Kerncijfers 9. Bestuursverslag 15

Transcriptie

1 Jaarverslag 2012

2

3 Voorwoord 4 Kerncijfers 9 Bestuursverslag 15 1 Algemene ontwikkelingen 16 2 Pensioenbeleid 20 3 Inhoud pensioenregeling pmt 22 4 Financieel overzicht 26 5 Vermogensbeheer 29 6 Integraal risicomanagement 42 7 Uitbesteding 47 8 Communicatie 49 9 Pension Fund Governance Naleving principes voor goed pensioenfondsbestuur 60 Jaarrekening 65 Balans per 31 december 2012 (na resultaatbestemming) 66 Staat van baten en lasten Kasstroomoverzicht 68 Algemene toelichting 69 Risicoparagraaf 76 Toelichting op de balans per 31 december Toelichting op de staat van baten en lasten Actuariële analyse 108 Niet in de balans opgenomen vorderingen 109 Niet in de balans opgenomen verplichtingen 109 Overige gegevens 111 Gebeurtenissen na balansdatum 112 Controleverklaring van de onafhankelijke accountant 113 Actuariële verklaring 115 Profiel 119 Klanten 120 Organisatie van pmt 121 Bestuur en functionarissen per 31 december Werkgeversvertegenwoordigers in het bestuur 124 Werknemersvertegenwoordigers in het bestuur 125 Begrippenlijst 126 Inhoudsopgave

4 voorwoord Een cruciale fase voor de pensioensector Het jaar 2012 is in economische termen een moeilijk jaar geweest. De problemen in Europa rondom de euro lijken zich te stabiliseren, maar van een echte verbetering is geen sprake. Ook de economische motor van Nederland blijft haperen. Veel bedrijven verkeren in zwaar weer. De werkloosheid loopt fors op en het vertrouwen van burgers en consumenten in de economie is laag. De kredietverlening aan zowel burgers als bedrijven moet aan steeds strengere voorwaarden voldoen, waardoor bestedingen van burgers en investeringen van bedrijven achter blijven. De overheid zag zich gesteld voor de opdracht om fors op de overheidsuitgaven te besparen om het huishoudboekje op orde te krijgen. De bezuinigingen die dat met zich meebrengt, gaat iedereen voelen. In die context moest de pensioensector antwoord zien te vinden op de vraag of het pensioenstelsel zoals we dat al meer dan 60 jaar kennen, houdbaar is voor de toekomst. Een vraag die ook in het kader van intergenerationele solidariteit moet worden beantwoord. Tel daar de kwetsbaarheid van pensioenfondsen voor lage rentestanden, fluctuaties op de financiële markten en de extra gestegen levensverwachting bij op en er ligt een vraagstuk dat zich niet eenvoudig laat beantwoorden. Toch heeft ons pensioenstelsel grote voordelen. Dankzij het stelsel heeft het overgrote deel van Nederland een goede oudedagsvoorziening. Armoede onder gepensioneerden komt in Nederland gelukkig weinig voor. Daar heeft ons stelsel van overheidsvoorziening (aow) en aanvullend pensioen voor gezorgd. En het vermogen van alle pensioenfondsen in Nederland is een stevige basis voor de komende decennia. Desondanks zullen we antwoorden moeten vinden op drie belangrijke vragen om klaar te zijn voor de komende tijd. Hoe worden we minder kwetsbaar voor schommelingen op de financiële markten, en dan met name de renteontwikkelingen, hoe gaan we om met stijgende levensverwachtingen en hoe zorgen we ervoor dat alle generaties voordelen blijven houden van het collectieve pensioenstelsel? Over de eerste vraag zal zich in de zomer van 2013 op verzoek van staats secretaris Klijnsma, een commissie buigen die met voorstellen zal komen op welke wijzen pensioenfondsen hun (toekomstige) verplichtingen moeten waarderen. De wijze waarop pensioenfondsen zich wapenen tegen de stijgende levensverwachting zal beantwoord moeten worden door sociale partners. Zij gaan immers over de inhoud van de pensioenregelingen. De uitkomsten van de eerste vraag zullen ook van invloed zijn op het antwoord op de vraag aan sociale partners. Ook op dat terrein worden in 2013 belangrijke stappen verwacht. De vraag hoe verschillende generaties zich blijven herkennen in de collectieve pensioenregelingen zal afhangen van de wijze waarop de pensioensector de voordelen van het stelsel als geheel én de voordelen voor afzonderlijke doelgroepen transparant weet te maken. Die uitdaging ligt meer dan ooit op het bordje van de pensioenfondsen zelf. 4 Jaarverslag 2012

5 Pensioenverlaging op handen Ook pmt had het, net als veel andere pensioenfondsen, in 2012 financieel moeilijk. De financiële positie was ultimo 2011 onvoldoende hersteld, waardoor het bestuur de aankondiging moest doen om bij gelijkblijvende omstandigheden de pensioenuitkeringen en -aanspraken per 1 april 2013 met 7% te verlagen. Het pensioenfonds was voor het eerst in haar bijna 65-jarig bestaan genoodzaakt dit uitermate pijnlijke besluit te nemen. Al sinds de zomer van 2008 verkeren pensioenfondsen in financieel zwaar weer. De kredietcrisis tastte het vermogen van pmt flink aan: de buffers smolten weg en de dekkingsgraad kelderde. De daarop volgende eurocrisis veroorzaakte een verdere daling van de dekkingsgraad, doordat de lage marktrente de verplichtingen van de pensioenfondsen aanmerkelijk deed stijgen. Een andere belangrijke negatieve factor voor de dekkingsgraad was de sterker stijgende levensverwachting. De goede rendementen die in 2012 werden behaald op de beleggingen konden niet op tegen de stijgende verplichtingen en de effecten van de toenemende levensverwachting. Voorwoord Ook de overheidsmaatregelen om de ufr-methodiek in te voeren, hadden wel invloed, maar niet genoeg om de voorgenomen verlaging af te kunnen wenden. Andere maatregelen om de financiële situatie te verbeteren, waaronder een verhoging van de premie, zijn al eerder genomen maar sorteerden ook onvoldoende effect. In de loop van 2012 werd dan ook duidelijk dat een voorgenomen verlaging helaas onafwendbaar was. pmt communiceert zo open en helder mogelijk over de financiële situatie van het fonds en de voorgenomen maatregelen en zal dat gedurende het hele jaar blijven doen. Naast een persoonlijk bericht naar alle belang hebbenden in februari 2012 is actief meegewerkt aan mediavragen en is via de overige communicatiemiddelen continu informatie gegeven over de stand van zaken van het fonds. Vanaf het derde kwartaal van het boekjaar is aangegeven dat deelnemers ook daadwerkelijk rekening moesten gaan houden met het doorvoeren van de aan gekondigde verlaging. De uiteindelijke verlaging bleef iets onder de aangekondigde 7%, namelijk 6,3% per 1 april Goede pensioenregeling Metaal en Techniek blijft belangrijk De recessie waarin Nederland opnieuw terecht kwam, had ook in 2012 zijn invloed op de metaalsector. Enerzijds nam de werkloosheid in de sector toe, anderzijds is het voor veel bedrijven lastig om gespecialiseerd personeel te vinden. In alle gevallen is een uitgebreide pensioenregeling belangrijk. In 2012 werd daarom ook de fvpvervangende regeling voortgezet, waarmee deelnemers ook tijdens een periode van werkloosheid tegen een gereduceerde premie pensioen kunnen blijven opbouwen. Ook is vanaf 1 januari 2013 de regeling anw Pensioen verruimd, zodat het mogelijk is om de dekking voor het anw Pensioen te continueren tot het moment dat de partner de 65-jarige leeftijd bereikt. Met oplossingen als deze werd de kwaliteit van de pensioenregeling gehandhaafd. 5 Voorwoord

6 Kwalitatieve en strategische aspecten centraal in toezicht Kwaliteit en strategie vormden ook speerpunten in het beleid van de toezichthouders in De Nederlandsche Bank (dnb) introduceerde een nieuwe aanpak van risicoanalyse en risicomitigatie in haar toezicht onder de naam Focus!. De Autoriteit Financiële Markten (afm) zette in op beleidsmatige trajecten, waaronder de communicatieve aanpak van de voorgenomen pensioenverlaging. Deze aanpak, waarbij beide toezichthouders breder kijken dan operationele aspecten, vergde extra middelen en extra inzet van het pensioenfonds. Naar een nieuw pensioencontract De pensioenregeling voor de sector Metaal en Techniek is aan modernisering toe. Werkgevers- en werknemersorganisaties in de technische branches zijn inmiddels de onderhandelingen gestart over de vorming van één gezamenlijke pensioenregeling voor de sector Metaal en Techniek en de sector Metalektro. De uitdaging daarbij is het realiseren van een duurzame pensioenregeling, waarin kostenbeheersing, toekomstbestendigheid en arbeids mobiliteit belangrijke pijlers vormen. Rijswijk, 16 april 2013 Het bestuur J. Berghuis, voorzitter namens de werknemers K.B. van Popta, voorzitter namens de werkgevers 6 Jaarverslag 2012

7 7 Voorwoord Voorwoord

8

9 Kerncijfers

10 Werkgevers en deelnemers (aantallen) Aangesloten werkgevers met personeel Deelnemers Actieve deelnemers Slapers Pensioengerechtigden Ouderdomspensioen Vervroegd ouderdomspensioen Vroegpensioen Partnerpensioen Wezenpensioen Totaal pensioengerechtigden Totaal deelnemers Pensioengerechtigden met anw Pensioen 1) Afkopen 2) Actieve deelnemers Gemiddeld salaris (x 1 euro) Gemiddelde leeftijd (in jaren) 40,7 40,4 40,4 39,9 39,6 Berekening dekkingsgraad (x 1 miljoen euro) Pensioenverplichtingen Actieve deelnemers Slapers Pensioengerechtigden Totaal pensioenverplichtingen (a) ) Marktrente verplichtingen 2,54% 2,75% 3,44% 3,86% 3,51% Vermogen ten behoeve van dekkingsgraad Algemene reserve (b) Bestemmingsreserve vpl 4) (c) 6 Eigen vermogen (d = b + c) Vermogen t.b.v. dekkingsgraad (e = a+b) Dekkingsgraad 3) (f = (e/a) 98,5% 88,5% 96,8% 100,0% 84,7% 1) Pensioengerechtigden met partnerpensioen die tevens een uitkering hebben op grond van hun vrijwillige deelname aan het herverzekerde product anw Pensioen. 2) De afkopen zijn inclusief avp, ofwel afkoop voor pensioendatum. 3) De pensioenverplichtingen en de dekkingsgraad ultimo 2012 zijn inclusief het (verwachte) effect van de herstelmaatregel om alle ingegane en opgebouwde pensioenen voor alle deelnemers en de voorwaardelijke rechten van de overgangsregelingen te verlagen met 6,3%. Vóór het toepassen van de herstelmaatregel zijn de pensioenverplichtingen miljoen en de dekkingsgraad 92,4%. Dit is nader toegelicht in het bestuursverslag en in de jaarrekening bij de algemene reserve. 4) Per einde 2012 is ten behoeve van vpl een aparte bestemmingsreserve gevormd via de resultaatbestemming Bij pmt betreft de bestemmingsreserve vpl specifiek de voorwaardelijke rechten in verband met de overgangsregelingen. De bestemmingsreserve vpl wordt niet meegenomen bij de berekening van de dekkingsgraad. 10 Jaarverslag 2012

11 Premies Premiepercentages Premie ouderdoms- en partnerpensioen 5) 32,2% 30,3% 28,6% 27,3% 25,2% Premiebijdragen (x 1 miljoen euro) Premie ouderdoms- en partnerpensioen Premie-inkomen totaal Premievorderingen (x 1 miljoen euro) Te vorderen premiebijdragen Kerncijfers Te vorderen premiebijdragen in percentage van het totale premie-inkomen 2,7% 2,7% 3,0% 2,3% 3,1% Uitkeringen (x 1 miljoen euro) Uitkeringen ouderdomspensioen Uitkeringen vervroegd ouderdomspensioen Uitkeringen vroegpensioen Uitkeringen partnerpensioen Uitkeringen wezenpensioen Uitkeringen inzake anw Pensioen Subtotaal uitkeringen Afkopen Uitkeringen totaal Gemiddelde uitkeringen (x 1 euro) 6) Uitkeringen ouderdomspensioen Uitkeringen vervroegd ouderdomspensioen Uitkeringen partnerpensioen Uitkeringen wezenpensioen Afkopen ) Dit premiepercentage wordt geheven over het pensioengevende jaarsalaris minus de franchise ad (2011: ). Hierbij geldt in 2012 een grensbedrag van (2011: ). Over het pensioengevend jaarsalaris boven het grensbedrag wordt een premie van 22,5% geheven. 6) Het gepresenteerde gemiddelde met uitzondering van de afkopen betreft met ingang van 2012 de totale uitkeringslasten ten opzichte van het gemiddeld aantal pensioengerechtigden. De vergelijkende cijfers over de jaren 2008 tot en met 2011 zijn hierop aangepast. 11 Kerncijfers 2012

12 Andere resultaten (x 1 miljoen euro) Opbrengst beleggingen Waardeoverdrachten inkomend Waardeoverdrachten uitgaand Kosten (inclusief beleggingskosten) Beleggingen (x 1 miljoen euro) Samenstelling portefeuille ultimo 7, 8) Vastrentende waarden Aandelen Vastgoedbeleggingen Alternatieve beleggingen Totaal belegd vermogen Samenstelling portefeuille ultimo 7) Vastrentende waarden 58,9% 57,2% 53,0% 52,8% 53,4% Aandelen 21,1% 19,9% 22,6% 22,6% 18,6% Vastgoedbeleggingen 10,4% 10,9% 11,4% 11,4% 13,8% Alternatieve beleggingen 9,6% 12,0% 13,0% 13,2% 14,2% Totaal belegd vermogen 100% 100% 100% 100% 100% Totaal rendement per categorie beleggingen 8) Vastrentende waarden 13,1% 8) 15,5% 8) 9,6% 8) 11,3% 8) -7,1% Aandelen 16,3% -5,9% 20,3% 39,3% -43,1% Vastgoedbeleggingen 9,6% 2,7% 10,1% -2,0% -15,6% Alternatieve beleggingen 5,9% 1,1% 8,0% 13,3% -26,6% Splitsing rendement over totaal belegd vermogen Direct rendement 3,5% 3,6% 3,2% 3,6% 3,3% Totaal rendement 12,6% 6,9% 11,6% 15,1% -20,7% Z-score Z-score per jaar 0,73 0,76 1,40 1,06-4,25 Beoordeling performance toets 9) 1,14 1,33 1,47 1,56 1,31 7) In de kerncijfers en het bestuursverslag worden de beleggingscategorieën (vermogen en resultaat) gepresenteerd conform de wijze waarop het (strategisch) beleggingsbeleid wordt vormgegeven. Dit betekent dat derivaten, liquide middelen en valutaresultaten (inclusief afdekking) worden toegerekend aan de beleggingscategorie waarop het betrekking heeft. Hierdoor wijken het belegd vermogen en de beleggingsopbrengsten per categorie in de kerncijfers af van de jaarrekening. Op de balans en de staat van baten en lasten zijn de beleggingen gepresenteerd naar de aard van de financiële instrumenten. Een gevolg hiervan is ook dat een deel van het belegd vermogen op de balans onder overige activa en passiva is gerubriceerd (in plaats van de post beleggingen). In de toelichting in de jaarrekening op de posten beleggingen (6) en beleggingsopbrengsten (17) is een nadere specificatie opgenomen. 8) Inclusief durationoverlay. 9) De performancetoets geeft aan in hoeverre het feitelijk behaalde beleggingsrendement over een periode van vijf jaar afwijkt van het beleggingsrendement van de normportefeuille (benchmark) over diezelfde periode. Als beoordeling van de performancetoets is de uitkomst van deze toets (zoals die is beschreven in bijlage 1 bij het Vrijstellings- en boetebesluit Wet Bpf 2000) vermeld inclusief optelling van 1,28. Daardoor is de performancetoets gehaald als de vermelde uitkomst groter of gelijk is aan nul. 12 Jaarverslag 2012

13 13 Kerncijfers 2012 Kerncijfers

14

15 Bestuursverslag

16 1 algemene ontwikkelingen Financiële situatie pmt, herstelplan en aangekondigde pensioenverlaging pmt heeft een moeilijk jaar achter de rug. Het herstelplan, zoals dat in 2009 is opgesteld, schrijft voor dat de dekkingsgraad van pmt ultimo 2011 op circa 96% had moeten staan. De werkelijke stand in dat jaar was 88,5%. pmt moest daarom voor het eerst in haar bestaan een voorgenomen pensioenverlaging aankondigen. Deze aankondiging viel het bestuur van pmt bijzonder zwaar. De aankondiging kwam echter niet uit de lucht vallen. Al sinds de zomer van 2008 verkeren pensioenfondsen in financieel zwaar weer. De kredietcrisis, die begon op de Amerikaanse vastgoedmarkt, veroorzaakte grote problemen voor banken. Ook het vermogen van pmt werd door de crisis flink aangetast. De buffers verdwenen en de dekkingsgraad daalde sterk. Door de financiële problemen in enkele eurolanden, ontwikkelde de kredietcrisis zich in de loop van 2009 tot een eurocrisis. Hoewel het vermogen van pmt zich in 2009 behoorlijk herstelde, daalde de dekkingsgraad door de eurocrisis toch. De oorzaak hiervan was de marktrente, die al enkele jaren extreem laag is. Een lage marktrente zorgt voor sterk stijgende verplichtingen van pensioenfondsen, die daardoor veel extra geld opzij moeten zetten voor de huidige en toekomstige pensioenen. Naast de lage rente zorgde ook de stijgende levensverwachting de afgelopen jaren voor een toename van de verplichtingen. Daar was rekening mee gehouden, maar de levensverwachting is de laatste jaren sneller gestegen dan door deskundigen was voorzien. De stijgende levensverwachting heeft bij pmt geleid tot een afname van de dekkingsgraad met circa 13%. Deze ontwikkelingen samen hebben pmt in de huidige financiële situatie gebracht. Het jaar 2012 begon met het aankondigen van een voorgenomen verlaging van de pensioenen en voorwaardelijke rechten uit de overgangsregelingen van 7% per 1 april Alleen een gedurende 2012 sterk verbeterende dekkingsgraad kon deze verlaging van de pensioenen nog voorkomen. Hiervoor zou de marktrente substantieel moeten stijgen. Ook toezicht houder De Nederlandsche Bank (dnb) had oog voor de problemen waar pensioen fondsen zich door de lage rente voor zagen gesteld. Omdat onzekerheid bestond of er wel een juiste prijsvorming plaatsvond op de interbancaire swapmarkt, besloot dnb begin 2012 dat pensioenfondsen tijdelijk moeten werken met een driemaandse middeling van de rente. Deze maatregel is nog steeds van kracht. De driemaandse middeling zorgt voor enige beperking van de beweeglijkheid van de dekkingsgraad. In de loop van 2012 werden de problemen in de eurozone niet kleiner. Er moesten grote inspanningen worden verricht door de Europese landen en de Europese Centrale Bank (ecb) om te voorkomen dat Griekenland failliet ging. De landen die hun overheidsfinanciën beter op orde hadden, werden als de weinige veilige havens in de eurozone gezien. De rente in deze landen, waaronder Nederland, daalde daardoor nog verder. De rekenrente voor pensioenfondsen daalde op enig moment naar waarden dichtbij de 2% en de dekkingsgraad van pmt daalde daardoor scherp. 16 Jaarverslag 2012

17 Hoofdlijnennotitie In 2010 sloten sociale partners en kabinet een landelijk akkoord over de toekomst van aow en pensioenen in de tweede pijler. In juni 2011 volgde een uitwerking van dit akkoord. Daarin werd dieper ingegaan op hervorming van het pensioenstelsel. Centraal in deze discussie stonden de rekenrente en andere bepalingen in een nieuw Financieel Toetsingskader (ftk). In mei 2012 werd de hoofdlijnennotitie Herziening Financieel Toetsingskader Pensioenen gepresenteerd. Het uitgangspunt daarin is dat er één ftk komt. Binnen dit kader wordt ruimte gecreëerd voor zowel nominale als reële contracten. Daar waar nodig komen voor beide contracten aparte toezichtregels. Het nominale contract biedt nominale zekerheid met waar mogelijk indexatie. Het reële contract kent een vaste indexatie, maar met jaarlijks kans op negatieve bijsturing op basis van de financiële positie van het fonds. In beide contracten komt het risico meer expliciet bij de deelnemer te liggen. Meer dan in de huidige contracten zal op voorhand moeten worden vastgelegd wat er gebeurt in een situatie van tekorten. Voor beide typen contracten geldt dat expliciet duidelijk moet zijn op welke wijze en op welke termijn in zo n situatie de lasten van herstel worden verdeeld. Stijging van de aow-leeftijd, Lenteakkoord en regeerakkoord Per 1 april 2012 verschoof het moment waarop de aow ingaat van de eerste dag van de maand waarin iemand 65 jaar wordt naar de datum van de 65ste verjaardag. Dit betekent dat iemands inkomen in de eerste maand van pensionering (behalve voor wie op de eerste dag van de maand jarig is) lager uitvalt. Hoe later in de maand jarig, hoe groter het gat in die eerste maand van pensionering is. Met deze maatregel bespaart de overheid 60 miljoen op jaarbasis. Bestuursverslag Voor mensen die al gebruik maken van vervroegd pensioen betekent dit dat zij in de maand waarin zij 65 jaar worden, minder inkomsten krijgen. pmt heeft deelnemers hierover ingelicht, maar vond het niet haar taak om een overheidsmaatregel op kosten van het collectief te compenseren. Op 25 mei 2012 presenteerde een gelegenheidscoalitie van vijf politieke partijen het zogenaamde Lenteakkoord. Daarin was onder meer opgenomen dat de ingangsleeftijd van de aow al in 2013 met een maand zou stijgen. In het regeerakkoord tussen vvd en PvdA van november 2012 werd de stijging van de aow-leeftijd verder versneld. In lijn met de stijging van de aow-leeftijd zal ook de richtleeftijd voor aanvullende pensioenen de komende jaren stijgen. Een verhoging van de richtleeftijd naar 67 jaar in 2014 is inmiddels wettelijk vastgelegd. Deze stijging van de richtleeftijd kan worden vertaald in een lager jaarlijks opbouwpercentage. Per 1 januari 2014 zal het maximaal toegestane opbouwpercentage voor middelloonregelingen worden verlaagd van 2,25% naar 2,15%. In het regeerakkoord is voor 2015 een verdere verlaging van het opbouwpercentage aangekondigd. Dit is, ook vanwege het feit dat de financiële opzet van pmt niet houdbaar is in relatie tot de huidige regeling en ambitie, reden voor sociale partners om al op korte termijn te kijken naar een nieuwe pensioenregeling voor de sector Metaal en Techniek. 17 Algemene ontwikkelingen Pensioenbeleid Inhoud pensioenregeling pmt Financieel overzicht Vermogensbeheer Integraal risicomanagement Uitbesteding Communicatie Pension Fund Government Naleving principes voor goed pensioenfondsbestuur

18 Septemberpakket In september 2012 presenteerde de staatssecretaris, vooruitlopend op het nieuwe ftk, een aantal maatregelen voor Allereerst was er de aanpassing van de rentecurve voor pensioenfondsen door invoering van een ultimate forward rate (ufr). De ufr beoogt de beweeglijkheid van de verplichtingen van pensioenfondsen te verminderen door de rente naar een lange termijn gemiddelde van 4,2% te laten verlopen. Dit is hoger dan de actuele marktrente. Na invoering van de ufr zijn de pensioenverplichtingen van Nederlandse pensioenfondsen afgenomen en de dekkingsgraden gestegen. Daarnaast bood dit Septemberpakket de mogelijkheid van een adempauze in 2013 voor de eis dat de premie moet bijdragen aan herstel. Fondsen die van de adempauze gebruik maakten, konden daarmee een premieverhoging enigszins beperken. De adempauze gold niet voor fondsen, zoals pmt, die voor 2013 een pensioenverlaging hadden aangekondigd. In het Septemberpakket werd ook de mogelijkheid geboden een noodzakelijke pensioenverlaging te spreiden over meerdere jaren. Deze mogelijkheid was gekoppeld aan de eis om de pensioenregeling meer toekomst bestendig te maken. pmt heeft geen gebruik gemaakt van de mogelijkheid om de pensioenverlaging te spreiden. Stijgende levensverwachting In september 2012 presenteerde het Actuarieel Genootschap de zogenoemde Prognose tafel Voor pmt betekent de hierin beschreven stijging van de levens verwachting dat de pensioenverplichtingen met bijna 1% toenemen. pmt heeft relatief veel mannelijke deelnemers. Doordat juist voor hen de levensverwachting sneller stijgt dan voor de rest van de bevolking, stijgen de verplichtingen van pmt relatief sterk. Transparantie uitvoeringskosten In 2011 is door de Pensioenfederatie een rapport aangeboden aan de Tweede Kamer over het transparanter maken van de uitvoeringskosten van pensioenregelingen. Het ging daarbij om zowel de kosten voor pensioenadministratie als voor vermogensbeheer. In 2012 werden de aanbevelingen uit dit rapport, vooral op het terrein van vermogens beheer, verder uitgewerkt. pmt is voorstander van het zo transparant mogelijk maken van de kosten. Op pagina 38 van dit verslag worden de kosten nader toegelicht Europa In februari 2012 presenteerde de Europese Commissie het Witboek Pensioenen. Het Witboek trekt drie belangrijke conclusies: Lidstaten moeten meer inspanning leveren om mensen langer door te laten werken. Dit moet gebeuren door het verhogen van wettelijke pensioenleeftijden en door het faciliteren van langer doorwerken. Lidstaten waar pensioenen nog voornamelijk in de eerste pijler geregeld zijn, moeten een begin maken met het opzetten van kapitaalgedekte pensioenen in de tweede pijler. De Europese overdraagbaarheid van pensioenen moet makkelijker worden. Met andere woorden: wie binnen Europa verhuist en elders gaat werken, moet zijn pensioen mee kunnen nemen. 18 Jaarverslag 2012

19 In 2012 werden ook de resultaten gepubliceerd van de evaluatie van de IORP-richtlijn door eiopa, de Europese toezichthouder voor pensioenfondsen en verzekeraars. Een kernelement uit het advies van eiopa is de holistic balance sheet. Die moet het voor pensioenaanbieders mogelijk maken om bepaalde sturingsinstrumenten mee te wegen bij het bepalen van de hoogte van de pensioenverplichtingen. Het gaat daarbij om zaken als voorwaardelijke indexatie en de mogelijkheid van het verlagen van opgebouwde pensioenrechten. Ook beschermingsinstrumenten zoals sponsorverplichtingen en pension protection funds moeten kunnen worden meegenomen in de waardering. eiopa benadrukt daarmee het belang van aandacht voor verschillen tussen de diverse nationale pensioensystemen. Om de mogelijke impact van de holistic balance sheet te bepalen, heeft eiopa een Quantitative Impact Study (qis) laten uitvoeren. De holistic balance sheet kan uiteindelijk leiden tot een Solvency II-achtig toezicht op pensioenfondsen. pmt is daarom van mening dat een fundamentele politieke discussie moet worden gevoerd over de herziening van de richtlijn. Daarin moeten ook sociale partners en pensioenfondsen worden gehoord. Ondanks bedenkingen heeft pmt samen met acht andere Nederlandse pensioenfondsen deelgenomen aan de qis. De resultaten van de studie worden in 2013 bekend gemaakt. Ontwikkelingen sector Metaal en Techniek Sinds de tweede helft van 2011 bevindt Nederland zich opnieuw in een recessie. Door de bezuinigingen in Nederland en de demografische ontwikkelingen zijn de economische prognoses voor de komende jaren niet gunstig. Het consumentenvertrouwen blijft laag en de arbeidsproductiviteit neemt niet toe. In 2012 liep de werkloosheid in Nederland op. Ook de bedrijfstak Metaal en Techniek is daardoor geraakt. Bestuursverslag Binnen de sector is er een duidelijk onderscheid tussen bedrijven die zijn georiënteerd op export en bedrijven die voornamelijk in Nederland actief zijn. Vooral die laatste categorie is zwaar getroffen. Door de stagnatie in de bouw hebben bijvoorbeeld installatiebedrijven het moeilijk. Maar ook branches als de verkoop van motorvoertuigen maken weer zware tijden door. Terwijl er sprake is van toenemende werkloosheid in de sector Metaal en Techniek, neemt tegelijkertijd het aantal nietvervulbare vacatures toe. De sector vraagt steeds meer specialistische werknemers. Deze zijn steeds minder gemakkelijk op de Nederlandse arbeidsmarkt te vinden. 19 Algemene ontwikkelingen Pensioenbeleid Inhoud pensioenregeling pmt Financieel overzicht Vermogensbeheer Integraal risicomanagement Uitbesteding Communicatie Pension Fund Government Naleving principes voor goed pensioenfondsbestuur

20 2 pensioenbeleid Evaluatie herstelplan In februari 2012 moest het bestuur van pmt aankondigen dat als uiterste maatregel de pensioenen met maximaal 7% zouden worden verlaagd, als de dekkingsgraad aan het eind van het jaar niet voldoende verbeterd zou zijn. Ook de voorwaardelijke rechten uit de overgangsregelingen zouden in dat geval worden verlaagd. Daarnaast deden de werkgevers een toezegging voor een extra werkgeversbijdrage. Alle (ex-) deelnemers, gepensioneerden en werkgevers ontvingen hierover in februari 2012 persoonlijk bericht van pmt. De maatregelen uit het zogenaamde Septemberpakket, waaronder hantering van de ufr-methodiek, betekenden voor pmt een verbetering van de dekkingsgraad met een kleine 4 procentpunt. Dit was echter niet voldoende om op het herstelpad te komen. De dekkingsgraad van pmt was ultimo ,4%. Om een pensioenverlaging te voorkomen had de dekkingsgraad ultimo 2012 circa 99% moeten zijn. Eind 2012 was een pensioenverlaging in april 2013 dan ook onafwendbaar geworden. Op die datum worden de opgebouwde pensioenrechten, de ingegane pensioenuitkeringen en de voorwaardelijke rechten uit de overgangsregelingen met 6,3% verlaagd. Hoewel dit minder is dan de eerder aangekondigde 7%, is het bestuur van pmt zich er van bewust dat dit een bittere pil is voor alle betrokkenen. Verhogen vroegste pensioenleeftijd In het kader van het jaarlijks te nemen besluit over de overgangsregelingen, besloot het bestuur in juni 2012 om per 1 juli 2012 de vroegst mogelijke pensioenleeftijd te verhogen van 60 jaar naar de zogenoemde staffelleeftijd. In 2012 was dat 61 jaar en 4 maanden en in 2013 is dat 61 jaar en 6 maanden. Hoewel de maatregel geen direct effect heeft op de dekkingsgraad, worden de kosten van de overgangsmaatregelen op deze manier beter beheersbaar. Voorbereiden pensioenverlaging pmt heeft de pensioenen en de voorwaardelijke rechten uit de overgangsregelingen nooit eerder hoeven te verlagen. Het voorbereiden van de pensioenverlaging betekende zowel aandacht voor zorgvuldige communicatie met belanghebbenden als grote aanpassingen in de geautomatiseerde systemen. In de loop van 2012 zijn de voorbereidingen voor deze maatregel van start gegaan. Toezichthouders en Pensioenfederatie zijn in de loop van 2012 met richtlijnen en aanbevelingen gekomen over de manier waarop de pensioenverlaging moest worden uitgevoerd. De pensioenverlaging is door dnb getoetst op evenwichtigheid. Daarbij is gekeken of bij het doorvoeren van deze maatregel de belangen van alle betrokkenen evenwichtig zijn gewogen. pmt heeft in de afgelopen jaren de pensioenen niet geïndexeerd en de premie stapsgewijs met in totaal 3% van de salarissom verhoogd. Op die manier droeg iedereen de afgelopen jaren bij aan het herstel van het fonds. Per 1 april 2013 worden zowel de opgebouwde pensioenen van werknemers en (ex-) deelnemers als de ingegane pensioenuitkeringen verlaagd. Ook de voorwaardelijke rechten uit de overgangs regelingen gaan met 6,3% omlaag. Tot slot leveren werkgevers een extra financiële bijdrage ter grootte van (6,3% x 9,05%=) 0,57% van de loonsom. Dit is verwerkt via een wijziging in de premieverdeling tussen werkgevers en werknemers. Hierdoor betalen werknemers vanaf 1 april 2013 maximaal 46,8% van de premie. Dit was eerder maximaal 50%. Op die manier wordt ook in 2013 de pijn evenwichtig verdeeld. 20 Jaarverslag 2012

21 fvp-vervangende regeling Per 1 januari 2011 heeft de overheid de fvp-regeling beëindigd. Door deze regeling kon tijdens een periode van werkloosheid toch pensioen worden opgebouwd. pmt heeft in 2011 een vervangende regeling ingevoerd. Net als bij de fvp-regeling van de overheid, geldt bij deze regeling een wachttijd van een half jaar. Tijdens deze wacht tijd loopt de dekking voor partnerpensioen door. pmt neemt bij deze fvp-vervangende regeling 75% van de pensioenpremie voor haar rekening. In tegen stelling tot de fvp-regeling van de overheid, geldt voor de vervangende regeling van pmt geen leeftijdsgrens. Het bestuur besloot in 2012 om de regeling ook in 2013 te continueren. Verlenging maatregelen in verband met kredietcrisis In 2009 heeft het bestuur twee maatregelen genomen om de bedrijfstak te ondersteunen bij het opvangen van de gevolgen van de kredietcrisis: de ouderenregeling en de verlengde onderbreking. Deze regelingen hebben een tijdelijk karakter. De ouderenregeling maakt het voor deelnemers die kort voor hun beoogde pensioendatum door economische omstandigheden werkloos worden, mogelijk om vanuit de WW alsnog met vervroegd pensioen te gaan. De regeling verlengde onderbreking is er voor deelnemers die als gevolg van de kredietcrisis ontslagen zijn en binnen drie jaar na hun ontslag in de bedrijfstak terugkeren. Zij behouden dan het uitzicht op overgangsaanspraken voor vervroegd pensioen. In 2012 is besloten om beide maatregelen te verlengen tot het einde van de looptijd van de cao Metaal en Techniek. Daarin was pmt opgeroepen deze maatregelen te nemen. De maatregelen blijven gelden voor deelnemers die voor 1 mei 2013 ontslagen worden. Opschorten waardeoverdrachten Bij een dekkingsgraad die lager is dan 100%, is het een pensioenfonds niet toegestaan om waardeoverdrachten uit te voeren. De waardeoverdrachten van pmt zijn opgeschort sinds het fonds in onderdekking kwam, met een kleine onderbreking tussen maart 2011 en augustus In die maanden was de dekkingsraad hoger dan 100%. In 2012 lag de dekkingsgraad onder de 100%. In 2012 zijn dan ook geen waardeoverdrachten uitgevoerd. Wel was er in 2012 sprake van twee inkomende collectieve waardeoverdrachten in het kader van liquidatie van fondsen. Bestuursverslag Nieuwe manier van informeren over pensioenkeuzes In 2012 heeft pmt de manier veranderd waarop deelnemers van wie de staffelleeftijd in zicht komt, worden aangeschreven. Tot voor kort ontvingen deelnemers een half jaar voor het bereiken van de staffelleeftijd een standaard voorstel. In dat voorstel worden de beschikbare pensioenbedragen verdeeld over een vervroegd pensioen tot 65 jaar, een levenslang pensioen vanaf 65 jaar en een partner pensioen. Uit onderzoek bleek dat slechts een klein deel van de mensen het verdeel voorstel in ongewijzigde vorm accepteert. Daarom is besloten voortaan mensen alleen nog maar een brief te sturen over het feit dat de pensioendatum in zicht komt en te verwijzen naar de pensioenplanner op de website. Daar kan men de verdeel mogelijkheden bekijken en een keuze te maken. anw Pensioen De regeling voor anw Pensioen voor nabestaanden is voortgezet in 2012 en wordt verruimd in Op verzoek van deelnemers is het in de toekomst ook mogelijk om de dekking voor anw Pensioen voort te zetten tot het moment dat de partner de 65-jarige leeftijd bereikt. In 2013 zal de premie voor het anw Pensioen lager zijn dan in voorgaande jaren. In de premie voor 2013 is verwerkt dat de kans op overlijden ook in de bedrijfstak Metaal en Techniek in de afgelopen jaren lager is geworden. 21 Algemene ontwikkelingen Pensioenbeleid Inhoud pensioenregeling pmt Financieel overzicht Vermogensbeheer Integraal risicomanagement Uitbesteding Communicatie Pension Fund Government Naleving principes voor goed pensioenfondsbestuur

22 3 inhoud pensioenregeling pmt Pensioenregeling in de Metaal en Techniek pmt biedt deelnemers in de bedrijfstak Metaal en Techniek een ouderdomspensioen en een partnerpensioen. Onder voorwaarden hebben deelnemers daarnaast uitzicht op de voorwaardelijke overgangsregelingen. Naast deze verplichte basisonderdelen, kent pmt een aantal vrijwillige onderdelen voor deelnemers: Pensioeninkoop, anw Pensioen en het herschikken van pensioen. Deelnemers kunnen met één of meer van deze onderdelen zelf de pensioendatum en de hoogte van het pensioen bepalen. Dit en meer staat in het pensioenreglement dat is ingegaan op 1 januari Verplichte onderdelen Ouderdomspensioen Het ouderdomspensioen gaat in op 65-jarige leeftijd en is gebaseerd op het gemiddeld verdiende salaris. De jaarlijkse opbouw van het ouderdomspensioen is afhankelijk van de hoogte van het pensioengevend salaris. Tot het grensbedrag (2012: ) en onder aftrek van de franchise (2012: ) is de jaarlijkse opbouw 2,236%. Voor het deel van het pensioengevend salaris boven het grensbedrag is de opbouw 1,75%. Hiervoor geldt geen maximumsalaris. Partnerpensioen In geval van overlijden van de (ex-) deelnemer bestaat meestal recht op een partnerpensioen. De hoogte van het partnerpensioen hangt af van het moment waarop de deelnemer overlijdt. Als hij overlijdt vóór pensioeningang, is het partnerpensioen 50% van het ouderdomspensioen. Als de deelnemer ná pensioeningang overlijdt, dan is het partnerpensioen in principe 70% van het ouderdomspensioen vanaf 65 jaar, tenzij met de partner een andere verdeling van het pensioen is overeengekomen. Overgangsbepalingen De pensioenregeling kent een tweetal overgangsbepalingen. Dit zijn de compensatieregeling en de overbruggingsregeling. Compensatieregeling Deelnemers die op 1 januari 1999 ouder dan 25 jaar waren, kunnen geen volledig pensioen vanaf 62 jaar opbouwen. Tot die datum werd namelijk uitsluitend opgebouwd voor een pensioen dat ingaat op 65 jaar. Om deze deelnemers toch een volledig pensioen te kunnen bieden, is de compensatieregeling in het leven geroepen. De compensatieregeling vult het opgebouwde pensioen aan tot de tussen caopartijen afgesproken niveaus. Overbruggingsregeling De overbruggingsregeling zorgt ervoor dat oudere deelnemers voor hun 62ste met pensioen kunnen. Voor 2012 gold een uittreedleeftijd van 61 jaar en 4 maanden. Vanaf 2010 tot 2020 loopt de uittreedleeftijd stapsgewijs op van 61 naar 62 jaar. Een deelnemer kan alleen aanspraak maken op de compensatieregeling en de overbruggingsregeling als: een deelnemer voldoet aan de voorwaarden in het reglement; en de middelen van het fonds dit naar het oordeel van het bestuur toelaten. Het bestuur besluit jaarlijks of de voor de overgangsregelingen beschikbare middelen, zoals overeengekomen met sociale partners, toereikend zijn om de overgangsbepalingen voor het volgende jaar toe te kennen. 22 Jaarverslag 2012

23 Staffelleeftijd en vroegste pensioendatum Tot 1 juli 2012 was het mogelijk om het vervroegd ouderdomspensioen in te laten gaan vanaf de maand dat men 60 jaar werd. Vanaf 1 juli 2012 is het niet meer mogelijk om vóór de staffelleeftijd met pensioen te gaan. In 2012 lag de staffelleeftijd op 61 jaar en 4 maanden. In 2013 zal de leeftijd van 61 jaar en 6 maanden als staffelleeftijd gelden. Vrijwillige elementen Pensioeninkoop Met Pensioeninkoop legt de deelnemer via zijn werkgever extra geld in voor een hoger pensioen. In ruil voor het ingelegde geld krijgt de deelnemer een aanvulling op zijn ouderdomspensioen en partnerpensioen. Voor de aanvulling gelden dezelfde regels als voor het gewone pensioen. anw Pensioen anw Pensioen is een vrijwillige overlijdensverzekering. Als de deelnemer komt te overlijden is de partner verzekerd van extra inkomen tot deze partner 65 jaar wordt. De deelnemer kan uit verschillende verzekerde bedragen met bijbehorende premies kiezen. Herschikken Het opgebouwde pensioen kan flexibel worden ingevuld. Zo is het mogelijk een deel van het ouderdomspensioen naar voren te halen. Daarnaast kan (een deel van) het partnerpensioen worden ingeruild tegen een hoger of eerder ingaand ouderdomspensioen. Hiervoor moet de partner akkoord geven. Ook kan het pensioen na de 65-jarige leeftijd in twee perioden gesplitst worden. Daarbij varieert de hoogte per periode, in een verhouding van 100:75. Herschikken is aan fiscale beperkingen gebonden en moet op de pensioeningangsdatum worden vastgelegd. Bestuursverslag Beleidskader Het beleidskader van pmt is leidraad voor het beoordelen van de financiële positie, maar geeft geen absolute of bindende voorschriften. Het bestuur weegt in de besluitvorming ook andere relevante omstandigheden mee. Evenwichtige belangenbehartiging voor alle betrokken partijen staat daarbij voorop. Toeslagverlening binnen het beleidskader pmt streeft ernaar om de pensioenen waardevast te laten blijven. Daarom probeert pmt de opgebouwde pensioenen jaarlijks met een bepaald percentage te verhogen. Deze verhoging wordt ook wel toeslag genoemd. Er is geen recht op de jaarlijkse toeslag. Toeslagverlening vindt alleen plaats wanneer de financiële situatie van pmt dit naar de mening van het bestuur toelaat. pmt betaalt de toekomstige verhogingen uit de beleggingsrendementen; er wordt dus geen premie voor betaald. Toeslagverlening heeft betrekking op het ouderdomspensioen, het nabestaanden pensioen (partner- en wezenpensioen) en het anw Pensioen. Voor actieve deelnemers probeert het pensioenfonds ieder jaar het pensioen te verhogen met de algemeen voor de Metaal en Techniek geldende loonontwikkelingen volgens de betreffende cao s, zoals opgegeven door de Vakraad Metaal en Techniek (de loonindex). Deze loonontwikkeling wordt berekend over de periode januari van een jaar ten opzichte van januari het jaar ervoor. 23 Algemene ontwikkelingen Pensioenbeleid Inhoud pensioenregeling pmt Financieel overzicht Vermogensbeheer Integraal risicomanagement Uitbesteding Communicatie Pension Fund Government Naleving principes voor goed pensioenfondsbestuur

24 Voor gepensioneerden en niet-actieve deelnemers worden de pensioenen zo mogelijk verhoogd met het Consumentenprijsindexcijfer voor alle huishoudens (afgeleid). Deze prijsindex wordt berekend over de periode juli van een jaar ten opzichte van juli het jaar ervoor. De laatste jaren zijn de pensioenen van actieve deelnemers niet verhoogd. In 2008 werd voor het laatst een volledige toeslag verleend. Deze was verhoogd met 1,36% inhaaltoeslag. De pensioenen van de niet-actieve deelnemers en de pensioenuitkeringen van de gepensioneerden zijn in de afgelopen vier jaar ook niet verhoogd. Ook aan hen werd in 2008 voor het laatst een volledige toeslag verleend. Naast de volledige toeslag werd een inhaaltoeslag van 1,5% toegekend. Toeslagverlening Per 1 januari Loonindex Toeslag* actieven Prijsindex Toeslag* niet-actieven ,00% 3,00% 1,53% 1,53% ,75% 2,75% 2,35% 2,35% ,00% 4,00% 3,68% 3,68% ,02% 2,01% 3,37% 1,69% ,00% 0,00% 1,98% 0,99% ,50% 1,88% 0,65% 0,49% ,22% 3,72% 1,38% 1,88% ,25% 2,20% 1,72% 2,71% ,00% 2,36% 1,29% 2,79% ,50% 0,00% 2,96% 0,00% ,00% 0,00% 0,00% 0,00% ,00% 0,00% 1,38% 0,00% ,52% 0,00% 2,42% 0,00% ,31% 0,00% 2,43% 0,00% * De toeslagverlening heeft betrekking op het voorgaande jaar. Met ingang van 2013 is de gemiste toeslag (cumulatief) voor actieven 11,82% en voor gepensioneerden en gewezen deelnemers 9,50%. Premiebeleid In lijn met het herstelplan en volgens het beleidskader is de premie in 2013 gehandhaafd op 18,1% van de salarissom. Dit is een kostendekkende premie met een kleine opslag voor het herstel van het fonds. Dit resulteert in een te heffen premiepercentage van 32,3% van de pensioengrondslag in De pensioengrondslag is het deel van het salaris dat boven de franchise van uitkomt, tot het grensbedrag van De verhoging van de franchise is conform de gemiddelde stijging van de aow en de cao-lonen. Voor het deel van het salaris dat boven het grensbedrag van ligt geldt een lager opbouwpercentage en wordt een premie van 24,3% geheven. In 2012 bedroegen deze premiepercentages respectievelijk 32,2% en 22,5%. 24 Jaarverslag 2012

25 De zogenaamde gedempte kostendekkende premie voor 2013 bedraagt 31,9% van de pensioengrondslag tot het grensbedrag, uitgaande van een gedempte rentevoet van 3,50%. Boven het grensbedrag lag deze op 24,1%. In 2012 bedroegen deze premiepercentages respectievelijk 30,5% en 21,7% bij een gedempte rentevoet van 3,75%. 190% 180% 170% Premiekortingsgrens Volledige toeslag plus eventueel ruimte voor inhalen gemiste verhogingen Verlaging premie max. -1% of -2% 160% 150% 140% Dekkingsgraad Volledige toeslag plus eventueel ruimte voor inhalen gemiste verhogingen Kostendekkende premie, aanpassing max. +1% 130% 120% 110% 100% 90% Centrale spilwaarde Minimaal vereiste dekkingsgraad Gedeeltelijke toeslagverlening Stijging premie max. +1%, doch min. kostendekkend Geen toeslagen Stijging premie max. +1%, doch min. kosten dekkend 80% dec 2007 mar 2008 jun 2008 sep 2008 dec 2008 mar 2009 jun 2009 sep 2009 dec 2009 mar 2010 jun 2010 sep 2010 dec 1010 mar 2011 jun 2011 sep 2011 dec 2011 mar 2012 jun 2012 sep 2012 dec 2012 Toeslagenbeleid Premiebeleid Bestuursverslag 25 Algemene ontwikkelingen Pensioenbeleid Inhoud pensioenregeling pmt Financieel overzicht Vermogensbeheer Integraal risicomanagement Uitbesteding Communicatie Pension Fund Government Naleving principes voor goed pensioenfondsbestuur

26 4 financieel overzicht Inleiding pmt behaalde in 2012 positieve beleggingsresultaten. Het belegd vermogen steeg van 40,9 miljard naar 47 miljard. De daling van de rente zorgde echter voor een stijging van de verplichtingen. Ook de verder stijgende levensverwachting had een negatief effect op de dekkingsgraad. Vanaf september 2012 mogen fondsen bij het berekenen van de dekkingsgraad werken met een ufr, wat een beperkt positief effect had op de dekkings graad. De dekkingsgraad die wordt getoond voor ultimo 2012 is inclusief de verlagingsmaatregel van 6,3% die wordt doorgevoerd vanaf 1 april Resultaten 2012 Samengevat zijn de resultaten over 2012 als volgt: Resultaten (x 1 miljoen euro) Premiebijdragen Beleggingsopbrengsten Uitkeringen Mutatie voorziening pensioenverplichtingen Pensioenuitvoeringskosten Overige Saldo van baten en lasten Dekkingsgraad ultimo jaar 98,5% 88,5% Premiebijdragen De premiebijdragen zijn toegenomen als gevolg van de verhoging van het premiepercentage van 30,3% van de pensioengrondslag in 2011 naar 32,2% in Beleggingsopbrengsten De beleggingsopbrengsten waren in ,2 miljard. De resultaten per beleggingscategorie worden in hoofdstuk 5 verder toegelicht. Uitkeringen De pensioenuitkeringen kunnen als volgt worden uitgesplitst: Uitkeringen (x 1 miljoen euro) Ouderdomspensioen Vervroegd ouderdomspensioen Partnerpensioen Vroegpensioen 6 15 Wezenpensioen 3 3 anw Pensioen Subtotaal uitkeringen Afkoopsommen Totaal Jaarverslag 2012

27 Mutatie pensioenverplichtingen naar oorzaken (x 1 miljoen euro) Wijziging van marktrente Rentetoevoeging aan vpv Wijziging door nieuwe pensioenaanspraken Onttrekking voor uitkeringen Schattingswijziging 474 Effect herstelmaatregel verlaging Totaal mutatie voorziening pensioenverplichtingen (vpv) Mutatie voorziening pensioenverplichtingen De marktrente was ook in 2012 laag. Op basis van de driemaandse middeling was de interne rekenrente begin ,75%. De eerste helft van het jaar liet een verdere daling zien tot een niveau van 2,19% in juli. Vanaf eind september hanteert pmt op voorschrift van dnb naast de driemaandse middeling de ufr-methodiek, waardoor vanaf september de rente een stijging laat zien. Ondanks deze maatregel kwam de rente aan het eind van 2012 met 2,54% lager uit dan aan het begin van het jaar. Door de verder gedaalde marktrente moest tussen ultimo 2011 en ultimo ,7 miljard worden toegevoegd aan de voorziening pensioenverplichtingen. Bestuursverslag Per 1 april 2013 worden de opgebouwde aanspraken, pensioenuitkeringen en voorwaardelijke aanspraken uit de overgangsregelingen verlaagd met 6,3%. In de jaarrekening moet al rekening gehouden worden met het effect van deze herstelmaatregel. Per 31 december 2012 valt door deze herstelmaatregel een bedrag van 3,2 miljard in de voorziening vrij ten gunste van het pensioenfonds. Daarnaast is ultimo 2012 de nieuwe pmt2012 prognosetafel ingevoerd wegens verdere stijging van de levensverwachting. Dit leidde tot een stijging van de vpv met 0,5 miljard. Uitvoeringskosten pensioenregeling De uitvoeringskosten van de pensioenregeling in de onderstaande tabel zijn exclusief beleggingskosten en als volgt uit te splitsen: Pensioenuitvoeringskosten (x 1 miljoen euro) Uitvoering pensioenregeling Personeelskosten 3 3 Overige kosten 5 4 Totaal Algemene ontwikkelingen Pensioenbeleid Inhoud pensioenregeling pmt Financieel overzicht Vermogensbeheer Integraal risicomanagement Uitbesteding Communicatie Pension Fund Government Naleving principes voor goed pensioenfondsbestuur

28 Overige baten en lasten De overige baten en lasten bestaan uit de inkomende en uitgaande waardeoverdrachten. De overige baten en lasten zijn voornamelijk gerelateerd aan de anw verzekering voor deelnemers. Overige baten en lasten (x 1 miljoen euro) Inkomende waardeoverdrachten 52-2 Uitgaande waardeoverdrachten -23 Overige baten Overige lasten Totaal Jaarverslag 2012

29 5 vermogensbeheer Algemene ontwikkelingen 2012 In meerdere opzichten was 2012 een bijzonder jaar. De financiële markten stonden het hele jaar in het teken van de kredietcrisis, die zich in Europa voortsleepte en verdiepte. Vooral de zuidelijke periferie van Europa bevond zich in onrustig vaarwater. Hoewel Griekenland een substantiële schuldverlichting kreeg, is het gevaar nog niet geweken dat het land niet aan zijn financiële verplichtingen kan voldoen. De kans op besmettingsgevaar naar andere landen in het bijzonder Spanje en Italië is bovendien nog steeds reëel. Ook de economieën van opkomende landen onder vonden in 2012 last van de groeivertraging en zelfs krimp die Europa en in iets mindere mate de Verenigde Staten trof. De groei in China kwam mede hierdoor onder druk te staan. Gedurende het jaar 2012 groeide de consensus dat de verwachting voor de economische groei naar beneden moest worden bijgesteld. Met name in de westerse wereld waren en zijn forse bezuinigingen nodig om aan de nationale schuldverplichtingen te kunnen blijven voldoen. Het voeren van een stimulerend economisch beleid bleek in 2012 onder deze omstandigheden lastig. Ondanks de onzekerheden ontwikkelden de verschillende kapitaalmarkten zich in 2012 over het algemeen positief. In de eerste drie kwartalen van 2012 daalde de rente in meer kredietwaardig geachte regio s aanzienlijk. Voor pensioenfondsen betekende die lagere rente een forse stijging van de waarde van de verplichtingen. Daardoor stonden de dekkingsgraden in 2012 verder onder druk. Maar tegenover die hogere verplichtingen stond, eveneens door de dalende rente, wel een waardestijging van minder risicovol geachte staatsobligaties. Op zoek naar (dividend)rendement nam de risicobereidheid van beleggers toe, waardoor ook aandelen en hoogrentende bedrijfsobligaties in waarde stegen. Bestuursverslag Ontwikkelingen toezichtkader Het jaar 2012 stond ook in het teken van ontwikkelingen op het gebied van het Financieel Toetsingskader voor pensioenfondsen. Eind 2011 paste dnb de rentecurve al aan, van een actuele marktrente naar een gemiddelde rentecurve over drie maanden. Eind september 2012 werd vervolgens het zogenoemde Septemberpakket gepresenteerd. Eén van de belangrijkste wijzigingen daarin betrof een nieuwe rekenmethodiek voor de pensioenverplichtingen: de ufr-methodiek. Door deze nieuwe voorgeschreven rekenmethode steeg de dekkingsgraad van pmt met circa 4 procentpunt. 2013: Enige verbetering? Economische ontwikkeling laat zich maar moeizaam voorspellen. Dat geldt zeker ook het komende jaar. Vooruitkijkende economische indicatoren geven aan dat de mondiale economische cyclus zich op dit moment op een dieptepunt bevindt. Deze indicatoren wijzen dus voor 2013 op enige aanstaande verbetering op mondiaal niveau ten opzichte van Op regionaal niveau bestaan er echter aanzienlijke verschillen. De indicatoren voor verbetering zijn vooral te zien in de Verenigde Staten. In Europa geven de relevante indicatoren nog altijd een beeld van een aanhoudende recessie. Onder economen lijkt sprake van consensus dat de mondiale economische groei in 2013 een lichte verbetering ten opzichte van 2012 te zien zal kunnen geven. 29 Algemene ontwikkelingen Pensioenbeleid Inhoud pensioenregeling pmt Financieel overzicht Vermogensbeheer Integraal risicomanagement Uitbesteding Communicatie Pension Fund Government Naleving principes voor goed pensioenfondsbestuur