Jaarverslag

Transcriptie

1 Jaarverslag 2009 Dit is de onbewerkte versie van ons jaarverslag. Voor de multimediale, opgemaakte variant van ons jaarverslag verwijzen wij u graag naar:

2 Colofon Redactie: Jeroen van Aken, Carlo Contino, Sandra Scherpenisse, Ineke Sybesma en Lara Voskamp Fotografie: Fonds Slachtofferhulp Concept, vormgeving en video: Stokvis&Stokvis Events Giften en donaties Fonds Slachtofferhulp, giro 6700, Den Haag Donateurlijn: Secretariaat Fonds Slachtofferhulp Bezoekadres: Groot Hertoginnelaan EB S-GRAVENHAGE Postadres: Postbus AD S-GRAVENHAGE Telefoon: Fax: Website: 2

3 Inhoudsopgave Colofon...1 Inhoudsopgave...3 Voorwoord...5 Fonds Slachtofferhulp: waar staan we voor Maatschappelijk perspectief Doelstelling, missie, visie (propositie) Missie Visie Transparantie en verantwoording Impact voor slachtoffers Beleid en bestedingen Werkwijze Projecten Bestedingscategorie: directe hulp aan slachtoffers Bestedingscategorie: deskundigheidsbevordering Bestedingscategorie: innovatie van de hulpverlening Bestedingscategorie: belangenbehartiging en lotgenotencontact Bestedingscategorie: preventie van (herhaald) slachtofferschap Evaluatie en vooruitblik Interne organisatie Bestedingscategorieën Projecten Doelen Fondsenwerving, voorlichting en communicatie Werkwijze Activiteiten voorlichting en communicatie Particulieren Bedrijven Sponsor Bingo Loterij Ludieke initiatieven Toezicht en organisatie Toezicht en organisatie Bestuur Intern Toezicht Bestuurscommissies Samenstelling van het bestuur Directie Personeel Jaarrekening Balans per 31 december Staat van baten en lasten over Toelichting behorende tot de jaarrekening Algemeen Grondslagen voor de waardering van activa en passiva en de resultaatbepaling Toelichting op de balans per 31 december Materiële vaste activa Vorderingen en overlopende activa Beleggingen Liquide middelen

4 Reserves en Fondsen Kortlopende schulden Niet in de balans opgenomen verplichtingen en activa Toelichting op de staat van baten en lasten Baten uit eigen fondsenwerving Baten uit acties van derden Baten uit verkopen artikelen Baten uit beleggingen Besteed aan doelstellingen Kosten beheer en administratie Toelichting verdeling uitvoeringskosten Toelichting uitvoeringskosten Begroting

5 Voorwoord: een onvergetelijk jaar In het jaar 2009 waren de gevolgen van de economische crisis aan alle kanten voelbaar. Ook aan het Fonds Slachtofferhulp ging dit niet voorbij. Het Fonds moest als strikt particuliere organisatie alle zeilen bijzetten om de benodigde fondsen te realiseren, ondanks het feit dat werd uitgegaan van conservatieve scenario s. Het Fondsbestuur is dan ook verheugd dat dit woelige jaar van ons twintigjarig jubileum kon worden afgesloten met een overschot op de verlies- en winstrekening. Het is buitengewoon te waarderen dat onze donateurs, de vele bedrijven die ons steunen en niet te vergeten de deelnemers van de Sponsor Bingo Loterij ons ook nu niet in de steek hebben gelaten. Het Fonds mag door de jaren heen rekenen op een grote loyaliteit. En dat terwijl er zoveel andere goede doelen zijn. Naast financiële steun, is de emotionele betrokkenheid bij onze doelstellingen van onschatbare waarde voor het Fonds. Het jaar 2009 zal voor vele slachtoffers in hun herinnering gegrift blijven. Eind februari stortte een vliegtuig van Turkish Airlines neer in de velden bij Schiphol. Op 30 april werd de Koninginnedagviering in Apeldoorn op een gruwelijke wijze verstoord. Gebeurtenissen waarbij vele doden en gewonden te betreuren waren, die op allen die erbij waren of het op de televisie zagen gebeuren, diepe indruk hebben gemaakt. Ook in de loop van het jaar kwamen ongelukken en misdrijven ruim in het nieuws. Bij vrijwel al deze incidenten was onze belangrijkste subsidiënt, Slachtofferhulp Nederland, betrokken om aan slachtoffers hulp te verlenen. De medewerkers van Slachtofferhulp Nederland hebben daarmee ook dit jaar fantastisch werk geleverd om mensen die een zeer schokkende gebeurtenis moesten meemaken, op weg te helpen hun veerkracht te hervinden. Het Fonds financierde naast Slachtofferhulp Nederland ook vele andere organisaties waaronder lotgenotengroepen, zoals de Stichting Slachtoffers Vliegramp 25 feb 2009 die werd opgericht om de gezamenlijke belangen en gevoelens van de slachtoffers van de crash nabij Schiphol van Turkish Airlines te kanaliseren. De laatste jaren is lotgenotencontact tussen slachtoffers en nabestaanden van verkeersongelukken, misdrijven en rampen in ons land steeds belangrijker geworden. Het Fonds wil deze ontwikkeling stimuleren, en heeft het ondersteunen daarvan tot een van zijn speerpunten gemaakt. Het Fonds Slachtofferhulp zelf verloor in 2009 een van haar oprichters, bestuurslid en oud ANWB-directeur Paul Nouwen. Paul was een zeer betrokken, gepassioneerde maar ook wijze bestuurder, die oprecht geloofde in de noodzaak om slachtoffers met raad en daad op weg te helpen nadat zij buiten hun schuld in grote problemen waren geraakt. Hij geloofde in de kracht van mensen, in eigen kunnen, in particulier initiatief en in onafhankelijkheid van denken en van doen. Paul was een prachtmens die zeer gemist wordt. Zijn visie zal nog lang doorklinken in het Fonds. Aan het einde van het jaar verscheen het rapport Leemten in de slachtofferhulpverlening van de hand van prof dr Jan van Dijk, houder van de Pieter van Vollenhovenleerstoel. Jan van Dijk was in de jaren tachtig oprichter van de Vereniging Hulp aan Slachtoffers, de voorloper van Slachtofferhulp Nederland. Hij is de motor achter de hulpverlening die wij vandaag de dag kennen, en ook degene die mij als voorzitter vroeg van zijn adviesraad, waardoor ik destijds bij dit onderwerp betrokken werd. 5

6 Het rapport Leemten, waartoe het Fonds opdracht had gegeven, brengt de bestaande hulpverlening aan slachtoffers in kaart en komt tot een aantal conclusies met betrekking tot lacunes. Een daarvan betreft het feit dat nog altijd maar een deel van de slachtoffers van misdrijven en verkeersongelukken de hulp krijgt die in principe beschikbaar is. Er zijn volgens het rapport nog vele slachtoffers die graag een beroep zouden doen op de organisaties die wij steunen. Dit betekent dat die hulp nog beter toegankelijk moet worden voor grotere doelgroepen. Daarnaast blijkt dat voor slachtoffers van medische missers noch een juridisch loket noch emotionele opvang is geregeld, hoewel de nood daar hoog is. Tot slot zijn er ook veel kinderen slachtoffer of getuige van ernstige delicten, en ook voor hen schiet het hulpaanbod ernstig tekort. Het overheidsarrangement voor de opvang van kinderen is op papier geregeld, maar blijkt in de praktijk van de hulp aan slachtoffers ernstig tekort te schieten. Het Fonds zal in 2010 besluiten hoe dit rapport om te zetten in concrete verbeteringen en hoe zij als financier daaraan kan bijdragen. Het jaarverslag van het Fonds Slachtofferhulp is onder invloed van regelgeving door het CBF in de loop der jaren steeds uitgebreider geworden. Er ontstond ieder jaar een dikker boekwerk, dat de leesbaarheid niet ten goede kwam. Daarom komt het jaarverslag nu voor het eerst digitaal beschikbaar. Zodat aan regelgeving en eisen van transparantie wordt voldaan, en de donateur of geïnteresseerde lezer die onderdelen kan bekijken waarnaar zijn belangstelling uitgaat. Ik wens u daarmee veel lees- en kijkplezier. Heel graag besluit ik deze terugblik op een onvergetelijk jaar met oprechte dank aan onze donateurs, loterijdeelnemers en sponsoren in de breedste zin des woords. Zonder hen zou niets tot stand kunnen worden gebracht, en daarvoor ben ik u dan ook zeer erkentelijk. Prof. mr. Pieter van Vollenhoven, Voorzitter Fonds Slachthofferhulp 6

7 Fonds Slachtofferhulp: waar staan we voor 1.1. Maatschappelijk perspectief De afgelopen jaren is in Nederland veel veranderd ten gunste van de positie van slachtoffers. Zo werd in 2005 het spreekrecht ingevoerd, waarmee slachtoffers het recht hebben gekregen om in de rechtszaal het woord te voeren of om een schriftelijke slachtofferverklaring af te leggen over de impact van het gepleegde misdrijf. In 2007 kregen slachtoffers de mogelijkheid om een slachtofferdadergesprek aan te gaan. In 2008 bleken proefprojecten met casemanagers van Slachtofferhulp Nederland, die nabestaanden van moord en doodslag begeleiden, zeer succesvol. In 2009 is deze waardevolle dienstverlening verder uitgebreid. In december 2009 werd het wetsvoorstel Positie slachtoffers in het strafproces, waarmee de rechten voor slachtoffers wettelijk vast worden gelegd, ten langen leste door de Eerste Kamer goedgekeurd. De wet zal per 1 januari 2011 ingevoerd worden. Onderdeel van deze wet vormt een voorschotregeling, die inhoudt dat (nabestaanden van) slachtoffers van gewelds- en zedenmisdrijven de hun toegewezen schadevergoeding van de overheid ontvangen, als de dader die na acht maanden nog niet zelf heeft betaald. De overheid verhaalt vervolgens de schade alsnog op de dader. Deze positieve ontwikkelingen nemen niet weg dat aandacht voor de positie van slachtoffers van een misdrijf, verkeersongeval of ramp nog steeds hard nodig is. Jaarlijks wordt meer dan een kwart van de Nederlandse bevolking slachtoffer van criminaliteit. En ondanks verbeterde veiligheid op de weg, overlijden wekelijks nog altijd 15 mensen ten gevolge van een verkeersongeval. Ongeveer mensen moeten jaarlijks na een verkeersongeval naar de spoedeisende hulp. Van de mensen die slachtofferhulp nodig hebben, krijgt slechts eenderde hulp aangeboden. Deze mismatch tussen vraag en aanbod in de hulpverlening kent meerdere oorzaken. Bijvoorbeeld omdat slachtoffers na het doen van aangifte niet op de mogelijkheid van slachtofferhulp worden gewezen. Soms wordt het aanbod afgeslagen omdat voor het slachtoffer onduidelijk is wat deze hulpverlening inhoudt. Het bereik van de hulpverlening is ook selectief, vanwege de samenhang met opsporings- en vervolgingsprioriteiten bij politie en justitie. Beleidskeuzen die niet gebaseerd zijn op de hulpbehoeften van slachtoffers leiden ertoe dat sommige groepen slachtoffers veel beter bereikt worden dan andere. Het blijkt dat slechts de helft van de slachtoffers van verkrachting die behoefte had aan hulpverlening deze ook heeft ontvangen. Onder meer door voorgenoemde redenen, baart het voornemen van de politie om de bemoeienis met verkeersongevallen verder terug te schroeven het Fonds zorgen; worden straks nog wel alle verkeersslachtoffers die daar behoefte aan hebben opgevangen? Een andere factor is gelegen in de groeiende diversiteit binnen de samenleving, het multiculturele karakter van grote steden en de moeizame aansluiting van nieuwe bevolkingsgroepen op de bestaande hulpverlening. De aard van het slachtofferschap die we in Nederland zien is aan het veranderen. De gevolgen van globalisering zijn van enorm belang voor ontwikkelingen in slachtofferschap, preventie en hulpverlening. Culturele verschillen zorgen ervoor dat de huidige hulpmodellen niet altijd meer geschikt zijn. Grensoverschrijdend slachtofferschap komt steeds vaker voor, bijvoorbeeld onder Nederlanders die in een ander land reizen, studeren of werken. Nederlandse steden hebben te maken met 7

8 slachtoffers van het groeiende internationale probleem van mensenhandel. Hulpverleners worden geconfronteerd met slachtoffers van gedwongen vrouwenbesnijdenis en eergerelateerd geweld. Slachtofferschap via internet is een thema dat snel belangrijk is geworden en dat ook zal blijven. Cybercrime en identiteitsfraude maken op grote schaal slachtoffers. Voor elke (nieuwe) groep slachtoffers is een specifiek hulpaanbod nodig. Fonds Slachtofferhulp volgt deze ontwikkelingen op de voet en onderzoekt waar en hoe het kan bijdragen aan preventie van slachtofferschap, financiële ondersteuning kan bieden bij de ontwikkeling van de best mogelijke opvang voor slachtoffers en bijzondere aandacht kan bieden aan de meest kwetsbare groepen. In dit kader werd in 2009 bijvoorbeeld een opdracht gegeven aan het instituut Intervict aan de Universiteit van Tilburg, om de leemten in de slachtofferhulpverlening aan diverse categorieën te onderzoeken. In H 2.2. van dit jaarverslag leest u hierover meer. De wereldwijde economische problemen zullen ook van invloed zijn op de positie van slachtoffers in Nederland. De gevolgen van slachtofferschap reiken vaak veel verder dan alleen de getroffene zelf. Het kan spanning binnen relaties brengen en ontwrichtend zijn voor gezinssituaties. Denk aan een kostwinnaar die door een ernstig misdrijf of ongeluk buiten het arbeidsproces geraakt. Maar ook nabestaanden die door hun verlies niet meer in staat zijn hun werkzaamheden op dezelfde wijze uit te voeren. Of slepende letselschadezaken die in economisch zwaardere tijden nog meer impact hebben. In de werkzaamheden voor ons noodhulpfonds het Pieter van Vollenhoven Fonds zien wij daar dagelijks voorbeelden van. In zware tijden komen de gevolgen van slachtofferschap voor mensen die al in een zwakkere positie verkeren nog harder aan. Fonds Slachtofferhulp wil er nu meer dan ooit zijn voor mensen die onze helpende hand het hardste nodig hebben Doelstelling, missie, visie (propositie) De statutaire doelstellingen van het Fonds Slachtofferhulp zijn: - Het werven en besteden van fondsen ten behoeve van slachtofferhulpverlening, preventie van slachtofferschap en het anderszins verbeteren van de positie van slachtoffers; - Het bevorderen van samenwerking tussen organisaties die actief zijn op het terrein van slachtofferhulpverlening, preventie van slachtofferschap en het anderszins verbeteren van de positie van slachtoffers; - Het verstrekken van voorlichting over slachtofferhulpverlening, preventie van slachtofferschap, de positie van slachtoffers en het bijbehorende werkveld Missie De missie van het Fonds Slachtofferhulp is het bevorderen van de hulpverlening aan slachtoffers (en nabestaanden, naasten en getuigen) van een misdrijf, verkeersongeval of ramp, het bevorderen van preventie van slachtofferschap en het anderszins verbeteren van de positie van slachtoffers in elk opzicht. Dit doen wij via de volgende activiteiten: 8

9 - Financiële ondersteuning (subsidies) aan organisaties die actief zijn in slachtofferhulpverlening, preventie van slachtofferschap of anderszins verbeteren van de positie van slachtoffers; - Financiële noodhulp aan individuele slachtoffers; - Volgen en verantwoorden van bestedingen, voeren van een bestedingsbeleid en (doen) verrichten van beleidsonderzoek; - Waar nodig initiëren van projecten, campagnes en onderzoek; - Het werven van fondsen via particuliere donateurs en bedrijven, loterijen en de organisatie van evenementen; - Voorlichting, bewustwordingscampagnes en belangenbehartiging Visie Sinds de oprichting in 1989 heeft het Fonds Slachtofferhulp gewerkt vanuit de filosofie: Als iemand uit de maatschappij iets wordt aangedaan is het goed dat vanuit diezelfde maatschappij de helpende hand wordt geboden. Vanaf de oprichting heeft de vertaling hiervan plaatsgevonden door de financiering van vrijwillige hulpverlening in heel Nederland, het bijstaan van slachtoffers met emotionele, praktische en juridische hulp. Lotgenotencontact, belangenbehartiging en andere vormen van maatschappelijke inzet ten gunste van slachtoffers passen ook binnen deze gedachte. Het Fonds hecht nog altijd veel waarde aan deze filosofie. Daarnaast heeft het Fonds een aantal andere grondslagen benoemd: Gedeelde verantwoordelijkheid Overheid, particuliere maatschappelijke organisaties, bedrijfsleven en burgers delen de verantwoordelijkheid voor de veiligheid in Nederland en de zorg voor slachtoffers. Ieder heeft hierin een eigen rol. Fonds Slachtofferhulp financiert niet datgene dat tot de verantwoordelijkheid van de overheid behoort, maar richt zich juist op het particulier initiatief. Het is doorgaans het particulier initiatief dat een aanjaagfunctie vervult, door innovaties te stimuleren die bij gebleken succes aan de overheid overgedragen kunnen worden voor een landelijke implementatie. Best denkbare opvang Om de ernstige gevolgen van slachtofferschap voor mensen zo beperkt mogelijk te houden is het streven slachtoffers te voorzien van de best denkbare opvang. Om dit te bereiken moet de hulpverlening vernieuwen en meeveranderen met externe ontwikkelingen. Verschillende behoeften van uiteenlopende groepen slachtoffers zorgen ervoor dat één standaard hulpaanbod niet toereikend is en dat hulp op maat voor specifieke groepen noodzakelijk blijkt. Fonds Slachtofferhulp wil een bijdrage leveren aan het valideren, differentiëren en moderniseren van de hulpverlening aan slachtoffers. Empowerment van het slachtoffer Een slachtoffer van een misdrijf, een verkeersongeval of ramp is niet per definitie iemand die passief hulpbehoevend is. Hulp aan slachtoffers moet er met name op gericht zijn mensen weer in staat te stellen om zichzelf te zijn. Om vanuit hun eigen veerkracht en weerbaarheid te herstellen van een schokkende gebeurtenis. 9

10 1.3. Transparantie en verantwoording Fonds Slachtofferhulp zat bij de eerste groep fondswervende instellingen die in 2008 getoetst zijn volgens het nieuwe Reglement van het CBF-Keur. In de nieuwe opzet vindt eens in de drie jaar een volledige hertoetsing plaats voor verlenging van het Keurmerk. De hertoetsing behelst het invullen van uitgebreide vragenlijsten, het verstrekken van veel documentatie ter onderbouwing daarvan en een visitatie waarin medewerkers van het CBF met directie en bestuur spreken. Fonds Slachtofferhulp voldoet aan alle CBF-eisen en het Keurmerk is voor drie jaar verlengd. Nieuw in dit Reglement is dat de organisatie wordt getoetst aan hoe het omgaat met drie hoofdprincipes. Dit zijn: 1. Besturen en Toezicht houden Binnen de instelling dient de functie toezicht houden (vaststellen of goedkeuren van plannen en het kritisch volgen van de organisatie en haar resultaten) duidelijk te zijn gescheiden van het besturen dan wel van de uitvoering. 2. Besteding van middelen De instelling dient continu te werken aan een optimale besteding van middelen, zodat effectief en doelmatig gewerkt wordt aan het realiseren van de doelstelling. 3. Omgaan met belanghebbenden De instelling streeft naar optimale relaties met belanghebbenden, met gerichte aandacht voor de informatieverschaffing en de inname en verwerking van wensen, vragen en klachten. De manier waarop deze drie principes door ons worden nagestreefd, is opgenomen in een zogenaamde Verantwoordingsverklaring. De inhoud van deze Verantwoordingsverklaring is verwerkt in dit jaarverslag. Het verslag is tevens beschikbaar via de website van het Fonds Slachtofferhulp Impact voor slachtoffers Het Fonds Slachtofferhulp probeert projecten te financieren die op verschillende niveaus een positieve impact hebben voor slachtoffers en hun directe omgeving. Dit kan op individueel niveau via noodhulp, via hulpverleningsprojecten, lotgenotencontact, belangenbehartiging van een specifieke groep slachtoffers of via wetenschappelijk onderzoek dat gericht is op innovatie van de hulpverlening, het bevorderen van belangrijke veranderingen of het verbeteren van de (rechts)positie. In de afgelopen jaren hebben wij met subsidies bijgedragen aan hernieuwde aandacht voor hulp aan verkeersslachtoffers en een impuls gegeven aan wetenschappelijk onderzoek naar slachtofferschap. De opvang van kinderen die een traumatische gebeurtenis meemaakten krijgt bijzondere aandacht via ondersteuning van een in 2007 gestart meerjarig project. Met een proefproject is aangetoond wat op dit moment de beste aanpak is om vrouwen bij te staan die levensbedreigend belaagd worden en wordt gestreefd naar landelijke invoering van deze succesvolle aanpak. Een project gericht op preventie van en hulpverlening na vrouwelijke genitale verminking is in 2009 afgerond en heeft tot belangrijke nieuwe inzichten en praktische aanbevelingen geleid. Het innovatieve project De schok te boven is afgelopen jaar afgerond; er is een internet platform ontwikkeld voor informatievoorziening over en screening, diagnose en opvang van slachtoffers na schokkende gebeurtenissen, zowel bij collectief 10

11 slachtofferschap (rampen en calamiteiten) als bij individueel slachtofferschap zoals geweld en verkeersongevallen. Nu het online platform staat, zal het in de komende jaren door de hulporganisaties in het werkveld ten behoeve van slachtoffers verder uitgebreid en ingezet kunnen worden. Via weerbaarheidcursussen zijn het afgelopen jaar weer tientallen slachtoffers van seksueel misbruik verder geholpen. Door een verscheidenheid aan belangen- en lotgenotenorganisaties te steunen faciliteert het Fonds uiterst waardevolle onderlinge steun via lotgenotencontact en kunnen we mogelijk maken dat de stem van het slachtoffer gehoord wordt. In 2009 werd lotgenotencontact ondersteund voor nabestaanden van moord, slachtoffers van ernstig geweld, verkeersslachtoffers, nabestaanden van zelfmoord, slachtoffers partnergeweld en ouders van wie een kind seksueel misbruikt is. De noodhulp via het Pieter van Vollenhoven Fonds aan slachtoffers die tussen wal en schip dreigden te vallen is in 2009 verdubbeld. Mede dankzij de uitstekende samenwerking met de hulpverleners van Slachtofferhulp Nederland hebben we honderden slachtoffers die na een schokkende gebeurtenis in een schrijnende situatie terecht zijn gekomen, een steun in de rug kunnen geven. Onze leerstoelhouder prof. Jan Van Dijk heeft in 2009 een onderzoek afgerond dat meer zicht geeft op de hulpverleningsbehoefte van verschillende groepen slachtoffers. Het onderzoek heeft enkele boeiende en dringende uitdagingen blootgelegd voor het verbeteren van de positie van verschillende groepen slachtoffers in Nederland. De komende jaren zal het Fonds Slachtofferhulp in dit snel veranderend werkveld ten gunste van slachtoffers deze en vele andere uitdagingen met blijvend enthousiasme aangaan. 11

12 2.0 Beleid en bestedingen 2.1. Werkwijze Fonds Slachtofferhulp verleent subsidies aan projecten in Nederland op het gebied van hulp aan slachtoffers, preventie van (herhaald) slachtofferschap of anderszins verbeteren van de positie van slachtoffers. De subsidie kan worden aangevraagd door: 1. Organisaties die activiteiten ontplooien gericht op hulpverlening, preventie of verbeteren van de positie van slachtoffers; 2. Universiteiten of onderzoeksinstituten die onderzoek verrichten gericht op de verbetering van de hulpverlening aan en de positie van slachtoffers in Nederland; 3. Medewerkers van subsidieorganisaties ten behoeve van natuurlijke personen via het Pieter van Vollenhoven Fonds (meer hierover in hoofdstuk 2). Het Fonds kent bestedingscategorieën waarbinnen subsidieaanvragen kunnen worden gedaan. Jaarlijks wordt het budget van elke bestedingscategorie vastgesteld op basis van een inschatting van nieuwe ontwikkelingen, kansen en bedreigingen en de evaluatie van de resultaten in voorgaande jaren. In 2009 was het subsidiebudget van het Fonds verdeeld over vijf bestedingscategorieën: Preventie van (herhaald) slachtofferschap Deskundigheidsbevordering Directe hulp aan slachtoffers Innovatie van de hulpverlening Belangenbehartiging/lotgenotencontact Alle subsidieaanvragen worden getoetst aan het subsidiereglement en beoordeeld door de Commissie Beleid en Bestedingen. Zowel het subsidiereglement als het aanvraagformulier zijn te vinden op de website van het Fonds. Tijdens vier schriftelijke rondes en twee bijeenkomsten per jaar beslist de Commissie Beleid en Bestedingen aan welke projecten en/of activiteiten het Fonds subsidies verstrekt en hoe hoog de bijdrage is. Over de samenstelling van de Commissie Beleid en Bestedingen leest u meer in hoofdstuk 4 (Toezicht en Organisatie) Een aanvraag wordt aan de hand van de volgende criteria beoordeeld: relevantie en verwachte bijdrage aan verbetering van de hulpverlening aan en positie van slachtoffers; het particuliere karakter van het project en de aanvragende organisatie; het innovatieve karakter van de activiteit(en), met uitzicht op brede implementatie; mate waarin het project is gericht op empowerment van het slachtoffer; de aangetoonde noodzaak van de activiteit(en) waarvoor subsidie wordt aangevraagd; een beoordeling van kansen en bedreigingen voor de activiteit(en) op korte en langere termijn; de algehele financiële situatie van de aanvrager; de (on)mogelijkheid van medefinanciering door derden; 12

13 de hoogte van het bedrag in relatie met het totaal beschikbare budget van het Fonds; de duur/periode van de activiteit. Projectplanning, monitoring en evaluatie Subsidieverzoeken voor projecten worden ingediend via vaste aanvraagformulieren. Hierin worden de doelstellingen, beoogde resultaten en het belang van het project voor slachtoffers beschreven. Van langlopende projecten worden voortgangsrapportages gevraagd. Bij onderzoeksprojecten neemt een medewerker van het Fonds deel in de begeleidingscommissie om de vorderingen te monitoren. Wanneer gefinancierde projecten zijn afgerond wordt een financiële en inhoudelijke eindevaluatie verstrekt aan het Fonds Slachtofferhulp. Begunstigden ontvangen bij het aanvraagformulier een format met een beschrijving van onderwerpen die in de eindevaluatie moeten worden opgenomen. Dit zijn onder andere een beschrijving van in hoeverre de voorgenomen doelstellingen bereikt zijn en wat het effect van de projectresultaten voor (de positie van) slachtoffers is. Van projecten die voor ,- of meer gesubsidieerd zijn, wordt een accountantsverklaring over de bestede gelden opgevraagd. Alle subsidieverzoeken en de behandeling ervan worden in een databaseprogramma geregistreerd. Het subsidiebudget dat beschikbaar is voor de verschillende bestedingscategorieën wordt continu bijgehouden. Hierover wordt elk kwartaal aan de commissie Beleid en Bestedingen gerapporteerd, die op haar beurt in de bestuursvergaderingen aan het bestuur rapporteert. Het subsidiebudget dat voor de bestedingscategorieën beschikbaar is, wordt opgenomen in het jaarlijks bestedingsplan, dat voortbouwt op een meerjarenbeleidplan Projecten De kern van de werkzaamheden van het Fonds Slachtofferhulp is de financiering van projecten ter verbetering van de positie van slachtoffers van misdrijven, verkeersongevallen en rampen. U heeft in paragraaf 2.1 kunnen lezen dat het Fonds Slachtofferhulp projecten steunt op het gebied van directe hulpverlening aan slachtoffers maar ook onderzoeksprojecten om de hulpverlening te verbeteren. Daarnaast hecht het Fonds Slachtofferhulp veel waarde aan lotgenotencontact en belangenbehartiging. Om een goed beeld te geven van wat er met de subsidiegelden van het Fonds Slachtofferhulp wordt bereikt, geven wij in dit hoofdstuk graag toelichting over een aantal projecten en activiteiten die het Fonds in 2009 (mede)financierde Bestedingscategorie: directe hulp aan slachtoffers Vrijwillige hulpverleners Naam organisatie: Slachtofferhulp Nederland Contactgegevens: Website Toegekende subsidie: ,- 13

14 Aanleiding project en doel Het heeft een toegevoegde waarde voor slachtoffers wanneer zij door goed getrainde vrijwilligers geholpen worden. Slachtofferhulp Nederland werkt met ongeveer 1350 vrijwilligers, die door heel Nederland actief zijn. De hulp van de vrijwilligers vindt met name plaats op psychosociaal en praktisch gebied en is erop gericht de veerkracht van het slachtoffer te bevorderen, zodat deze het heft weer in eigen handen kan nemen. De bijdrage van het Fonds Slachtofferhulp aan Slachtofferhulp Nederland wordt gebruikt voor werving, selectie, erkenning en binding van vrijwilligers. Voortgang/behaalde resultaten in 2009 Ruim 1350 vrijwilligers hebben in 2009 gezamenlijk slachtoffers geholpen. Uit cliëntenonderzoek blijkt dat slachtoffers de hulp die zij hebben ontvangen zeer hoog waarderen. In 2009 bestond Slachtofferhulp Nederland 25 jaar. De hoeveelheid mensen die in al die jaren hun leven weer op de rails hebben kunnen krijgen met hulp van een betrokken en deskundige vrijwilliger is enorm. Het maatschappelijk effect van het werk van de vrijwilligers mag dan ook groot en bewonderenswaardig genoemd worden. Telefonische hulplijn Naam organisatie: Slachtofferhulp Nederland Contactgegevens: Website Toegekende Subsidie: ,- Aanleiding project en doel Slachtoffers en nabestaanden van ongevallen, misdrijven of rampen die behoefte hebben aan hulp van Slachtofferhulp Nederland kunnen bellen met het nummer Het is belangrijk dat hulpverleners goed bereikbaar zijn voor slachtoffers. Dit geldt zeker wanneer slachtoffers niet bekend zijn bij Slachtofferhulp Nederland omdat er geen aangifte is gedaan of wanneer doorverwijzing vanuit de politie is uitgebleven. Het is uiterst belangrijk dat slachtoffers zo laagdrempelig mogelijk op eigen initiatief Slachtofferhulp Nederland kunnen bereiken. Daarom is dit 0900-nummer bereikbaar tegen lokaal tarief. Voortgang/behaalde resultaten in 2009 In 2009 zijn er ruim telefoontjes binnengekomen op het nummer van Slachtofferhulp Nederland. Dit is een stijging van bijna 10% ten opzichte van In dat jaar werden telefoontjes beantwoord. Amsterdam Tourist Assistance Service (ATAS) Naam organisatie: Stichting ATAS Contactpersoon: Mevrouw H. Verheul, algemeen coördinator Website: Toegekende subsidie: ,- Aanleiding project en doel ATAS stelt zichzelf ten doel toeristen op te vangen met behulp van vrijwilligers, wanneer de toerist in Amsterdam slachtoffer van een delict of (verkeers)ongeval is geworden. 14

15 Opzet project De opvang van toeristen die in Amsterdam slachtoffer zijn geworden van bijvoorbeeld een delict, wordt verzorgd door gemotiveerde vrijwilligers met veel expertise. Iemand die in het buitenland slachtoffer wordt, kan niet terugvallen op een bekend netwerk van familie en vrienden, kan zich niet terugtrekken in de vertrouwde omgeving en zal vaak te maken krijgen met een opeenstapeling van praktische problemen en taal- en cultuurproblemen. ATAS biedt direct na het delict een veilige plaats, faciliteiten en een meedenkende hulpverlener. Voortgang/behaalde resultaten in 2009 De 29 vrijwilligers bij ATAS zijn de uitvoerende hulpverleners die toeristen meestal direct na aangifte van een delict, persoonlijk of telefonisch bijstaan. De vrijwilligers zorgen er voor dat ATAS 7 dagen per week geopend is. In 2009 hebben zij 277 verwijzingen verwerkt, van in totaal 408 slachtoffers. De meeste slachtoffers hadden te maken met eenvoudige diefstal of zakkenrollerij. In 2009 zijn 183 toeristen na aangifte van straatroof aangeschreven. In heel Amsterdam daalde de aangiften van buitenlandse toeristen met 7%. Verwijzingen komen uit de gehele regio Amsterdam- Amstelland, maar in meerderheid (60%) uit het centrum. Toekomstige activiteiten In 2009 is samenwerking gerealiseerd met het Platform Criminaliteitsbeheersing Amsterdam-Amstelland, waarbij in het bijzonder aandacht uitging naar Aziatische en Chinese toeristen die een slecht bereikbare en nieuwe doelgroep zijn. Er is in samenwerking met het Amsterdam Toerisme en Congres Bureau, Regiopolitie Amsterdam-Amstelland, MKB en de Gemeente Amsterdam foldermateriaal en beleid ontwikkeld dat in 2010 uitgezet wordt. De samenwerking met het Welcome-project is een goede aanvulling om zowel preventief als na een delict in contact te komen met toeristen. Vrijwilligers van dit project wijzen bezoekers de weg en informeren op zeer drukke punten. Zij zijn allen op de hoogte van het bestaan van ATAS en geven ook preventieadvies. Tourist Assistance Service (TAS) Naam organisatie: Bureau Vrijwilligers, Politie Haaglanden Projectleiding: De heer F.J. de Ruiter, Chef bureau Vrijwilligers Website: Toegekende subsidie: ,- Aanleiding project en doel TAS houdt zich bezig met de opvang van en hulpverlening aan buitenlandse toeristen, zakenmensen en congresgangers die Den Haag of Delft bezoeken en daar of elders in Nederland het slachtoffer zijn geworden van criminaliteit of een (verkeers)ongeval. Ook verleent TAS hulp bij vermissing, zowel van personen als goederen. Het doel van deze hulpverlening is het leveren van een positieve bijdrage aan het emotionele verwerkingsproces van het slachtoffer. TAS verleent tevens hulp aan nabestaanden van slachtoffers die betrokken zijn bij en/of getuige zijn van deze gebeurtenissen. In noodgevallen wordt ook de Nederlandse toerist geholpen. Om voor hulp in aanmerking te komen, geldt de voorwaarde dat er aangifte is of wordt gedaan bij de politie. Voortgang/behaalde resultaten in

16 In het jaar 2009 zijn in totaal 490 toeristenslachtoffers geholpen door TAS. Dankzij de hulpverlening konden zij hun vakantie voortzetten of de thuisreis aanvangen. Toekomstige activiteiten TAS heeft een viertal doelstellingen voor het komende jaar: Het continueren van de voorlichting aan de doorverwijzende instanties, om een zo groot mogelijk bereik van cliënten te realiseren. Het streven naar een grotere naamsbekendheid van TAS, in het bijzonder in de gemeente Delft. Het verstevigen en uitbreiden van het netwerk van TAS en het voortzetten van PR activiteiten. Inzet TAS bij internationale conferenties. Slachtoffer-dader ontmoetingen Naam organisatie: Stichting Slachtoffers en Daders Contactpersoon: De heer A. de Haan Website Toegekende subsidie: ,- Aanleiding project en doel Fonds Slachtofferhulp heeft in het verleden succesvolle proefprojecten gesteund met betrekking tot het arrangeren van ontmoetingen tussen slachtoffer en dader. Inmiddels is er een landelijk aanbod voor slachtoffers die hier graag gebruik van willen maken. Soms is een begeleid gesprek met de dader echter onmogelijk, bijvoorbeeld doordat deze onbekend of overleden is, geen schuld erkent of een gesprek weigert. De stichting Slachtoffers en Daders heeft een methodiek ontwikkeld waarbij het slachtoffer niet met de eigen dader maar met een vervangende dader spreekt, die een vergelijkbaar misdrijf heeft gepleegd en graag aan een dergelijk gesprek wil meewerken. De doelstelling van het project was om in 2009 in totaal 50 geslaagde ontmoetingen te arrangeren om gezamenlijk te werken aan het overwinnen van (schijnbaar) onoverkomelijke barrières. Voortgang/behaalde resultaten in 2009 Met deze subsidie heeft het Fonds de stichting de kans geboden om de effectiviteit te tonen en daarmee of het een waardevolle aanvulling is op de bestaande dienstverlening aan slachtoffers. Als voorwaarde werd gesteld dat conform de aanvraag 50 ontmoetingen plaats zouden vinden en dat er gelijktijdig onderzoek zou plaatsvinden om op basis van resultaten te evalueren hoe slachtoffers de methodiek ervaren en waarderen. Ook kan zo worden bezien wat het effect van de gesprekken is op slachtoffers en hun verwerkingsproces. Toekomstige activiteiten Helaas is het de stichting Slachtoffers en Daders niet gelukt om een substantieel aantal geslaagde ontmoetingen te realiseren, waardoor ook de werking van deze nieuwe methode niet aangetoond kon worden. Om die reden heeft het Fonds Slachtofferhulp haar steun aan het project stopgezet. Trainingen psychosociale weerbaarheid Naam organisatie: Website Stichting VSK Hulp na seksueel misbruik 16

17 Toegekende subsidie: 8.100,- Aanleiding project en doel De stichting VSK helpt jonge vrouwen die slachtoffer zijn van seksueel misbruik. Per jaar worden er diverse hulpgroepen georganiseerd waar de vrouwen met lotgenoten kunnen praten over het gebeurde en welke impact dit nog steeds heeft in het dagelijks leven. Er wordt gewerkt aan het vergroten van zelfvertrouwen en weerbaarheid. De weerbaarheidtrainingen worden gegeven door een externe deskundige. Het betreft hier directe hulpverlening aan slachtoffers van een ernstig misdrijf. Voortgang/behaalde resultaten in 2009 Er zijn 48 bijeenkomsten voor tientallen jonge vrouwen georganiseerd. De op empowerment gerichte trainingen hebben een preventief effect: door grotere weerbaarheid kan herhaald slachtofferschap worden voorkomen en kunnen de slachtoffers een nieuwe start maken. Testimonial >> Een uitspraak van een van de deelneemsters: Ik ben er door de training achter gekomen dat ik wel degelijk grenzen heb en het mooiste maar ook zwaarste was dat ik leerde voelen. Natuurlijk ging het beetje bij beetje maar het begin was er. Ik vond het eng maar door deze training is er voor mij een opening gekomen in mijn zo dikke bunker; iets wat ik in de eerste paar trainingen niet voor mogelijk had gehouden, gebeurde. << Dag Uit voor vrijwillige hulpverleners en slachtoffers Naam organisatie: Stichting Wilskracht Contactpersoon: Mevrouw F. Brummans Website: Toegekende subsidie: 4.000,- Aanleiding project en doel Stichting Wilskracht biedt hulp en ondersteuning aan vrouwen die te maken hebben gehad met geweld in de breedste zin van het woord. De organisatie steunt de vrouwen onder andere via opvang, lotgenotencontact en zelfhulpgroepen. Deze subsidie is gegeven om een dagje uit te kunnen organiseren met de vrijwilligers, de vrouwen uit de opvang en de vrouwen die deelnemen aan de zelfhulpgroepen. Allen zijn slachtoffer van geweld of dat geweest. Sommigen zorgen nu voor opvang en begeleiding van lotgenoten, anderen zitten nog midden in een situatie van huiselijk geweld. Het zijn veelal vrouwen die dagelijks naast het geweld ook met een moeilijke financiële situatie te maken hebben. Het doel van de Dag Uit is om de waardering uit te spreken voor het goede en belangrijke werk van de vrijwilligers, en gelijktijdig om de zware dagelijkse situatie van de slachtoffers te doorbreken en hen te ondersteunen in hun verwerkingsproces. Voortgang/behaalde resultaten in 2009 De vele positieve reacties op dit initiatief bevestigen dat het slachtoffers goed kan doen om met een groep vertrouwde mensen uit de dagelijkse sleur en alle problemen te kunnen stappen en de zinnen te verzetten. In totaal hebben 63 vrouwen aan de Dag Uit deelgenomen. 17

18 Individuele Noodhulp - Pieter van Vollenhoven Fonds Aanleiding project en doel Het Pieter van Vollenhoven Fonds is door het Fonds Slachtofferhulp opgericht om incidentele financiële steun en noodhulp aan slachtoffers te verlenen. De hulp bestaat uit een beperkte financiële ondersteuning voor slachtoffers die via andere regelingen niet (voldoende) geholpen kunnen worden. Het Fonds is er om te voorkomen dat deze slachtoffers tussen wal en schip terechtkomen. Op aanvraag van hulpverleners van Slachtofferhulp Nederland, en bij uitzondering van andere erkende hulpverleners, kan uit dit fonds een financiële tegemoetkoming worden uitgekeerd om mensen weer op weg te helpen. Naast financiële tegemoetkomingen kan uit het Pieter van Vollenhoven Fonds ook acute noodhulp verstrekt worden (bijvoorbeeld wanneer iemand na een beroving geen geld meer heeft voor eten) of een bijzondere geste, om zo slachtoffers een hart onder de riem te steken in de vaak schrijnende omstandigheden waarin zij verkeren. Voortgang/behaalde resultaten In 2008 werd er nog voor circa ,- een beroep gedaan op het Pieter van Vollenhoven Fonds. In 2009 verdubbelde dit bedrag; er werd voor circa ,- uitgekeerd. Tevens werden sponsorbijdragen in natura gedaan, zoals de levering van een aantal fietsen door Batavus en de donatie van 25 IKEA-bonnen à 100,-. Toekomstige activiteiten De verwachting is dat de komende jaren een steeds groter beroep op dit noodfonds zal worden gedaan en het aantal tegemoetkomingen in aantal zal blijven stijgen Bestedingscategorie: deskundigheidsbevordering Slachtofferhulp Academie Naam organisatie: Slachtofferhulp Nederland Contactgegevens: Website Toegekende subsidie: ,- Aanleiding project en doel Cases Pieter van Vollenhoven Fonds Schade door verwarde man Mevrouw Hermans ziet dat iemand haar auto vernielt door er op te staan en te springen. Wanneer zij de verwarde dader daarop aanspreekt valt hij haar aan en breekt haar vinger. Mevrouw is een alleenstaande moeder met drie kinderen en heeft de auto dagelijks hard nodig. Haar WA-verzekering dekt de schade niet en zelf kan zij de schade niet betalen. Het Pieter van Vollenhoven Fonds betaalt een deel van de reparatie. Slachtoffer van beroving Mevrouw De Klerk (80) wordt in Amsterdam op straat beroofd van haar tas en komt daarbij ten val. Haar heup raakt door de val ontwricht. In haar tas zat, naast haar pinpas en een aantal persoonlijke zaken, ook haar paspoort. Zij leeft van een AOW-uitkering en heeft geen geld om een nieuw paspoort aan te schaffen. Het paspoort is noodzakelijk om een beroep te doen op het Schadefonds Geweldsmisdrijven. Het Pieter van Vollenhoven Fonds maakt direct geld over voor een nieuw paspoort. Onvoorstelbaar pijnlijk De vader van een gezin met vijf kinderen wordt in zijn eigen woning vermoord. De kamer waar de man gevonden is zit onder het bloed en wordt door een bedrijf schoongemaakt. De rekening hiervan komt bij het gezin terecht. Het Pieter van Vollenhoven Fonds betaalt deze kosten zodat het gezin, dat inmiddels ergens anders woont, hiervan de lasten niet hoeft te dragen en weer kan proberen het leven op te pakken. De echtelijke woning ontvlucht Een moeder ontdekt dat haar 8-jarige dochter seksueel is misbruikt door haar stiefvader. Zodra de vrouw hem hiermee confronteert wordt zij ernstig door hem mishandeld. Zij ontvlucht de echtelijke woning en doet aangifte bij de politie van beide zaken. Moeder en dochter wonen nu tijdelijk in een sloopwoning, in afwachting van toewijzing van een permanente woning. Het Fonds geeft haar een financiële bijdrage om klein huisraad, lakens en handdoeken aan te schaffen. 18

19 De vrijwillige hulpverleners van Slachtofferhulp Nederland bieden jaarlijks aan slachtoffers en nabestaanden van ongevallen, misdrijven of rampen steun om de schok te boven te komen en de draad weer op te pakken. Zij staan slachtoffers bij met praktisch en juridisch advies en bieden emotionele ondersteuning. Om slachtoffers op een zo goed mogelijke manier bij te staan is het belangrijk dat deze vrijwilligers goed getraind zijn. Naast een basisopleiding volgen vrijwilligers geregeld verdiepingscursussen. Fonds Slachtofferhulp is medefinancier van de opleidingen van de vrijwillige hulpverleners, met speciale aandacht voor innovaties in het trainingsaanbod, zoals e-learning. Voortgang / behaalde resultaten 2009 In 2009 zijn honderden trainingen gegeven aan vrijwilligers. De Slachtofferhulp Academie heeft verder gestalte gekregen. De kwaliteit en samenhang van de opleidingen heeft een grote impuls gekregen. In 2009 is gestart met een pilot project e-learning voor de basistraining. Toekomstige activiteiten Slachtofferhulp Nederland wil de e-learningmodule uitbreiden tot een volwaardige digitale leeromgeving. Voordelen van het gebruik van een dergelijke omgeving liggen op het gebied van flexibiliteit/toegankelijkheid, besparing op tijd en reis- en verblijfskosten Bestedingscategorie: innovatie van de hulpverlening Kind & Trauma: een integrale studie naar posttraumatische reacties bij kinderen in de basisschoolleeftijd Naam organisatie: UMC Utrecht: Psychotraumacentrum voor Kinderen en Jongeren Projectleiding: De heer prof. dr. R.J. Kleber Contactpersoon: Mevrouw drs. E. Alisic Website: Looptijd: 1 januari december 2010 Toegekende subsidie: per jaar Aanleiding project en doel Het project Kind & Trauma levert een bijdrage aan de structurering en vergroting van de kennis omtrent schokverwerking bij kinderen, waardoor de preventieactiviteiten en hulpverlening na schokkende gebeurtenissen (bv. ernstige verkeersongevallen, geweldsincidenten en rampen) beter vormgegeven kunnen worden. De aandacht in het onderzoek gaat uit naar het proces dat kinderen in de basisschoolleeftijd doormaken na een schokkende gebeurtenis, de factoren die van invloed zijn op dit proces en de kwaliteit van de meetinstrumenten die in de diagnostiek ingezet worden om posttraumatische reacties bij kinderen in te schatten. Opzet project Het project werkt volgens de multi-method-multi-source methode; een methode om een complex en dynamisch proces zoals traumaverwerking bij kinderen op verschillende manieren te onderzoeken. Daarbij wordt gebruik gemaakt van zowel kwalitatieve als kwantitatieve gegevens en van informatie van zowel de kinderen als hun ouders en hulpverleners. 19

20 In het project staan vier vragen centraal: 1. In hoeverre worden kinderen geconfronteerd met schokkende gebeurtenissen en hoe is hun psychosociale welzijn? 2. Hoe betrouwbaar en valide kunnen we posttraumatische reacties bij kinderen meten via recent ontwikkelde vragenlijsten voor kinderen en hun ouders? 3. Welke factoren zijn bepalend voor de uitkomsten van het schokverwerkingsproces bij kinderen? 4. Hoe beschrijven en beleven kinderen en hun ouders het schokverwerkingsproces? Voortgang/behaalde resultaten in 2009 In 2009 is veel werk verzet om de kwaliteit van Schokverwerkingslijst voor Kinderen (SVLK) te bepalen. De SVLK meet in hoeverre kinderen last hebben van posttraumatische reacties zoals nachtmerries, vermijdingsgedrag en concentratieproblemen. De SVLK blijkt een gedegen instrument te zijn. Een wetenschappelijk artikel over de vragenlijst is ingediend bij het Journal of Child and Adolescent Trauma, een internationaal tijdschrift dat bijzonder goed aansluit bij het project Kind en Trauma. Daarnaast is veel aandacht besteed aan de vraag hoe kinderen en hun ouders het verwerkingsproces na trauma beleven. Daarvoor zijn uitgebreide interviews gehouden. Belangrijke thema s waren hoe kinderen de eerste weken en maanden na de gebeurtenis hebben ervaren, welke dingen hen hebben geholpen of juist belemmerd en of er bijzondere momenten in die periode waren. Momenteel worden deze gegevens geanalyseerd en beschreven. Ook werd door middel van een uitgebreide literatuurstudie gekeken welke factoren op de lange termijn een risico of een bescherming tegen posttraumatische stress klachten opleveren. Het afgelopen jaar zijn daarvoor tientallen studies gecodeerd, wat in 2010 tot een concreet overzicht zal leiden. Tenslotte heeft Eva Alisic twee maanden meegewerkt aan een internationaal project van de Harvard Medical School (Children s Hospital Boston, VS) over emotieregulatie bij kinderen in de context van kindermishandeling. Gelijktijdig bracht zij het project Kind en Trauma ter plaatse onder de aandacht. Toekomstige activiteiten Onderzoekster Eva Alisic zal in 2010 haar proefschrift voltooien. De eerste concrete implementatie van een product dat is gemaakt naar aanleiding van de bevindingen uit dit onderzoek heeft dit jaar plaats: een toolkit voor leerkrachten. In deze toolkit kunnen zij toegankelijke informatie vinden over trauma bij kinderen en over hulpverleningsinstanties die voor opvang kunnen zorgen. Pieter van Vollenhoven Leerstoel voor Victimology, Human Security and Safety Naam organisatie: Intervict Leerstoelhouder: De heer prof. dr. mr. J.J.M. van Dijk Website: Looptijd: 2006 tot en met 2010 Toegekende subsidie: ,- per jaar Aanleiding project en doel Veel belangrijke vragen op het gebied van slachtofferschap van misdrijven, ongelukken en rampen, maar ook op het gebied van preventie en hulpverlening zijn 20

21 nog onbeantwoord. Wetenschappelijk onderzoek naar deze leemten en het inzicht dat daarmee verkregen wordt, draagt bij aan een verbeterde positie van en de hulpverlening aan slachtoffers. Sinds 2006 financiert het Fonds Slachtofferhulp de Pieter van Vollenhoven Leerstoel Victimology, Human Security and Safety, bij onderzoeksinstituut INTERVICT aan de Universiteit van Tilburg. Doelstellingen van de leerstoel zijn: Het verrichten van onderzoek naar de juridische en sociaalwetenschappelijke aspecten van slachtofferschap, zowel in nationaal als in internationaal perspectief; Het mede vormgeven en begeleiden van de maatschappelijke discussie over het vraagstuk van slachtofferschap en menselijke veiligheid. Voortgang/behaalde resultaten in 2009 In 2009 verscheen in het tijdschrift International Review of Victimology een artikel van de hand van Jan van Dijk, getiteld Free the Victim; a Critique of the Western Conception of Victimhood. In deze publicatie wordt ervoor gepleit om in de beeldvorming rond slachtoffers meer accent te leggen op hun veerkracht en strijdbaarheid. Ook in 2009 heeft de leerstoelhouder zijn, vaak kritische, visie op de slachtofferhulpverlening mede uitgedragen via presentaties, gastcolleges en interviews. Voor Bonded Labour International Netherlands (BlinN) werd bijvoorbeeld een keynote verzorgd op een congres over de hulpverlening aan slachtoffers van mensenhandel (Met Kracht Vooruit). In zijn vaste column in Secondant, vakblad over criminaliteit en samenleving, gaf hij een schot voor de boeg van het Ministerie van Justitie in verband met dreigende bezuinigingen op het slachtofferbeleid ( Op het Offerblok ). In de loop van 2009 is het eindrapport gereed gekomen van een verkennend kwalitatief onderzoek naar eventuele leemten in de hulpverlening aan slachtoffers van ingrijpende levensgebeurtenissen (waaronder verschillende typen van ernstige criminaliteit, rampen, verkeersongelukken en medische missers). Een gemeenschappelijk kenmerk van de verschillende categorieën slachtoffers bleek de behoefte te zijn aan erkenning. Bij slachtoffers van misdrijven gaat dit gepaard met de behoefte aan genoegdoening via het strafrecht. Bij slachtoffers van rampen werd een sterke behoefte waargenomen aan eerlijke informatie over de toedracht. De slachtofferverhalen in het onderzoek zijn vaak schrijnend, zowel vanwege het opgelopen letsel of verlies van naasten als vanwege het verlies aan vertrouwen in de medemens en maatschappelijke instituties en bieden vele aanknopingspunten voor verbeteringen in de zorg en hulpverlening. Een van de markante bevindingen was dat de problematiek van slachtoffers van medische missers sterke gelijkenis toont met die van andere categorieën slachtoffers maar dat voor deze categorie geen geschikt hulpaanbod bestaat. Deze bevinding heeft in de media veel aandacht gekregen. Mede hierdoor is in de medische wereld een discussie op gang gekomen over de aanpak van deze problematiek. Een van de aanbevelingen van de leerstoelhouder is om binnen het werkveld van de slachtofferhulpverlening te kijken naar de haalbaarheid van een landelijk hulpaanbod voor slachtoffers van medische fouten. Fonds Slachtofferhulp zal zich beraden op welke manier het daar een bijdrage aan kan leveren. Toekomstige activiteiten De leerstoelhouder is betrokken bij verschillende EU initiatieven met betrekking tot slachtoffers van misdrijven. Zo geeft hij leiding aan een groep onderzoekers die een grootschalige Europese slachtofferenquête voorbereiden. In 2010 zullen de resultaten worden geëvalueerd van een proefonderzoek in 17 lidstaten. De definitieve enquête zal begin 2013 worden uitgevoerd in alle lidstaten van de EU (onder de naam EU Security Survey). In deze enquête zal ondermeer worden gevraagd naar de 21