Monitor onderwijs en arbeidsmarkt Monitor Onderwijs en Arbeidsmarkt Mobiliteitsbranche Innovam Consult, Nieuwegein 1

Transcriptie

1 Monitor onderwijs en arbeidsmarkt Monitor Onderwijs en Arbeidsmarkt Mobiliteitsbranche Innovam Consult, Nieuwegein 1

2 Colofon Innovam Groep Datum november 2006 Versie 2.0 Status definitief Auteur Dominique Olvers, Cris van Osch Innovam 2006 Overname voor eigen gebruik is toegestaan onder bronvermelding. Innovam Consult, november

3 Monitor onderwijs en arbeidsmarkt Samenvatting Voor u ligt de Monitor Onderwijs en Arbeidsmarkt Mobiliteitsbranche Uitgebracht door Innovam, het kenniscentrum voor de mobiliteitsbranche. In het rapport wordt een actueel en regionaal beeld gegeven van ontwikkelingen op het gebied van onderwijs en arbeidsmarkt. Zowel op de korte termijn (komend jaar) als op de middellange termijn (tot 2010) wordt een beeld geschetst van het arbeidsmarkt- en BPV-perspectief. Tevens wordt een globaal beeld gegeven van stagekansen voor (BOL-) leerlingen in de mobiliteitsbranche. Op basis van kwantitatief onderzoek onder bedrijven, diverse brancheonderzoeken, cijfers van CFI en gesprekken met het bedrijfsleven en het onderwijsveld is deze rapportage tot stand gekomen. In deze samenvatting geven we u een beeld van de belangrijkste ontwikkelingen op het gebied van onderwijs en arbeidsmarkt. In de achterliggende rapportage wordt hier dieper op ingegaan. Mobiliteitsbranche Kwalificatierichtingen binnen Innovam leiden op voor beroepen in de mobiliteitsbranche. En de personenwagen,- truck-en tweewielerbranche in het bijzonder. De mobiliteitsbranche omvat alle bedrijven die actief zijn met verkoop, verhuur, onderhoud en reparatie van: personen- en bedrijfsauto s; caravans; aanhangwagens; scooters; fietsen; motor- en bromfietsen. Ook takel- en bergingsbedrijven, tankstations en autowasbedrijven horen bij de branche. In totaal gaat het om ruim bedrijven. Onderwijs Opleidingen voor een beroep in de mobiliteitsbranche zijn populair bij jongeren. Met name beroepen in de autobranche spreken jongeren aan. In totaal volgen in het schooljaar circa leerlingen een opleiding in de mobiliteitsbranche. Dit aantal betekent een lichte afname (0,85%) ten opzichte van vorig schooljaar. Het aantal BBL-leerlingen is echter toegenomen met circa 6%. Wat een gunstige ontwikkeling is. Het aantal BOL-leerlingen neemt af met bijna 6%. Vermoedelijk heeft dit te maken met de beperkingen die een aantal ROC s hebben gesteld aan de instroom van te grote aantallen BOL-leerlingen. Vooralsnog zijn er geen signalen waargenomen op een verminderd enthousiasme voor de branche. Innovam Consult, Nieuwegein 1

4 Arbeidsmarktperspectief & BPV perspectief In het algemeen is het arbeidsmarktperspectief voor werkzoekenden gematigd gunstig. Zeker ten opzichte van 2005, waarin het aantal werknemers was afgenomen. Het arbeidsmarktperspectief hangt sterk samen met conjuncturele ontwikkelingen en technologische trends. Waarbij verminderde onderhoudsintervallen, als gevolg van technologische ontwikkelingen, kunnen zorgen voor een lagere personeelsbehoefte. Het BPV-perspectief staat wat meer onder druk. De arbeidsvraag is niet heel sterk en bedrijven staan onder financiële druk. De marges zijn zeer beperkte en het begeleiden van leerlingen betekent op korte termijn inkomensderving door verletkosten. Arbeidsmarkt perspectief Voor de autobranche geldt dat de arbeidsmarktperspectieven het gunstigst zijn voor technische beroepen op niveau 3 en in beperkte mate niveau 4. Technologische vernieuwing stelt hogere eisen aan de technici en dus instroom in de branche. Met name op het gebied van elektronica. Hoewel op lange(re) termijn een personeelsdaling wordt verwacht, lijkt het erop dat op korte termijn de behoefte aan personeel zelfs nog wat kan toenemen. Er is nog voldoende vraag naar technische beroepen op niveau 2. Echter, in sommige regio s worden naast BBLers ook veel BOL-leerlingen opgeleid voor beroepen op niveau 2. De kans dat al deze leerlingen na hun opleiding een baan vinden als autotechnicus is gering. Het perspectief voor beroepen op niveau 1 is zeer beperkt. Daarnaast zijn er weliswaar in beperkte mate - gunstige perspectieven voor commerciële en managementberoepen. En veelal van een hoger niveau (hbo). Commerciële vaardigheden en ondernemerschap zullen de komende jaren steeds belangrijker worden. Nieuw personeel zal hierop geselecteerd worden. Wat betreft ondernemerschap en management is het perspectief voor MBO-ers beperkter dan voor HBO-ers. Voor commercieel personeel (verkoop, receptie, marketingmedewerkers) is het perspectief voor MBO-ers redelijk gunstig. Bedrijven hebben echter wel een duidelijk signaal laten horen richting opleiders. De communicatieve en commerciële vaardigheden moeten sterker terugkomen in de opleiding. Het niveau moet omhoog. Het arbeidsmarktperspectief in de truckbranche is gunstig voor nieuwkomers. Voorheen had de branche te kampen met tekorten aan personeel en nieuwe instroom. Momenteel is de situatie iets stabieler, maar dit is een fragiele balans. In sommige regio s is nog steeds sprake van tekorten aan nieuwe instromers. Hoewel op grond van technologische ontwikkeling een terugloop in personeel wordt verwacht, is de vraag of dit op korte termijn een rol gaat spelen. Het werkaanbod neemt vooralsnog toe. Het personeelsbestand veroudert en het gevraagde technische niveau (elektronica, werken met pc) neemt toe. Wat bij de huidige generatie monteurs tot problemen kan leiden. Daardoor zal nieuwe instroom noodzakelijk zijn. Het perspectief voor hogere niveaus is gunstig. Met name voor technici op niveau 3. De truckbranche geeft aan dat de perspectieven voor technici op niveau 2 in de toekomst beperkter zullen worden. Zij beschouwen technici op niveau 3 als de nieuwe basis. Met betrekking tot commerciële en managementberoepen geldt in grote lijnen hetzelfde voor de personenwagenbranche. Ondernemerschap wordt belangrijker. Via bijscholing of nieuwe instroom zullen het managementniveau en de commerciële vaardigheden binnen de afdelingen omhoog getild worden. In de tweewielerbranche is het arbeidsmarktperspectief gunstig, maar is het voor bedrijven lastig om aan personeel te komen. De instroom van leerlingen is erg beperkt. Ten dele vanwege gebrek aan interesse, deels door onbekendheid, maar ook vanwege de beperkte doorstroommogelijkheden in de branche. Innovam Consult, november

5 In tabel i is het arbeidsmarktperspectief voor de verschillende beroepen in de mobiliteitsbranche weergegeven. Hierbij is een splitsing gemaakt in CWI-districten. Tussen de regio s doen zich enkele verschillen voor. Met name de regio s noord, zuid en oost wijken af van de rest van Nederland. De bedrijvigheid in deze regio is minder groot. Tabel i Arbeidsmarktperspectief Arbeidsmarktperspectief noord noord midden zuid zuid west west west oost oost assistent mobiliteitsbranche assistent mobiliteitsbranche (assistent tweewielertechnicus) assistent mobiliteitsbranche (assistent voertuigentechnicus) assistent mobiliteitsbranche autotechnicus =/- = = = =/- =/- voertuigtechnicus =/- = = = =/- =/- voertuigtechnicus (personenautotechnicus) =/- = = = =/- =/- bedrijfsautotechnicus = =/+ =/+ =/+ =/+ =/+ bedrijfsvoertuigtechnicus = =/+ =/+ =/+ =/+ = bromfietstechnicus =/+ =/+ =/+ =/+ =/+ =/+ fietstechnicus =/+ =/+ =/+ =/+ =/+ =/+ tweewielertechnicus (bromfietstechnicus) =/+ =/+ =/+ =/+ =/+ =/+ tweewielertechnicus (fietstechnicus) =/+ =/+ =/+ =/+ =/+ =/+ motorfietstechnicus =/+ =/+ =/+ =/+ =/+ =/+ dieselmotortechnicus = = = = = = revisietechnicus = = = = = = onderdelenadviseur =/- = = = = =/- eerste verkoper tankstation = = = = = = assemblagetechnicus = = = = = = autodemontagetechnicus =/- =/- =/- =/- =/- =/- logistiek medewerker (logistiek medewerker mobiliteitsbranche) =/- =/- =/- =/- =/- =/- eerste autotechnicus =/ =/+ + eerste voertuigtechnicus (eerste personenautotechnicus) =/ =/+ + eerste voertuigtechnicus =/ =/+ + eerste bedrijfsautotechnicus =/ =/+ + eerste bedrijfsvoertuigtechnicus =/ =/+ + eerste motorfietstechnicus =/ =/+ + eerste dieselmotortechnicus = = =/+ =/+ =/+ = verkoper personenauto's = = =/+ =/+ =/+ = verkoper bedrijfsauto's = = =/+ =/+ =/+ = verkoopadviseur mobiliteitsbranche (verkoopadviseur personenauto's) = = =/+ =/+ =/+ =/+ verkoopadviseur mobiliteitsbranche (verkoopadviseur lichte bedrijfsauto's) = = =/+ =/+ =/+ =/+ diagnosetechnicus personenauto's =/ =/+ + diagnosetechnicus bedrijfsauto's =/ =/+ + technisch specialist personenauto's =/ =/+ + technisch specialist bedrijfsauto's =/ =/+ + eerste auto-elektrotechnicus =/ =/+ + eerste bedrijfsauto-elektrotechnicus =/ =/+ + verkoopleider personenauto's = =/+ =/+ =/+ =/+ =/+ Innovam Consult, november

6 Arbeidsmarktperspectief noord noord midden zuid zuid west west west oost oost verkoopleider bedrijfsauto's = =/+ =/+ =/+ =/+ =/+ verkoopmanager mobiliteitsbranche = / - = / - = / - = / - = / - = / - werkplaatsmanager mobiliteitsbranche = / - = / - = / - = / - = / - = / - werkplaatsmanager mobiliteitsbranche (werkplaatsmanager motorvoertuigentechniek) = / - = / - = / - = / - = / - = / - werkplaatsmanager personenauto's = / - = / - = / - = / - = / - = / - werkplaatsmanager bedrijfsauto's = / - = / - = / - = / - = / - = / - servicemanager personenauto's = / - = / - = / - = / - = / - = / - servicemanager bedrijfsauto s = / - = / - = / - = / - = / - = / - commercieel bedrijfsleider/ondernemer kleinbedrijf = / - = / - = / - = / - = / - = / - commercieel bedrijfsleider/ondernemer middelgroot bedrijf = / - = / - = / - = / - = / - = / - vestigingsmanager mobiliteitsbranche (vestigingsmanager mobiliteitsbranche) = / - = / - = / - = / - = / - = / - management autobedrijf = / - = / - = / - = / - = / - = / - De tekens zijn indicatief voor de kans dat alle werkzoekende gediplomeerden een passende arbeidsplaats vinden in het verlengde van de betreffende opleiding. + goed =/+ ruim voldoende = voldoende (evenwicht tussen vraag en aanbod) =/- matig - gering BPV perspectief Het BPV perspectief is gebaseerd op een kwantitatief onderzoek onder bedrijven en diverse brancheonderzoeken en analyse van onderwijscijfers. De volgende trends worden gesignaleerd: Het perspectief voor niveau 1 leerlingen is landelijk (zeer) beperkt. Er is weinig vraag. Bij bedrijven is weinig animo om deze leerlingen een stageplaats te bieden. Er is meer aanbod dan vraag op niveau 2 in de personenwagenbranche. Met name het stijgende aantal BOLleerlingen op niveau 2 in specifiek regio s is in sommige gevallen alarmerend. Het doet een groot beroep op de stagebereidheid van bedrijven. De kans op een BPV-plaats is gering. Het perspectief voor niveau 3 en 4 (technisch specialisten) is gunstiger. Er is de komende jaren behoefte aan technisch specialisten op niveau 3 en in mindere mate ook niveau 4. In de truckbranche liggen vraag en aanbod op niveau 2 dicht bij elkaar. Maar dit is een zeer fragiele balans. Een lichte daling van het aantal leerlingen zorgt direct voor tekorten. In specifieke regio s is nog steeds sprake van en tekort aan instroom. Het perspectief voor de eerste bedrijfswagentechnicus (niveau 3) is over het algemeen gunstig. In de tweewielerbranche zijn vraag en aanbod niet in verhouding: er is meer vraag dan aanbod (tekort niveau 2 leerlingen). Hoewel bedrijven vragen om personeel, kiezen jongeren nauwelijks voor deze beroepen. Het perspectief voor niveau 2 leerlingen is derhalve gunstig. Echter, de stagebereidheid onder bedrijven is minder gunstig. Commerciële en middenkaderberoepen trekken veel leerlingen, maar hiervoor zijn te weinig BPV-plaatsen en arbeidsplaatsen. Er is dus sprake van een overschot aan leerlingen. Deels wordt dit ondervangen doordat bol-4 leerlingen na hun opleiding (nog) niet gaan werken in de branche. Een deel stroomt uit naar een andere branche of naar het HBO. In tabel ii is het BPV- perspectief weergegeven. Hierbij is een splitsing gemaakt in CWI-districten. Innovam Consult, november

7 Tussen de regio s doen zich verschillen voor. Met name de regio s noord en zuid wijken af van de rest van Nederland. De bedrijvigheid in deze regio is minder groot. In sommige regio s is het aantal leerlingen groter dan de vraag van bedrijven. Dit heeft veelal te maken met een grote groep BOL-leerlingen. Vaak zijn deze opleidingen volgestroomd omdat leerlingen geen BPV-plek konden vinden. Dit is sterk wisselend per ROC. Sommige ROC s stellen al restricties aan de instroom van BOL-leerlingen. Tabel ii BPV perspectief Arbeidsmarktperspectief noord noord midden zuid zuid west west west oost oost assistent mobiliteitsbranche assistent mobiliteitsbranche (assistent tweewielertechnicus) assistent mobiliteitsbranche (assistent voertuigentechnicus) assistent mobiliteitsbranche autotechnicus =/- = = = =/- =/- voertuigtechnicus =/- = = = =/- =/- voertuigtechnicus (personenautotechnicus) =/- = = = =/- =/- bedrijfsautotechnicus = =/+ =/+ =/+ =/+ =/+ bedrijfsvoertuigtechnicus = =/+ =/+ =/+ =/+ = bromfietstechnicus =/+ =/+ =/+ =/+ =/+ =/+ fietstechnicus =/+ =/+ =/+ =/+ =/+ =/+ tweewielertechnicus (bromfietstechnicus) =/+ =/+ =/+ =/+ =/+ =/+ tweewielertechnicus (fietstechnicus) =/+ =/+ =/+ =/+ =/+ =/+ motorfietstechnicus =/+ =/+ =/+ =/+ =/+ =/+ dieselmotortechnicus = = = = = = revisietechnicus = = = = = = onderdelenadviseur =/- = = = = =/- eerste verkoper tankstation = = = = = = assemblagetechnicus = = = = = = autodemontagetechnicus =/- =/- =/- =/- =/- =/- logistiek medewerker (logistiek medewerker mobiliteitsbranche) =/- =/- =/- =/- =/- =/- eerste autotechnicus =/ =/+ + eerste voertuigtechnicus (eerste personenautotechnicus) =/ =/+ + eerste voertuigtechnicus =/ =/+ + eerste bedrijfsautotechnicus =/ =/+ + eerste bedrijfsvoertuigtechnicus =/ =/+ + eerste motorfietstechnicus =/ =/+ + eerste dieselmotortechnicus = = =/+ =/+ =/+ = verkoper personenauto's = = =/+ =/+ =/+ = verkoper bedrijfsauto's = = =/+ =/+ =/+ = verkoopadviseur mobiliteitsbranche (verkoopadviseur personenauto's) = = =/+ =/+ =/+ =/+ verkoopadviseur mobiliteitsbranche (verkoopadviseur lichte bedrijfsauto's) = = =/+ =/+ =/+ =/+ diagnosetechnicus personenauto's =/ =/+ + diagnosetechnicus bedrijfsauto's =/ =/+ + technisch specialist personenauto's =/ =/+ + technisch specialist bedrijfsauto's =/ =/+ + eerste auto-elektrotechnicus =/ =/+ + eerste bedrijfsauto-elektrotechnicus =/ =/+ + Innovam Consult, november

8 Arbeidsmarktperspectief noord noord midden zuid zuid west west west oost oost verkoopleider personenauto's = =/+ =/+ =/+ =/+ =/+ verkoopleider bedrijfsauto's = =/+ =/+ =/+ =/+ =/+ verkoopmanager mobiliteitsbranche = / - = / - = / - = / - = / - = / - werkplaatsmanager mobiliteitsbranche = / - = / - = / - = / - = / - = / - werkplaatsmanager mobiliteitsbranche (werkplaatsmanager motorvoertuigentechniek) = / - = / - = / - = / - = / - = / - werkplaatsmanager personenauto's = / - = / - = / - = / - = / - = / - werkplaatsmanager bedrijfsauto's = / - = / - = / - = / - = / - = / - servicemanager personenauto's = / - = / - = / - = / - = / - = / - servicemanager bedrijfsauto s = / - = / - = / - = / - = / - = / - commercieel bedrijfsleider/ondernemer kleinbedrijf = / - = / - = / - = / - = / - = / - commercieel bedrijfsleider/ondernemer middelgroot bedrijf = / - = / - = / - = / - = / - = / - vestigingsmanager mobiliteitsbranche (vestigingsmanager mobiliteitsbranche) = / - = / - = / - = / - = / - = / - management autobedrijf = / - = / - = / - = / - = / - = / - De tekens zijn indicatief voor de kans dat alle leerlingen een stage of leerbaan vinden in het verlengde van de betreffende opleiding. + goed =/+ ruim voldoende = voldoende (evenwicht tussen vraag en aanbod) =/- matig - gering Innovam Consult, november

9 Inhoudsopgave Samenvatting 1 Inleiding De mobiliteitsbranche in vogelvlucht Bedrijvigheid en arbeidsmobiliteit Trends in de mobiliteitsbranche Automotive sector in Tweewielerbranche in Aanbod: onderwijscijfers Leerlingen MVT in het VMBO leerlingen MVT in het MBO Onderwijscijfers per ROC Aansluiting onderwijs- praktijk Vraag naar personeel en stagiaires Aanpak en respons Uitbreiden, bijscholen en inkrimpen van het personeelsbestand Behoefte aan nieuw personeel Inkrimpen van het personeelbestand Behoefte aan nieuw vakervaren personeel Vraag naar werknemers die een BBL opleidingen volgen Behoefte aan nieuwe BBL-ers Behoefte aan een BBL traject voor huidige werknemers Totale behoefte aan werknemers die een BBL traject gaan starten Stagemogelijkheden Stagebehoefte en stagebereidheid Voorkeur van bedrijven voor aard en duur van de stage Conclusies: vraag en aanbod in de mobiliteitsbranche Arbeidsmarkt perspectief BPV perspectief Innovam Consult, november

10 Innovam Consult, november

11 1 Inleiding Voor u ligt de Monitor Arbeidsmarkt en Onderwijsinformatie Mobiliteitsbranche. Uitgebracht door Innovam, het kenniscentrum voor de mobiliteitsbranche. In het rapport wordt een actueel en regionaal beeld gegeven van ontwikkelingen op het gebied van onderwijs en arbeidsmarkt. Zowel op de korte termijn (schooljaar ) als op de middellange termijn (tot 2010) wordt een beeld geschetst van het arbeidsmarkt- en BPV-perspectief. Tevens wordt een globaal beeld gegeven van stagekansen voor (bol-)leerlingen in de mobiliteitsbranche. Doelstelling en onderzoeksvragen De centrale doelstelling van de Monitor Onderwijs en Arbeidsmarkt is inzicht verschaffen in vraag en aanbod op de regionale arbeidsmarkt. Dit geldt voor vacatures voor afgestudeerden, BPV-plaatsen voor BBL-ers en stageplaatsen voor BOL-leerlingen. Niet alleen landelijk inzicht, maar met name inzicht op regioniveau levert voor ROC s, het regionale bedrijfsleven en branche-instellingen nuttige informatie op. Vanuit de invalshoek van de arbeidsmarkt gaat het primair om gekwalificeerde instroom ten behoeve van het opvullen van openvallende arbeidsplaatsen, cq. baanopeningen. Hierbij ligt de focus op middellange termijn. Het BPV-perspectief omvat het perspectief voor leerlingen op een BPV-plaats. Bij het stageperspectief gaat het om het aantal stageplaatsen er beschikbaar zijn voor de leerlingen die een BOL of een VMBO-opleiding volgen. Vanuit de invalshoek van het onderwijs gaat het primair om de instroom, doorstroom en uitstroom van deelnemers. De volgende onderzoeksvragen staan hierbij centraal: hoeveel en welke deelnemers er opgeleid zouden moeten worden om tot voldoende gediplomeerde schoolverlaters te komen, die ook feitelijk de baanopeningen (opengevallen arbeidsplaatsen) kunnen bezetten? hoeveel BPV-plaatsen (en voor welke kwalificatie) er beschikbaar gesteld zouden moeten worden om dit gewenste aantal deelnemers in de praktijk op te leiden (met andere woorden: is het aanbod van BPVplaatsen door bedrijven afgestemd op hun eigen behoefte aan nieuw personeel)? hoeveel stageplaatsen er beschikbaar zijn voor de leerlingen die een BOL of een VMBO-opleiding volgen? Voor wie? Het rapport geeft ROC s en branche-instellingen inzicht in vraag en aanbod op de arbeidsmarkt in de mobiliteitsbranche. Het geeft inzicht aan welke kwalificaties het bedrijfsleven behoefte heeft en hoe groot die behoefte is. Dit stelt instellingen voor het beroepsonderwijs in staat om leerlingen een duidelijk perspectief te bieden en tegelijkertijd in de behoefte van bedrijven te voorzien. Zodat jongeren een opleiding kiezen die bij ze past qua interesse en competenties. Maar waar ook voldoende vraag is vanuit het bedrijfsleven. Zodat leerlingen na hun opleiding ook daadwerkelijk een baan kunnen vinden in het beroep van hun keuze. Het levert dus input voor een bredere discussie rondom doelmatig opleiden. Innovam Consult, november

12 De informatie biedt ook informatie voor beleidsmakers in de branche. Zeker in het kader van het in beeld brengen van de arbeidsmobiliteit. Het evenwicht tussen vraag en aanbod geeft namelijk aanleiding om bepaalde keuzes te maken in het jeug- of instroombeleid binnen de branche. Moeten er extra inspanningen worden verricht om de instroom te bevorderen? Voor welke richtingen geldt dit en hoe ontwikkelt dit zich de komende jaren? Inhoud van het rapport Op basis van de belangrijkste kengetallen is ten eerste een schets gemaakt van de branche. Hierbij wordt ook de bedrijvigheid per regio is in beeld gebracht. Vervolgens wordt specifiek aandacht geschonken aan de laatste trends in de branches die de personeelsbehoefte op de middellange termijn zullen gaan beïnvloeden. Een vooruitblik in de toekomst die met name impact zal hebben op de vraag van bedrijven. Namelijk aan wie hebben bedrijven behoefte en wat moeten deze werknemers kennen en kunnen? Het scholenveld kan zich op deze wijze informeren over toekomstige ontwikkelingen waarop zij de komende jaren zal moeten inspelen. Vervolgens is dieper ingezoomd op ontwikkelingen in het onderwijs en de onderwijscijfers van de afgelopen jaren. Op die manier worden trends in leerlingenaantallen de aanbodzijde - inzichtelijk. Na de trends in de aanbodzijde, staat de vraagzijde de vraag van het bedrijfsleven centraal. Via telefonische interviews zijn circa bedrijven in de mobiliteitsbranche geïnterviewd over hun personeelsbehoefte. De bevindingen over de behoefte aan personeel en stagiaires worden per deelbranche toegelicht. Door tot slot de aanbodcijfers te vergelijken met de vraagcijfers van bedrijven ontstaat inzicht in hoeverre vraag en aanbod met elkaar in evenwicht zijn. En kunnen conclusies getrokken worden over te nemen vervolgstappen. Aan ROC s wordt separaat een regiorapportage geleverd. Hierin zijn de cijfers rondom vraag en aanbod voor de afzonderlijke ROC-regio s opgenomen. In de volgende hoofdstukken treft u de onderzoeksresultaten aan. Innovam Consult, november

13 2 De mobiliteitsbranche in vogelvlucht In dit hoofdstuk wordt een schets gegeven van de mobiliteitsbranche. Hierbij worden de belangrijkste kengetallen rondom (regionale) bedrijvigheid en arbeidsmobiliteit gegeven. Ook wordt stilgestaan bij de belangrijkste trends die de branche de komende jaren zullen beïnvloeden. De informatie uit dit hoofdstuk is gebaseerd op recentelijk uitgevoerde onderzoeken in opdracht van stichting OOMT en Innovam. Branche in Cijfers Innovam brengt jaarlijks het boekje Branche in Cijfers uit. In dit boekje worden de belangrijkste cijfers van de branche en het onderwijs gepubliceerd. Begin 2007 verschijnt Branche in Cijfers 2006, de nieuwe editie. Deze kunt u opvragen bij Innovam. 2.1 Bedrijvigheid en arbeidsmobiliteit De mobiliteitsbranche omvat alle bedrijven die actief zijn met verkoop, verhuur, onderhoud en reparatie van: personen- en bedrijfsauto s; caravans; aanhangwagens; scooters; fietsen; motor- en bromfietsen. Ook takel- en bergingsbedrijven, tankstations en autowasbedrijven behoren tot de branche. Onderverdeling bedrijven naar subbranche Het merendeel van de bedrijven in de mobiliteitsbranche is aangesloten bij branchevereniging BOVAG en / of stichting OOMT. Stichting OOMT heeft aangesloten bedrijven. BOVAG telt leden, verdeeld over de verschillende deelbranches. In figuur 1 en 2 wordt het aantal bedrijven per deelbranche weergegeven. Figuur 1 Onderverdeling BOVAG bedrijven Innovam Consult, november

14 Monitor onderwijs en arbeidsmarkt Figuur 2 Onderverdeling OOMT aangesloten bedrijven Groei en omvang mobiliteitsbranche Het aantal bedrijven in de mobiliteitsbranche is sinds 1994 met 4% toegenomen tot een totaal aantal van bedrijven in Het aantal bedrijven in de personenwagenbranche neemt, na een stijging tot het jaar 2000, sinds enkele jaren licht af. Inmiddels is het niveau gelijk aan dat in 1996 / Opmerkelijk is dat met name de recreatievoertuigen- en de (brom-)fietsbedrijven een sterke groei in het aantal bedrijven laten zien. Het aantal verhuurbedrijven is, op een paar jaren na, continu gegroeid. Hoewel het aantal bedrijfswagenbedrijven iets is gegroeid, lijkt er de afgelopen twee jaar weer sprake te zijn van een lichte daling. De grootste stijging ligt in de jaren direct voor en na de eeuwwisseling. Het aantal tankstations is in de periode tot 1999 snel gegroeid maar daalde flink in In de jaren erna zijn de schommelingen minder groot. Figuur 3 Groei aantal bedrijven Figuur 4 Groei autobedrijven Innovam Consult, Nieuwegein 12

15 Omzet in cijfers Bedrijven in de mobiliteitsbranche hebben jaarlijks gezamenlijk een omzet van zo n 50 miljard euro. Bijna de helft hiervan wordt omgezet door merkdealers. Figuur 5 Omzet BOVAG bedrijven Figuur 6 Regionale spreiding Regionale spreiding In Zuid-Holland, Noord-Brabant en Gelderland vindt men gemiddeld de meeste werkgevers in de mobiliteitsbranche. Flevoland en Zeeland hebben procentueel de minste bedrijven. Erkende leerbedrijven De meeste leerbedrijven zijn dealers, universele autobedrijven en bedrijfswagenbedrijven. Uit recentelijk onderzoek blijkt dat de merkdealer het grootste aantal BBL-leerlingen in dienst heeft. In de bedrijfswagenbranche nemen leerbedrijven gemiddeld iets meer BBL-ers per bedrijf aan. Door de aanhoudende recessie kwamen de leerbedrijven in 2002 onder druk te staan. Het aantal leerbedrijven daalde fors. De afgelopen jaren neemt het aantal leerbedrijven weer toe. Per november 2006 zijn circa bedrijven geaccrediteerd of hebben een tijdelijke accreditatie gekregen (zie figuur 7). Innovam Consult, november

16 Figuur 7 Aantal leerbedrijven Werkgelegenheid branche In totaal werken er mensen in de mobiliteitsbranche. Het grootste deel hiervan, ruim werknemers (circa 66%) is werkzaam in de personenwagenbranche. Met bijna werknemers nemen de tankstations en wasbedrijven de tweede plaats in. In verhouding is het minste aantal mensen werkzaam in de takel en berging en revisiebedrijven, beiden rond de 500. Opmerkelijk is dat de tweewielerbranche na de personenwagenbranche het grootste aantal bedrijven telt, terwijl de deelbranche qua aantal medewerkers met 7,6% op een vierde plaatst komt. Bij de bedrijfswagenbranche zien we het omgekeerde. Wat betreft het aantal medewerkers zijn zij de twee na grootste, terwijl zij wat betreft het aantal bedrijven in de middenmoot zitten. In figuur 8 wordt het aantal werknemers per deelbranche weergegeven. Ten opzichte van de jaren 2003 en 2002 is er in 2004 voor het eerst weer sprake van een lichte afname van het aantal werknemers. Figuur 8 Aantal werknemers per subbranche Innovam Consult, november

17 Omvang en groei werkgelegenheid De groei van het aantal dienstverbanden is bij de subbranches zeer verschillend. De grootste stijging heeft plaatsgevonden in de verhuurbranche, namelijk een stijging van 10,7 in 1992 naar 15,8 dienstverbanden in Bij de tankstations en wasbedrijven is het gemiddelde aantal dienstverbanden in 12 jaar tijd gestegen van 6,1 naar 10,9 dienstverbanden. Bij de bedrijfswagens is in een periode van 12 jaar sprake van een toename van gemiddeld 2,2 dienstverbanden. Bedrijfswagenbedrijven zijn tevens de grootste bedrijven in de branche, qua bedrijfsomvang, namelijk: 17,6 dienstverbanden. In de revisiebranche is als enige een afname in het aantal dienstverbanden waarneembaar. In 1992 waren gemiddeld 7,6 mensen per bedrijf werkzaam, in 1998 bedroeg dit 6,7 en in 2004 lag het gemiddeld aantal dienstverbanden in de revisie op 7 dienstverbanden. Figuur 9 Gemiddelde bedrijfsomvang Gevolgen omvang en groei werkgelegenheid voor bedrijven Wanneer het gemiddelde aantal dienstverbanden vergeleken wordt met het gemiddelde aantal bedrijven per deelbranche over de periode van , valt op dat bij personenautobedrijven het aantal dienstverbanden stijgt, terwijl het aantal bedrijven afneemt. Bij bedrijfswagens is de verhouding constant. Bij takel- en bergingsbedrijven is de procentuele stijging van het aantal dienstverbanden het grootst. Het aantal bedrijven blijft gelijk, terwijl het aantal dienstverbanden met 44% toeneemt. De grootste negatieve samenhang is te vinden bij de tankstations en wasbedrijven. Het aantal bedrijven neemt met 40% af, terwijl het aantal dienstverbanden toeneemt met 31%. Alleen bij de caravan- en aanhangwagenbedrijven groeit het aantal bedrijven harder dan het aantal medewerkers. Leeftijd werknemers De gemiddelde leeftijd in de mobiliteitsbranche ligt in 2004 op 35,5. In 1994 was dit 33,7 jaar. Figuur 10 Gemiddelde leeftijd Innovam Consult, november

18 Figuur 11 Verhouding mannen en vrouwen Verhouding mannen en vrouwen In de afgelopen tien jaar is het aantal vrouwen in de totale mobiliteitsbranche toegenomen met 3%, van 15% in 1994 tot 18% in Wanneer dit per deelbranche wordt bekeken, valt op dat het hoogste percentage vrouwen te vinden is bij de tankstations en autowasbedrijven. Dit was in 1994 het geval en is nu nog zo, alleen is het aantal met 15% toegenomen. De grootste afname is waar te nemen in de verhuurbranche. Van bijna 32% in 1994 tot 26% in het afgelopen jaar. In de overige deelbranches is het percentage vrouwen gemiddeld gestegen. Ontwikkeling dienstverband De gemiddelde omvang van het dienstverband in 2004 was 31,8 uur. In 1994 was dit nog 33,7 uur. De grootste afname in de duur van het dienstverband is waar te nemen bij de tankstations en wasbedrijven en de verhuurbedrijven. Hier nam het gemiddelde aantal contracturen af met ruim 4 uur. Dit is te verklaren door de sterke toename van het aantal vrouwelijke parttimers. Figuur 12 Gemiddelde omvang dienstverband Arbeidsmobiliteit Met arbeidsmobiliteit bedoelen we de in-, door- en uitstroom van werknemers. Met instroom worden werknemers bedoeld die van buiten de branche komen en in de branche gaan werken. Doorstroom duidt op werknemers die binnen de branche blijven werken maar van werkgever en eventueel van subbranche verwisselen. Uitstromers zijn werknemers die de branche verlaten. Ten opzichte van 1994 is de instroom van nieuwe medewerkers afgenomen met 5%. De uitstroom en doorstroom zijn nagenoeg gelijk gebleven. Dit verklaart de lichte afname van het aantal werknemers in de branche in 2004 (zie figuur 13). In 2004 is het grootste percentage instroom te vinden bij de tankstations en wasbedrijven, het kleinste in de bedrijfswagenbranche. Innovam Consult, november

19 De uitstroom is het grootst bij de verhuurbedrijven en het kleinst bij de bedrijfswagenbedrijven. Het kleinste aantal tijdelijke werknemers is te vinden in de bedrijfswagensector en het grootste aantal bij de tankstations en wasbedrijven. Figuur 13 Arbeidsmobiliteit Arbeidsmobiliteit naar leeftijd De grootste groep instroom is te vinden in de leeftijdscategorie jonger dan 16 jaar. Tot 24 jaar is nog altijd ruim 10% instromer. De grootste groep doorstromers is tussen de jaar. Opmerkelijk is dat de grootste groep uitstromers ligt in de categorie jaar. Deze groep is groter (16,10%) dan de groep 55+ (14,60%). De grootste groep tijdelijke werkers is te vinden in de leeftijdscategorie van 16 jaar of jonger. Figuur 14 Arbeidsmobiliteit naar leeftijd Gemiddelde duur dienstverband bij uitstroom De grootste groep werknemers die uitstroomt, werkt gemiddeld tot maximaal drie jaar binnen de branche. Ten opzichte van 1994 blijven werknemers gemiddeld iets langer werken in de branche. Het percentage werknemers dat meer dan tien jaar in de branche werkt voordat zij uitstromen is nagenoeg constant gebleven. Innovam Consult, november

20 Figuur 15 Duur dienstverband bij uitstroom Gemiddelde duur dienstverband uitstroom per subbranche Vanaf 1994 hebben zich verschuivingen voorgedaan in de duur van het dienstverband in de verschillende subbranches. Ter illustratie de caravan- en aanhangwagenbedrijven: hier werkte men in 1994 gemiddeld iets meer dan een half jaar voordat ze uit de branche vertrokken, in 2004 lag het gemiddelde op ruim vier jaar. Omgekeerd is het gemiddelde dienstverband voor uitstromers in bijvoorbeeld de revisiebranche met bijna drie jaar afgenomen. Figuur 16 Duur dienstverband bij uitstroom per subbranche 2.2 Bedrijvigheid in de ROC regio In de voorgaande paragraaf is op basis van de belangrijke kengetallen - een beeld geschets van de mobiliteitsbranche. Om scherper inzicht te krijgen van de bedrijvigheid in de regio is een overzicht samengesteld van de bedrijvigheid per ROC regio. Hiertoe zijn, op basis van postcodeclustering, zogenaamde ROC regio s vastgesteld. De cijfers van het aantal bedrijven zijn gebaseerd op het BOVAG-bedrijven bestand. Een aantal specifieke bedrijven vallen buiten deze telling. Bijvoorbeeld defensie, dat in Midden Nederland een belangrijke werkgever is voor de bedrijfswagenbranche. Echter, het totaalbeeld geeft een goede indicatie van de regionale bedrijvigheid. In figuur 17 is de bedrijvigheid per ROC regio weergegeven. Innovam Consult, november

21 Monitor onderwijs en arbeidsmarkt Bedrijvigheid (globaal) per ROC regio Roc Midden Nederland Roc Albeda+ Roc Zadkine Roc Alfa College + Noorderpoort Roc Aventus Roc Koning Willem I Roc Eindhoven Roc Horizon College Roc van Amsterdam Roc van Twente Roc Mondriaan Onderwijsgroep Roc Deltion College Roc Westbrabant Roc Gilde Opleidingen Roc Leiden Roc Arcus College Roc Nova College Roc Da Vinci College Roc ASA Roc Frieslans College + Roc Friese Poort Roc Rijn Ijssel Roc Graafschap College Roc Drenthe College Roc Nijmegen Roc Zeeland Roc Flevoland Roc Midden Brabant Roc Zaanstreek Waterland Roc Onderwijsgroep A12 Roc ID College Roc Rivor Roc Westerschelde Roc Leeuwenborgh Roc de Brabantgroep (regio te klein) Roc Kop van Noord Holland Roc Landstede (regio te klein) Figuur 17 Bedrijvigheid per ROC Regio Innovam Consult, Nieuwegein 19 totaal aantal autobedrijven (ABA+NDA) totaal aantal truckdealers (TDA) totaal aantal tweewielerbedrijven (TWBM) overige overige bedrijven ROC's aantal bedrijven

22 Monitor onderwijs en arbeidsmarkt Trends in de mobiliteitsbranche Kwalificatierichtingen binnen Innovam leiden op voor beroepen in de mobiliteitsbranche. En de personenwagen,- trucken tweewielerbranche in het bijzonder. Binnen deze branches zijn momenteel veranderingen waarneembaar die impact hebben op de bedrijfsvoering en de uitvoering van beroepen. In vogelvlucht wordt een beeld gegeven van de belangrijkste trends Automotive sector in 2010 De mobiliteitsbranche is volop in beweging. Met name de automotive sector (personenwagens en trucks) is duidelijk in beweging onder invloed van nieuwe technologische mogelijkheden, maatschappelijke ontwikkelingen en veranderingen op het gebied van wet-en regelgeving. Dit leidt tot verdergaande professionalisering van bedrijven. Klantgerichtheid, efficiency en nieuwe serviceconcepten zijn hierbij kernbegrippen. Maar ook betekent het een verschuiving in technologische focus: van mechanica naar elektronica. Al deze ontwikkelingen zorgen voor veranderingen binnen de verschillende afdelingen in het personenwagenbedrijf en de dagelijkse beroepspraktijk van werknemers. Deze ontwikkelingen zullen op korte termijn echter niet leiden tot een ommezwaai naar fundamenteel andere organisatie- en functiestructuren. Er is sprake van evolutie, geen revolutie. Elektronica zorgt voor een grotere focus op diagnose en stelt andere eisen aan het niveau van de technicus. De terugloop van reparatietijd van auto s wordt de laatste jaren ook echt gevoeld in de werkplaats. Als reactie worden nieuwe werkwijzen en bedrijfsconcepten geïntroduceerd om het rendement te verhogen. De branche zal als geheel een kwalitatieve slag moeten maken. Het onderscheidend vermogen van autobedrijven ligt in de kwaliteit om het werk snel, goed en klantgericht te kunnen doen. In lijn met de eerder genoemde evolutie van werkzaamheden zal de organisatie- en functiestructuur in grote lijnen onveranderd blijven. Er zal wel meer integratie en afstemming plaatsvinden van sales en aftersales activiteiten. Binnen de werkplaats zal een verscherping van accenten plaatsvinden. Het verschil tussen de gevraagde competenties om regulier onderhoud uit te voeren en de kwaliteiten om aan complexe storingen en diagnoses te werken wordt groter. Aan de saleskant wordt zichtbaar dat commercieel denken en handelen op een hoger plan wordt getild. Niet alleen verkopen, maar vooral meedenken aan nieuwe marketingconcepten om de klant te vinden, te binden en te behouden. Tenslotte zullen alle werknemers in alle lagen van de organisatie zich moeten ontwikkelen als een professionele proactieve (en commerciële) dienstverlener. Het niveau van het personeelsbestand blijft in hoofdzaak MBO-niveau. Incidenteel zullen technische HBO-ers meerwaarde kunnen bieden en voor een grotere organisatie kunnen renderen. Door de schaalvergroting (financieel belang, meerdere vestigingen, brede dienstverlening) in de branche verschuift het managementniveau naar een HBOprofiel. Een manager wordt een generalist met affiniteit met het product auto in plaats van een techneut met managementaffiniteit Tweewielerbranche in 2010 Ook de tweewielerbranche is onderhevig aan verschuivingen. Ook binnen deze branches (met name bromfiets) worden steeds meer elektronische toepassingen verwerkt. Dit stelt hogere eisen aan het onderhoudswerk. Daarnaast is er echter een groeiend segment van gebruikers die minder hoge eisen stelt en goedkopere fietsen wil. Er ontstaat daardoor een zekere tweedeling in de markt. 1 Gebaseerd op Trendonderzoek Personenwagens en Trendonderzoek Truckbranche, stichting OOMT (2006). Innovam Consult, Nieuwegein 20

23 De toenemende prijsconcurrentie zet de winstmarges flink onder druk. In het algemeen heeft de fietsendetail-handel en herstelbranche te maken met een teruglopende markt. Omzetten dalen. Wat voor autobedrijven geldt, geldt ook voor de fietsendetail- en herstelbranche. Bedrijven gaan steeds professioneler werken. Het rendement moet omhoog: uit verkoop en onderhoud. In recent onderzoek worden drie mogelijke toekomstscenario s voor de branche geschetst 2 : Als de A-merk-fabrikanten en vakhandel doorgaan zich te beperken tot steeds duurdere fietsen, zal de vakhandel een belangrijk stuk van de markt kwijtraken. Als de fabrikanten geen onderscheidende producten voor de verschillende winkels gaan produceren, en niet samen met de vakhandel werken aan ketenintegratie, dan wordt prijsconcurrentie dominant en zullen vakhandel en A- merken marktaandeel verliezen. Als vakhandel en A-merkfabrikanten samenwerken in de keten, kunnen beiden verlies van marktaandeel beperken. Samenwerking geeft dus voor vakhandel en Nederlandse fabrikanten het beste perspectief. Detailhandelsondernemers kunnen kiezen uit verschillende winkelconcepten, maar zullen zich meer als ondernemer moeten opstellen om succesvol te zijn. De meeste detailhandelssectoren worden nu gekenmerkt door branchevervaging, prijsconcurrentie en grootschaligheid. De fietsenbranche heeft nu nog de kans om hier weerstand aan te bieden. Samenwerking in de keten is daarvoor een eerste vereiste. 2 Strategieonderzoek fietsdetailhandel en herstelbranche. een onderzoek in opdracht van BOVAG-afdeling Tweewielerbedrijven, Hoofdbedrijfschap Detailhandel en Hoofdbedrijfschap Ambachten (2006). Innovam Consult, november

24 Innovam Consult, november

25 3 Aanbod: onderwijscijfers Bijna 40 ROC s in Nederland leiden op voor een beroep in de mobiliteitsbranche. In totaal volgden mboleerlingen in het schooljaar een opleiding in de mobiliteitsbranche. Daarnaast bieden ruim 120 VMBOscholen de uitstroomrichting Voertuigtechniek aan. In het schooljaar waren er VMBO-ers Voertuigtechniek in opleiding. In dit hoofdstuk wordt een korte schets gegeven van de opleidingen (kwalificaties) in de mobiliteitsbranche, de ROC s waar deze opleidingen worden aangeboden, het aantal leerlingen en de ontwikkeling in onderwijsaantallen van de afgelopen jaren. 3.1 Leerlingen MVT in het VMBO In het VMBO-voertuigentechniek zijn belangrijke ontwikkelingen gaande. Om het onderwijs aantrekkelijker en beroepsmatiger te maken is het zelfstandig leren in opkomst. De leerstof wordt daarbij niet meer geordend volgens theoretische onderwerpen, maar vanuit de praktijk van het garagebedrijf: de beurten voor de auto. Daarnaast is een goede afstemming tussen school en bedrijf steeds belangrijker. Om de samenwerking tussen de scholen en het bedrijfsleven te bevorderen zijn zgn. afstemmingscommisies in het leven geroepen. Het belangrijkste doel van deze commissie is om een goede wisselwerking tussen school en bedrijfsleven tot stand te brengen. VMBO in cijfers In totaal kozen in het schooljaar leerlingen voor een VMBO-opleiding Voertuigtechniek. Deze leerlingen volgden met name de basisberoepsgerichte of kadergerichte opleiding. De kadergerichte leerweg bereidt voor op vak-, middenkader-en specialistenopleidingen in het aansluitend secundair beroepsonderwijs op niveau 3 of 4. De basisberoepsgerichte leerweg bereidt voor op de basisberoepsopleidingen - niveau 2 - in het mbo en is bedoeld voor meer praktisch ingestelde leerlingen. In tabel 1 en 2 zijn de onderwijsaantallen van het VMBO Voertuigtechniek van de afgelopen 3 schooljaren onderverdeeld naar leerweg en leerjaar. Tabel 1 Ontwikkeling leerlingaantallen VMBO Totaal Totaal totaal Stijging/daling in % (05-06 tov 04-05) VMBO Basisbg Lw LWT Tech Vrtgn VMBO Gemengde Lw Tech Vrtgn VMBO Basisbg Lw Tech Vrtgn VMBO Kaderbg Lw Tech Vrtgn Totaal Tabel 2 Onderverdeling schooljaar naar niveau en leerweg VMBO voertuigen Leerjaar 3 Leerjaar 4 VMBO Basisbg Lw LWT Tech Vrtgn VMBO Gemengde Lw Tech Vrtgn VMBO Basisbg Lw Tech Vrtgn VMBO Kaderbg Lw Tech Vrtgn Totaal Innovam Consult, november

26 3.2 leerlingen MVT in het MBO Het MBO bereidt zich voor op de competentiegerichte kwalificatiestructuur. Innovam is hierbij al sinds 2002 betrokken als voorbereider van deze structuur. In 2004 heeft Innovam in werkgroepen met vertegenwoordigers van scholen en bedrijven intensief gewerkt aan het opstellen van nieuwe kwalificatieprofielen. Doel van de nieuwe profielen is het beroepsonderwijs beter te laten aansluiten op de praktijk en de vraag van het bedrijfsleven. De nieuwe kwalificatieprofielen beschrijven de vaardigheden en eigenschappen (competenties) die medewerkers moeten hebben om een functie of specialisme uit te oefenen. Leerlingen moeten deze competenties tijdens hun opleiding ontwikkelen door zo veel mogelijk zelfstandig te leren in een (gesimuleerd) leerbedrijf. De docent krijgt meer de rol van coach. MBO in cijfers Opleidingen voor een beroep in de mobiliteitsbranche zijn populair bij jongeren. Met name beroepen in de autobranche spreken jongeren aan. In totaal volgen in het schooljaar circa leerlingen een opleiding in de mobiliteitsbranche. Dit aantal betekent een licht afname (0,85%) ten opzichte van vorig schooljaar. Het aantal BBL-leerlingen is echter toegenomen met circa 6%. Wat een gunstige ontwikkeling is. Het aantal BOL-leerlingen neemt af met bijna 6%. Vermoedelijk heeft dit te maken met de beperkingen die een aantal ROC s hebben gesteld aan de instroom van te grote aantallen BOL-leerlingen. Vooralsnog zijn er geen signalen waargenomen op een verminderd enthousiasme voor de branche. In de navolgende tabellen zijn de onderwijscijfers van het MBO Motorvoertuigtechniek weergegeven. In tabel 3 is het totaal aantal leerlingen van het schooljaar per leerjaar en per leerweg weergegeven. Vervolgens is in tabel 4 weergegeven hoe de leerlingaantallen zich de afgelopen jaren hebben ontwikkeld. In tabel 5 is het aantal leerlingen verdeeld naar type kwalificatie en leerweg. Hierbij zijn de leerlingenaantallen van de afgelopen twee schooljaren tegen elkaar afgezet. Tabel 3 Niveau Onderverdeling schooljaar naar niveau en leerweg BOL BBL Totaal deeltijd voltijd risico BBL Niveau Niveau Niveau Niveau Totaal Tabel 4 Ontwikkeling leerlingaantallen Aantal leerlingen ROC BBL Toe/afname t.o.v. voorafgaand jaar 0,70% 0% -2,10% -8,20% -10,20% 6,02% BOL Toe/afname t.o.v. voorafgaand jaar 13% 4% 7,90% 14,80% -6,00% -5,89% Totaal ROC Toe/afname t.o.v. voorafgaand jaar 5,40% 1,70% 2,20% 0,57% -7,30% -0,85% Innovam Consult, november

27 Monitor onderwijs en arbeidsmarkt Opleiding / kwalificatie cfi totaal cfi totaal cfi totaal in % totaal bol voltijd bol deeltijd bbl risico bbl totaal bol voltijd bol deeltijd Assistent autotechnicus Assistent mobiliteitsbranche Assistent voertuigtechnicus bbl risico bbl totaal bol voltijd bol deeltijd totaal assistent Assemblagetechnicus Autodemontagetechnicus Auto-elektricien Autotechnicus Voertuigtechnicus totaal autotechnicus ,1 Bedrijfsautotechnicus Bedrijfsvoertuigtechnicus totaal bedrijfsautotechnicus Bromfietstechnicus Tweewielertechnicus (bromfietstechnicus) totaal bromfietstechnicus Fietstechnicus bbl totaal fietstechnicus Motorfietstechnicus Dieselmotortechnicus Revisietechnicus Onderdelenadviseur Logistiek medewerker mobiliteitsbranche Eerste verkoper tankstation Eerste autotechnicus Eerste voertuigtechnicus totaal eerste autotechnicus Eerste bedrijfsautotechnicus Eerste bedrijfsvoertuigtechnicus totaal eerste bedrijfsautotechnicus risico bbl Innovam Consult, Nieuwegein 25

28 Opleiding / kwalificatie cfi totaal cfi totaal cfi totaal in % totaal bol voltijd bol deeltijd bbl risico bbl totaal Eerste dieselmotortechnicus Eerste motorfietstechnicus bol voltijd bol deeltijd bbl risico bbl totaal bol voltijd bol deeltijd bbl risico bbl 4 verkoopadviseur Verkoopadviseur mobiliteitsbranche (LB) Verkoopadviseur mobiliteitsbranche (PA) Verkoper personenauto's Verkoper bedrijfsauto's Comm. bedrijfsl. / ondern. kleinbedrijf Comm. bedrijfsl. / ondern.middelgroo Management autobedrijf Vestigingsmanager Diagnosetechnicus bedrijfsauto's Technisch specialist bedrijfauto's Eerste bedrijfsauto-elektrotechnicus Tot. technisch specialist bedrijfauto Diagnosetechnicus personenauto's Technisch specialist personenauto's Eerste auto-elektrotechnicus Tot. technisch specialist personenauto Servicemanager personenauto's Servicemanager bedrijfsauto's Verkoopmanager Verkoopleider bedrijfsauto's Verkoopleider personenauto's totaal verkoopleider ,4 Werkplaatsmanager bedrijfsauto's Werkplaatsmanager personenauto's ,7 Werkplaatsmanager mob.branche Praktijkinstructeur ,00 Totaal ,85 Innovam Consult, november

29 Monitor onderwijs en arbeidsmarkt Onderwijscijfers per ROC Bijna 40 ROC s leiden op voor een beroep in de mobiliteitsbranche. In figuur 18 is het aantal leerlingen Motorvoertuigtechniek, opgedeeld per leerweg, per ROC weergegeven. In tabel 6 is per ROC weergegeven voor welke crebo-nummers zij opleiden. 3.4 Aansluiting onderwijs- praktijk De belangrijkste reden dat de mobiliteitsbranche (lees personenwagens) zo populair is bij jongeren is dat zij willen sleutelen, het product auto spreekt erg aan. Dit beschouwen ze ook al een van de belangrijkste vaardigheden om in de branche te kunnen werken. Klantencontact, omgaan met ICT en elektronica ook, maar in beduidend minder mate. Dit zijn juist de vaardigheden waaraan het bedrijfsleven in toenemende mate waarde hecht (naast uiteraard het goed kunnen sleutelen: de mechanica). In de mobiliteitsbranche wordt in toenemende mate gewerkt met ICT / elektronica. Een veelgehoorde klacht is dat dit onderontwikkeld is bij (zittende) werknemers en leerlingen. Dit leidt er toe dat er - in kwalitatief opzicht - discrepanties bestaan in vraag en aanbod van vereiste competenties. Deze witte vlekken in het onderwijs worden grotendeels opgevuld door scholing in de praktijk. Bedrijven investeren flink in het bijscholen van hun personeel (ook als gevolg van dealerverplichtingen en wetgeving) en leiden traditioneel veel leerlingen in de praktijk op. Maar dit laatste kan niet voorkomen dat praktijk en onderwijs onvoldoende aansluiten. Bedrijven missen vaak een gedegen basis bij leerlingen. Dit geldt met name voor de technische beroepen: het vermogen om in de samenhang van elektronica en mechanica problemen op te lossen, wordt als probleemgebied bij leerlingen ervaren (dit geldt overigens ook voor zittende werknemers). Leerlingen denken nog teveel in losse systemen en te weinig in netwerken en dit laatste wordt steeds belangrijker. Maar ook op niet-technisch gebied worden kennis en vaardigheden bij leerlingen (en werknemers) gemist. In toenemende mate worden deze vaardigheden belangrijk, om in een branche die minimale rendementen kent, als bedrijf goed te blijven functioneren of te kunnen groeien. De sociaal communicatieve vaardigheden van de technicus zijn veelal nog te weinig ontwikkeld. Hij beseft nog te weinig de impact van zijn handelen en zijn rol in het bedrijfsproces. Dat wil zeggen wat gemiste kansen in efficiency en commercieel handelen aan afbreukrisico betekenen voor het bedrijf. Ook het niet-technisch personeel ontbreekt het nog vaker aan commercieel inzicht en op welke manieren commerciële vaardigheden ingezet moeten worden in de bedrijfsprocessen. Hierbij kan het gaat om de salesmedewerker die verder kijkt dan zijn eigen afdeling en die begrijpt dat er nieuwe tools ingezet moeten worden om de klant te vinden, te binden en te behouden. Klantencontact, inzicht in de relatie tussen sales en aftersales, het beheren van CRM systemen, marketingacties, lokale marktkennis en tools om die te vergroten zijn hierbij sleutelwoorden. Innovam Consult, Nieuwegein 27