PROVINCIERAAD VAN ANTWERPEN

Transcriptie

1 PROVINCIERAAD VAN ANTWERPEN Vergadering van 28 november 2013 Verslag van de deputatie Bevoegd deputatielid: Rik Röttger Telefoon: Agenda nr. 12/2 Stand van zaken interne staatshervorming doorbraak 63 - waterbeleid en -beheer. Goedkeuring. Kader: Op 8 april 2011 keurde de Vlaamse regering het Witboek Interne Staatshervorming goed. Het Witboek past in een belangrijke doelstelling van het Vlaams Regeerakkoord om de versnippering van bevoegdheden over verschillende bestuurslagen aan te passen tot meer homogene bevoegdheidspakketten en sleuteltaken per bestuurslaag waarbij wordt ingezet op effectiviteit en efficiëntie. Het Witboek bevat een hele reeks (mogelijke) doorbraken die moeten resulteren in een interne staatshervorming. In het Witboek krijgen de provincies vooral grondgebonden taken toebedeeld en worden zij als beheerder van de middelgrote waterlopen van 2 e categorie bevestigd. Doorbraak 63 mbt het waterbeleid en beheer in Vlaanderen, pakt de versnippering in het waterlopenbeheer aan en stelt een inschaling van de onbevaarbare waterlopen voor op alle niveaus. Hierbij gaat men ervan uit dat alleen de Vlaamse waterlopen die ook voor het beheer van de waterwegen van belang zijn, onder de verantwoordelijkheid van het gewest blijven. De middelgrote waterlopen blijven of worden een provinciale bevoegdheid. Grachten en waterlopen voor hemelwaterafvoer, de kleine waterlopen, blijven beheerd door de gemeente of door de rioolbeheerder. Doorbraak 63 stelt verder dat de indeling van de waterlopen dient verfijnd op basis van beheergebonden en beleidsgerichte maatstaven. Plan van aanpak: Op 21 december 2012 legde minister Schauvliege aan de Vlaamse Regering volgend plan van aanpak voor met betrekking tot de (her)inschaling van de onbevaarbare waterlopen van 2e en 3e categorie en de niet-geklasseerde waterlopen: Niet-geklasseerde waterlopen De bovenlopen van onze watersystemen bestaan nu uit nietgeklasseerde waterlopen (oud geklasseerde waterlopen en grachten) en geklasseerde waterlopen 2 en 3 cat. Het streefdoel is dat na de gevolgde procedure alleen geklasseerde waterlopen en grachten behouden blijven. De oud-geklasseerde waterlopen zullen ofwel

2 worden opgewaardeerd tot 3 de (of 2 de ) categorie als ze belangrijk zijn voor het watersysteem ofwel worden ze administratief afgeschaft als waterloop. Uiteraard kunnen zij behouden blijven als private gracht. In het ambtsgebied van polders en wateringen kunnen zij aangeduid worden als polder- en wateringgrachten. Herinschaling waterlopen 2 en 3 categorie Voor het toekomstig beheer van de waterlopen 2 en 3 categorie worden vier mogelijke keuzes uitgewerkt. Naast deze keuzes kan er lokaal ook worden beslist om geen wijzigingen door te voeren. Mogelijke keuzes: - samenwerkingsovereenkomst tussen gemeente, provincie en desgewenst polder en watering over beheer van waterlopen 3 categorie en 2 categorie; - herklassering van 3 naar 2 categorie; - herklassering van 2 naar 3 categorie voor waterlopen die volledig gelegen zijn binnen de grenzen van de betrokken gemeente; - uitbreiding polder/watering (binnen deelbekkengrenzen). Het spreekt voor zich dat voor dit soort maatwerk doorgedreven overleg met de gemeentebesturen noodzakelijk is. Minister Schauvliege heeft de organisatie daarvan bij de provincies gelegd: Voor de lokale waterlopen (niet-geklasseerde waterlopen, waterlopen 2 en 3 categorie) werken de provincies in nauw overleg met de gemeente en desgevallend ook met de betrokken rioolbeheerder en de betrokken polder/watering de klasserings- en herinschalingsvoorstellen in detail uit. De voorstellen worden daarna geformaliseerd door de betrokken besturen waarna ze op provinciaal niveau gebundeld worden en aan de VMM overgemaakt ter voorbereiding van de formele goedkeuringsprocedure. Na goedkeuring van de wijzigingen aan de wet onbevaarbare waterlopen worden de formele procedures voor hercategorisering opgestart. Noodzakelijke wijzigingen aan wetgeving: Om met dit plan van aanpak tot een effectieve hertekening van het waterlopenbeheer te komen, is een aanpassing van de wetgeving vereist. Met betrekking tot de herklasseringen tussen 1 ste, 2 de en 3 de categorie waterlopen en de klassering van nieuwe waterlopen heeft de Vlaamse regering, na advies van de MiNa-raad en de SERV, opnieuw haar principiële goedkeuring gegeven aan het voorontwerp van decreet dat de wet wijzigt over de onbevaarbare waterlopen van 28 december De wijzigingen omvatten de verruiming van de criteria voor de klassering van waterlopen, de mogelijkheid om waterlopen naar een hogere of lagere categorie over te brengen, het afschaffen van het openbaar onderzoek voor machtigingen en procedures tot wijziging van de categorisering van waterlopen, en

3 enkele wijzigingen in de terminologie. Over dit voorontwerp van decreet wordt het advies ingewonnen van de Raad van State. Om tot een volledige hertekening van de waterlopenkaart te komen bleek het ook noodzakelijk een statuut uit te voorzien voor het beheer van grachten van algemeen belang. Met betrekking tot de aanduiding van de light-statuut grachten (grachten belangrijk in de waterketen) heeft de Vlaamse Regering op vrijdag 11 oktober 2013, na advies van de MiNaraad, de SERV en de SALV, opnieuw haar principiële goedkeuring gegeven aan het voorontwerp van decreet met diverse bepalingen over leefmilieu en natuur. Het gaat om technische verbeteringen aan wetten en decreten rond leefmilieu en natuur zoals de aanpassing van de wet van 26 maart 1971 op de bescherming van de oppervlaktewateren tegen verontreiniging. In deze wet wordt een hoofdstuk Grachten toegevoegd dat toelaat dat de gemeenten het onderhoud van grachten kunnen overnemen van eigenaars en gebruikers. Ook zullen de gemeenten de mogelijkheid krijgen om een erfdienstbaarheidszone op te leggen van maximaal 3 meter voor een recht van doorgang. Over dit voorontwerp van decreet wordt het advies ingewonnen van de Raad van State. Het aanduiden van dit soort grachten zal een gemeentelijke bevoegdheid zijn. Provinciale vertaling van het plan van aanpak: In zitting van 17 januari 2013 nam de deputatie kennis van het plan van aanpak van Minister Schauvliege en van de mogelijke gevolgen hiervan voor het Provinciale Waterbeleid. De deputatie keurde onder andere naar aanleiding hiervan de reorganisatie van de dienst Integraal Waterbeleid goed. Op 20 februari 2013 organiseerden VMM, VVP, VVSG en VVPW 2 infosessies (Antwerpen en Herentals) rond de uitwerking van Doorbraak 63. In de periode maart - juli 2013 werden vervolgens alle gemeenten in de provincie Antwerpen door de dienst integraal waterbeleid bezocht. Op dit overleg kwamen volgende onderwerpen aan bod: 1. Herinschaling van de onbevaarbare waterlopen 2 e categorie (bevoegdheid provincie) en 3 e categorie (bevoegdheid gemeenten) 2. Punt van oorsprong vastleggen of verleggen in functie van het watersysteem 3. Oud geklasseerde waterlopen aanpakken: o Opwaarderen naar officiële waterloop o Behoud als niet geklasseerde gracht o Aanduiden als gracht belangrijk in de waterketen (het zogenaamde light-statuut ) 4. Niet geklasseerde waterlopen In een eerste fase worden nu de aanpassingen tussen 1e, 2e en 3e categorie waterlopen (zie punt 1) gebundeld. Hiervoor zal na de goedkeuring van het decreet tot wijziging van de wet van de onbevaarbare waterlopen een goedkeuring door de Vlaamse Regering nodig zijn. Omdat een wijziging in categorie van waterloop geen wijziging in erfdienstbaarheden met zich meebrengt, voorziet de gewijzigde wet geen openbaar onderzoek hieromtrent. Voor het verleggen van het punt van oorsprong (punt 2) en het administratief afschaffen/opwaarderen van de oud-geklasseerde waterlopen (punt 3) is wel een openbaar onderzoek noodzakelijk. Bovendien betreft dit een bevoegdheid van deputatie. Dit zal in een tweede fase uitgewerkt worden, in het voorjaar van 2014.

4 Voorliggend provincieraadsbesluit heeft dan ook enkel betrekking op deze eerste fase met herinschalingen binnen de categorieën van de onbevaarbare waterlopen. Resultaten plan van aanpak voor provincie Antwerpen: In de periode maart-juli werden alle gemeentes bezocht voor een overleg in het kader van D63. Zoals uit onderstaand overzicht blijkt, hebben de meeste gemeenten en polders en wateringen op het overleg met de provincie of nadien de wens geuit om hun waterlopen van 3 e categorie te herklasseren naar 2 de categorie en bijgevolg de bevoegdheid over deze waterlopen over te dragen aan de provincie, nl. 61 van de 70 gemeenten. In de gemeenten die de waterlopen van 3 e categorie niet wensen te herklasseren zijn wel steeds bestaande anomalieën weggewerkt door bv. het herklasseren van beperkte trajecten van 2 e categorie waterlopen naar 3 e categorie waterlopen. De gemeente Oud-Turnhout is de enige gemeente die opteert voor een gedeeltelijke herinschaling van 3 de naar 2 de categorie. Negen gemeenten (Baarle-Hertog, Lille, Retie, Ranst, Merksplas, Essen, Kalmthout, Balen en Willebroek) gaven op het overleg of later te kennen de waterlopen van 3e categorie niet over te dragen. Het is niet uitgesloten dat sommige van deze gemeenten alsnog opteren voor een overdracht in de verdere besluitvorming. De uiteindelijke beslissing wordt genomen in de gemeenteraad. De andere opties zoals de samenwerkingsovereenkomst tussen gemeenten en provincie en de uitbreiding van polders en wateringen binnen de deelbekkengrenzen (zie punt 2 Plan van aanpak) werden niet gekozen. Veertien gemeenten hebben ondertussen hun gemeenteraadsbeslissing genomen. Twee Polders hebben hun bestuursbeslissing genomen. De andere beslissingen staan volgens afspraak ten laatste in november geagendeerd.

5 Zoals voorgeschreven in het plan van aanpak van de Vlaamse regering, dient de provincie, van zodra alle gemeenteraadsbeslissingen ontvangen zijn, deze samen met de eigen raadsbeslissing aan de Vlaamse overheid te bezorgen met het oog op een goedkeuringstraject op Vlaams niveau. Indien de overdracht-intenties van de 61 gemeenten die voor een overdracht hebben gekozen worden bevestigd, houdt dit een stijging in van het aantal provinciale waterlopen met ongeveer 1180 km en dit omwille van een herklassering van 3e categorie waterlopen naar 2e categorie (zie eerste fase besproken onder paragraaf 3). Daarnaast zijn er met de VMM ook een aantal overdrachten tussen 1e en 2e categorie besproken. Hierbij zou 1,75 km van 2e naar 1e categorie worden overgedragen en 29 km van 1e naar 2e. Na de tweede fase komen daar nog een aantal nieuwe waterlopen van 2e categorie bij ten gevolge van een opwaardering van de niet- en oud geklasseerde waterlopen, naar schatting 197 km. In totaal zal het aantal waterlopen van 2e categorie dan ook tegen juni 2014 waarschijnlijk uitkomen op 2697 km, wat een stijging betekent van 106%. Op de kaarten zoals voorgedragen kan de huidige situatie vergeleken worden met de toekomstige, na voltrekking van beide fases. De verslagen en kaarten per gemeenten zijn op eenvoudige vraag verkrijgbaar bij de dienst Integraal Waterbeleid Aangezien op datum van opmaak van dit provincieraadsbesluit niet alle gemeenteraden een beslissing genomen hebben, is het mogelijk dat er nog kleine wijzigingen aan de voorgedragen kaart toekomstige waterlopenbeheer zullen gebeuren. Deze zullen gebundeld voorgelegd worden aan de deputatie. Om de timing die afgesproken is met minister Schauvliege niet in het gedrang te brengen, kan er niet gewacht worden op alle gemeenteraadsbeslissingen om dit dossier voor te leggen aan de provincieraad. Ter informatie wensen wij de raad ook op de hoogte te brengen van de evoluties hieromtrent in de andere provincies. In West-Vlaanderen dragen, op één na, alle gemeenten de 3de categorie waterlopen over aan de provincie, voor in totaal 1900 km. In Limburg is de overlegronde nog niet afgerond. De prognose is dat tussen de 70 en 90% van de gemeenten zullen instemmen met een herinschaling van de waterlopen. De afronding wordt verwacht eind november. In Oost-Vlaanderen zullen 68% van de gemeenten hun waterlopen aan de provincie (gedeeltelijk) overdragen. Belangrijk hierbij op te merken is dat de gemeenten hun waterlopen gelegen in poldergebied niet kunnen overdragen. Een aantal van deze gemeenten ligt volledig in poldergebied. In Vlaams-Brabant zullen 80 % van de gemeenten hun waterlopen overdragen. Dit betekent een toename van het aantal kilometer waterlopen met 50%. Verder verloop: Zoals opgenomen in het plan van aanpak ziet de verdere procedure er als volgt uit: - september november 2013: formalisering voorstellen door gemeenteraden en provincieraad - november 2013: overmaken beslissingen door provincie aan VMM - november december 2013: besluitvorming Vlaams niveau m.b.t. herklasseringen tussen 1e-2e en 3e categorie waterlopen - december maart 2014: besluitvorming deputatie m.b.t. afschaffingen & klasseringen van oud en niet geklasseerde waterlopen tweede fase en organisatie openbaar onderzoek hierover

6 - juni - juli 2014: implementatie nieuwe waterlopenkaart Om het beheer van de nieuwe 2de categorie waterlopen te continueren is de nodige kennisoverdracht van gemeente naar provincie gewenst. Daarom wordt een samenwerkingsovereenkomst tussen elke gemeente en de provincie afgesloten. Eén van de afspraken is dat de dienst Integraal Waterbeleid jaarlijks samen met de gemeenten en waar van toepassing - de betrokken polders en wateringen een beheeroverleg organiseert. De eerste twee overlegmomenten zijn ondertussen gebeurd met Aartselaar en Borsbeek. Ook met de gemeenten waar er geen herinschaling is, kan een samenwerkingsovereenkomst worden afgesloten en zal jaarlijks een beheeroverleg over de 2de categorie-waterlopen worden gehouden. Dit verslag werd door de deputatie goedgekeurd op 7 november 2013 De provincieraad van Antwerpen, Gelet op artikel 42 2 van het provinciedecreet; Op voorstel van de deputatie; BESLUIT: Enig artikel: Principiële goedkeuring wordt verleend aan de voorgedragen kaart toekomstig waterlopenbeheer na D63 in de provincie Antwerpen. Gunstig advies wordt gegeven aan de herinschaling van de onbevaarbare waterlopen in uitvoering van D63.