ARBEIDSREG ABR214. T:

Transcriptie

1 ARBEIDSREG ABR214 Lesing 13 Die Wet op Vergoeding vir Beroepsbeserings en -siektes 130 van 1993 Hoofstuk 6 (par ) in Du Plessis & Fouche Praktiese Gids tot die Arbeidsreg LexisNexis Butterworths: Durban.

2 LESING 13 (LEERUITKOMSTE) Bespreek die ontwikkeling en agtergrond wat gelei het tot die inwerkingtreding van die huidige Wet op Vergoeding vir Beroepsbeserings en Siektes. Bespreek die hoofkenmerke van die Wet. Bespreek die toepassing van die Wet. Bespreek die verpligtinge van die werkgewer i.t.v. die Wet. Bespreek die prosedure wat gevolg moet word om vir vergoeding te eis. Bespreek volledig die vereistes waaraan voldoen moet word ten einde te kwalifiseer vir vergoeding i.t.v. die Wet.

3 LESING 13 (INLEIDING) Die gemenereg het nie voorsiening gemaak vir enige voordele aan ʼn werknemer wat ʼn besering aan diens opgedoen het nie. Indien die werknemer afwesig was van die werk a.g.v. ʼn besering aan diens was die werkgewer nie verplig om enige vergoeding aan die werknemer te betaal nie. In terme van die gemenereg kon die werknemer dus slegs ʼn eis om skadevergoeding instel indien hy ʼn besering aan diens opgedoen het (en dan sou opset/nalatigheid bewys moes word). Daar was dus geen outomatiese remedies beskikbaar nie. Die eerste wetgewing wat die gemeenregtelike posisie verbreed het, was die Ongevallewet van Hierdie wet het voorsiening gemaak vir die vergoeding van werknemers ongeag of die werkgewer die oorsaak was van die beserings en ongeag of opset/nalatigheid bewys kon word. In terme van hierdie wet is vergoeding betaal waar beserings aan diens opgedoen is. Indien die werknemer oorlede is a.g.v. daardie beserings, is die vergoeding aan die afhanklikes uitbetaal. Vergoeding kon geëis word vir ʼn verlies aan inkomste en mediese uitgawes. Verder het die werknemer boonop die reg gehad om alternatiewe skadevergoeding van die onregpleger te eis. Die huidige Wet op Vergoeding vir Beroepsbeserings en Siektes, 130 van 1993 het op 1 Maart 1994 in werking getree, met die volgende onderskeidende kenmerke: o Die besering wat deur die ongeluk veroorsaak is, moes ontstaan het uit en in die loop van diens. (Betekenis van loop van diens word vervat in art 22(4) van die Wet. o Meer werknemers is by die Wet ingeskakel, bv. see- en lugvaarders. In terme van die vorige wet is alle werknemers wat salarisse bo ʼn sekere bedrag ontvang het, uitgeskakel van die wet. Die huidige Wet bepaal dat vergoeding uitbetaal word ongeag die salaris wat verdien word. Indien ʼn werknemer egter meer as R per jaar verdien, sou sy vergoeding bereken word asof hy net R verdien. o Verdienste is in terme van die huidige wet gedefinieer as die maandelikse koers waarop ʼn werknemer deur sy werkgewer vergoed is ten tye van die ongeluk, en sluit die waarde van kos, huisvesting, oortydbetaling of enige spesiale vergoeding in.

4 LESING 13 (TOEPASSING VAN WET) Meerderheid van werknemers geniet beskerming van hierdie Wet. Werknemer word in terme van die Wet gedefinieer as enige persoon wat diens verrig ingevolge ʼn dienskontrak of enige ander kontrak van opleiding, tydelike werknemers, direkteure of lede van ʼn regspersoon en werknemers voorsien deur ʼn arbeidsmakelaar. Dit sluit ook die afhanklikes in van ʼn werknemer wat oorlede is, sowel as die kurators van bv. kranksinniges/minderjariges. Die volgende werknemers is egter spesifiek uitgesluit in terme van die Wet: o Persone wat militêre diens verrig of militêre opleiding ondergaan en wat nie lede is van die Staande Mag nie. o Permanente lede van die SANW en SAPD terwyl hulle die land verdedig. o Huiswerkers wat in private huishoudings diens doen. o Onafhanklike kontrakteurs wat van sub-kontrakteurs gebruik maak. o Alle persone wat werk verrig buite die grense van die RSA, tensy dit net tydelik van aard is en spesiale reëlings me die Kommissaris getref is. o Persone van ander lande wat diens vir ʼn periode korter as 12 maande in RSA verrig.

5 LESING 13 (VERPLIGTINGE VAN WERKGEWER) Werkgewer het die volgende verpligtinge i.t.v. die Wet: Elke werknemer moet by die Kommissaris registreer en moet alle nodige inligting i.v.m. die besigheid verskaf. (Die Staat, parlement, provinsiale regerings en plaaslike regerings mag van hierdie verpligting vrygestel word) Alle werkgewers wat nie in die RSA woonagtig is en alle beheerliggame wat nie in SA geregistreer is nie, moet die Kommissaris van inligting voorsien m.b.t. die adres van die hoofkantoor en die naam en adres van die hoof uitvoerende beampte in SA. Alle lasgewers is ook aan hierdie Wet onderworpe. ʼn Werkgewer moet rekords bewaar van alle werknemers se salarisse en tye gewerk, vir ʼn periode van 4 jaar. Daar moet jaarliks voor 31 Maart ʼn staat aan Kommissaris verskaf word m.b.t. alle salarisse/lone wat uitbetaal is. O.g.v. bg staat, sal ʼn bedrag deur die Kommissaris bepaal word wat deur die werkgewer aan die Fonds betaal moet word. Die bedrag moet dan binne 30 dae van die datum soos aangedui deur die Kommissaris, betaal word.

6 LESING 13 (PROSEDURE OM VERGOEDING TE EIS) Werknemer moet so gou moontlik die werkgewer in kennis stel (skriftelik/mondelings van ongeluk wat besering veroorsaak het en van sy voorneme om vergoeding te eis. Indien die werknemer beweer dat beserings opgedoen is uit en in die loop van diens, moet die werkgewer die Kommissaris binne 7 dae in kennis stel. Eis om vergoeding moet binne 12 maande van die besering/afsterwe ingedien word.

7 LESING 13 (REG OP VERGOEDING) Ten einde vir vergoeding te kwalifiseer, moet die volgende vereistes nagekom word: Daar moet ʼn werkgewer-werknemer verhouding bestaanʼn Dienskontrak moes dus bestaan het ten tye van die ongeluk. Die werknemer moes dus ʼn werknemer in terme van die definisies van hierdie Wet wees, ten tye van die plaasvind van die ongeluk. Die ongeluk moes beserings of dood veroorsaak het Die ongeluk moes skielik en onverwags plaasgevind het. Indien die besering/dood die gevolg was van ʼn verwagte en uitgerekte proses, sal dit nie as ʼn ongeluk kwalifiseer nie. Die ongeluk moes gelei het tot ongeskiktheid/dood van die werknemer. Die ongeluk moes in die loop van die werknemer se diens plaasgevind het Die ongeluk moes plaasgevind het binne die bestek van die werknemer se diens, in die aard en omvang van sy verpligtinge. Die ongeluk moes dus verband hou met die werknemer se verpligtinge. Die volgende omstandighede word geag in die loop van diens plaas te vind: o Indien die ongeluk op die werksperseel plaasvind. o Indien die ongeluk plaasvind terwyl die werknemer werk. o Indien die ongeluk plaasvind terwyl die belange van die werkgewer deur die werknemer bevorder word, nieteenstaande die feit of dit onwettig, verbied of sonder instruksie geskied het. o Indien die ongeluk plaasgevind het terwyl die werknemer gratis deur die werkgewer na en vanaf die werk vervoer is. o Indien die ongeluk plaasgevind het terwyl die werknemer opleiding in noodhulp, reddingswerk of nooddienste ontvang het moet die toestemming van die werkgewer. o Indien die ongeluk plaasvind terwyl die werknemer gedeeltelik sy eie belange en gedeeltelik die werkgewer se belange bevorder het. Indien die werknemer sy verpligtinge heeltemal versaak en slegs sy eie belange bevorder, sal hy geen beskerming geniet nie.

8 LESING 13 (VERGOEDING I) Algemeen Geen periodieke betalings word gemaak t.o.v. tydelike ongeskiktheid wat vir 3 dae of minder geduur het nie. Indien n ongeluk die gevolg was van ernstige en opsetlike wangedrag van die werknemer, is geen vergoeding betaalbaar nie tensy die ongeluk ernstige ongeskiktheid of dood tot gevolg het. Indien dit blyk asof die diens-, leerklerkskap- of opleidingskontrak ongeldig was, kan die Kommissaris met n eis handel asof die kontrak geldig was ten tye van die ongeluk. Kommissaris kan bepaal dat die koste van mediese hulp of n mediese ondersoek ook uit die Fonds gedelg word. Indien die ongeluk veroorsaak het dat die werknemer nie meer in staat is om na homself om te sien sonder hulp nie, kan die Kommissaris n toelaag goedkeur vir die koste van sodanige hulp.

9 LESING 13 (VERGOEDING II) Tydelike algehele ongeskiktheid Periodieke betalings van 75% van maandelikse verdienste. Verdienste is onderworpe aan n maksimum van R p.m. Tydelike ongeskiktheid wat vir langer as 24 maande duur word geag permanent te wees. Vergoeding vir tydelike gedeeltelike ongeskiktheid bestaan uit sodanige gedeelte van bogenoemde bedrag as wat die Kommissaris is regverdig beskou. Werkgewer moet vergoeding aan werknemer betaal vir die eerste 3 maande na die datum van ongeluk. Daardie bedrag sal deur die Kommissaris terugbetaal word.

10 LESING 13 (VERGOEDING III) Permanente ongeskiktheid Bedrag vergoeding hang af van die graad van ongeskiktheid: o 30% ongeskiktheid Eenmalige bedrag van 15 x maandelikse verdienste tot en met n maksimum van R8862 p.m. en n minimum van R1410,75 p.m. o Minder as 30% ongeskiktheid Eenmalige bedrag van (% van ongeskiktheid) gedeel deur 30 en dan vermenigvuldig met die maandelikse verdienste en dan vermenigvuldig met 15. o 100% ongeskiktheid Lewenslange maandelikse pensioen van 75% van maandelikse o verdienste, tot en met R15820 p.m. en nie minder as R1410,75 p.m. 31%-99% ongeskiktheid Lewenslange maandelikse pensioen van (persentasie van ongeskiktheid) gedeel deur 30 en vermenigvuldig met 75% en daarna vermenigvuldig met maandelikse verdienste, tot en met n maksimum van R15820 p.m. Indien n vakleerling of persoon onder 26 ongeskik raak a.g.v. n ongeluk, word sy verdienste bereken asof hy onlangs gekwalifiseerd geraak het.

11 LESING 13 (VERGOEDING IV) In die geval van dood van n werknemer Vergoeding sal as volg wees: o Weduwee/wewenaar Eenmalige bedrag van dubbel die maandelikse pensioen wat betaalbaar sou wees indien die werknemer 100% ongeskik sou wees plus n maandelikse pensioen van 40% van die maandelikse pensioen wat betaalbaar sou wees indien die werknemer 100% ongeskik sou wees. Maandelikse pensioen sal betaal word totdat die weduwee/wewenaar te sterwe kom en her-troue het geen uitwerking nie. o Kinders onder 18 Maandelikse pensioen van 20% van 75% van maandelikse verdienste tot en met R15820 p.m. Pensioen sal betaal word tot 18de verjaardag of tot huwelik/afsterwe voor 18. Totale pensioen betaalbaar aan weduwee/wewenaar en kinders mag nie die bedrag oorskry wat betaalbaar sou wees indien die werknemer 100% ongeskik was nie. Maksimum betaalbaar is daarom R11865 p.m. Begrafniskostes mag uit die Fonds betaal word. Bedrag mag nie R9200 oorskry nie.

12 LESING 13 (VERGOEDING V) Vergoeding vir beroepsiektes Geregtig op vergoeding indien dit bewys kan word dat die werknemer n beroepsiekte, soos uiteengesit in Bylae 3 van die Wet, opgedoen het. Indien dit nie n beroepsiekte is nie, is werknemer geregtig op vergoeding indien die Kommissaris tevrede is dat die siekte ontstaan het uit en in die loop van diens. Eis moet binne 12 maande na opdoening van die siekte ingedien word. Indien die werknemer wat die siekte opgedoen het, in diens was in enige beroep genoem in Bylae 3, word dit geag dat die siekte ontstaan het uit en in die loop van diens. Werknemer moet werkgewer skriftelik in kennis stel van die opdoening van die siekte en die werkgewer moet binne 14 dae aan die Kommissaris verslag doen.

13 LESING 13 (VERGOEDING VI) Verhoogde vergoeding Indien die besering/siekte te wyte is aan die nalatigheid van die werkgewer, mag die werknemer by die Kommissaris aansoek doen om verhoogde vergoeding. Aansoek moet binne 24 maande van datum van besering/aanvang van siekte ingedien word. DG sal verhoogde vergoeding toestaan indien hy seker is van werkgewer se nalatigheid. Nalatigheid sluit in die nalatigheid van n bestuurder, persoon wat personeel kan aanstel of ontslaan en n ingenieur in beheer van masjinerie.

14 LESING 13 (EIS VIR VERGOEDING VAN WERKGEWER OF 3DE PARTY) Die besering/dood moes die gevolg gewees het van opsetlike onregmatigheid van die werkgewer ten einde te slaag met n eis vir vergoeding teen die werkgewer. n Derde party kon slegs nalatig opgetree het vir die werknemer om met n eis te slaag.

15 LESING 13 (BEROEPSIEKTES IN MYNE) Word gereguleer in aparte wetgewing, Wet 78 van 1973.

16