BIJLAGE 2-1 POHO ARBEIDSMARKT 30 november 2017

Transcriptie

1 BIJLAGE 2-1 POHO ARBEIDSMARKT 30 november 2017 SOCIAAL ONDERNEMEN EN SIB Bestuurlijk opdrachtgever POHO: Ambtelijk RSA: Steller memo: Status: Rien Wijdeven en Eric van den Broek Theo Keijzers en Melanie van Erp Karin van Meer (AgriFood Capital Werkt!), Marga Huibregts (regionaal projectleider sociaal ondernemen) Ter inspiratie Tijdens verschillende vergaderingen van het POHO Arbeidsmarkt is gesproken dat we werkgevers (sociaal ondernemers) nodig hebben die werkzoekenden met een afstand tot de arbeidsmarkt kansen bieden. Er zijn naast de aanpak van het Werkgeversservicepunt Noordoost Brabant (WSP) verschillende initiatieven in de regio Noordoost Brabant waardoor (kwetsbare) werkzoekenden kunnen instromen. We behalen mooie resultaten. Er komen steeds meer sociale ondernemers. We hebben een gevarieerd aanbod aan bedrijven nodig. Er is veel in beweging. Een innovatief financieringsinstrument, social impact bond (SIB) is sinds 3 jaar beschikbaar. Tijdens dit POHO willen we na uitleg over sociaal ondernemen en de kansen van SIB met u discussiëren over de vraag: - Voor welk probleem en/of doelgroepen op de regionale arbeidsmarkt zou een SIB een oplossing kunnen zijn? De discussie wordt geleid door Rien Wijdeven De heer Ralph de Ruiter van Start Foundation is uitgenodigd. Deze organisatie is zeer bekend met social enterprises. De heer de Ruiter heeft meegeholpen aan diverse SIB s in Nederland. 1

2 SOCIAAL ONDERNEMEN 1. Inleiding De economie groeit. Er zijn veel vacatures. Maar de koek voor werkzoekenden met een (zeer) grote afstand tot de arbeidsmarkt, moet groter. We hebben sociale ondernemers nodig die deze werkzoekenden een kans bieden. Op basis van de hoge plaatsingsresultaten van zowel de brede doelgroep als de doelgroep banenafspraken, die door het werkgeversservicepunt Noordoost Brabant (WSP) behaald, kan gesteld worden dat veel ondernemers in onze regio de verschillende doelgroepen een kans willen geven. Dit is een vorm van sociaal ondernemerschap. Paragraaf 2 beschrijft sociaal ondernemerschap. Het financieringsinstrument Social Impact Bond (SIB) staat in paragraaf 3. In de bijlagen zijn van zowel regionale als lokale voorbeelden als SIB-projecten opgenomen die sociaal ondernemerschap stimuleren. 2. Wat is sociaal ondernemerschap? De gemeente s-hertogenbosch heeft een aanpak werk maken van sociaal ondernemerschap. Definities en voorbeelden uit dit plan vormen een basis voor deze paragraaf. Het gaat bij sociaal ondernemerschap om bedrijven die in hun bedrijfsvoering het financiële en maatschappelijke doel (impact) op een gezonde manier weten te verbinden in één businesscase, met financieel en maatschappelijk rendement voor de stad en de onderneming. Relevante impactgebieden zijn: - verhogen van de arbeidsmarktparticipatie van een kwetsbare doelgroep - bevorderen van duurzaamheid en tegengaan van milieuvervuiling - bevorderen leefbaarheid (langer zelfstandig wonen, voorkomen en tegengaan van gezondheidsachterstanden, verhogen van sociale cohesie in buurten en wijken). De sociale onderneming is een onderneming die haar inkomsten voor een belangrijk deel uit de markt haalt of wil gaan halen (>25%). Een belangrijk deel van de winst herinvesteert zij in de onderneming. De onderneming heeft een of meer van de bovenstaande onderwerpen uitgewerkt in haar bedrijfsplan en daarmee tot onderdeel van haar bedrijfsvoering gemaakt. Het volgende schema wordt gebruikt: Rechts in het schema de gevestigde bedrijven die primair een financieel oogmerk hebben maar ook maatschappelijk waarde creëren in het kader van bijvoorbeeld social return en/of maatschappelijk verantwoord ondernemen (MVO) en de prestatieladder socialer ondernemen (PSO). In het midden de social enterprises die in hun bedrijfsvoering het financiële en maatschappelijke doel (impact) op een gezonde manier in één businesscase weten te verbinden. Links in het schema staan de wijk- en burgerinitiatieven met een maatschappelijk doel die veelal nog niet (voldoende) financieel zelfvoorzienend zijn. Bijlage 1 geeft een greep uit een aantal lokale en regionale initiatieven. 2

3 3. Wat is een social impact bond (SIB)? 1 De Social Impact Bond is een financieringsinstrument waarbij privaat geld wordt ingezet om maatschappelijke vraagstukken op te lossen. Een zakelijke impuls voor sociale projecten, die investeerders een kans biedt om sociale projecten te steunen én rendement te behalen. De winst van Social Impact Bonds Een Social Impact Bond (SIB) biedt overheden meer mogelijkheden om maatschappelijke vraagstukken aan te pakken. In plaats van subsidies te verstrekken, gaan ze op projectbasis een hechte samenwerking aan met uitvoerders, investeerders en soms intermediairs. Hierbij gaan ze uit van resultaten op de lange termijn, zowel duurzaam als financieel. Daarom worden er duidelijke afspraken over de doelstellingen gemaakt. Private investeerders dragen het financiële risico, maar kunnen daar ook voor beloond worden. Aan het eind van een SIB-traject meet een onafhankelijke partij als Panteia of Deloitte of de gestelde doelen zijn behaald. Is dat niet gelukt, dan zijn de investeerders hun geld kwijt. Als het project echter een succes is, betaalt de overheid de investeerders terug met rendement. Bijlage 2 bevat voorbeelden van een SIB die mede door ABN AMRO en Rabobank Foundation zijn ondersteund. De gemeente Veldhoven is onlangs ook gestart met een SIB. Vergeleken met een subsidie heeft een SIB een aantal voordelen: 1) Overheden investeren zonder financieel risico Met een SIB kunnen overheden maatschappelijke vraagstukken aanpakken, zonder zelf het financiële risico te dragen. Ze betalen pas na afloop van een project en bovendien alleen in het geval van succes. Zo kunnen overheden budgetneutraal een maatschappelijk doel realiseren. 2) Focus op maatschappelijke resultaten Vanwege de samenwerking tussen investeerders en overheid is het belangrijk om duidelijk af te spreken op welke maatschappelijk prestaties wordt uitbetaald, en hoe dat precies wordt gemeten. Zo 1 Bron: Website ABN AMRO 3

4 worden projecten beoordeeld op positieve effecten en harde resultaten, in plaats van op beeldvorming. Zonder daarbij sociaal-politieke kwesties terug te brengen tot kille rekensommen. 3) Meer ruimte voor innovatie Het contract met de gemeente is in een SIB minder strikt. De sociale ondernemer of stichting die het project uitvoert, krijgt meer vrijheid om zelf te bepalen op welke manier deze de gestelde doelen wil bereiken. Als het project niet goed loopt, is er genoeg ruimte om gaandeweg bij te sturen. Hierdoor krijgt innovatie in de publieke sector meer kans. 4

5 Bijlage 1: Regionale en lokale voorbeelden sociaal ondernemen We geven in de tabel een overzicht van een initiatieven/ voorzieningen die ervoor zorgen dat er social enterprises er komen. Dat gewone bedrijven worden gestimuleerd tot het in dienst nemen van mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt. Voor de opstart van een social enterprises zijn er landelijk ook verschillende platforms zoals social enterprise Nederland en Society Impact. Ondersteuning voor de opstart Social enterprises/ netwerk social enterprises Gewone bedrijven stimuleren tot (meer) MVO/ netwerk Sociaal ondernemen in Noordoost Brabant: Meet and Greet WSP Noordoost-Brabant onderdeel programmalijn Werken van Morgen Ondernemerslift+ Noordoost Brabant Regionaal beleidskader Social Return 3.0 Noordoost Brabant Wildcat Challenge: s-hertogenbosch onderdeel AANtWERK Noordoost Brabant lokale aanpak werk maken van sociaal ondernemerschap. De gemeente organiseert daarnaast netwerkbijeenkomsten. Anton Jurgens Fonds/ Ignite award Verspild Talent Noordoost Brabant We geven hier een overzicht van een aantal regionale en lokale voorbeelden van ondernemingen die meer kansen bieden aan werkzoekenden met een afstand tot de arbeidsmarkt. Social enterprises zijn impact gedreven. Het aantal social enterprises groeit. Social enterprises Boxmeer: LJ Woodproducts, Hubo, aannemer Koenen Landerd: Caroussel Groen Meierijstad: Verspillingsfabriek s-hertogenbosch: Social Label, In de Roos, Hotel bij de Soete Moeder, More2Win (winnaar Wildcatchallenge) Oss: Restaurant Buitengewoon, Bloesem theehuis, Motorcycle Support Nederland Uden: Chain Logistics Webmastery Vught: Kringkracht, Pure Jute Gewone bedrijven Alle bedrijven met PSO certificaat Boxtel: uitgifte 10 PSO vouchers Meierijstad: Mplooy 5

6 Bijlage 2 Voorbeelden van SIB s Op dit moment zijn er in Nederland diverse SIB s actief, waarvan ABN AMRO er in vijf heeft geïnvesteerd. Deze staan van 1 t/m 5 hier beschreven. Drie daarvan hebben als doelstelling jongeren naar werk te begeleiden. Als zesde is een voorbeeld van de gemeente Veldhoven bijgevoegd gericht op de doelgroep statushouders. De Rabobank foundation ondersteunt ook sociale onderneming, voorbeeld 7. Zij hebben ook een speciaal opleidingsprogramma: de Rabo minimaster Sociaal Ondernemen. 1. SIB Buzinezzclub Rotterdam De eerste Social Impact Bond werd ondertekend op 19 december 2013 in Rotterdam, waar Start Foundation en ABN AMRO samen euro investeerden in de Buzinezzclub. Deze organisatie streeft ernaar jonge Rotterdammers met een uitkering aan een baan, opleiding of eigen onderneming te helpen. De deelnemers doorlopen een intensief traject, met groepstrainingen, workshops en stages. Daarnaast kunnen ze gebruik maken van een uitgebreid netwerk, krijgen ze persoonlijke coaching van professionals uit het werkveld en worden ze zelfs na hun tijd bij de Buzinezzclub nog een jaar begeleid. Door deze aanpak groeien deelnemers sneller dan gemiddeld uit de uitkering. Van het geld dat daarmee wordt bespaard, betaalt de overheid investeerders terug. 2. SIB Buzinezzclub Utrecht Na het succes in Rotterdam, werd eind 2015 de tweede Social Impact Bond ondertekend in Utrecht. Opnieuw met de Buzinezzclub. In deze SIB wordt met de jongeren maar liefst drie jaar aan een succesvolle toekomst getimmerd. Ook als jongeren hun baan weer verliezen kunnen ze rekenen op de Buzinezzclub. Dankzij de unieke aanpak creëert deze SIB stabiliteit en een toekomstperspectief voor jongeren die daar grote behoefte aan hebben. 3. De eerste landelijke SIB: Werk na Detentie Het ministerie van Veiligheid en Justitie, ABN AMRO, Start Foundation en het Oranje Fonds investeren samen ruim 1,2 miljoen euro om ex-gedetineerden aan het werk te helpen. Hierdoor is de kans kleiner dat ze terugvallen op crimineel gedrag en hebben ze minder lang een uitkering nodig. 4. SIB Buzinezzclub Eindhoven In juni 2016 werd de eerste Social Impact Bond in de gemeente Eindhoven ondertekend. De Buzinezzclub en Start Foundation investeren ruim 1,7 miljoen euro om lokale jongeren naar werk te begeleiden. In Eindhoven kunnen tot 2019 jaarlijks zo n 100 Eindhovense jongeren kosteloos deelnemen aan het intensieve programma van de Buzinezzclub. 5. SIB Boas Werkt, Enschede De gemeente Enschede kent een relatief hoge werkloosheid, terwijl buurgemeenten in Duitsland juist kampen met een tekort aan arbeidskrachten. Ondanks de korte afstand hebben maar weinig Enschedeërs een baan in ons buurland. Sociaal ondernemer Boas Werkt wil hier verandering in brengen, samen met de Duitse vakmanschool (die Kreishandwerkerschaft). De totale investering is 1,2 miljoen euro. ABN AMRO en de Start Foundation nemen allebei de helft voor hun rekening. 6. SIB Statushouders, Veldhoven Gemeente wil een vernieuwde aanpak voor status houdende vluchtelingen. In een periode van 4 jaar worden in totaal 900 kandidaten conform instroomprotocol gezien. Uit deze groep worden 300 kandidaten geselecteerd voor een bemiddelingstraject. Taal / opleiding / leer-werktrajecten / trainingen / psycho en sociale begeleiding zijn onderdeel van het traject. Het rendement voor deze SIB komt uit de extra bespaarde uitkeringen als gevolg van de inzet van bovenstaand bemiddelingstraject afgezet tegen een gemiddelde uitkering van 8 jaar. 7. SIB The Colour Kitchen, Utrecht Veel jongeren in de gemeente Utrecht kunnen moeilijk werk vinden. Ze hebben wel ambitie, maar geen idee waar te beginnen, geen diploma en nauwelijks werkervaring. The Colour Kitchen helpt hen 6

7 op weg. De organisatie biedt 250 jongeren tussen de 17 en 35 jaar een speciale opleiding aan, gericht op horeca en catering. De deelnemers gaan meteen aan de slag in de horecabedrijven van The Colour Kitchen. Alles wat ze leren, passen ze daar toe in de praktijk. Zo n leerwerktraject zorgt ervoor dat ze goed voorbereid op de arbeidsmarkt komen. Met een erkend diploma én de nodige werkervaring. De gemeente Utrecht, Rabobank Foundation en Start Foundation helpen via een nieuwe financieringsconstructie (SIB) jongeren zonder startkwalificatie in de gemeente Utrecht aan het werk helpen. 7