Duurzaam opleiden in de bouw, de sleutel tot succes! JAARVERSLAG 2011 Fonds voor Vakopleiding in de Bouwnijverheid

Transcriptie

1 Duurzaam opleiden in de bouw, de sleutel tot succes! JAARVERSLAG 2011 Fonds voor Vakopleiding in de Bouwnijverheid

2 Colofon Duurzaam opleiden in de bouw, de sleutel tot succes! fvb-ffc Constructiv in 2011 Fonds voor Vakopleiding in de Bouwnijverheid Koningsstraat 132/ Brussel tel constructiv.be April 2012 Concept en redactie: Studiedienst Lay-out: Constructiv Fotografie: Studiedienst

3 Duurzaam opleiden in de bouw, de sleutel tot succes! JAARVERSLAG 2011

4 4

5 JAARVERSLAG 2011 INHOUDSTAFEL VOORWOORD 6 SAMENSTELLING RAAD VAN BESTUUR 9 1 MEER OPLEIDING MET KWALITEIT ALS UITGANGSPUNT! 11 2 INNOVATIEVE EN KWALITEITSVOLLE OPLEIDINGEN Oprichting technisch kenniscentrum fvb Actualisatie en beheer van de beroepscompetentieprofielen Vergroening opleidingsaanbod Aantal groene opleidingen 19 3 GEMEENSCHAPPELIJKE SECTORALE DOELSTELLING, VERSCHILLENDE REGIONALE UITWERKINGEN Vlaanderen Brussel Wallonië 26 4 EEN PROJECT IN DE KIJKER - BUILD UP SKILLS 29 5 CIJFERS EN REALISATIES Aantal bedrijven en aantal arbeiders per gewest Aantal arbeiders per subsector Aantal arbeiders naar leeftijdsgroep Opleidingsparticipatie Alternerende bouwopleidingen Outplacement 37 5

6 klantentevredenheid Tevredenheid over de fvb-dienstverlening Score % bedrijven Streefpercentage 8/10 of meer 87% 80% Uit de jaarlijkse klantentevredenheidsmeting blijkt 87% van de bouwbedrijven tevreden over de dienstverlening van het fvb: ze geven een score van acht op tien of meer. Het fvb streeft naar tevredenheid bij minimum tachtig procent van de bedrijven. Slechts een kwart van alle organisaties kent een tevredenheid die de tachtig procent overschrijdt. Het fvb ook! Opleiding : een beleidskeuze van de sector De bouwsector leidt zijn werknemers op! Dit is niet zomaar een slogan, maar een bewuste beleidskeuze die de sociale partners van de bouwsector sinds jaren als een prioriteit beschouwen. De sector stelt permanent vakmensen tewerk en wordt geconfronteerd met grote uitdagingen en nieuwe evoluties: de toepassing van nieuwe normen op het gebied van techniek, energie en milieu; de ontwikkeling van onderzoek en innovatie - in het bijzonder op het vlak van duurzaam bouwen - of de zorg om de vergroening van de bouwberoepen en de bouwsector in het algemeen. Deze evoluties vertalen in vakmanschap en de hiermee gepaard gaande kwalificaties, kortom omscholing dus, is misschien de grootste uitdaging voor ons sectoraal opleidingsfonds. Dit aangepast vakmanschap vereist een visie en ambitie van de sector inzake zijn opleidingsbeleid. Vandaar dat de sociale partners, via het sectoraal opleidingsfonds fvb-ffc Constructiv, ambitieuze politieke doelstellingen omzetten in concrete opdrachten en realisaties. Nog meer bouwbedrijven en hun technici opleiding laten volgen op advies en met steun van hun sectoraal opleidingsfonds, vormt ontegensprekelijk de belangrijkste doelstelling. Dit werd vertaald in een toename van de opleidingsparticipatiegraad van 5% per jaar en dit zowel op het vlak van aantal uren, werknemers emers als bouwbedrijven. Deze doelstelling werd opgenomen in de collectieve arbeidsovereenkomst rond vorming. 6

7 JAARVERSLAG 2011 VOORWOORD Om deze doelstelling te bereiken, heeft het fvb regionale antennes, ook de fvb-regio s genoemd. Vanuit deze regionale verankering staan onze sectorale opleidingsadviseurs dagelijks ter beschikking van hun klanten: bouwbedrijven en hun werknemers. Ze adviseren over de organisatie van opleidingen en informeren hun klanten over de sterke sectorale hefbomen. De aanwezigheid op lokaal vlak laat ook toe om een beroep te doen op opleidingspartners die samen met het fvb een opleidingsaanbod op maat van de klant ter beschikking stellen. Cijfers zijn belangrijk. We kunnen met trots aankondigen dat de bouwsector jaarlijks om en bij de 3% van de loonmassa investeert in opleiding! Enerzijds dankzij de inspanningen die dagelijks op de werkvloer door werkgevers en werknemers gevoerd worden, anderzijds door de sectorale politiek die de sociale partners sinds jaren wijden aan opleiding. Want menselijk kapitaal is voor de bouwsector de garantie op succes en vooruitgang. Naast kwantiteit ook belang voor kwaliteit! Omscholing tot aangepast vakmanschap vereist ook op kwalitatief vlak een aantal sterke fundamenten. Zo werd er bewust gekozen om in 2011 de werkzaamheden aan te vatten om de beroepscompetentieprofielen te actualiseren. Deze zullen alle activiteiten en gerelateerde competenties van een bouwberoep omvatten. Bovendien worden ze voorzien van een stevig groen fundament en van alle nodige welzijnsaspecten. Deze profielen vormen de basis voor de ontwikkeling van aangepaste opleidingsprogramma s en didactische instrumenten, maar ook voor een screening van potentiële arbeidskrachten. Het resultaat van deze sectorale oefening zal tevens ter beschikking gesteld worden van de bevoegde publieke instanties in de vorm van een sectoraal kader. Nadien kan dit volgens de eigen geplogenheden en doelstellingen gebruikt en vertaald worden. Ons woord van dank gaat nu reeds uit naar alle experts die meewerken aan deze belangrijke oefening. Het fvb streeft ook permanent naar afstemming met de bevoegde publieke overheid om via gerichte partnerships meer en beter resultaat te boeken inzake opleiding en tewerkstelling in de bouwsector. Deze afstemming gebeurt door de Regionale Oriëntatiegroepen. Deze beleidsorganen, bestaande uit de gewestelijke sociale partners, onderzoeken en bepalen elk voor hun gewest en/of gemeenschap de best mogelijke strategie inzake onderwijs en werkzoekendenbeleid. U zal verder in dit jaarverslag hun innovatieve krachtlijnen en realisaties ontdekken. Tenslotte wensen we nog even de aandacht te vestigen op de uitdaging om zowel de jonge toekomstige bouwtechnici als de huidige werknemers te motiveren om in een boeiende sector actief te worden en te blijven. De bouwsector staat garant voor een stabiele tewerkstelling met veel jobvoldoening. Deze jobvoldoening wordt versterkt door een HR-beleid dat ook binnen de sector meer dan ooit zijn weg naar alle bedrijven vindt. Om deze uitdaging ten volle te kunnen aangaan, onderzoeken we hoe we heel specifiek voor deze materie onze bedrijven gepast kunnen adviseren en ondersteunen. Duurzaam opleiden in de bouw, de sleutel tot succes, daar zijn we van overtuigd in een sector die voortdurend innoveert en evolueert. Dit jaarverslag biedt u een overzicht van wat fvb-ffc Constructiv in 2011 als voornaamste activiteiten realiseerde. Om de drie jaar wisselt het voorzitterschap van het fvb. Begin 2012 maakte Rik Hinnens, afgevaardigd bestuurder van nv Wycor uit Wetteren, plaats voor Robert Vertenueil, federaal secretaris van de Algemene Centrale - ABVV, sector Bouw. Rik Hinnens, uittredend voorzitter 2011 Robert Vertenueil, voorzitter 7

8 8

9 SAMENSTELLING RAAD VAN BESTUUR Voorzitter Robert Vertenueil, La Centrale Générale De Algemene Centrale Ondervoorzitter Pierre Cuppens, CSC bâtiment - industrie & énergie ACV bouw - industrie & energie Rik Hinnens, Confederatie Bouw Confédération Construction Bestuurders Nathalie Bergeret, Confédération Construction Confederatie Bouw Peter Börner ACLVB-CGSLB Gabriël Delporte, Confederatie Bouw Confédération Construction Rik Desmet, De Algemene Centrale La Centrale Générale Eddy Devos, Confédération Construction Confederatie Bouw Marc Dillen, Confederatie Bouw Confédération Construction Patrick Franceus, ACV bouw - industrie & energie CSC bâtiment - industrie & énergie Ronny Matthysen, ACV bouw - industrie & energie CSC bâtiment - industrie & énergie Geert Ramaekers, Bouwunie Marc Ruys, Confederatie Bouw Confédération Construction Chris Slaets, Confederatie Bouw Confédération Construction Jan Soetaert, De Algemene Centrale La Centrale Générale Peter Suys, Bouwunie René Van Cauwenberge, De Algemene Centrale La Centrale Générale Stefaan Vanthourenhout, ACV bouw - industrie & energie CSC bâtiment - industrie & énergie Gecoöpteerd bestuurder Marnix Van Hoe, FeMa 9

10 10

11 MEER OPLEIDING MET KWALITEIT ALS UITGANGSPUNT! De bouwsector bestaat uit vele KMO s. Het is dan ook een uitdaging voor het fvb om via opleiding de competenties binnen alle bouwbedrijven te verhogen. Kwaliteit blijft hierbij het belangrijkste uitgangspunt. Deze ambities zijn vertaald in de cao die op zijn beurt een vertaling is van het interprofessioneel akkoord (IPA). De uiteindelijke doelstelling is om 1,9% van de loonmassa in opleidingen te investeren. De bouwsector investeerde 3,02% van de loonmassa in opleiding. Het fvb blijft deze doelstelling nastreven door de participatiegraad van het aantal arbeiders en het aantal bedrijven te verhogen. Dit verwezenlijkt het fvb door: 1. maatwerk. Een goed opleidingsbeleid start met een gericht opleidingsadvies. Het fvb staat borg voor dit advies voor bouwbedrijven, scholen en opleidingsinstellingen zowel over basisopleidingen als over bijscholing rond gespecialiseerde thema s aansluitend bij de actuele arbeidsmarktbehoeften door gespecialiseerde fvb-adviseurs in alle provincies, dicht bij het bedrijf, dicht bij de klant gefinancierd door solidair gedragen, sectorale bijdragen 2. intensieve samenwerking met onze structurele opleidingspartners Confederatie Bouw, Bouwunie, VDAB, Syntra, Edutec, BRC Bouw, Construtec, Bruxelles-Formation, FOREM, Arbeitsamt, IFAPME, EFPME en IAWM. Er wordt ook samengewerkt met tal van andere opleidingscentra. Het uitgangspunt van deze samenwerking is het aanbieden van opleidingen op maat van de bouwbedrijven! 3. opleidingen op de werkvloer, of nog de bedrijfsinterne opleidingen. De sector moedigt zo het werkplekleren aan. Kwaliteit blijft het uitgangspunt: het bouwbedrijf ondertekent het kwaliteitscharter de opleider volgt een train-the-trainer-opleiding het opleidingsprogramma wordt op maat van het bedrijf geschreven 11

12 12

13 INNOVATIEVE EN KWALITEITSVOLLE OPLEIDINGEN 2.1 Oprichting technisch kenniscentrum fvb In 2011 is er beslist om binnen het fvb een Technisch Kenniscentrum op te richten. Dit technisch kenniscentrum moet de regionale kantoren ondersteunen. Het moet dit doen door een kenniscentrum te worden op vlak van duurzaamheid en efficiëntie in het kader van duurzaam bouwen. Het kenniscentrum moet wegen op de kwaliteit van de opleiding en beschikken over geactualiseerde en innoverende producten. Concreet zal het technisch kenniscentrum werken rond vijf pijlers: Ontwikkelen van nieuwe opleidingen en didactische producten. Beheren en actualiseren van beroepscompetentieprofielen. Opmaken en beheren van fvb-handboeken. Afstemmen met technische federaties voor coördinatie van de certificeringsactiviteiten. Onderzoek naar hefbomen om de getrouwheid binnen de sector te stimuleren. 13

14 14

15 2.2 Actualisatie en beheer van de beroepscompetentieprofielen In samenwerking met de sociale partners, het wtcb, het navb en experten uit de sector werd dit jaar gestart met de vernieuwing van de competentieprofielen. Een proces dat pas volledig afgerond zal zijn begin Deze beroepsprofielen bevatten alle activiteiten en gerelateerde vaardigheden binnen een bepaald beroep. Om de eerder vermelde uitdagingen te beantwoorden, worden ze voorzien van een stevig groen fundament. Zo zullen er profielen beschikbaar zijn die de basis zullen vormen voor de ontwikkeling van aangepaste opleidingsprogramma s en didactische instrumenten, maar ook voor een geschikte screening van potentiële arbeidskrachten. In 2011 werd het profiel van de dakdekker/dakafdichter afgewerkt. Voorheen was de essentiële vraag: Hoe en met welk materiaal kunnen we een dak bedekken en er voor zorgen dat het waterdicht is?. Tegenwoordig dienen complexere vragen gesteld en beantwoord te worden: Wat zijn de vereisten op het vlak van energie-efficiëntie? Wat is de nodige isolatie? Met welke aangepaste materialen moet er gewerkt worden? Hoe kunnen we het dak luchtdicht maken? Zullen er zonnepanelen geïnstalleerd worden? Deze nieuwe vragen zorgen voor nieuwe eisen die gesteld worden aan de vakbekwaamheid van de dakdekker/dakafdichter. Door de nieuwe eisen en gehanteerde technieken (luchtdicht isoleren, plaatsen van thermische isolatie, etc.) in kaart te brengen kan de basisopleiding en de vervolmakingsopleiding van de dakdekker afgestemd worden op deze nieuwe noden. Dit indachtig is het fvb in samenwerking met wtcb en navb-cnac Constructiv de bestaande beroepsprofielen aan het aanpassen. De talrijke ontwikkelingen die zich momenteel stellen rond duurzaam bouwen krijgen in dit proces een centrale rol. De aangepaste beroepsprofielen hebben betrekking op een groot aantal materies, zowel uit de ruwbouw- als de afwerkingssector, en werden goedgekeurd door deskundigen uit de sector. 15

16 fvb ffc Constructiv Koningsstraat 132/ Brussel Tel.: Fonds voor Vakopleiding in de Bouwnijverheid BEROEPSCOMPETENTIEPROFIELEN DAKDEKKER DAKAFDICHTER Fonds voor Vakopleiding in de Bouwnijverheid BEROEPSCOMPETENTIEPROFIELEN CHAUFFAGIST, SANITARIST EN PLAATSER VAN VENTILATIESYSTEMEN fvb ffc Constructiv Koningsstraat 132/ Brussel Tel.: De vernieuwing van de beroepscompetentieprofielen omhelst vele beroepen uit de bouwnijverheid De handige en overzichtelijke indeling van de beroepscompetentieprofielen werd aangevuld met de laatste nieuwe technieken en ontwikkelingen 16

17 Opmaak van de competentieprofielen Bij de herwerking van de profielen wordt vertrokken vanuit het competentie-denken. Een competentie is een set van kennis, vaardigheden en attitudes die zich uit in observeerbaar gedrag. Activiteitenblokken De activiteiten binnen het beroepscompetentieprofiel worden in vier blokken opgedeeld. Deze blokken worden ook nog eens opgedeeld in sleutelactiviteiten. Per sleutelactiviteit worden de competenties benoemd. Gemeenschappelijke activiteiten eigen aan alle bouwvakarbeiders Basisactiviteiten eigen aan het beroep, zoals bijvoorbeeld de diagnose van de staat van het dak. In het beroepscompetentieprofiel dakdekker/dakafdichter behoren deze activiteiten toe aan zowel de dakdekker als de dakafdichter. Specifieke activiteiten eigen aan het beroep, zoals bijvoorbeeld het plaatsen van traditionele dakbedekkingsmaterialen voor de dakdekker. Transversale groene accenten, zoals bijvoorbeeld het plaatsen van isolatiemateriaal of het implementeren van een luchtdichtheidsscherm kunnen in meerdere beroepsprofielen voorkomen. Het is echter niet zo dat deze competenties gemeenschappelijk zullen zijn voor alle bouwvakarbeiders. Competenties Kennis Onder kennis wordt alles verstaan wat een bepaalde bouwvakarbeider moet kennen om zijn beroep uit te oefenen. Vaardigheden Onder vaardigheden wordt alles verstaan wat een bouwvakarbeider moet kunnen om zijn beroep uit te oefenen. Attitudes Attitudes verwijzen naar de houding, de denkwijze of het gedrag dat een bouwvakarbeider moet hebben om zijn beroep uit te oefenen. 17

18 2.3 Vergroening opleidingsaanbod De bouwsector is een belangrijke partner bij het helpen realiseren van de Europa beleidsdoelstellingen. Zowel wat nieuwbouw betreft als bij renovatie kan de bouwsector zijn steentje bijdragen. Het is van belang om als sector deze vergroening als een volwaardig onderdeel te integreren in het sectoraal opleidingsplan. Zeker vanuit het besef dat deze evolutie zal leiden tot een sterke toename van het aantal arbeidskrachten. Onderstaande indeling moet helpen om een zicht te krijgen op het diverse aanbod van groene opleidingen binnen de bouwsector. KERNACTIVITEITEN DUURZAAM BOUWEN AFVALVERWERKING ECOLOGISCH DUURZAME GRONDSTOFFEN ECO industrie Milieu gerelateerde opleidingen Strikte interpretatie groene opleidingen Brede interpretatie groene opleidingen Er zijn verschillende categorieën binnen het concept van duurzaam bouwen. Elke categorie heeft zijn eigen benadering ten aanzien van groene opleidingen. Binnen de eerste categorie passen de opleidingen van de eco-industrie. We spreken van kernactiviteiten wanneer er een onmiddellijke impact op het milieu is. De duidelijkste voorbeelden hiervan zijn opleidingen rond bodemsanering en grondreiniging. We spreken van een strikte interpretatie van groene opleidingen als we bij de kernactiviteiten ook de opleidingen nemen die kaderen binnen duurzaam bouwen. Opleidingen rond isolatie, hernieuwbare energie, luchtdicht schrijnwerk Een derde groep opleidingen zijn de milieugerelateerde opleidingen. Deze opleidingen houden zich vooral bezig met de problematiek van afvalverwerking. Zowel verwerking van bouwmaterialen als het verwijderen en verwerken van asbest vallen hieronder. Bij een brede interpretatie van groene opleidingen voegen we aan bovenstaande punten nog het bouwen met duurzame grondstoffen toe. Bouwen met houtskeletten of het gebruiken van leien dakpannen vallen onder deze categorie. 18

19 2.4 Aantal groene opleidingen Wanneer we spreken over het aantal groene opleidingen houden we dus bovenstaande opdeling aan. Voor het opleidingsjaar betekent dit het volgende: AFVALVERWERKING DUURZAAM BOUWEN ECOLOGISCH DUURZAME GRONDSTOFFEN KERNACTIVITEITEN 199 We stellen vast dat er binnen de bouwsector ongeveer «groene» opleidingsuren op een jaartotaal van uren gevolgd werden (7%). 90% van deze opleidingsuren werden gevolgd door : Monteurs centrale verwarming Asbestverwijderaars Sanitair installateurs Dakdekkers/dakafdichters Daarnaast zijn we er van overtuigd dat deze vergroening positief zal bijdragen aan het imago van de bouwsector. Een reden te meer voor het fvb om zijn schouders te zetten onder deze uitdaging en dit in nauwe samenwerking met alle betrokken partijen en belanghebbenden. Gezien het belang van deze uitdagingen en de antwoorden die we er op kunnen bieden: laten we in de bouwsector niet gewoon praten over groene accenten, maar echt over groene fundamenten. En dit binnen alle bouwberoepen. 19

20 20

21 GEMEENSCHAPPELIJKE SECTORALE DOELSTELLING, VERSCHILLENDE REGIONALE UITWERKINGEN Over het hele land vertrekt het fvb van eenzelfde visie en doelstelling, maar de aanpak kan worden afgestemd op de regionale arbeidsmarkt. Hiertoe screenen de regionale Oriëntatiegroepen van het fvb de sectorale, federale en regionale beleidsinitiatieven. In functie van de resultaten van deze screening kan de bouwsector een synergie met het overheidsbeleid creëren, hiaten opvullen en kansen grijpen. De regionale oriëntatiegroepen hebben volgende verantwoordelijkheden: Een visie en actieplan opstellen rond de ondersteuning van de werkzoekendenopleiding en bouwvakonderwijs Analyse en opvolging van gewestelijke ontwikkelingen m.b.t. opleiding en tewerkstelling Opvolgen projecten, gesubsidieerd door regionale en lokale overheden om tewerkstelling te stimuleren Samenwerkingsovereenkomsten onderhandelen en afsluiten Er zijn drie regionale oriëntatiegroepen: Wallonië, Brussel en Vlaanderen. Een greep uit de acties. 21

22 3.1 Vlaanderen Samenwerkingsovereenkomsten Op Vlaams niveau heeft het fvb een aantal partners waarmee ze een samenwerkingsovereenkomst heeft. Deze overeenkomsten vormen in grote mate de basis van haar werking. Samenwerkingsovereenkomst met de Vlaamse Overheid Deze tweejaarlijkse overeenkomst heeft drie grote prioriteiten. Prioriteit 1 verhoging van de duurzame doorstroming vanuit onderwijs naar de bouwsector Prioriteit 2 competentieverhogend opleidingsbeleid met aandacht voor KMO s Prioriteit 3 instroom van werkzoekenden en diversiteit Samenwerkingsovereenkomst met Onderwijs Met de verschillende onderwijsnetten van het voltijds onderwijs is een samenwerkingsovereenkomst gesloten. De scholen met bouwopleidingen (BSO, TSO, BuSO) kunnen zelf kiezen of ze willen toetreden tot de overeenkomst. Deze overeenkomst heeft drie grote doelstellingen. 1. De kwaliteit van opleidingen ondersteunen en waarborgen. 2. De kwaliteit van stages ondersteunen en waarborgen. 3. Investeren in de transitie onderwijs-arbeidsmarkt. Concreet vertaalt zich dit in volgende acties: Voorzien in voldoende stageaanbod. Werkplekleren stimuleren in functie van arbeidsmarkt. Convenantscholen ondersteunen bij de nascholing van leerlingen en leerkrachten. Via informatiesessies en screeningsacties laatstejaarsstudenten ondersteunen in hun transitie naar werk in de sector. De uitgewerkte FEMA-FEPROMA actie verder kenbaar maken aan de convenantscholen. Opstarten van een pilootproject rond Quickstages, een programma dat de scholen wil ondersteunen in het organiseren van hun stages. Opzetten van een systeem rond blended-learning. Op dit moment zijn het 151 scholen waarmee er een samenwerkingsovereenkomst is gesloten. Met 865 leerlingen werd een individueel gesprek gevoerd om hen te begeleiden in hun zoektocht naar werk. Samenwerking met de VDAB Op vlak van samenwerking met VDAB lopen er een aantal projecten. Sectorale arbeidsbemiddeling Bouw (SAB) De afgelopen twee jaar is er een samenwerkingsovereenkomst gesloten met de VDAB: de Sectorale Arbeidsbemiddeling Bouw (SAB). Dit proefproject wilde een antwoord bieden op een aantal problemen die naar boven kwamen bij het jeugdwerkplan. De voornaamste doelstellingen van deze samenwerkingsovereenkomst zijn: een betere doorstroming realiseren van werkzoekenden en schoolverlaters naar de bouwsector; indien nodig een aangepast traject opzetten voor deze doelgroepen; een transparanter zicht krijgen op de invulling van bestaande openstaande bouwvacatures. De huidige overeenkomst wordt verlengd tot eind

23 Samenstelling Vlaamse Oriëntatiegroep Voorzitter Deef Borloo, ACV bouw - industrie & energie Leden Geertje De Haeck, Confederatie Bouw Rik Desmet, De Algemene Centrale Sven Desmedt, ACLVB Marc Dillen, Confederatie Bouw Hilde Masschelein, Bouwunie Geert Ramaekers, Bouwunie Jan Soetaert, De Algemene Centrale Stefaan Vanthourenhout, ACV bouw - industrie & energie Task Force Met de VDAB is er een gezamenlijke strategie afgesproken voor de ontwikkeling van opleidingsprojecten voor de groene jobs in de bouw. Competentiecentra Een aantal competentiecentra werd op poten gezet. Zo is er het Maritiem Competentiecentrum voor de baggernijverheid in Zeebrugge, het excellente Centrum Duurzaam Bouwen in Hamme en de uitbouw van een nieuw competentiecentrum in Genk. Andere samenwerkingen In verschillende regio s vinden ook samenwerkingen plaats met steden en provincies. Talentenwerf is zo n project. Talentenwerf is er gekomen naar aanleiding van de grote infrastructuur- en bouwwerken die gepland zijn in en rond Antwerpen. Er zullen duizenden arbeiders nodig zijn om deze werken uit te voeren. Talentenwerf is er om bouwbedrijven te helpen bij hun zoektocht naar gemotiveerde arbeiders uit de regio. Het is een unieke samenwerking tussen VDAB, de Stad Antwerpen, het bouwonderwijs en de bouwsector (fvb). Elk van deze partners brengt experts en middelen aan om hun gezamenlijke opdracht te realiseren. Doordat Talentenwerf bestaat uit personeel van VDAB, de bouwsector en het bouwonderwijs beschikt het over veel relevante know-how en contacten op het terrein. Talentenwerf investeert in innovatie door samen te werken met het bedrijfsleven op vlak van opleidingen. Kandidaatarbeiders leren de meest recente technieken op de werf. Via deze unieke samenwerkingsverbanden proberen de verschillende regio s een antwoord te geven op de lokale noden op vlak van opleiding en tewerkstelling in de bouwsector. 23

24 24

25 Samenstelling Brusselse Oriëntatiegroep Voorzitter Freddy Van De Wiele, ACV bouw - industrie & energie Leden Frédéric Balcaen, Confédération Construction Stephan De Meulenaere, ACLVB Willy De Neve, ACV bouw - industrie & energie Gabriël Delporte, Confederatie Bouw Cihan Durmaz, CSC bâtiment - industrie & énergie Bert Engelaar, De Algemene Centrale Willy Gossiaux, Confédération Construction Emilie Lessire, Confédération Construction Geert Ramaekers, Bouwunie Chris Slaets, Confederatie Bouw René Van Cauwenberge, De Algemene Centrale Jean-Christophe Vanderhaegen, Confédération Construction Christel Wouters, Bouwunie 3.2 Brussel Brussels referentiecentrum Op Brussels niveau heeft het fvb een samenwerkingsovereenkomst gesloten met het Brussels beroepsreferentiecentrum voor de bouwsector (BRC). Deze alliantie Tewerkstelling-Leefmilieu werd aangegaan tussen een aantal partners: Minister Cerexhe, Minister Huytebroeck, Actiris, Bruxelles-Formation en de sociale partners van de bouwsector. Het kader waarbinnen het referentiecentrum werkt en dat zich focust op jongeren uit het technisch en beroepsonderwijs, werkzoekenden, werknemers, leerkrachten en lesgevers is drieledig: Het verhelpen van het tekort aan geschoolde arbeidskrachten en het verhogen van de doorstroming van leerlingen uit het bouwonderwijs naar de bouwsector. Het bevorderen van de communicatie tussen Onderwijs, Brusselse instellingen (Actiris - VDAB Bruxelles-Formation, EFPME en anderen ) en de bouwsector. Het creëren van een kader waarbinnen een duurzame samenwerking kan worden uitgebouwd op het vlak van integratie van nieuwe technologieën, kwaliteit van de stages en werkplekleren, Construcity Het fvb zal op Brussels niveau samen met een aantal andere partners de krachten bundelen om het project construcity te realiseren. Deze partners zijn het Referentiecentrum, Actiris, Bruxelles- Formation (Carrefour Formation), VDAB en de sociale partners van de Brusselse bouwsector. Construcity wil een samenwerkingsverband zijn waar alle partners, betrokken bij de tewerkstelling en opleiding in de bouwsector, aanwezig zijn. Dit samenwerkingsverband heeft drie doelstellingen: 1. Het creëren van een centraal punt verantwoordelijk voor het uitwerken van een sectoraal toeleidingsproject voor werkzoekenden en afgestudeerde leerlingen. Hierbij is er zowel ondersteuning voor de potentiële bouwvakarbeider als voor de bouwonderneming. 2. Het centraliseren van informatie betreffende bouwopleidingen. 3. Het opvolgen van nieuwe opleidingen inzake duurzaam bouwen. Meest verdienstelijke Brusselse leerling Ter promotie van het bouwonderwijs wordt in samenwerking met het stadsbestuur van Brussel elk jaar een prijs uitgereikt aan de meest verdienstelijke leerlingen. Via deze prijs worden de leerlingen gestimuleerd om fier te zijn op hun opleiding en hun opgedane competenties en door te stromen naar een job in de bouw. Op dit event komen de leerlingen ook in contact met het fvb en leren zo de dienstverlening, waarop ze in hun verdere loopbaan een beroep kunnen doen, kennen. 25

26 3.1 Wallonië Op 8 juli 2011 werd een samenwerkingsovereenkomst over vorming, integratie op de arbeidsmarkt en onderwijs gesloten tussen de minister van Werk van het Waalse gewest, de heer André Antoine, de minister van Leerplichtonderwijs en Sociale Promotie van de Franstalige gemeenschap, mevrouw Marie-Dominique Simonet, en de sociale partners van de bouwsector. Deze overeenkomst past in het kader van as 1 van het Marshallplan 2.vert, dat betrekking heeft op de waardering van het menselijke kapitaal. Het doel van deze overeenkomst is om duurzame en kwaliteitsvolle banen te creëren en tegelijk tegemoet te komen aan de noden van de ondernemingen uit de sector en meer samenwerkingen en synergieën tot stand te brengen tussen de actoren die betrokken zijn bij vorming en levenslang leren. Met deze samenwerkingsovereenkomst worden volgende zaken nagestreefd: 1. In het kader van deze overeenkomst is het belangrijk dat alle partners bereid zijn om het systeem van de SFMQ en de validation des compétences verder te ontwikkelen. 2. Afstemmen van de acties in het kader van de promotie van de bouwberoepen en de voorafgaande beroepskeuzevoorlichting. Onder andere door de ontwikkeling van een beroepentest. 3. Om de samenwerking tussen de partners te optimaliseren is het belangrijk dat de verschillende opleidingen (voltijds onderwijs, volwassenenonderwijs en alternerende onderwijs) afgestemd en complementair zijn. De werkzoekendenopleidingen dienen in samenwerking met de FOREM aangepast te worden aan de noden van de sector. In beide acties is er speciale aandacht voor het aspect duurzaam bouwen. 4. Een betere afstemming tussen opleiders en toeleidingsadviseurs moet helpen om meer afgestudeerden naar de sector te krijgen. Ook de afhakers zullen opgevolgd worden en indien mogelijk in een andere bouwopleiding terug opgepikt worden. 5. Gelijke kansen: extra aandacht zal gaan naar de diversiteit van medewerkers binnen de sector en in het bijzonder naar de verderzetting van de toeleidingsdynamiek van vrouwen naar de bouwsector. 26

27 Samenstelling Waalse Oriëntatiegroep Voorzitter Robert Vertenueil, La Centrale Générale FGTB Leden Gérard Apruzzese, Confédération Construction Nathalie Bergeret, Confédération Construction Guéric Bosmans, La Centrale Générale FGTB Francis Carnoy, Confédération Construction Sélim Couez, Confédération Construction Philippe Crohin, Confédération Construction Pierre Cuppens, CSC bâtiment - industrie & énergie Eddy Devos, Confédération Construction Pol Gilles, CSC bâtiment - industrie & énergie Günther Leufgen, Confédération Construction Gonzague Milis, CGSLB Robert Wathy, CSC bâtiment - industrie & énergie Charles Vandecasteele, La Centrale Générale FGTB Om deze overeenkomst optimaal te kunnen uitvoeren zal het fvb in de nabije toekomst vier andere samenwerkingsverbanden afsluiten: Een eerste overeenkomst met de Service francophone des Métiers et des Qualifications en met het Consortium de Validation des Compétences Een tweede overeenkomst met de verstrekkers van leerplichtonderwijs Een derde overeenkomst met de verstrekkers van niet-verplicht onderwijs Een vierde overeenkomst met de regionale publieke opleidingsverstrekkers (FOREM en IFAPME) Duitstalig gedeelte van Wallonië Op 15 februari 2011 hebben de sociale partners van de bouwsector in de Duitstalige Gemeenschap twee samenwerkingsovereenkomsten ondertekend. Eén ervan werd gesloten met Arbeitsamt en bepaalt de principes en modaliteiten van een samenwerking om opleiding en integratie op de arbeidsmarkt in de bouwsector te promoten en uit te voeren in de Duitstalige Gemeenschap. De andere overeenkomst werd afgesloten met het IAWM en zijn ZAWM-centra in Sankt-Vith en Eupen en heeft tot doel beroepsopleidingen voor werknemers uit de bouwsector in de Duitstalige Gemeenschap uit te werken en op termijn de alternerende opleiding te ontwikkelen die door het IAWM georganiseerd zal worden voor de bouwberoepen. 27

28 28

29 EEN PROJECT IN DE KIJKER - BUILD UP SKILLS Vanuit diverse overheden komen groene uitdagingen op ons af. Zo zijn er bijvoorbeeld de nieuwe normen op gebied van energie en milieu. Deze worden mee geïnspireerd door de Europese doelstellingen. Tegen 2020 wordt er binnen Europa gestreefd naar: 20% minder uitstoot van broeikasgassen 20% minder verbruik van energie 20% meer energie afkomstig uit duurzame bronnen De vertaling van deze evoluties in aangepast vakmanschap en de hiermee gepaard gaande kwalificaties, kortom omscholing, vormt misschien wel de grootste uitdaging. Het is dan ook van belang om als sector, nu reeds, deze vergroening als een volwaardig onderdeel te integreren in het sectoraal opleidingsplan. Zeker vanuit het besef dat deze evolutie - meerdere prognoses tonen dit aan - zal bijdragen tot een sterke toename van het aantal arbeidskrachten. Zo bereiden we ons vandaag voor op de realiteit van morgen. Concreet doet het fvb dat via het project build up skills. De bouwsector is een belangrijke partner om deze doelstellingen mee te helpen realiseren. Zowel in het geval van nieuwbouw (bv. passiefhuizen), als in het geval van renovatie (gevelisolatie, warmtepompen, hoogrendementsketels, ) kan de bouwsector zijn steentje bijdragen. Daarnaast is er is de bekommernis op het vlak van innovatie en duurzaamheid én de daaruitvolgende vergroening van de bouwberoepen en van de bouwsector in het algemeen. Reeds van bij de conceptuele ontwikkeling van woningen en gebouwen zullen er nieuwe technieken en methodes gehanteerd worden. 29

30 30

31 Project Intelligent Energy Europe: Build up skills Wat? De Europese overheid lanceerde een oproep gericht naar de verschillende lidstaten om een project op te zetten. Doel: ervoor zorgen dat alle bouwvakarbeiders de nodige kwalificaties hebben om tegen 2020 bestaande gebouwen te renoveren en nieuwe gebouwen op te richten die voldoen aan de nieuwe eisen. Wie? Het fvb is hierop ingegaan en regisseert dit project op Belgisch niveau. In de stuurgroep zetelen eveneens het Wetenschappelijk en Technisch Centrum voor het Bouwbedrijf (wtcb), de Vlaamse Overheid (VEA) en de Waalse Overheid (SPW). Bij dit project zullen heel wat partners betrokken worden zoals de Brusselse overheid, opleidingscentra, werkgevers- en werknemersorganisaties, relevante sectorfondsen Build up skills Belgium? Het project Build up skills Belgium richt zich dus op het op peil brengen van het competentieniveau van die bouwvakarbeiders die geconfronteerd worden met nieuwe technieken in verband met het oprichten en renoveren van gebouwen. Dit project bestaat uit 3 grote blokken. 1. Inventaris van de huidige stand van zaken ( national status quo ). Er zal beschreven worden wat de actuele stand van zaken is in verband met de 2020 doelstellingen, en hoe deze bereikt zullen worden. 2. Creatie van een nationaal platform van belanghebbenden. Dit tweede blok bestaat uit het samenbrengen van belanghebbenden. In het kader van dit project worden de sociale partners als centrale partijen beschouwd. De lijst van belanghebbenden wordt aangevuld met de verschillende regionale overheidsdiensten die actief zijn op het vlak van energie (Vlaanderen: VEA; Brussel: IBGE/BIM; Wallonië: SPW). Daarnaast worden ook de verschillende opleidingspartners (Confederatie Bouw, Bouwunie, VDAB, Forem, Bruxelles-Formation, Syntra, IFAPME, EFPME, BRC, ) betrokken. Vervolgens kunnen de verschillende betrokken beroepsfederaties die actief zijn op het vlak van hernieuwbare energie en energie efficiëntie betrokken worden. 3. Uitwerking van een stappenplan ( roadmap ) dat er voor zorgt dat er voldoende goed opgeleide arbeiders zijn in België om de 2020-doelstellingen te bereiken. Dit stappenplan dient gedragen te worden door de belanghebbenden. 31

32 32

33 CIJFERS EN REALISATIES 5.1 Aantal bedrijven en aantal arbeiders per gewest Arbeiders Bedrijven Brussel Vlaanderen Wallonie Totaal In de bouwsector waren in 2011 ongeveer bouwvakarbeiders actief in 33 verschillende bouwberoepen. Deze waren verspreid over een bouwbedrijven. 75 procent van de bedrijven heeft minder dan 50 arbeiders. 50 procent heeft zelfs minder dan 20 arbeiders. 5.2 Aantal arbeiders per subsector Subsector Brussel Vlaanderen Wallonië België Ruwbouw Overige Afwerking Schrijnwerk Wegenbouw Sanitair en CV Ruwbouwafwerking Andere Handel/Verhuur Bagger Eindtotaal In de drie gewesten is de ruwbouw de grootste subsector. Ook de afwerkingssectoren stellen, samen met de wegenbouw, een significant aantal arbeiders te werk. 33

34 5.3 Aantal arbeiders naar leeftijdsgroep Brussel heeft gemiddeld meer oudere bouwvakarbeiders dan de andere regio s. Wallonië heeft een beduidend groter aandeel jongeren in de bouwsector. In vergelijking met een aantal jaar terug merken we op dat ook de bouwsector te maken krijgt met de vergrijzing en bijhorende ontgroening. In vergelijking met andere sectoren is het wel opvallend dat de bouwsector iets later zal te maken krijgen met de problemen van de vergrijzing. Als sector is het dus belangrijk om proactief met deze vergrijzing om te gaan om te vermijden dat andere sectoren potentiële bouwvakarbeiders laat instromen in hun sector. 18% 16% 14% 12% 10% 8% 6% Verdeling arbeiders per leeftijdsgroep (procentueel) 4% 2% 0%

35 5.4 Opleidingsparticipatie Jaarlijks worden doelstellingen vastgelegd in het kader van opleiding. In het verleden werd de doelstelling vastgelegd in een te bereiken aantal opleidingsuren. Het afgelopen jaar werden ook accenten gelegd op het aantal te bereiken nieuwe bouwvakarbeiders. Vanaf 2012 ligt de nadruk op de participatiegraad. In de Collectieve ArbeidsOvereenkomst van de bouwsector (CAO) is er vastgelegd dat het fvb één op twee arbeiders moet bereiken. Het fvb heeft deze doelstelling vervolgens vertaald naar doelstellingen op vlak van bereik van bedrijven, arbeiders en aantal uren. Participatie van arbeiders aan opleiding 13% 12% 9% % 8% % % % De uiteindelijke doelstelling is om 1,9% van de loonmassa te investeren in opleidingen Aantal arbeiders participatiegraad ten opzichte van alle bouwvakarbeiders Aantal opleidingsuren Participatie van bouwbedrijven aan opleiding ,9% ,5% ,4% ,5% ,2% ,7% ,5% 11,2% Vlaanderen Wallonië Brussel Aantal bedrijven Participatiegraad ten opzichte van alle bouwbedrijven 35

36 5.5 Alternerende bouwopleidingen De bouwsector stimuleert het systeem van alternerend leren via het jongerenleerlingenwezen en de alternerende bouwopleiding. In dit systeem worden leerlingen of cursisten zonder bouwkwalificatie deeltijds opgeleid in een opleidingscentrum. De rest van de tijd kunnen ze aan de slag in een bouwbedrijf. Wanneer de jongere nog onderworpen is aan de leerplicht kan er een JLW contract gesloten worden. Tussen 18 en 25 jaar kan men een ABO-contract sluiten. Jongerenleerlingenwezen (JLW) (aantal overeenkomsten afgesloten tussen bedrijven en jongeren) Vlaanderen Wallonië Brussel Alternerende bouwopleiding (ABO) Vlaanderen Wallonië Brussel 36

37 5.6 Outplacement Ook voor outplacement kan de sector een beroep doen op het fvb. Ontslagen bouwvakarbeiders krijgen ondersteuning van een outplacementkantoor om opnieuw aan de slag te kunnen gaan. Afhankelijk van de snelheid waarmee de bouwvakarbeider een nieuwe tewerkstelling vindt, duurt de outplacement langer of korter. Naarmate de personen verder in het traject vorderen, wordt de begeleiding intenser gemaakt of aangepast. Sowieso ligt er veel nadruk op het verwerken van het ontslag, het in kaart brengen van de eigen competenties, sollicitatietrainingen In werden 302 arbeiders opnieuw in de bouwsector tewerkgesteld na een outplacementbegeleiding Intake gesprekken Fase 1 30u begeleiding Fase 2 20u begeleiding Fase 3 10u begeleiding 37

38 Consulteer onze website voor nog meer informatie rond cijfers

39 fvb ffc Constructiv Koningsstraat 132/5, 1000 Brussel t f fvb.constructiv.be fvb@constructiv.be fvb ffc Constructiv, Brussel, Alle rechten van reproductie, vertaling en aanpassing onder eender welke vorm, voorbehouden voor alle landen V.U.: Vandenwijngaert Bruno, Koningsstraat 132/5, 1000 Brussel

40 fvb ffc Constructiv Fonds voor Vakopleiding in de Bouwnijverheid Koningsstraat 132/ Brussel Tel.: fvb@constructiv.be