kalender Jaaroverzicht 2012 Natuur en Milieufederatie Groningen

Transcriptie

1 kalender Jaaroverzicht 2012 Natuur en Milieufederatie Groningen

2 Van de voorzitter Door de Natuur en Milieufederatie Groningen is de laatste jaren veel aandacht besteed aan samenwerking met andere maatschappelijke groepen. Dat is nodig en dat willen we ook. Het is onmogelijk om in ons eentje en daarmee bedoel ik de federatie als geheel, met aangesloten groepen te bepalen wat er gebeurt in de steden en dorpen, op de akkers en meren, of in het kustgebied. Samen werken we aan een toekomst van de provincie waarin economische en sociale ontwikkelingen niet ten koste gaan van natuur- en milieukwaliteit, Ook de samenwerking in onze eigen sector vraagt al enige tijd de aandacht. De natuur- en milieubeweging krijgt veel minder subsidie en sommige andere inkomsten lopen eveneens terug. Het is onvermijdelijk dat er nog meer afgestemd en gedeeld wordt. Bij het beheer van en verantwoordelijkheid voor het landelijk en niet-landelijk gebied, bij studie en educatie, bij samenwerking met anderen en bij lobby en verzet. En hier geldt hetzelfde: er zijn voortrekkers die bewegen. De grote landelijke terreinbeheerders zoeken samenwerking met met landbouworganisaties, industriële partijen en burgerinitiatieven. Soms steken we vensverzamelende organisaties, zoals vogel- organisaties voor landschapsbeheer. Gege- Werk samen aan behoorlijk onze nek uit. Natuurlijk moet het wel iets opleveren. De een mooi en toekomstgericht en vlinder clubs, werken al nauw samen. En weer zeg ik: samenwerking heeft alleen zin als het iets oplevert: een krachtig in de regio berichten over broedvogels in het agrarisch herkenbaar geluid. gebied en de toestand van de Eems-Dollard Groningen. zijn aanhoudend somber. Toegegeven, zonder onze inspanningen was het misschien erger. Maar we willen verbetering, niet alleen een pas op de plaats en zeker geen achteruitgang. Voortrekkers in de agrarische wereld en het bedrijfsleven maken de draai al. Maatschappelijk verantwoord ondernemen, duurzame productie en biologisch voedsel, het zijn allemaal manieren om onze wijze van produceren beter op een En dan zijn er de overheden. Daar zou meer samenwerking gewenst zijn. Iedereen is voor goede afstemming. Maar iedereen weet ook dat betrokkenheid van burgers bij de omgeving meer kans krijgt als de bestuurslaag daarbij past. Ik heb tot nu toe niet één keer het woord fusie laten vallen, en dat doe ik dus ook nu niet. Maar we staan voor de Groningse omgeving, in al haar facetten. bestendige toekomst af te stemmen. Maar een stapje harder zou wel mogen. Vanzelfsprekend ieder vanuit zijn eigen rol en verantwoordelijkheid. Henny van der Windt Voorzitter Natuur en Milieufederatie Groningen afbeelding voorblad: libel paardenbijter

3 Beste lezer, Voor u ligt het jaaroverzicht 2012 van de Natuur en Milieufederatie Groningen. Deze keer in de vorm van een bureaukalender. Op de achterzijde van elke maand vindt u een verslag van een activiteit, ontwikkeling of project, verdeeld over al onze beleidsvelden. De verhalen gaan dus over natuur, milieu, landschap, energie, klimaat en verduurzaming van de industrie. Natuurlijk biedt het overzicht slechts een greep uit onze activiteiten. We hebben een druk jaar achter de rug, en we zijn trots op de mooie dingen die we - samen met onze aangesloten organisaties en andere partners -, hebben bereikt voor natuur, milieu en landschap in de provincie Groningen. afbeelding: wilde bij zwartbronzen zandbij In 2013 bestaat de Natuur en Milieufederatie Groningen 40 jaar. Dat laten we uiteraard niet ongemerkt voorbijgaan! Op het programma staan diverse activiteiten voor onze aangesloten organisaties en achterban. Deze kalender is meteen al de eerste jubileumactie! Een cadeautje voor u als relatie en volger van onze activiteiten. Of voor u als samenwerkingspartner van de Natuur en Milieufederatie. Of omdat uw organisatie bij ons is aangesloten. We betrekken u graag nog meer bij ons werk: op de achterbladen van de kalender staan diverse verwijzingen naar websites die u kunt bekijken, accounts die u kunt volgen, netwerken waarbij u zich kunt aanmelden of nieuwsbrieven waarop u zich kunt abonneren. Neem eens een kijkje en doe mee!

4 januari wk ma di wo do vr za zo Samen voor een mooi en duurzaam Groningen, al veertig jaar!

5 Veertig jaar later In 2013 vieren we als Natuur en Milieufederatie Groningen ons veertigjarig bestaan. Als organisatie maakten we een hele ontwikkeling door. Hieronder een woord van voorzitter Henny van der Windt over veertig jaar (Natuur en) Milieufederatie. afbeelding: hondsroos In 1973 werd de Milieufederatie Groningen opgericht. Het was een van de vele milieufederaties die het licht zag, nadat omstreeks 1970 duidelijk was geworden dat het met het milieu in Nederland niet goed ging en dat velen daarvoor in actie wilden komen. Naast landelijke organisaties ontstonden vele, vele lokale organisaties. Om lokale en landelijke activiteiten op elkaar af te stemmen en de provinciale initiatieven te bundelen, werden provinciale milieufederaties opgericht. Het zou te ver voeren om deze indrukwekkende geschiedenis langs te lopen. Wel is duidelijk dat de federatie een belangrijke, soms cruciale rol heeft gespeeld bij een aantal natuuren milieuthema s. De federatie heeft veel initiatieven genomen als het gaat om de bescherming van het Groninger landschap: het Zuidelijk Westerkwartier, Middag- Humsterland, Westerwolde, het Oldambt en meer. Telkens wilden we de karakteristieke elementen een blijvende plek geven in het landschap. Grootschalige intensieve veehouderij hoort daar niet bij. Gedurende de discussies over de energievoorziening speelde onze federatie vaak de eerste viool. Bij de acties rond de opslag van radioactief afval en de vestiging van een kerncentrale in de Eemshaven leverden we kennis aan, ondersteunden we procedures en legden we verbanden tussen verontruste burgers. Tegenwoordig besteden we veel aandacht aan energiebesparing en alternatieve energiebronnen. Al is het accent het laatste decennium wat in die richting verschoven, de federatie heeft altijd opengestaan voor dialoog met anderen. Overleg met vooruitstrevende boeren in het Zuidelijk Westerkwartier leidde dertig jaar geleden al tot creatieve vormen van agrarisch natuurbeheer. Overleg met vissers stond ruim tien jaar geleden aan de wieg van het plan Van Veen tot Zee voor een groene rivier van de Drentse veen- en zandgronden naar het Waddengebied. Recente plannen voor de zogenaamde Eetbare Stad en een gezond Eems-Dollardestuarium, waarin samengewerkt is met diverse overheden, passen naadloos in dit rijtje. Er zijn nieuwe partners en het activiteitenpalet is verbreed. We zijn een gerespecteerde partner in overleggen met bijvoorbeeld Groningen Seaports. Als bedrijven over de schreef gaan zoals North Refinery in Delfzijl, vinden ze ons echter op hun weg. Het respect voor ons berust immers op drie pijlers: onze kunde en kennis, onze genegenheid tot samenwerking, en onze kritische houding. Al 40 jaar lang. Henny van der Windt Voorzitter Natuur en Milieufederatie Groningen Tegenwoordig besteden we veel aandacht aan energiebesparing en alternatieve energiebronnen

6 februari wk ma di wo do vr za zo Samen duurzaam aan de top!

7 Clean Campagne Clean Campagne De Clean Campagne wil bedrijven aanzetten tot handelen om zo een win-winsituatie te creëren: besparing door het gebruik van groene technologieën én free publicity bij een of meerdere noordelijke topsportclubs. Sporters en ondernemers hebben veel gemeen: zij kennen het spel van winnen en verliezen, zijn ambitieus en gedreven en weten wat het is om door te zetten als het even tegenzit. Samenwerken, combinaties maken en elkaar de bal toespelen is in het bedrijfsleven net zo belangrijk als in de sport. Voordelen voor bedrijven Met deze overeenkomsten als achtergrond wil Clean samenwerking tussen het MKB en de topclubs bewerkstelligen: hoe meer de ondernemer bespaart, hoe meer aandacht zijn bedrijf krijgt bij de topclubs. Dit kan variëren van naamsvermelding op de shirts van spelers tot een interview in In 2012 heeft de Natuur en Milieufederatie Groningen op het gebied van Klimaat en Energie haar positie in de provincie verder verstevigd. We geven mede invulling aan het beleid van de provincie Groningen om CO 2 -uitstoot te verminderen en energietransitie in gang te zetten. Energiebesparing is een van de belangrijkste manieren om CO 2 -uitstoot te verlagen. Met diverse projecten proberen we daarom energiebesparing te bevorderen. Een van die projecten is de Clean Campagne, die eind 2012 van start is gegaan. een clubblad. Daarnaast zorgen duurzame aanpassingen bij ondernemers ook nog eens voor een lagere energierekening. Dubbele winst dus voor de ondernemer! De Clean Campagne valt onder het uitvoeringsprogramma van Energy Valley Topclub en MKB Green Deal en wordt medegefinancierd door het Energie Convenant Groningen, Gemeente en Provincie Groningen. Carlien Hoedemaker-Bos, beleidsmedewerker Klimaat en Energie bij de NMG, is projectleider: In 2012 is heel hard gewerkt aan de voorbereidingen van de campagne door alle partners.tijdens de kick-off op 26 november hebben al meer dan 25 bedrijven zich gemeld. Uiteraard hopen we dat in 2013 nog veel meer ondernemers uit het MKB zich aansluiten en Clean worden! Inspiratie, competitie en duurzaamheid De Clean Campagne richt zich niet alleen op de 1500 businesspartners van de vier grote sportclubs, maar daagt alle Groningse bedrijven uit om mee te doen. De deelnemende bedrijven aan Clean krijgen een eigen digitale community. Op die manier kunnen ondernemers ook onderling hun groene diensten en producten aanbieden. Zoals een winnende topclub sporters inspireert, zo hoopt Clean met zijn deelnemende bedrijven het MKB te inspireren om voor duurzaamheid te kiezen. Daarnaast is er net als bij sport sprake van competitie: er wordt gekeken welke ondernemer het hoogst scoort op het gebied van energiebesparing. Deze ondernemer wordt ook het beste beloond. Bovendien moet Clean Campagne nieuwe groene business opleveren, doordat deelnemende bedrijven gestimuleerd worden groene producten en diensten op te nemen binnen het totale dienst- of productportfolio. afbeelding: vlinder heideblauwtje Ook Clean worden? Of bekijken wie er al Clean zijn? Kijk op

8 maart wk ma di wo do vr za zo Sla om voor bijvriendelijke tips

9 Groningen Zoemt Doel van Groningen Zoemt was om Stadjers te informeren over het belang van wilde bijen en honingbijen, maar vooral ook om duidelijk te maken hoe mensen deze nuttige dieren kunnen helpen. Dat is namelijk helemaal niet moeilijk: gebruik geen gif in de tuin, plant bijvriendelijke planten en zorg voor nestgelegenheid in de vorm van een bijenhotel of een open stukje zand in je tuin. Bijvriendelijke activiteiten Op de eerste dag van de lente ging de campagne van start met een spetterende openingsactie op de Groningse Vismarkt. De opening trok de aandacht van de regionale pers en zorgde daarmee meteen voor veel aandacht voor de bijen. Ook organiseerden we de Bijvriendelijke Tuindagen in Tuinland Groningen. We informeerden honderden bezoekers over bijvriendelijk tuinieren en deelden meer dan 2500 bijvriendelijke plantenkalenders uit. Daarnaast waren er het hele jaar 2012 was het Jaar van de Bij. Overal in Nederland vroegen natuurorganisaties aandacht voor de leefomstandigheden van de bij en de hoge bijensterfte. Bijen zorgen voor bestuiving van veel gewassen en wilde planten, en zijn dus heel belangrijk! Daarom ontwikkelde de Natuur en Milieufederatie Groningen de campagne Groningen Zoemt, in samenwerking met de gemeente Groningen. door allerlei activiteiten. Met lezingen, excursies, bijentuinen op 22 scholen, twee bioscoopfilms en presentaties op markten hebben we, samen met de imkerverenigingen, de KNNV en andere Groningse natuurorganisaties, gedurende het hele jaar heel veel aandacht voor de bijen gecreëerd. Symposium Een groep die erg veel voor bijen kan betekenen zijn de groenbeheerders. Daarom organiseerden we op 22 november 2012 het symposium Groenbeheer met oog voor bijen. 150 geïnteresseerden uit de drie noordelijke provincies namen in het Gasuniegebouw kennis van oorzaken van bijensterfte en van praktische mogelijkheden om groen bijvriendelijk te beheren. Frank Broersma van de Bijenhoudersvereniging Groningen: Onze vereniging is al lang aangesloten bij de NMG. Door Groningen Zoemt werkten we dit jaar voor het eerst echt actief samen. Het leuke van de campagne vond ik dat het de NMG gelukt is het positief aan te pakken. Op allerlei manieren zijn Groningers op de hoogte gesteld hoe zij de leefomstandigheden van de bij kunnen verbeteren. Ook hielp de NMG ons met het schrijven en verspreiden van persberichten, waardoor we bijvoorbeeld veel meer publiek hebben gehad op onze Open Imkerij Dag en aandacht in de regionale pers. Op onze beurt gaven wij de NMG informatie over de imkerij, de toestand van onze honingbijen en gaven we toelichting op bijeenkomsten en natuurlijk op het bijensymposium. Ook is er een handige bijvriendelijke bloemenen plantenkalender verspreid onder een breed publiek. Mede door de campagne en het symposium zien we dat steeds meer mensen beseffen dat we écht iets moeten veranderen, willen we de hoge bijensterfte aanpakken. afbeelding: zwartbronzen zandbij op mahonia Dit jaar staan niet één, maar wel vier diersoorten centraal in de campagne Vier de Tuin! Nieuwsgierig? Kijk op

10 april wk ma di wo do vr za zo We stimuleren lokale duurzame energie-initiatieven in hun ontwikkeling

11 Lokale Energie, Voorwaarts! In de afgelopen jaren is veel gebeurd op het gebied van lokale duurzame energie. Steeds meer mensen willen onafhankelijk zijn van het reguliere aanbod aan energie of willen graag bijdragen aan een duurzamere samenleving. In de provincie Groningen bestaat een actieve beweging van burgers die het initiatief nemen om aan de slag te gaan met lokale energie. Om die beweging te ondersteunen is de Natuur en Milieufederatie Groningen, in samenwerking met de Friese Milieufederatie, het project Lokale Energie Voorwaarts gestart. afbeelding: grasklokje In 2011 inventariseerden we welke initiatieven er in de provincie Groningen waren en hielden we de startbijeenkomst. In 2012 hebben we diverse bijeenkomsten en workshops georganiseerd voor de lokale energie-initiatieven, over zonneenergie, financiën, ledenwerving, efficiënt communiceren en het binden en enthousiasmeren van groepen. Ook werden we regelmatig uitgenodigd door initiatiefnemers om een bijdrage te leveren aan allerlei soorten bijeenkomsten. Routekaart en Servicepunt Om groepen te kunnen ondersteunen hebben we met de Friese Milieufederatie een routekaart gemaakt, gebaseerd op het concept van Grunneger Power. De kaart geeft de mogelijke fases weer die lokale duurzame energie-initiatieven kunnen doorlopen als zij de ambitie hebben een lokaal duurzaam energiebedrijf te worden. Daarnaast lanceerden we Op de website staat informatie over diverse initiatieven en organisaties die zich bezighouden met duurzame energie(opwekking). Initiatieven en organisaties kunnen zich op de site letterlijk op de kaart zetten! Ook hebben we een servicepunt opgericht waar initiatiefnemers vragen kunnen stellen en ondersteuning kunnen krijgen. In 2013 wordt het servicepunt feestelijk gelanceerd. Onze grootste activiteit in 2012 was de Conferentie Lokale Energie Voorwaarts. Voor het eerst konden initiatiefnemers van lokale duurzame energie, bedrijven, kennisinstellingen en overheden in Noord-Nederland elkaar ontmoeten. Ruim 130 deelnemers waren aanwezig om te netwerken en kennis op te doen. Kennis moet je delen In het tweede deel van 2012 hebben we het project in samenwerking met Grunneger Power en de Friese Milieufederatie voortgezet. We hebben een wiki-pagina geschreven die gebaseerd is op de routekaart. De wiki staat vol met tips en handvatten voor het opstarten van een lokaal duurzaam energiebedrijf. Peter Breithaupt, directeur van Lokaal Duurzaam Energiebedrijf Grunneger Power: Als je in de wereld van de energie echte duurzaamheid wilt bereiken, dan is het nodig dat je plannen ecologisch, maar ook economisch kloppen. En dat ze sociaal gedragen worden. Met een lokale aanpak kom je daarin verder dan met welke aanpak dan ook. Daarom ben ik het eens met de slogan: Lokale Energie Voorwaarts. Lokaal duurzaam energie opwekken en werkgelegenheid creëren. Dat is de toekomst. Niet iedereen kan zomaar een energiebedrijf opzetten, maar wel iedereen kan bedenken wat hij zelf kan doen om deze positieve ontwikkeling te steunen. Wij staan open voor samenwerking met andere lokale initiatieven en we willen onze kennis graag delen. Kijk eens op en

12 mei wk ma di wo do vr za zo Het Groenmanifest dient als basis voor samenwerking op de lange termijn

13 Natuur en Landschap De Natuur en Milieufederatie Groningen zet zich in voor een rijke natuur, een mooi landschap en schoon water. Belangrijke waarden voor een prettige, gezonde en groene leefomgeving. In 2012 dreigden een aantal ontwikkelingen een stevige impact te hebben op de kwaliteit van natuur en landschap in onze provincie. Een selectie uit de vele beleidsonderwerpen waar we ons dit jaar mee bezighielden: afbeelding: bijenorchis Signalen De NMG bewaakt de belangen van natuur en landschap bij ontwikkelingen in de provincie. In samenspraak met onze achterban dachten we mee, maar gaven we ook kritiek op bijvoorbeeld de plannen voor windenergie op land en de megastal in Vlagtwedde. Overheden, burgers en aangesloten organisaties verzochten ons om commentaar, hulp en advies over een breed scala aan onderwerpen, van de bijenproblematiek tot behoud van een kerkpad of een karakteristiek landschapselement zoals een pingoruïne. Coördinatie In actuele dossiers zoals het Eems-Dollardestuarium, windenergie op land en bezuinigingen op natuur- en landschapsbeleid, fungeert de NMG als spreekbuis en verbindend element voor de natuur- en milieubeweging. Als spin in het web proberen we te zorgen voor één krachtige boodschap. We organiseren gezamenlijk overleg voor afstemming van standpunten. In deze rol namen we in 2012 deel aan overleg met het Ministerie van Infrastructuur en Milieu (I&M), het Ministerie van Economie, Landbouw en Innovatie (EL&I, nu EZ), Rijkswaterstaat, LTO-Noord, Boer en Natuur en Dienst Landelijk Gebied (DLG), alsook met de Provincie Groningen en Statenleden. Door intensieve discussies en constructieve gesprekken rond dossiers als windenergie op land, het Groenmanifest, verduurzaming van de landbouw en het Eems- Dollardestuarium, konden deze thema s in gezonde samenspraak behandeld worden. Bezuinigingen op natuur- en landschapsbeleid Het vorige kabinet wilde fors bezuinigen op natuur- en landschapsbeleid door te korten op de budgetten voor realisatie van de Ecologische Hoofdstructuur (EHS). In 2011 stelden we daartoe, met landbouw- en natuurorganisaties, al een gezamenlijke visie op over de toekomstige natuur- en plattelandsontwikkeling in Groningen: het Groenmanifest. Op de korte termijn diende het Groenmanifest als input voor onderhandelingen over het decentralisatieakkoord tussen Rijk en IPO, daarnaast dient het als basis van samenwerking tussen de verschillende partijen op de lange termijn. Ook nu het nieuwe kabinet bezuinigingen ten dele lijkt terug te draaien, zien de manifestpartners het Groenmanifest als een goed afgewogen basis voor een robuuste en kwalitatief goede natuur en levendig platteland. In 2012 besloot de Provincie Groningen het manifest te omarmen als uitgangspunt voor haar beleid voor het landelijk gebied. De NMG coördineerde hiervoor de inbreng van de manifestpartners richting Provincie. Die stelde bovendien 9 miljoen euro beschikbaar voor aanschaf en inrichting van nieuwe natuurgebieden. Ondanks deze belangrijke stap van de Provincie bleven zorgen bestaan over de financiële tekorten voor beheer, behoud en inrichting van natuur en landschap. Naast het verwoorden van deze zorgen richting Gedeputeerde en Provinciale Staten, is met de partners ook gezocht naar alternatieve bronnen van financiering voor de toekomst. Op de hoogte blijven? Meld je aan voor onze nieuwsbrief L!cht op Groen. Kijk op

14 juni wk ma di wo do vr za zo Windenergie op land is mogelijk met respect voor natuur en landschap

15 Windenergie op Land Door de klimaatverandering en het energievraagstuk groeit de noodzaak om over te stappen op duurzame vormen van energie. De energievoorziening zal in toenemende mate overgaan van het delven van fossiele brandstoffen naar de bovengrondse productie van energie. Duurzame bronnen zoals wind- en zonne-energie en biomassa hebben door hun ruimtelijk beslag een aanzienlijke invloed op natuur en landschap. De Natuur en Milieufederatie Groningen staat midden in deze discussie. We zijn werkzaam op de thema s milieu en klimaat alsook op de thema s natuur en landschap. afbeelding: groot populierenhaantje Hoewel we al jaren bezig zijn met alle aspecten van het maatschappelijk debat over windenergie op land, kwam in 2012 de discussie opnieuw in een stroomversnelling. Dit werd veroorzaakt door een nogal ondoordachte verandering van regelgeving bij de Rijksoverheid. Om de realisatie van grote windparken een impuls te geven, besloot het kabinet om windparken van 100 MW of groter onder de Crisis- en Herstelwet te laten vallen. Dit had tot gevolg dat de Rijkscoördinatieregeling (RCR) van toepassing was op de ontwikkeling van grote windparken, waarmee vrijwel alle spelregels voor ruimtelijke ordening vervielen. Er ontbrak een ruimtelijk afwegingskader waarin belangen van natuur, landschap en omwonenden bij de locatiekeuze van windmolens meewogen. Door de RCR open te stellen zonder dat daaraan een structuurvisie of afwegingskader ten grondslag lag, zette het Rijk de projectontwikkelaars aan het stuur en zichzelf buitenspel. De plannen voor grote windparken schoten vervolgens als paddenstoelen uit de grond, waarvan een groot deel langs de kust van de Eems-Dollard en de Wadden. We hebben in deze discussie bij het Rijk en projectontwikkelaars aan de bel getrokken, om onze zorgen te uiten over de negatieve effecten van deze grootschalige projecten. Niet alleen de bescherming van natuur- en landschapswaarden was in het geding, maar ook het draagvlak onder inwoners van Groningen voor windenergie op land. Dat deze zorgen ook sterk leven bij onze achterban bleek wel uit de hoge opkomst en de discussie tijdens de avond Ruimtelijke Ordening die we hierover organiseerden. Door ingezonden opinieartikelen in regionale en landelijke dagbladen, discussies met Rijk, provinciaal bestuur, projectontwikkelaars en achterban, en brieven richting Tweede kamer heeft de NMG het standpunt van de natuur- en milieubeweging verwoord. Voor het zomerreces gaf de Tweede kamer gehoor aan onze oproep om pas op de plaats te maken met de plannen voor grootschalige windparken via de RCR, totdat er een evenwichtig en breed gedragen ruimtelijk afwegingskader is dat leidend moet zijn in de afweging voor locatiekeuze. Dit dient vorm te krijgen in de nieuwe structuurvisie Wind op Land, die het Rijk met spoed af moet maken. Vanuit de NMG richten we ons op de bescherming van de Groningse natuur- en landschapswaarden in deze structuurvisie. Daarnaast dringen we er bij projectontwikkelaars en de Provincie op aan windenergie op land te realiseren met respect voor natuur, landschap en leefomgeving. Meedenken met over ruimtelijke ordening? Meld je aan voor het Netwerk RO:

16 juli wk ma di wo do vr za zo Op 5 juli 1973 werd Stichting Milieufederatie Groningen opgericht. Dit jaar vieren we ons veertigjarig jubileum!

17 Ruimtelijke ontwikkelingen in het Eems-Dollardgebied Op het gebied van ruimtelijke ontwikkelingen lag in 2012 de focus bij de Natuur en Milieufederatie Groningen op het Eems-Dollardgebied. Het gaat met de natuur in dit estuarium erg slecht en er zijn veel ontwikkelingen in het gebied die de natuur verder kunnen aantasten. Zo ontwikkelt de gemeente Delfzijl een nieuw bestemmingsplan voor industriegebied Oosterhorn, zijn er plannen voor glastuinbouw, vaargeulverdieping en maken we ons zorgen over de uitstoot van stikstof en CO 2 in de provincie. afbeelding: gewone tuinslak Uit het Milieueffectrapport (MER) blijkt dat de verdere ontwikkeling van industriegebied Oosterhorn gepaard zal gaan met een toename van vervuiling van water en lucht en een toename van geur- en geluidshinder. We hebben er de afgelopen jaren op aangedrongen om in het bestemmingsplan regels op te nemen die voorkomen dat nieuwe industrie een extra aanslag op natuur en milieu betekent. De Commissie voor de MER is met ons van oordeel dat de MER niet voldoet: natuur- en milieubelangen moeten beter beschermd worden. Het lijkt erop dat de gemeente Delfzijl opnieuw zal moeten nadenken over het bestemmingsplan en de effecten van industrie in het gebied. Glastuinbouw Al jaren is de gemeente Eemsmond van plan om een glastuinbouwgebied te ontwikkelen naast de Eemshaven. De gemeente ziet vooral voordelen: werkgelegenheid en het gebruiken van restwarmte en CO2 in de kassen. Maar het leveren van restwarmte en CO2 vraagt grote investeringen, terwijl de werkgelegenheid in de glastuinbouw door automatisering sterk terugloopt. Daarbij komt dat er geen enkel signaal is dat glastuinbouwbedrijven zich willen vestigen in dit gebied. Het plan wordt wel erg rooskleurig voorgesteld, maar desondanks heeft de gemeente het bestemmingsplan voor de glastuinbouw vastgesteld. Ons belangrijkste bezwaar tegen de kassen is de grote lichtuitstoot aan de rand van de Waddenzee: verstorend voor trek- en waddenvogels en een ramp voor de zes soorten vleermuizen die nu nog in het gebied voorkomen. Tevens verstoort zo n lichtvlek aan de hemel tot op grote afstand de weidsheid van de Waddenzee en is lichtuitstoot hinderlijk voor bewoners van het gebied. We dringen daarom bij de Provincie Groningen en de gemeente aan op een alternatief plan met meer perspectief en minder nadelen, waarbij restwarmte en CO2 ook nuttig kunnen worden hergebruikt. De uitstoot naar de lucht van stikstof door landbouw en industrie heeft schadelijke gevolgen voor beschermde natuurgebieden, zelfs op grote afstand. Daarom willen we dat de uitstoot van stikstof wordt teruggedrongen. De nieuwe ontwerpbestemmingsplannen voor het buitengebied van de gemeenten Oldambt en Delfzijl maken een verdere toename van de stikstofuitstoot mogelijk. Daarnaast wil de gemeente Oldambt zo veel mogelijk ruimte geven voor uitbreiding van intensieve veehouderijen. De NMG blijft zich hier als spreekbuis van de Groningse natuur- en milieubeweging tegen verzetten. Snel ons nieuws ontvangen? Volg ons op

18 augustus wk ma di wo do vr za zo De mogelijkheden zijn legio met eten uit je regio

19 Gemeente Groningen Al jaren werkt de Natuur en Milieufederatie Groningen samen met de gemeente Groningen aan een groene en gezonde stad. We dragen met projecten en campagnes bij aan de uitvoering van het doelsoortenbeleid en de stadsecologie. We bundelen daarbij de inbreng van de groene groepen uit de stad en dragen daarmee bij aan een goed groenbeleid van de gemeente Groningen. afbeelding: parnassia Stadsecologie Gemeente Groningen De NMG coördineert een stevig netwerk van groene groepen in de stad. We leveren kennis en informatie, zorgen voor gezamenlijke reacties en ondersteunen waar nodig de activiteiten van de groepen. Met elkaar en in samenwerking met de gemeente, hebben we veel aandacht geschonken aan het voormalige Suikerunieterrein. Met een excursie hebben we de raadsleden de bijzondere natuurwaarden van het terrein laten zien. Om aandacht te vragen voor goed beheer, hebben we met de groene groepen van de stad tijdens de Natuurwerkdag onderhoud gepleegd in een deel van het gebied. De IJsvogel In 2011 was de ijsvogel aandachtssoort voor Gemeente en NMG. Maar ook in 2012 is aandacht besteed aan de leefomstandigheden van dit beestje. Zo openden we in april, met wethouder en waterschapsbestuurders een ijsvogelwand. Leerlingen van een nabije basisschool beplantten de rand van de wand vol enthousiasme met struiken en bloemen. Eetbare Stad 2012 was het vierde jaar van activiteiten rond het project Eetbare Stad. Met de gemeente Groningen promoten we de participatie van Stadjers in het openbaar groen met het oog op lokale voedselproductie en natuureducatie, maar ook om betrokkenheid bij de omgeving en sociale contacten te stimuleren. Ook in 2012 zijn weer fantastische buurtmoestuinen, boomgaarden en vierkantemetertuinen ontstaan. Om nog meer Stadjers te inspireren hebben we de Eetbare Stadkaart gemaakt: een digitale kaart met beschrijvingen en foto s van de projecten. Daarnaast hebben we mensen enthousiast proberen te maken met presentaties, lezingen, excursies en een nieuwe flyer. Onze nieuwsbrief heeft er dit jaar veel nieuwe lezers bij gekregen en bereikt nu 400 Groningers. Stadsecoloog Wout Veldstra van de Gemeente Groningen: Dankzij de NMG is Eetbare Stad al vier jaar een succes in Groningen! Promotie duurzame regionale voedselvoorziening Een duurzame en eerlijke lokale voedselproductie en -consumptie heeft positieve effecten op natuur en milieu, op natuurbeleving en op de regionale economie. Bovendien biedt het een alternatief voor verdere intensivering en schaalvergroting in de landbouw. Daarom promoot de NMG duurzaam ontwikkeld regionaal voedsel. In samenwerking met de Regio Groningen-Assen hebben we de Regionale Smakenkaart ontwikkeld onder de slogan de mogelijkheden zijn legio met eten uit je regio. De Smakenkaart is een digitale kaart voor de provincies Groningen en Drenthe waarop producenten en verkoopplekken van regionale, ambachtelijke producten vermeld staan. Hiermee kunnen zowel particulieren als bedrijven deze producten gemakkelijk vinden en producenten benaderen voor structurele leveringscontracten. &

20 september wk ma di wo do vr za zo Deze overeenkomst is grote winst voor het estuarium

21 Eemshaven en Eems-Dollard De bedrijfsterreinen in de Eems-Dollardregio bieden de mogelijkheid voor de vestiging van grootschalige chemische industrie. Vooralsnog is de industrie er grotendeels afhankelijk van fossiele energiebronnen, met forse uitstoot van afvalstoffen naar lucht en water. De afgelopen jaren is hier sprake van een enorme groei van de bedrijvigheid. De Natuur en Milieufederatie Groningen vindt dat deze economische ontwikkelingen op een zo duurzaam mogelijke manier vorm moeten krijgen. Verbetering van de milieukwaliteit en herstel van het Eems-Dollardestuarium zijn daarbij de belangrijkste uitgangspunten. afbeelding: gewone pad Ecologie en Economie in Balans Daarom hebben we in 2012 zeer actief deelgenomen aan het project Ecologie en Economie in Balans. Met Provincie en bedrijfsleven streven we naar een toetsingskader voor de vergunningen van nieuwe en bestaande bedrijven in de Eems-Dollardregio. Daarmee worden de belangen van natuur, landschap en milieu veiliggesteld en kan vooraf zekerheid worden gegeven over de vestigingscondities en de proceduretijd. In oktober 2012 is door alle stakeholders in Noord-Nederland de Intentieverklaring Ecologie en Economie in Balans ondertekend. Hiermee onderstrepen alle betrokken partijen deze doelstelling en is door allen toegezegd om in 2013 gezamenlijk te werken aan het concretiseren van deze ambitie. De NMG is trots dat er na ruim twee jaar hard werken een verklaring is die door twintig partijen is getekend en die voldoende elementen bevat om te komen tot een duurzame Eems-Dollardregio. Directeur Siegbert van der Velde van de Natuur en Milieufederatie Groningen: Voor het eerst hebben alle overheden die actief zijn in het gebied, inclusief de rijksoverheid, zich achter de ambitie geschaard voor een duurzame economische ontwikkeling en natuurherstel in de Eems-Dollardregio. Dat is grote winst. Daarmee is voor het eerst, na decennia van strijd, een krachtige basis gevormd om daadwerkelijk aan verbeteringen te werken. Eems-Dollard Natuurlijk! In 2010 nam de Natuur en Milieufederatie al het initiatief om de Duitse en Nederlandse natuur- en milieusector rond de Eems-Dollard samen aan tafel te brengen en gezamenlijk lobby te voeren richting de Duitse en Nederlandse overheden. In 2012 vond voor het eerst overleg plaats tussen de directeuren van de betreffende organisaties. Tijdens die eerste bijeenkomst werd onder andere besloten om gezamenlijk in gesprek te gaan met een aantal bedrijven die voor hun bedrijfsvoering afhankelijk zijn van de havens aan het estuarium. Daarbij willen we aangeven dat zolang het estuarium in een slechte staat verkeert, ondernemen zijn grenzen kent. Vergelijkbaar met het Nederlandse traject van Ecologie en Economie in Balans willen we ook grensoverschrijdend samen met het bedrijfsleven bezien wat nodig is om de ecologische toestand van het estuarium te herstellen. Daarnaast wordt hard gewerkt aan een agenda van maatregelen die een bijdrage leveren aan de verbetering van het estuarium. Voor het eerst is een krachtige basis gevormd om daadwerkelijk aan verbeteringen te werken

22 oktober wk ma di wo do vr za zo In de herfst is het weer tijd voor de Nacht van de Nacht!

23 Nacht van de Nacht Groningen mag zich rekenen tot de donkerste provincies van Nederland. De donkere nachten worden door de inwoners van Groningen erg gewaardeerd. Met de campagne Nacht van de Nacht vraagt de Natuur en Milieufederatie Groningen, samen met de andere natuur- en milieufederaties en Stichting Natuur en Milieu, ieder jaar aandacht voor behoud van de duisternis. afbeelding: esdoorn Nacht van de Nacht 2012 In 2012 stond de schoonheid van het donker centraal. Er was een landelijke gedichtenwedstrijd die prachtige resultaten opleverde, en natuurlijk waren er weer tal van activiteiten overal in het land. In de provincie Groningen stonden 16 activiteiten op het programma. Deelnemers aan de Nacht van de Nacht konden zich opgeven voor diverse wandel-, zwerf- en belevingstochten, een nachttheatervoorstelling bezoeken, een duistere foto-expositie bekijken, of zelf aan de slag gaan met de camera tijdens de cursus avondfotografie in de stad Groningen. Natuurlijk ontbrak ook het sterren tellen niet. Ondanks het koude en onstuimige weer genoten ruim 800 Groningers op diverse locaties van de verschillende activiteiten. Het sterren kijken was met meer dan 240 bezoekers zoals bijna ieder jaar favoriet. De activiteit van Staatsbosbeheer in het Westerkwartier trok 65 bezoekers. Hier kon men een bijzonder nachtelijk kunstwerk van zwerfkeien bekijken. Daarnaast doofden maar liefst 15 gemeenten de lichten, evenals vele bedrijven, waaronder het Waterbedrijf Groningen met 17 locaties, het UMCG, Waterschap Hunze en Aa s én de Gasunie. Een prachtige score! In Groningen stad gingen bij diverse herkenningspunten de lichten uit: de Martinitoren, de Der Aa-kerk, het stadhuis en het provinciehuis waren in de nacht van zaterdag op zondag in duister gehuld. Gelukkig blijft het niet meer bij één nacht. Steeds meer bedrijven en gemeenten nemen structurele maatregelen om onnodige en hinderlijke verlichting tegen te gaan. Nacht van de Nacht 2013 Dit jaar wordt de Nacht van de Nacht op 27 oktober gevierd. Het is de alweer de negende editie! Geïnteresseerd in behoud van de duisternis? Dan kunt u op de volgende stappen ondernemen: Bekijk de Nachtactiviteiten bij u in de buurt en geef u snel op! Word Vriend van de Nacht Ontvang de nieuwsbrief van Nacht van de Nacht Meld lichthinder op de speciale Lichthinderkaart Handig bijblijven? Like de Nacht van de Nacht op Facebook of volg de Nacht van de Nacht op Twitter

24 november wk ma di wo do vr za zo Maak eens een klimaatperspectief

25 Noordelijk Klimaat Perspectief en CO 2 Grenzeloos Neutraal Noord-Nederland heeft zich de afgelopen jaren ontwikkeld tot Energy Valley, met een centrale plek in de energievoorziening van Nederland. Hierdoor groeit de noodzaak om in Noord-Nederland een stevige bijdrage te leveren aan het halen van de landelijke klimaat- en energiedoelstellingen. De Natuur en Milieufederatie Groningen wil daar impulsen aan geven met projecten, goede informatie en maatschappelijk debat. Draagvlak en inzicht Een belangrijk deel van de grootschalige industriële ontwikkelingen in Noord-Nederland betreffen energieprojecten: nieuwe energiecentrales, windmolens, opslag van CO 2 en aardgas. Natuurlijk is economische groei gewenst, maar tegelijkertijd vraagt een groot deel van de Groningse bevolking zich af hoe de ontwikkelingen passen in het streven naar een duurzame energievoorziening. Grote projecten en concrete klimaatmaatregelen stuiten snel op weerstand. Om het maatschappelijk debat over de regionale gevolgen van klimaat- en energiebeleid op een goede manier te kunnen voeren, ontwikkelden we met de Natuur en Milieufederatie Drenthe het Noordelijk Klimaat Perspectief (NKP). Onderdeel van dit project is een dashboard waarmee iedereen kan zien welke maatregelen noodzakelijk zijn om de klimaat- en energiedoelstellingen te halen in Noord-Nederland: 20% CO 2 -reductie en 14% duurzaam opgewekte energie in Een ander onderdeel van het NKP is een rapport met de verzamelde resultaten van debatten en meetings met experts. Een goed onderbouwd beleidsadvies dat perspectief biedt op een gedragen en effectief klimaat- en energiebeleid voor de noordelijke provincies. Daarbij illustreert het NKP welke stappen overheid, bedrijfsleven en burgers van Noord-Nederland moeten zetten om een proportionele bijdrage te leveren aan de landelijke klimaatdoelen voor Ook laat het zien welke vormen van duurzame opwekking en welke klimaatmaatregelen de meeste steun genieten van burgers en bestuurders in Noord-Nederland. In 2012 is het NKP door de Drentse en Groningse energiegedeputeerden en VNO-NCW met complimenten in ontvangst genomen. CO 2 Grenzeloos Neutraal Na het dashboard voor het Noordelijk Klimaat Perspectief is door de Natuur en Milieufederatie Groningen een soortgelijk model ontwikkeld voor zeven Groningse gemeenten. Medewerkers van die gemeenten zijn vervolgens gecoacht in het vormgeven van klimaatbeleid, waarbij ze het dashboard goed konden gebruiken. Zo bracht het in beeld hoe zij het best energie konden besparen, waar winst viel te behalen en waar dat lastiger was. Het traject van begeleiding werd afgestemd op de individuele wensen en plannen van de gemeente. Daarnaast bezochten de deelnemers masterclasses en workshops. Voor dit project werkten we samen met Noordbaak. De masterclass over alternatieven voor CO 2 -compensatie werd gegeven door het Energy Delta Institute. Uiteraard zijn we trots op de resultaten en blijven we het NKP als leidraad gebruiken in ons werk op het gebied van klimaat en energie. Zo zijn we naast het begeleiden van de gemeenten in 2012 ook betrokken geweest als gesprekspartner bij woningbouwplannen, bedrijven, energieopwekking en mobiliteitsvraagstukken. afbeelding: grote bosmuis Zelf een klimaatperspectief maken op het dashboard? Surf dan naar Kijk op onze website voor nog meer klimaat- en energienieuws.

26 december wk ma di wo do vr za zo Het Netwerk Milieu brengt organisaties, inwoners en deskundigen met elkaar in contact

27 Netwerk Milieu De Natuur en Milieufederatie Groningen legt de nadruk op haar rol als federatie. We spreken namens een achterban van organisaties en niet als zelfstandige partij. Hiervoor is het noodzakelijk om actief te communiceren met onze aangesloten organisaties. Natuurlijk hoeft niet iedereen overal over mee te denken: we spreken per thema enkele organisaties aan. Eén van die thema s is milieukwaliteit. afbeelding: wilgenroosje Binnen het Netwerk Milieu willen we vertegenwoordigers van onze aangesloten organisaties, betrokken burgers en deskundigen laten discussiëren over ontwikkelingen in de Eemsdelta. Zo moet het Netwerk een platform worden waarmee de milieuorganisaties met één krachtig geluid naar buiten kunnen treden. Via het Netwerk Milieu kunnen we onze achterban informeren over actuele ontwikkelingen, gezamenlijk kennis opbouwen, standpunten vaststellen en lokale groepen activeren om zelf op te komen voor hun belangen. In 2012 is dat gedaan met een informatieavond in Borgsweer. Hier werd ingegaan op de betekenis van wonen nabij industrie: wat doet dat met je leefomgeving? Tijdens de avond spraken verschillende deskundigen en gaven directeur Siegbert van der Velde en Boris Pents, beleidsmedewerker Duurzame Bedrijvigheid, uitleg aan de aanwezigen. De avond werd goed bezocht door vertegenwoordigers van allerlei organisaties uit de omgeving. Daarnaast zijn dit jaar ook goede contacten opgebouwd met de organisaties Delfzijl, lekker leven aan zee??? (DLLAZ) en de Klankbordgroep Milieu Borgsweer. Beide hebben zich inmiddels ook bij ons aangesloten. Frans Oosterhoff, DLLAZ: De naam zegt het al. Wij staan voor een lekker leven aan zee. Er staan vraagtekens achter en dat heeft te maken met onze twijfels of het wel zo lekker is. Onze actiegroep is ontstaan in de zomer van 2010, nadat heftige stankoverlast was geconstateerd. We hebben een kleine maar actieve kern en voelen ons gesteund door een brede achterban. Een goed milieu, voor mens, plant en dier is voor ons de toekomst. Om dit te bereiken schuwen we het contact met de pers niet en hebben we de nodige acties gevoerd. Op dit ogenblik houden we een low profile om de industrie (onze buren) de gelegenheid te geven om hun zaken voor elkaar te krijgen. In 2011 maakten we kennis met de NMG en kwamen we tot de conclusie dat onze ideeën en die van de NMG overeenkwamen. We hebben ons aangesloten en houden ons, samen met Boris Pents, bezig met onder andere Milieueffectrapportages (MER s) die betrekking hebben op het industrieterrein en bedrijven. De hulp die we van de NMG krijgen is voor ons van onschatbare waarde, omdat we de expertise niet in huis hebben. Tevens zijn wij ogen en oren voor de NMG in de regio. Zo vullen we elkaar aan. Het contact met de NMG is uitstekend. Delfzijl Lekker Leven aan Zee??? hoopt op een jarenlange, vruchtbare samenwerking. Meepraten over het milieu in de Eemsdelta? naar Boris Pents: b.pents@nmfgroningen.nl

28 Colofon Tekst: Natuur en Milieufederatie Groningen Fotografie: Rudmer Zwerver: m.u.v. bijenfoto s: Anne Jan Loonstra (inleiding en maart) en Martina Hop (colofon) afbeelding: aardhommel op helmbloem De Stichting Natuur en Milieufederatie Groningen heeft tot doel het bevorderen van behoud, herstel en optimaal beheer van natuur, milieu en landschap, met name in de provincie Groningen. Vormgeving: Studio Guichard, Zuidhorn Het is ons doel om: 1. een stem te geven aan natuur en milieu in Groningen; 2. te werken aan draagvlak en betrokkenheid in Groningen; 3. aanjager te zijn van innovatie en verandering op duurzaam gebied in Groningen; 4. samen te werken aan een schone en groene provincie Groningen; 5. spil te zijn in het Groninger netwerk van groene organisaties. Samen voor een mooi en duurzaam Groningen. Het werk van de Natuur en Milieufederatie Groningen wordt mede mogelijk gemaakt door de Nationale Postcode Loterij. Druk: Chris Russell, Groningen Natuur en Milieufederatie Groningen Zuiderpark BA Groningen (050) januari 2013

29 U een kans Zij een kans De Nationale Postcode Loterij is de grootste goededoelenloterij van Nederland. De helft van de opbrengst is bestemd voor meer dan 80 goede doelen. Met deze bijdrage kunnen De Natuur- en Milieufederaties zich in de 12 provincies voor natuur, milieu en landschap inzetten. Waardoor bijvoorbeeld de Zilveren Maan, een zeldzame dagvlinder, kan blijven bestaan. Meedoen is eenvoudig, bel (10cpm) of meld u aan via Voor 11,50 per lot speelt u al mee. Alvast hartelijk dank voor uw deelname. Foto: Lars Soerink/FN Samen voor een mooi en duurzaam Groningen.