start automatically Angststoornissen en hypochondrie: Diagnostiek en behandeling (Dutch Edition) Click here if your download doesn"t start automatically Angststoornissen en hypochondrie: Diagnostiek en behandeling (Dutch

Nadere informatie

2019 SUNEXCHANGE USER GUIDE LAST UPDATED

2019 SUNEXCHANGE USER GUIDE LAST UPDATED 2019 SUNEXCHANGE USER GUIDE LAST UPDATED 0 - -19 1 WELCOME TO SUNEX DISTRIBUTOR PORTAL This user manual will cover all the screens and functions of our site. MAIN SCREEN: Welcome message. 2 LOGIN SCREEN:

Nadere informatie

HANDBOEK HARTFALEN (DUTCH EDITION) FROM BOHN STAFLEU VAN LOGHUM

HANDBOEK HARTFALEN (DUTCH EDITION) FROM BOHN STAFLEU VAN LOGHUM HANDBOEK HARTFALEN (DUTCH EDITION) FROM BOHN STAFLEU VAN LOGHUM READ ONLINE AND DOWNLOAD EBOOK : HANDBOEK HARTFALEN (DUTCH EDITION) FROM BOHN Click button to download this ebook READ ONLINE AND DOWNLOAD

Nadere informatie

Duurzaam projectmanagement - De nieuwe realiteit van de projectmanager (Dutch Edition)

Duurzaam projectmanagement - De nieuwe realiteit van de projectmanager (Dutch Edition) Duurzaam projectmanagement - De nieuwe realiteit van de projectmanager (Dutch Edition) Ron Schipper Click here if your download doesn"t start automatically Duurzaam projectmanagement - De nieuwe realiteit

Nadere informatie

4,9. Antwoorden door een scholier 1354 woorden 25 december keer beoordeeld

4,9. Antwoorden door een scholier 1354 woorden 25 december keer beoordeeld Antwoorden door een scholier 1354 woorden 25 december 2010 4,9 210 keer beoordeeld Vak Engels 1. cybercity wheelchair computers older Holland friends Nigeria shop tea 2. 1= false 2= true 3= true 4= false

Nadere informatie

Travel Survey Questionnaires

Travel Survey Questionnaires Travel Survey Questionnaires Prot of Rotterdam and TU Delft, 16 June, 2009 Introduction To improve the accessibility to the Rotterdam Port and the efficiency of the public transport systems at the Rotterdam

Nadere informatie

Cambridge International Examinations Cambridge International General Certificate of Secondary Education

Cambridge International Examinations Cambridge International General Certificate of Secondary Education Cambridge International Examinations Cambridge International General Certificate of Secondary Education DUTCH 0515/04 Paper 4 Writing For Examination from 2015 SPECIMEN PAPER Candidates answer on the Question

Nadere informatie

Cambridge International Examinations Cambridge International General Certificate of Secondary Education

Cambridge International Examinations Cambridge International General Certificate of Secondary Education Cambridge International Examinations Cambridge International General Certificate of Secondary Education *5131550995* FIRST LANGUAGE DUTCH 0503/02 Paper 2 Writing May/June 2016 2 hours Candidates answer

Nadere informatie

SAMPLE 11 = + 11 = + + Exploring Combinations of Ten + + = = + + = + = = + = = 11. Step Up. Step Ahead

SAMPLE 11 = + 11 = + + Exploring Combinations of Ten + + = = + + = + = = + = = 11. Step Up. Step Ahead 7.1 Exploring Combinations of Ten Look at these cubes. 2. Color some of the cubes to make three parts. Then write a matching sentence. 10 What addition sentence matches the picture? How else could you

Nadere informatie

Heb je een naam die niet wil rijmen Als Inge, Rutger of Thijmen Gebruik het dan niet aan het einde van de zin Maar gebruik het gewoon aan het begin

Heb je een naam die niet wil rijmen Als Inge, Rutger of Thijmen Gebruik het dan niet aan het einde van de zin Maar gebruik het gewoon aan het begin Het Grote Rijm lied Een gedicht hoort bij Sinterklaas Net als pepernoten, marsepein en speculaas Zinnen aan elkaar te lijmen Door het laatste woord te laten rijmen Dus als ik zeg het is wit, groot en rond

Nadere informatie

Cambridge International Examinations Cambridge International General Certificate of Secondary Education

Cambridge International Examinations Cambridge International General Certificate of Secondary Education Cambridge International Examinations Cambridge International General Certificate of Secondary Education *8258262135* DUTCH 0515/04 Paper 4 Writing May/June 2017 1 hour Candidates answer on the Question

Nadere informatie

Cambridge International Examinations Cambridge International General Certificate of Secondary Education

Cambridge International Examinations Cambridge International General Certificate of Secondary Education Cambridge International Examinations Cambridge International General Certificate of Secondary Education *6934808096* FIRST LANGUAGE DUTCH 0503/02 Paper 2 Writing May/June 2018 2 hours Candidates answer

Nadere informatie

Festival. Questions. Worksheet. Flash info. Bekijk de poster. Het is een aankondiging voor een muziekfestival. Welke bands die komen vind jij leuk?

Festival. Questions. Worksheet. Flash info. Bekijk de poster. Het is een aankondiging voor een muziekfestival. Welke bands die komen vind jij leuk? 1 Festival Bekijk de poster. Het is een aankondiging voor een muziekfestival. Welke bands die komen vind jij leuk? for the first time reach voor de eerste keer bereiken 2 Questions Lees de tekst. Beantwoord

Nadere informatie

Wat mevrouw verteld zal ik in schuin gedrukte tekst zetten. Ik zal letterlijk weergeven wat mevrouw verteld. Mevrouw is van Turkse afkomst.

Wat mevrouw verteld zal ik in schuin gedrukte tekst zetten. Ik zal letterlijk weergeven wat mevrouw verteld. Mevrouw is van Turkse afkomst. Interview op zaterdag 16 mei, om 12.00 uur. Betreft een alleenstaande mevrouw met vier kinderen. Een zoontje van 5 jaar, een dochter van 7 jaar, een dochter van 9 jaar en een dochter van 12 jaar. Allen

Nadere informatie

UNIVERSITY OF CAMBRIDGE INTERNATIONAL EXAMINATIONS International General Certificate of Secondary Education

UNIVERSITY OF CAMBRIDGE INTERNATIONAL EXAMINATIONS International General Certificate of Secondary Education UNIVERSITY OF CAMBRIDGE INTERNATIONAL EXAMINATIONS International General Certificate of Secondary Education *0535502859* DUTCH 0515/03 Paper 3 Speaking Role Play Card One 1 March 30 April 2010 No Additional

Nadere informatie

ECHTE MANNEN ETEN GEEN KAAS PDF

ECHTE MANNEN ETEN GEEN KAAS PDF ECHTE MANNEN ETEN GEEN KAAS PDF ==> Download: ECHTE MANNEN ETEN GEEN KAAS PDF ECHTE MANNEN ETEN GEEN KAAS PDF - Are you searching for Echte Mannen Eten Geen Kaas Books? Now, you will be happy that at this

Nadere informatie

Online Resource 1. Title: Implementing the flipped classroom: An exploration of study behaviour and student performance

Online Resource 1. Title: Implementing the flipped classroom: An exploration of study behaviour and student performance Online Resource 1 Title: Implementing the flipped classroom: An exploration of study behaviour and student performance Journal: Higher Education Authors: Anja J. Boevé, Rob R. Meijer, Roel J. Bosker, Jorien

Nadere informatie

The training courses are only offered in Dutch.

The training courses are only offered in Dutch. Training courses NWO Academy Do you want to focus on the competencies we want to develop throughout the organisation, on what is important for your job and working in projects, or on strengthening your

Nadere informatie

WEGWIJZER VOOR METHODEN BIJ PROJECTMANAGEMENT (PROJECT MANAGEMENT) (DUTCH EDITION) BY EDWIN BAARDMAN, GERARD BAKKER, JAN VAN BEIJNHEM, FR

WEGWIJZER VOOR METHODEN BIJ PROJECTMANAGEMENT (PROJECT MANAGEMENT) (DUTCH EDITION) BY EDWIN BAARDMAN, GERARD BAKKER, JAN VAN BEIJNHEM, FR Read Online and Download Ebook WEGWIJZER VOOR METHODEN BIJ PROJECTMANAGEMENT (PROJECT MANAGEMENT) (DUTCH EDITION) BY EDWIN BAARDMAN, GERARD BAKKER, JAN VAN BEIJNHEM, FR DOWNLOAD EBOOK : WEGWIJZER VOOR

Nadere informatie

Disclosure belofte. Ik stel het belang van de patiënt voorop en eerbiedig zijn opvattingen. Doel van de patient staat centraal

Disclosure belofte. Ik stel het belang van de patiënt voorop en eerbiedig zijn opvattingen. Doel van de patient staat centraal Disclosure: belofte Ik stel het belang van de patiënt voorop en eerbiedig zijn opvattingen Ik zal aan de patiënt geen schade doen Ik luister en zal hem goed inlichten Disclosure: belofte Ik stel het belang

Nadere informatie

Luister alsjeblieft naar een opname als je de vragen beantwoordt of speel de stukken zelf!

Luister alsjeblieft naar een opname als je de vragen beantwoordt of speel de stukken zelf! Martijn Hooning COLLEGE ANALYSE OPDRACHT 1 9 september 2009 Hierbij een paar vragen over twee stukken die we deze week en vorige week hebben besproken: Mondnacht van Schumann, en het eerste deel van het

Nadere informatie

Programma Open dag zaterdag 28 februari 2015 Program Open Day Saturday 28 February 2015

Programma Open dag zaterdag 28 februari 2015 Program Open Day Saturday 28 February 2015 Programma Open dag zaterdag 28 februari 2015 Program Open Day Saturday 28 February 2015 Tijd 09.15 09.45 Je bent op de Open dag, wat nu? Personal welcome international visitors 10.00 10.45 Je bent op de

Nadere informatie

Read this story in English. My personal story

Read this story in English. My personal story My personal story Netherlands 32 Female Primary Topic: SOCIETAL CONTEXT Topics: CHILDHOOD / FAMILY LIFE / RELATIONSHIPS IDENTITY Year: 1990 2010 marriage/co-habitation name/naming court/justice/legal rights

Nadere informatie