coverfoto: Banana Moon V.U.: Evolution Media Group, Vlasstraat Wielsbeke

Transcriptie

1 coverfoto: Banana Moon V.U.: Evolution Media Group, Vlasstraat Wielsbeke Infoblad over Gezond Leven - 1ste jaargang - nummer 4 - september 2004 Afgiftekantoor: 8500 Kortrijk 1-2 P Verschijnt 6 x per jaar in februari, april, juni, september, oktober, december

2 GEZONDE OUDERS, GEZONDE KINDEREN. Onze voeding heeft een schrijnend tekort aan omega-3 vetzuren en is veel te rijk aan omega-6 vetzuren. Door deze enorme kloof tussen het tekort aan Omega-3 en het teveel aan Omega-6 is onze gezondheid voortdurend in gevaar. Barlean s Omega-3-rijke oliën herstellen het evenwicht tussen Omega-3 en Omega-6 Uit The Omega Diet door Dr. A. Simopoulos: << Vermijd oliën die rijk zijn aan Omega-6 vetzuren zoals zonnebloem-, maïs-,saffloer-, pinda- en soja-olie. >> Essential Woman omega-3/6/9 biedt een volledige aanvulling van weldoende voedingsstoffen die gericht zijn op de steeds veranderende noden van de hedendaagse vrouw. Echte, blijvende schoonheid weerspiegelt innerlijke gezondheid. Een stralende huid, prachtig, glanzend haar en lange nagels laten zien wie u van binnen bent. Essential Woman bevat biologische vlaszaadolie, biologische teunisbloemolie (gamma linoleenzuur), soflavonen en saponinen uit soja. Het is tevens een perfect uitgebalanceerde olie voor vrouwen van elke leeftijd. Omega Man omega-3/6/9 is hét voedingssupplement bij uitstek voor mannen van alle leeftijden: van de atletische twintiger tot de vitale 60-plusser. Omega Man is het ideale omega-3 vetzuur en de ideale fytochemische formule voor optimale gezondheid en vitaliteit. De unieke formule van Omega Man combineert de zuiverste en meest verse vlaszaadolie, zeldzame styrian pompoenzaadolie, lignanen, fosfolipiden (de belangrijkste bestanddelen van de celmembranen) en fytosterolen-complex. Bijkomende info over de Barlean s oliën vind je in het boek The Omega Diet, geschreven door Dr. A. Simopoulos. Toepassingen van Essential Woman komen aan bod in het boek Eat Fat, Loose Weight van vakspecialist A.L. Gittleman. Wens je meer te weten over onze wetenschappelijke adviesraad? Neem dan snel een kijkje op of bel Oce-bio [0] Verkrijgbaar bij uw apotheek of betere reformwinkel. Made in USA Al onze producten zijn goedgekeurd door het federaal voedselagentschap en dragen een NUT-nummer. MINAMI NUTRITION O M E G A - 3 T H E R A P Y

3 Inhoud Vleesvervangers Wie kiest voor bio, kiest vaak voor minder vlees. Veel vlees eten heeft immers nogal wat nadelen voor je gezondheid. Eiwitten, ijzer en vitamine B12 zijn ook in vleesvervangers terug te vinden Hydrotherapie Water is en fantastisch medium voor genezing en voor versterking van je lichaam. Je kan er je in baden of douchen, je kan het drinken... Het is meer dan H 2 O! pag.7 pag.4 pag.12 Ongeraffineerde suikers Eén van de belangrijkste oorzaken van de meeste welvaartsziekten is het overmatig gebruik van geraffineerde suiker, die we opnemen via frisdranken, snoep, desserts, gebak, enz. Een alternatief zijn de ongeraffineerde zoetmiddelen. Omega-3-vetzuren: een pure noodzaak? Het gebruik van vetzuursupplementen is de laatste jaren zeer belangrijk geworden in de natuurgeneeskunde. Vooral de zogenaamde omega-3-vetzuren worden meer en meer ingezet. pag.15 en verder Kruidenvrouw Winiefred Van Killegem 10 Bachbloesemtherapie bij zelfbeklag 19 Natuurlijke haarverzorging 20 Leven met epilepsie 24 Geert's hoekje: La Drôme Provençale 26 Natuurlijke hulp bij prostaatvergroting 27 Adviezen bij winterse infecties 28 Gemmotherapie in enkele woorden 29 colofoon BioGezond is een tweemaandelijks infoblad voor de natuurwinkelklant EINDREDACTIE P. Desmyter ADRES Evolution Media Group Vlasstraat Wielsbeke Tel Fax PUBLICITEIT Peter Verbeke Tel Fax Voor Wallonië: Bio info, Patricia de Moffarts, Verantwoordelijke uitgever P. Desmyter Vlasstraat Wielsbeke Advertenties kunnen zonder enige motivering worden geweigerd. De uitgever wijst elke aansprakelijkheid voor de inhoud van de advertenties af. De inhoud van elke advertentie valt onder de verantwoordelijkheid van de adverteerder. PHYTAL-CREA bvba, Jozef Plateaustraat 33 B-9000 Gent tel 09/ fax 09/ BioGezond september

4 Vleesvervangers What's in a name? tofu De naam "vleesvervanger" is misschien wat ongelukkig gekozen. Hij impliceert immers dat het vlees op je bord moét vervangen worden door iets anders indien je vleesloos wil eten. Voldoende studies hebben aangetoond dat vlees zonder problemen kan worden weggelaten uit onze voeding, op voorwaarde dat deze gevarieerd en goed uitgebalanceerd is - een voorwaarde die natuurlijk evenzeer geldt voor een voedingspatroon mét vlees. Nutritioneel De term "vleesvervanger" kan op verschillende manieren geïnterpreteerd worden. Nutritioneel gezien vormt vlees voor omnivoren een bron van eiwitten, ijzer, zink en vitamine B12 (naast andere B-vitamines). Eiwitten zijn ook het hoofdbestanddeel in de meeste vleesvervangers, waardoor deze vaak niet veel meer dan bijna letterlijk een pakketje eiwitten zijn. Je zou dus kunnen stellen dat je vlees gaat vervangen omwille van de eiwitten. Talrijke studies hebben echter aangetoond dat mensen vaak veel te veel eiwitten naar binnen spelen en eigenlijk hoef je dus om deze reden het vlees op je bord zeker niet te vervangen. Andere goede bronnen van eiwitten zijn peulvruchten (bonen, erwten, linzen), noten, zaden, granen (volle granen, graankiemen, volkorenmeel), en vele groenten. Ook de andere nutriënten in vlees kan je elders vinden zonder dat je een beroep moet doen op een vervangproduct. IJzer kan je halen uit volkoren graanproducten, peulvruchten, noten, gedroogde vruchten en onder meer donkergroene bladgroenten. Wat vitamine B12 betreft is het vermeldenswaard dat volgens een recent onderzoek bijna 40% van de onderzochte mensen (uit alle leeftijdsgroepen en met een normale westerse voeding) een relatief laag B12-gehalte hebben, waarvan 17% met een B12-tekort. Verrijkte producten en supplementen bleken een betere bron te zijn van goed opneembare B12 dan vlees, en ook zuivelproducten bleken betere bronnen. Bovendien zijn de meeste B- vitamines ook aanwezig in volkorengraanproducten (bruine rijst, bruin brood...). Zink vind je niet alleen terug in vlees, maar ook in volkorenproducten, noten en zaden (vooral pompoenpitten), peulvruchten, wortels, donkergroene bladgroenten, en biergist. Al enkele jaren vind je een ruim assortiment biologisch vlees in de winkelrekken of bij biologische slagers. Maar wie biologisch eet, gaat na een tijdje meestal minder vlees eten. Wie voor bio kiest, kiest vaak voor minder vlees. Veel vlees eten heeft immers nogal wat nadelen voor je gezondheid. Denk maar aan de negatieve invloed voor hart en bloedvaten van het hoge gehalte verzadigd vet en cholesterol in vlees. En als je kiest voor bio, doe je dat ook voor je eigen gezondheid. Tegelijkertijd zou een lagere vleesconsumptie de gespannen wereldvoedselvoorziening verbeteren. De productie van vlees is doorgaans namelijk niet efficiënt omdat er veel voedsel in het dier moet in de vorm van bijvoorbeeld graan of soja, dan dat eruit komt in de vorm van vlees. Het motto voor de consument van biovlees is duidelijk minder, maar van betere kwaliteit. Eiwitten, ijzer en vitamine B12 zijn de voedingsstoffen die gezien worden als kenmerkend voor vlees. Maar eiwitten en ijzer zijn perfect terug te vinden in de meeste vleesvervangers, vitamine B12 in zuivel en eieren. Van vleesvervangers is er een uitgebreid biologisch aanbod: bijvoorbeeld seitanburgers, sojagehakt of tofuworstjes. Quorn is eveneens een vleesvervanger, maar is niet-biologisch. Vlees bevat natuurlijk ook een aantal minder wenselijke elementen die bij voorkeur op geen enkele manier vervangen worden - of toch niet in dezelfde hoeveelheden: verzadigde vetten, cholesterol en natrium. We kunnen besluiten dat vlees nutritioneel gezien niet vervangen moet worden omdat het geen enkel nutriënt bevat dat je niet net zo goed ergens anders uit kan halen. Omgekeerd is het bovendien niet zo dat vleesvervangers altijd alle nutriënten van vlees bevatten. Vanuit nutritioneel standpunt is de term "vleesvervanger" dus eigenlijk een contradictie. Psychologisch Gaan we echter de psychologische kant uit, dan lijkt de term "vleesvervanger" al meer aanvaardbaar. Voor veel beginnende en occasionele vegetariërs is het vaak niet eenvoudig om de lege ruimte op hun bord waar "normaal" het vlees lag of ligt, in te vullen. Een andere manier van kokkerellen leer je niet van de ene dag op andere. De meeste mensen zijn ook opgevoed met de gedachte dat vlees echt noodzakelijk is. Bovendien is het niet altijd evident om je smaakpatroon van vandaag op morgen te veranderen, en is een plantaardige burger die toch nog ongeveer smaakt zoals vlees een welkome overgangsoplossing - hoewel vele vegetariërs natuurlijk precies de smaak en het uitzicht van vlees zullen vermijden. Ook kinderen kunnen vaak makkelijker verleid worden door leuk uitziende worstjes, een veggie hamburger of namaak cordon bleu, en voelen zich op die manier misschien minder "anders" dan hun omnivore vriendjes. Een vleesvervanger is vooral vanuit psychologisch perspectief een middel om de overgang naar vleesloze voeding makkelijker te maken. Daarnaast is een vleesvervanger snel klaar en dus erg praktisch voor wie weinig tijd of inspiratie heeft. Het eten ervan geeft bovendien snel een verzadigd gevoel. Nutritioneel gezien zijn vleesvervangers echter geen must. Dus als je al die "namaakproducten" niet lust of er zelfs ronduit vies van bent..., geen nood, je hoeft ze helemaal niet te eten als vegetariër... 4 BioGezond september 2004

5 ZINTUIGMISLEIDENDE VLEESVEERVANGER Welke producten behoren nu wel tot de categorie van de "vleesvervangers" en welke niet? Een echte definitie of indeling is er niet. Alles hangt natuurlijk af van hoe je de term "vleesvervanger" interpreteert. Laten wij voor de eenvoud de twee standpunten zoals ze hiervoor werden beschreven even aanhouden. Bekijken we eerst even de vleesvervangers vanuit het eerder besproken psychologisch argument. Vaak wil de consument - vooral de beginnende en occasionele vegetariër - toch nog de indruk hebben vlees te eten (ook al is het er geen) en dus moeten de zintuigen misleid worden. Daarom moeten de producten er in de eerste plaats uitzien als vlees. Vandaar dat ze aangeboden worden in de vorm van een worst, een burger, gehakt Bovendien wordt ook de tastzin misleid door producten die aanvoelen als vlees als je ze vastneemt. Het belangrijkste echter is het mondgevoel, dat verschillende zaken omvat. In de eerste plaats de textuur: het vezelig karakter van vlees, de weerstand die je tanden ervaren als je erin bijt, de malsheid, sappigheid (in vleesvervangers vaak aangepast door toevoeging van vetstoffen),... zijn zaken die zullen moeten worden nagebootst. Daarnaast wordt ervoor gezorgd dat de vleesvervanger op dezelfde manier kan worden klaargemaakt en een gelijkaardige smaak, aroma, en geur krijgt als vlees, dat op zichzelf weinig smaak heeft. Hiervoor worden vaak kruiden en marinades aangewend. Niet te verwaarlozen is de gehoorzin: het geluid dat je hoort als je ergens in bijt kan heel sterk bepalen of je iets lekker vind of niet. Denk bijvoorbeeld aan chips die niet kraken tussen je tanden. TRADITIONELE PRODUCTEN Producten zoals tofu, seitan (soms tarwe-biefstuk genoemd) en tempeh, lijken helemaal niet op vlees, maar zijn wel even rijk aan eiwitten. Deze producten worden gemaakt zonder dat men extra inspanningen doet om hen te laten lijken op vlees. Zij bestaan trouwens ze al heel lang en hebben een rijke traditie. Zo heeft tofu een vaste plaats in de oosterse keuken en is het in China en Japan al eeuwenlang een bijzonder gewaardeerd basisingrediënt voor het bereiden van een veelheid aan smaakvolle gerechten. VOORDELEN VAN VLEESVERVANGERS Vleesvervangers hebben bovendien een aantal significante voordelen ten opzichte van vlees. Hoewel vele vleesvervangers even vettig zijn als vlees, bevatten zij heel wat minder verzadigde vetten. Verder zijn ze veel lager qua cholesterolgehalte. De 100% plantaardige producten bevatten zelfs helemaal geen cholesterol. In tegenstelling tot vlees bevatten vleesvervangers ook voedingsvezels. Gezondheidseffecten die vaak aan voedingsvezels worden toegeschreven zijn o.a. een verlaagd cholesterolgehalte, een verbetering van de darmflora en een lagere kans op colonkanker. Daarnaast bevorderen de voedingsvezels ook het verzadigingsgevoel. Nadelen van vleesvervangers zijn dat ze vaak even vet of zelfs nog vetter zijn dan vlees, en dat ze vaak relatief veel zout bevatten. BioGezond september

6 VLEESVERVANGERS TRADITIONELE PRODUCTEN SOJABROKKEN worden gemaakt van gemalen sojabonen. Het sojameel wordt ontvet en ook een deel van de koolhydraten wordt verwijderd. Met behulp van stoom en onder hoge druk worden van de overgebleven massa vezels gesponnen. Dit gebeurt zoals het spinnen van polymeren sojabonen (plastics e.d.), namelijk door de massa door een extruder te persen. De bekomen vezels lijken op de spiervezels in vlees en worden samengeperst volgens een bepaald patroon. Indien men de vezels via een rolproces netjes lineair naast elkaar schikt, wordt een textuur bekomen vergelijkbaar met die van kippenvlees. Worden ze daarentegen willekeurig door elkaar samengeperst, dan lijkt de textuur meer op die van rundvlees. De aldus samengeperste brokken worden vervolgens eventueel voorzien van een hamsmaak, rundvleessmaak of andere, en verder verwerkt, om ze tenslotte aan de consument aan te bieden gedroogd als korrels of brokjes, in schijven of in blik als worstjes. MYCOPROTEÏNEPRODUCTEN zijn reeds onder verschillende merknamen op de markt en zijn onder (parttime) vegetariërs heel populair. Men spreekt ook wel eens van 'single-cell protein' producten. 'Singlecell protein' staat voor eiwitten die geproduceerd worden via microorganismen (bacteriën, schimmels en gisten). In veel gevallen wordt de schimmel Fusarium graminearum gebruikt, nauw verwant aan de champignon. Het oorspronkelijk productieproces van deze mycoproteïneproducten werd ontwikkeld in 1963, door Lord Rank Hovis McDougall, die op zoek was naar een hoogwaardig eiwit voor menselijke consumptie. Pas in 1984 werden de producten gecommercialiseerd en op de Engelse markt gebracht. Het duurde tot 1992 voor de producten ook in Nederland en België in de winkelrekken verschenen. In een speciale productie-eenheid groeit de schimmel onder optimale omstandigheden (glucose, zuurstof, stikstof, druk, temperatuur, verschillende vitamines en mineralen). Na deze fermentatie, die enkele dagen duurt, wordt de schimmel geoogst en verhit om verdere groei te voorkomen. Na filtratie, waarbij het overtollige vocht wordt verwijderd, blijft een deegachtige substantie over. Om het geheel te binden wordt aan deze substantie vaak kippenei-albumine toegevoegd, de schimmel Fusarium graminearum en de daaruit afgeleide Quorn dus als je een 100% plantaardig product wil, is het aangeraden het ingrediëntenlijstje door te nemen. Het schimmeldeeg wordt op smaak gebracht met plantaardige smaakstoffen en soms worden ook plantaardige kleurstoffen toegevoegd. Net zoals voor sojabrokken, kan men ook hier de textuur gaan beïnvloeden door het schikken van de schimmelvezels (kippenvleestextuur versus rundvleestextuur). De verkregen textuur wordt vastgelegd via een stoomprocédé. Dit getextureerd product houdt gemakkelijk kleuren smaakstoffen vast wanneer het gekookt wordt, wat een groot voordeel is. Voor de productie van TOFU (tahoe of sojakaas) worden meestal de gele variëteiten van de sojabonen gebruikt. Deze bonen worden eerst geweekt, vervolgens gemalen en de verkregen pulp wordt gekookt en seitan gefilterd. Uit de aldus verkregen sojamelk wordt vervolgens sojakaas vervaardigd. Zoals de naam het zegt, gaat het hier wel degelijk om kaas. Het productieproces van tofu is immers gelijkaardig aan dat van kaas uit melk: de sojamelk wordt warm gestremd met het zuursel nigari, een aftreksel van zeezout (dus niet hetzelfde als het kalfsstremsel dat meestal gebruikt wordt voor het stremmen van kaasmelk). Daardoor gaan de eiwitten in de sojamelk coaguleren (samenklonteren), en ontstaat een soort wrongel. Nadat hieruit het meeste vocht (de wei) via persen is verwijderd, wordt de tofu in blokken gesneden, gespoeld en uiteindelijk verpakt. Een leuk weetje is dat door het invriezen van tofu, de textuur van deze "eiwitwrongel" lichtjes gewijzigd wordt. Daardoor neemt tofu die achtereenvolgens werd ingevroren en ontdooid veel makkelijker aroma's op, en is hij dus beter te marineren. SEITAN is een graanproduct dat wordt bereid uit tarwemeel en water. Door het deeg te wassen en kneden onder water spoelt het zetmeel weg en gaan de tarwe-eiwitten (gluten) samenkleven. Deze massa wordt vervolgens bereide seitan gekookt in water of bouillon en krijgt op die manier een sponzige structuur. Tempeh wordt gemaakt door het laten fermenteren van hele sojabonen. Daartoe worden de sojabonen eerst gekookt en ontvliesd, en daarna geënt met een schimmelcultuur (Rhizopus oligosporus). Deze schimmels zorgen voor de vergisting van de bonen, waardoor een lichtzure smaak ontstaat. Het uiteindelijk resultaat is een soort witte schimmelkoek. Afhankelijk van de vorm waarin de sojabonen geperst werden, heeft deze koek de vorm van een worst of andere. LOPINO is een eiwitproduct dat nog niet zo lang op de markt is. Lopino wordt gemaakt van het zaad van de (zoete) lupineplant. Lopino doet denken aan tofu, maar is wat kruimeliger van structuur en droger. Als Lopino zo uit de verpakking komt, smaakt het licht zoet en flauw. tofu lupineplant Vegetarisch eten - Aanbevolen hoeveelheden De hoeveelheid die nodig is van een product dat vlees vervangt, verschilt per product. Het onderstaande schema geeft de gemiddeld aanbevolen hoeveelheden vleesvervangers per dag in vergelijking met vlees, vis en kip. Voedingsmiddelen Kinderen 1-4 jaar Kinderen 4-12 jaar Tieners jaar Volwassenen Vlees, vis, kip 65 gram rauw gram rauw 100 gram rauw 100 gram rauw (50 gram gaar) (50-75 gram gaar) (75 gram gaar) (75 gram gaar) Ei 1,5 stuks 1,5-2 stuks 2 stuks 2 stuks Tempé, tahoe 65 gram gram 100 gram 100 gram Peulvruchten gaar 50 gram gram 75 gram 75 gram Noten 25 gram gram 40 gram 40 gram Vleesvervangers, 65 gram gram 100 gram 100 gram seitan, soja Met dank aan Eva (Ethisch-Vegetarisch Alternatief) Meer info: EVA vzw Sint-Pietersnieuwstraat Gent tel. 09/ info@vegetarisme.be Vraag gratis de Vegetarische Gids of een proefnummer van EVA Magazine aan. 6 BioGezond september 2004

7 Hydrotherapie De genezende kracht van water Water komt in allerlei hoedanigheden voor: als ijs, koud water, warm water, heet water en als stoom. Het kan stilstaan, zacht en krachtig stromen, je kunt het drinken, je kunt er in zwemmen. In al deze verschijningsvormen kan water helpen om klachten te verminderen en te voorkómen. Water is veel méér dan H 2 O! Water is een fantastisch medium voor genezing en voor versterking van je lichaam, waardoor het weerbaarder wordt. En wat ook telt: het is er altijd, overal en het is in onze westerse wereld nog goedkoop. Bovendien is het lekker, in bad of onder de douche. Je kunt het soms combineren met een kruid of een lekker geurtje. Wat belet je om het bij kleine ongemakken eens te proberen en niet meteen naar de pillendoos te grijpen? Misschien geeft het je vertrouwen om het ook bij wat ernstiger klachten een kans te geven. Water kun je prima combineren met andere (alternatieve) geneeswijzen. Vraag echter eerst je huisarts of je therapeut om raad als het om wat ernstiger klachten gaat. Een stukje geschiedenis Water en de Grieken Hippocrates schreef al het baden in koud en heet water en het drinken van bronwater voor. Hij schreef dat water voor velen het beste geneesmiddel is. Homerus, de grote Griekse schrijver, was het daar niet mee eens. Hij vond dat baden in een warm bad iets was voor vrouwen, zieken en oude mensen. Hij adviseerde koud water: dat staalde de spieren, de zenuwen en de geest. Zijn opvatting vond steun bij de inwoners van de stad Sparta. Daar kennen we het begrip "Spartaanse opvoeding" van. Water en de Romeinen De Romeinen waren het eerste volk dat een echte badcultuur opbouwde. Zo bouwde men voor het eerst badkamers in de woning. Eeuwenlang bleef het baden en wassen een handeling die bijdroeg tot iemands gezondheid. Deze badkamer noemde men Lavantrinium. Het aanleggen van deze badkamers was een kostbare zaak en omdat veel mensen zich geen eigen badkamer konden permitteren bouwden de Romeinen prachtige badhuizen, Balnea genaamd. Deze badhuizen groeiden uit tot plaatsen waar samenkomsten werden gehouden bijvoorbeeld voor mannen die hun sport beoefenden en er werd politiek en zakelijk overleg gevoerd. Water en de Kruistochten Met de opkomst van het christendom raakte het baden in diskrediet en ging een groot deel van de kennis over de geneeskrachtige werking van water verloren. Door de kruistochten kwamen de ridders in contact met de oosterse openbare badhuizen, de Hammams. Zij introduceerden de badgewoonten weer in Europa. Later werden ze weer verboden wegens de orgiën en drinkgelagen, maar dankzij de inspanning van enkele natuurkundigen werd in veel later tijd weer steeds meer bekendheid gegeven aan de therapeutische mogelijkheden van water. De Sauna Het heeft lang geduurd voordat de hydrotherapie door de grote massa werd geaccepteerd in Europa. In Scandinavië werd de Sauna gepropageerd. Voor medische doeleinden mag men 1 en maximaal 2 x per week een saunabad nemen. Positieve uitwerkingen van de saunagang zijn onder andere dat de huid poriëndiep wordt gereinigd, dat de vochtige atmosfeer werkzaam is bij reuma, problemen met de ademhaling, de luchtwegen en bij huidziekten, dat het een stimulans is voor ademhaling, hart, bloedvaten, klierfuncties en spieren, en dat het weerstandsvermogen verhoogt. OLIËN VOOR IN BAD TIPS OVER OLIËN DIE JE ZELF AAN HET BADWATER TOE KUNT VOEGEN. Dennen/spar Naaldboomoliën verhogen de vitaliteit en weerstand en hebben een verkwikkend effect. Ideaal voor de ochtend. Eucalyptus De etherische olie zuivert de luchtwegen. Hoe warmer het bad, hoe beter de dampen hun werk kunnen doen. Goudsbloem De olie werkt gunstig bij huidverontreinigingen. Jeneverbes Deze olie maakt stijve en vermoeide spieren weer los. Het is een weldaad voor mensen met een staand beroep. Niet gebruiken tijdens de zwangerschap of door nierpatiënten!! Kamille Een bad met kamille laat de huid regenereren en geeft direct bescherming. Helpt uitstekend bij verkoudheid en reumatische pijn. Lavendel Dit kruid verdrijft loomheid. Het werkt ontspannend en activeert. Personen die daar erg gevoelig voor zijn kunnen vanwege de krachtige werking het beter niet gebruiken voor het slapen gaan. Lindebloesem/Oranjebloesem Ontspant lichaam en geest. Samen zorgen zij voor een gevoel van harmonie. Deze combinatie is uitstekend te gebruiken vlak voor het slapen gaan. Melisse Laat spanning verdwijnen en is daardoor prettig te gebruiken voor het slapen gaan. Rozemarijn Dit reguleert de bloedsomloop, activeert het vermoeide lichaam en draagt bij tot een gevoel van behaaglijkheid. Evenals Lavendel is rozemarijn soms minder geschikt voor het slapen gaan. BioGezond september

8 Het belang van water Water vervult een aantal functies, die voor ons van levensbelang kunnen zijn. 1) Water is een belangrijk bestanddeel van ons lichaam. We bestaan voor ongeveer 60% uit water. Ons bloed bestaat voor 80% uit water. 2) Water regelt de lichaamstemperatuur, die is bij gezonde volwassenen gemiddeld rond 37,5 C. een verandering van lichaamstemperatuur van enkele graden kan dodelijk zijn. 3) Water ondersteunt diverse levensprocessen, zoals de spijsvertering en de opname en het transport van voedingsstoffen. 4) Water functioneert als smeermiddel in ons lichaam. Daardoor ontstaat geen wrijving tussen de diverse weefseloppervlakten. 5) Alle afvalstoffen in ons lichaam worden in water vervoerd naar blaas, darmen, longen en huid. Daar kunnen ze worden uitgescheiden. DE WATERBASE Hieronder vind je een aantal genoemde klachten, met een voorstel van behandeling. Aambeien: Voet- en handbaden Astma: Voet- en handbaden Blaas zwak: Koude douche Bloedsomloop: Voet- en handbaden Brandwonden: Koude douche Constipatie: Koude douche Depressiviteit: Voet- en handbaden Diarree: Wisseldouche Energie: Voet- en handbaden; Wisseldouche Handen, kramp: Voet- en handbaden Handen koud: Voet- en handbaden Handen transpirerend: Voet- en handbaden Hoofd verstopt: Voet- en handbaden Hoofdpijn: Voet- en handbaden Huidziekten: Voet- en handbaden; Wisseldouche Incontinentie: Koude douche Jichtpijnen: Voet- en handbaden Kiespijn: Voet- en handbaden Keelontsteking: Voet- en handbaden Koorts: Koude douche Menstruatie blijft weg: Koude douche Menstruatiekrampen: Voet- en handbaden Nekpijn: Voet- en handbaden Neusbloedingen: Voet- en handbaden Neusontsteking: Voet- en handbaden Polsproblemen: Voet- en handbaden Rug, onderrug: Wisseldouche Vermoeidheid: Voet- en handbaden; Koude douche Slapeloosheid: Voet- en handbaden Tandpijn: Voet- en handbaden Transpiratie: Wisseldouche Voeten, koud: Koude douche Weerstandsvermogen: Voet- en handbaden Winterhanden: Voet- en handbaden Wintervoeten: Voet- en handbaden Zenuwen: Voet- en handbaden Zenuwpijnen: Voet- en handbaden Zonnesteek: Voet- en handbaden douches Met een douche heb je je privé waterval, je privé regenbui in huis gehaald. Eeuwenlang konden we deze masseurs in de natuur ontmoeten. Met de verstedelijking en onze gêne voor "bloot" verloren we iets en zoals we dat altijd proberen te doen: dan maken we wat er al is. Maar goed: het is fijn dat ze er zijn en ze kunnen ons perfect helpen: douches. Als je 's morgens lekker hebt gedoucht voel je je meestal monter, fris, wakker. Maar een douche kan méér zegeningen brengen. Waarom is een douche zo'n krachtig iets? Een douche is zo'n krachtig geneesmiddel, omdat de straal je als het ware masseert. Zo komt je bloedsomloop op gang. Hierin zit ook het geheim van de op de voetzolen gerichte douche: de werking op de bloedsomloop. De bloedsomloop wordt gestimuleerd en het bloed wordt over het lichaam verdeeld. Bovendien stimuleert de voetzooldouche de daarop aanwezige voetreflexzones. In de voet wordt het hele lichaam weerspiegeld. Druk op, masseren van, en ook een watermassage op de reflexzones, kan pijn elders in het lichaam verlichten en klachten voorkomen. Daarnaast verwarmt ze of koelt ze af. Een oppervlakkige hitte-opwekking koelt inwendig af, en andersom. Zo kan een douche de balans in je lichaam herstellen. De lucht om je heen wordt door het neerstromende water geïoniseerd. De positieve ionen worden daarbij omgezet in voor je gezondheid veel betere negatieve ionen. De douche is een soort Ionizer, maar dan lekkerder, goedkoper en natuurlijker. De douche kan worden ingezet bij een groot aantal lichamelijke en psychische klachten. Soms is het nodig met je douche een druilerig regentje te creëren, een andere keer is het beter een krachtige straal te kiezen. Bij de verschillende "douchevormen" staat aangegeven welke methode het beste is. Je hebt de waterval: de straal is krachtig, een hoge druk, gericht, compact en rechtstreeks gericht op de betreffende plek. Er is de regenbui: een zachte straal, breed. De douche is er in verschillende gedaanten: lauw, warm, heet, koud en er zijn wisseldouches en voet- en handbaden KOUDE DOUCHES Misschien is het niet zo'n aanlokkelijk idee om onder een koude douche te staan, maar koud water heeft een zeer goede invloed op je gezondheid. Als je lang onder de douche gaat, werkt dat kalmerend. Een korte koude douche werkt versterkend. Bij koorts kun je er de temperatuur mee verlagen. Een koude douche is een probaat middel tegen vermoeidheid. Een koude douche neem je een paar seconden per keer. Je zult merken dat je, als je het je eenmaal aanwent, langer onder een koude douche kunt blijven. Koorts Een koude regendouche is een goed middel tegen koorts, evenals een ijsmuts, koude compressen, koude baden en een massage met een natte handdoek. Goed water drinken om verlies aan vocht te compenseren. Vermoeidheid Gebruik de douche zo koud mogelijk en probeer er tenminste enkele seconden onder te blijven. Koude voeten Richt een watervaldouche op je voetzolen, een halve tot twee minuten. Zwakke blaas en incontinentie Richt een koude watervaldouche op je voetzolen, een halve tot twee minuten. Een korte ENKELE TOEPASSINGEN koude watervaldouche van een minuut op je schouders gericht, daarna een zo heet mogelijke douche (een minuut of 2,5-3) Hoofdpijn Intermitterende watervaldouche of een regenbuidouche op de hele voet, eerst lekker helemaal douchen. Constipatie Een koude douche van een paar seconden, gericht op je buik. Een korte koude watervaldouche van een minuut op je schouders gericht, daarna een zo heet mogelijke douche (een minuut of 2,5-3) Menstruatie blijft afwezig Een korte koude watervaldouche van een minuut op je schouders gericht, daarna een zo heet mogelijke douche (een minuut of 2,5-3). 8 BioGezond september 2004

9 voet-& handbaden JE VOETEN EN HANDEN Tand,- kies- en zenuwpijnen Je voeten en je handen zijn vanuit het gezichtspunt van de alternatieve Wisselbaden (een badje van rond de 40 graden en één van rond de 8 graden; 3 minuten heet, een halve minuut koud en dat zo'n keer of drie).tand- geneeswijzen erg belangrijk, want op je voetzolen en in je handpalmen bevinden zich reflexzones. Dezeweerspiegelen je hele lichaam en druk op en kiespijn en andere zenuwpijnen, wintervoeten, koude, hoofdpijn(zorg of massage van deze zones (zwemmen dus ook!) en de daarop aanwezige in dit geval het hoofd koel te houden, bijvoorbeeld door er geregeld een punten kan helpen klachten te verminderen of zelfs op te lossen. koude natte handdoek op te leggen). Beëindig een wisselbad altijd met koud water. VOETBADEN Je kunt een voetbad nemen door door water te waden, door met je voeten in een teiltje of een bad te gaan zitten of je voeten te douchen. Bloedsomloop en weerstandsvermogen Het watertrappen in je bad met koud water helpt je het weerstandsvermogen van je lichaam te vergroten, de bloedsomloop te verbeteren en je nieuwe energie te geven. Loop tot aan je enkels of kuiten in koud water. Duur: van een paar seconden tot een klein kwartier. En denk eraan: hou je vast! Slapeloosheid, aambeien, wintervoeten Lopen door koud water is een prima medicijn bij onder andere aambeien, slapeloosheid, zenuwen, wintervoeten, koude voeten, keel- en neusontstekingen. Hou je van de natuur en /of ben je zo gelukkig een grasveldje in de buurt te hebben: ook dauwtrappen werkt perfect! Vermoeid of depri? Hoofd verstopt? Bij vermoeidheid, als je een beetje depri bent, aan slapeloosheid lijdt of als je hoofd verstopt zit, hou dan de voeten in een bad met koud water en laat de kraan over je voeten lopen. Menstruatiekrampen, jicht, zenuwpijn, slapeloosheid Een heet voetbad (rond de 40 graden) is een goed middel bij menstruatiekrampen, jichtpijn, slapeloosheid, zenuwpijnen. Zorg ervoor dat je je hoofd koel houdt, door er geregeld een koude natte doek op te leggen, bijvoorbeeld. Voel zelf hoe lang je ermee door wilt gaan, maar probeer het 10 minuten vol te houden en stop na een half uur. Pijn in de nek Een kort warm voetbad (rond de 30 graden) kan je helpen bij pijn in de nek. Gebruik het niet als je erg last hebt van zweetvoeten. HANDBADEN Net als bij de voetzolen, zijn er op je handpalmen < reflexzones die je lichaam weerspiegelen. Druk op of massage van deze zones en de daarop liggende punten werkt in op het hele lichaam. Dat geldt ook voor watermassage, zwemmen en baden. Chronische huidziekten, astma, sportklachten, handkramp Hete (plm. 40 graden) handbaden voor chronische huidziekten, astma, krampen in je handen, sportklachten. Een paar seconden tot enkele minuten. Pas op voor verbranding! Spoel na afloop af met koud water. Polsproblemen, verstuikingen, winterhanden Wisselhandbaden: 3 minuten heet, een halve minuut koud. Bij: polsproblemen (verstuikingen), winterhanden, koude handen. Beëindig het wisselbad altijd met koud water. Te veel zweten, bloedneus, zonnesteek, oorontsteking Koude (plm. 8 graden) handbaden: overmatige transpiratie in de handen, neusbloedingen, zonnesteek. Ook bij oorontstekingen. WISSELDOUCHES Het wisselen van een douche of hand- of voetbad van heet naar koud of andersom heeft een opmerkelijk effect. Als je een warme douche of warm bad neemt, gaat het bloed naar buiten, de huid verwijdt zich, de dieper gelegen gedeelten beschikken dan over minder bloed. Met een koude douche komt er dieper in je lichaam meer bloed en aan de oppervlakte minder. Zo kan een bepaald gebied worden ontlast of juist worden gestimuleerd. Bij eenvoudige klachten kun je rustig de hier gegeven douches en elders besproken wisselbaden toepassen. Als het allemaal wat gecompliceerder ligt, kun je beter een arts of natuurgenezer raadplegen, omdat dan een goede diagnose kan uitwijzen welke bad- of douchevorm voor jou het geschiktst is. Een wisseldouche neem je als: Schotse douche: 1-3 minuten heet, seconden koud, daarna herhaal je een en ander een aantal malen. Gelijk wisselende douche: de koude en warme perioden wisselen elkaar gelijkmatig af en de straal is ook gelijkmatig. Diarree en spijsverteringsstoornissen Gelijk wisselende douche, steeds wisselen, richten op je buik. Bij chronische diarree: de Schotse Douche Rugklachten Onderrugklachten: Gelijk wisselende douche, steeds wisselen, richten op je buik. Bij irritatie in de onderrug: de Schotse douche Huidproblemen Droge huid of overmatig transpireren: Eerst heet, langzaam opvoeren tot zo heet mogelijk, (hou ENKELE TOEPASSINGEN jezelf wel in, anders is het middel erger dan de kwaal!) ongeveer 2 minuten douchen met heet water, daarna een paar seconden met koud. Richten op het betreffende lichaamsdeel. Energiegebrek Schotse douche Transpiratie Te vaak of te hevig: Schotse douche. Eerst heet, langzaam opvoeren tot zo heet mogelijk, (hou jezelf wel in, anders is het middel erger dan de kwaal!) ongeveer 2 minuten douchen met heet water, daarna een paar seconden met koud. Richten op het betreffende lichaamsdeel. Familiaal Hotel*** Verzorgd Restaurant Aquafitocenter Thermisch binnenzwembad 30 Kuren op maat, dagarrangementen, Verwenverblijven, cadeaubons Gezellige ruimtes voor bijeenkomsten Koninklijke baan KOKSIJDE tel 058/ Familie André en Jenny Vandamme- Depeser,met dochters Hannelore, Sofie en kleindochtertje Lyza NIEUW: Infra-rood cabine Op vertoon van deze advertentie: Een extraatje bij uw boeking! copyright voor deze tekst: BioGezond september

10 Winiefred Van Killegem Wat ben je met geld als je niet gezond bent? Winiefred Van Killegem, het kruidenvrouwtje uit het Gentse, is al lang geen onbekende meer. Haar passie voor kruiden en groenten kreeg ze mee van haar grootmoeder zaliger. Toen ze zelf zwaar ziek werd, legde Winiefred (64) zich volledig toe op haar passie, en met succes! Naar aanleiding van haar nieuwste boek Winiefreds Groenteboek bezocht BioGezond de energieke en duidelijk van gezondheid blakende dame. Wanneer we Winiefred bij haar thuis ontmoeten, is ze druk groentetaarten aan het bakken. "Ik geef vanavond nog een voordracht in een parochiezaaltje ergens in Vlaanderen", vertelt ze. Winiefred werkte jarenlang als medisch informateur voor een bedrijf dat handelt in natuurlijke geneesmiddelen. Nu is ze een graag geziene voordrachtgeefster, ze schreef al zes boeken, geeft begeleide kruiden- en tuinwandelingen en was deze zomer opnieuw te zien in het VRT-programma 1000 zonnen en garnalen. Winiefred beheerst de taal van kruiden volledig en is tevens herboriste. "Wat ben je met geld als je niet gezond bent?", merkt ze terecht op. Wat betekent gezondheid voor jou? Winiefred: "Leer leven in het land waar je woont! Echt waar. Eet de voedingsmiddelen die hier groeien en eet daarbij seizoengebonden. Waarom spreken ze anders van seizoengroenten, denk je? Verder ben ik een absolute fan van aardappelen, groenten en fruit. Die etenswaren zitten boordevol prima voedingsstoffen zoals vitaminen en mineralen die ons lichaam goed doen (weerstand opbouwen, verbranding van suikers verhogen, vetgehalte in het bloed verlagen, ). Breng daarnaast je gerechten op smaak met kruiden in plaats van met al dat zout te strooien, dat is slecht voor de bloeddruk. Gezondheid staat voor mij bovendien gelijk met het gebruik van zo veel mogelijk verse producten. Voor de rest mogen een stuk vlees en een dessert natuurlijk ook eens. Maar dan ben ik toch geneigd om bijvoorbeeld koekjes bij de bakker te kopen in plaats van een pakje industriële koekjes te halen. Bij de bakker zijn de koekjes immers verser " "Als ik het niet over voeding heb, dan betekent gezondheid voor mij: doen waar je jezelf goed bij voelt. Ik houd niet van het woordje moeten. Leer ook luisteren naar je lichaam. Rust als je moe bent." Is gezond leven wel zo gezond? Winiefred: "Een terechte opmerking! Je moét elke dag een keer zondigen, vind ik. Je mag gerust eens vergif naar binnen werken want je lichaam moet kunnen vechten. Ikzelf drink bijvoorbeeld koffie. Wie enkel gezonde voeding nuttigt, zal ook ziek worden. Alleen al van het gepieker of er misschien gezondigd wèrd. Ik ben van mening dat wie gezond wil leven, moet eten wat hij of zij lekker vindt. Als je iets niet lust, kan het niet goed zijn voor je lichaam, vind ik." Leef je zelf gezond? Winiefred: "Ik kook graag. Dat is mijn hobby. Misschien kook ik niet altijd gezond, maar wèl lekker! (lacht) Als je zelf iets klaarmaakt, word je niet vlug ziek, geloof me. Ikzelf ben het mooiste bewijs: ik ben er 64, voel me nog altijd uitstekend in mijn vel, zit vol moed en energie en ik ben een tevreden mens. Ik weet hoe belangrijk kruiden en groenten zijn. Natuurlijk drink ik ook graag eens een glaasje. Maar na een dag overdaad eet ik weinig en drink ik vooral verse soep. Plant je eigenlijk thuis zelf kruiden en kweek je groenten in je tuin? Winiefred: "Er staan 180 verschillende kruiden in mijn tuin! Ik gebruik ze niet allemaal, hoor. Het is vooral een hobby. Uiteraard voeg ik constant een groot aantal kruiden in mijn gerechten toe, maar sommige kruiden kan je niet eens in de keuken gebruiken. Toch heeft elk plantje wel degelijk een specifieke functie. Er zijn kruiden die verhinderen dat vieze beestjes andere planten beschadigen, kruiden die door hun geur dieren of insecten op een afstand houden, enzovoort. Basilicum bijvoorbeeld houdt vliegen weg. Wat groenten betreft, die kweek ik niet in mijn tuin. Het is hier maar een schete groot, hoor (schatert)!" Dus koop je groenten in de supermarkt? Winiefred: "Groenten uit de supermarkt zijn niet altijd minder goed dan elders. Maar ik prefereer toch de groenteboer want ik ijver absoluut voor verse groenten. In een grootwarenhuis zijn de producten te lang aan kunstmatig licht blootgesteld. Het gevolg daarvan is dat de positieve werking van vele voedingsstoffen vermindert, de etherische oliën worden bijvoorbeeld vlugger verbrand, enzovoort. Kijk maar eens naar aardappelen. Soms 10 BioGezond september 2004

11 slaan die, onder de lampen in de supermarkt, groen uit. Dan zijn de aardappelen zelfs giftig! Daarom pleit ik voor opgeleide verkopers. Groenten mogen niet te lang blijven liggen. Ik heb ook iets tegen al die verpakkingen en beschermlagen. Bovendien zijn bijna alle groenten gespoeld waardoor ze een deel van hun vitaminen verliezen. Verder zijn in blikken en bokalen dikwijls bewaarmiddelen toegevoegd, wat een invloed heeft op de smaak. Verse producten zijn echt het best. Maar ook dan heb ik toch nog een kleine opmerking. Eet de groenten onmiddellijk op, want na een week blijft er van de voedingswaarde niet veel meer over." Is biologisch geteeld voedsel de oplossing? Winiefred: "Ik ben daar een voorstander van, alhoewel ik het veel te duur vind. De smaak is wel beter. Maar eigenlijk vind ik biologische voeding niet beter dan ambachtelijk gekweekte moestuingroentjes. Biologische producten zijn óok gespoeld, zijn óok verpakt, Die ga je bijvoorbeeld al niet zoveel besproeien In de winkel liggen trouwens meestal peperdure producten. Gedroogde kruiden zijn wel zeer goed, op voorwaarde dat je kwaliteit in huis haalt én de kruiden in het donker bewaart, zoniet verkleuren en oxideren ze." Grijpen de mensen te vlug naar medicatie? Winiefred: "Ja. Voor kleine kwaaltjes gebruik je veel beter kruiden en groenten. Het zijn de medicamenten uit de natuur. Uiteraard vallen sommige ziektes niet zomaar te genezen. Een keelontsteking vraagt om antibiotica, voor artrose heb je ook pillen nodig. Als aanvulling op die medicamenten, kan je de pijn wel helpen verzachten met natuurlijke middelen. Een verstopte neus daarentegen is veel beter te verhelpen door te dampen met kaasjeskruid in plaats van neusdruppels te gebruiken. Drink rijstwater of wortelsap bij diarree. Of zet tijm op je slaapkamer voor een betere ademhaling. Kool is dan weer goed voor de darmen. Wist je dat meer dan driekwart van de fatale ziektes kunnen voorkomen worden als je meer groenten en vruchten eet? Dat zegt de wetenschap." Welke misvattingen leven er in onze maatschappij op het vlak van gezondheid? Winiefred: "Moeilijke vraag Ik kan me wel ergeren aan misleidende reclame. Een pak veelbelovende middeltjes helpt niet. Wie een hoog cholesterolgehalte heeft moet niet grijpen naar pillen maar wel minder vet en meer zuivere voeding eten. Probeer jezelf te genezen door in je eigen keuken groenten en kruiden te gebruiken die je lust." "Veel mensen maken hun gerechten ook te lang op voorhand klaar. Ik ben geen voorstander van opgewarmde kost! De microgolfoven vind ik een slechte uitvinding. Zo verliezen de groenten en voedingsmiddelen hun vitaminen en mineralen, alles gaat kapot. Er gaat niets boven vers. Als je naar de groenteboer gaat moet je ook niet nog twee uren blijven rondrijden met de wagen. Leg je koopwaar onmiddellijk in de koelkast." Hoe is het met de kwaliteit van kruiden in de winkel? Winiefred: "Luister, wat je zelf doet, doe je beter! Mijn voorkeur gaat uit naar een eigen moestuintje. Kweek je eigen, verse producten. Een goede gezondheid begint aan tatel. In Winiefreds Groenteboek kom je alles te weten over groenten. Het staat boordevol weetjes en gezondheidstips en bevat 130 eenvoudige recepten met de beste inheemse groenten. Het boek is te koop in de meeste boekenwinkels en in sommige grootwarenhuizen. Uitgegeven bij Book & Media Publishing. 14,95 euro, 173 pag. Per 250 ml zonder toevoeging van suiker slechts 2 g koolhydraten (gewoon bier 7-10 g koolhydraten) alc. max. 4,4 % vol. TOPVAR BIER zonder toevoeging van suiker Ingrediënten Water, mout, hop Bier categorie II Inhoud 0,5 liter Verkrijgbaar in uw natuur- en dieetwinkel NV REVOGAN Landegemstraat 1, 9031 DRONGEN Tel , Fax BioGezond september

12 Verstandig zoeten met ongeraffineerde suikers Het staat als een paal boven water: één van de belangrijkste oorzaken van de typische welvaartsziekten als ouderdomsdiabetes, ADHD, overgewicht, allergieën, gewrichtsontstekingen, chronische vermoeidheid, M.S en hartziekten is het overmatig gebruik van geraffineerde suiker! Hoe meer frisdranken, snoep, desserts, gebak en andere gesuikerde etenswaren we gebruiken, hoe meer we onze gezondheid ondermijnen. Reden ten over om als gezonder alternatief eens de ongeraffineerde zoetmiddelen voor te stellen. Wat zijn geraffineerde suikers? Geraffineerde suikers ontstaan door de korte, zoetsmakende suikers (sucrose of saccharose, glucose, fructose ) volledig te isoleren uit het voedingsmiddel, waarin ze van nature voorkomen. Vooral de suikerbiet, het suikerriet en maïs worden hiervoor gebruikt. In een aantal stappen (met gebruik van scheikundige stoffen) worden suikers volledig ontdaan van alle vezels en voedingsstoffen als eiwitten, vetten, vitamines en mineralen, waarmee ze van nature vergezeld zijn. Bovendien grijpt er niet zelden een blekingsproces plaats om een zo wit mogelijk eindproduct te bekomen. Het resultaat is dus een volledig geraffineerd en dood suiker dat is ontdaan van al zijn begeleidende nuttige stoffen en dat alleen een calorische inhoud heeft zonder verdere voedingswaarde; men spreekt van lege calorieën. Wat zijn de nadelen ervan? Het dagelijks gebruik van aanzienlijke hoeveelheden geraffineerde suikers heeft verschillende negatieve gevolgen. Misschien wel het belangrijkste nadeel is dat ze zich in het lichaam gedragen als nutriëntenrovers. Suikers worden verbrand om energie op te leveren, dat is algemeen geweten. Maar deze omzetting vereist de tussenkomst van heel wat mineralen en vitamines! Vermits geraffineerde suikers niet meer vergezeld zijn van hun begeleidende natuurlijke vitaalstoffen die normaal de verbranding ondersteunen, moet het lichaam zijn eigen reserves aanspreken. Dus hoe meer en hoe langer we geraffineerde suiker gebruiken, hoe meer we onze lichaamsweefsels en organen beroven van essentiële voedingsstoffen als calcium, magnesium, vitamines B. Op den duur ligt de weg open tot het ontstaan van ziekten zoals allerlei allergieën, herhaalde infecties, ADHD, gewrichtsontstekingen, osteoporose, fibromyalgie, chronische vermoeidheid, verhoogd cholesterolgehalte, hart- en vaatziekten, M.S., kanker Ook zijn er ernstige gevolgen voor de pancreas of aalvleesklier: door de telkens weer snelle en sterke stijgende bloedsuikerspiegel bij het gebruiken van geraffineerde suiker, wordt die klier steeds overmatig geprikkeld tot het maken van het bloedsuikerverlagend hormoon insuline. Na een tijdje laat deze klier het dan afweten met het ontstaan van ouderdomsdiabetes. Zonder er verder al te diep op in te gaan kunnen we ook stellen dat overdreven gebruik van geraffineerde suiker aan de basis kan liggen van hypoglycemie, bijnieruitputting, overgewicht, tandbederf, vroegtijdige ouderdomsverschijnselen Het alternatief! Ongeraffineerde suikers Reden ten over dus om, als we toch aan iets een extra zoete smaak willen geven, te kiezen voor ongeraffineerde zoetmiddelen. Hier is er geen verarmende raffinage gebeurd waarbij mineralen, vitaminen en andere nutriënten verwijderd werden en is er geen tussenkomst gebeurd van scheikundige stoffen om te isoleren of te ontkleuren. Wel zijn de natuurlijke suikers door persen, verhitten, verdampen enz. geconcentreerd. Dat wil zeggen dat ze na inname toch de bloedsuikerspiegel vrij snel kunnen doen oplopen en in veel gevallen toch de pancreas extra belasten! Conclusie: ongeraffineerde zoetmiddelen zijn geen nutriëntenrovers zoals geraffineerde zoetmiddelen, maar moeten toch nog steeds met mate gebruikt worden! 12 BioGezond september 2004

13 Welke ongeraffineerde zoetmiddelen bestaan er zoal? Naast fruit, gedroogd fruit en fruitsappen kunnen we op een natuurlijke manier zoeten met: AHORNSIROOP of ESDOORNSIROOP Dit lekker, caramelachtig en aromatisch natuurlijke suiker wordt bekomen uit suikeresdoornen die groeien in Canada en Noord-Amerika. Na aanboren van de stam in de vroege lente, wordt hieruit een helder, zoet sap betrokken. Verwarmen en tot 50 maal indikken, levert - zeker bij de graad C op het einde van de winningsperiode een mineralenrijke, ongeraffineerde suikerstroop op die heel breed kan toegepast worden Ahornsiroop is een caramelachtig en aromatisch natuurlijke suiker bekomen uit suikeresdoornen van Canada en Noord-Amerika. voor het zoeten van gebak, koek, popcorn, pannenkoeken, wafels, zure zuivelproducten, roomijs, toppings, ontbijtgranen en muesli s. Ahornsiroop graad C kan ook gebruikt worden als natuurlijke suiker- en mineralenbron tijdens vasten- en reinigingskuren. Opgepast: gebruik alleen de zuivere ahornsiroop, geen goedkope geraffineerde suikersiroop waaraan gewoon wat ahornsiroop is toegevoegd! GRANENSTROPEN (Gerstemout-, rijst-, tarwe- en maïsstroop) Ook zeer interessant zijn de iets minder zoete granenstropen. Deze worden bekomen door een natuurlijk fermentatieproces uit volle granen. Na het laten kiemen of na het koken van volle granen wordt er een cultuur van micro-organismen (Aspergillus oryzae) aan toegevoegd. Deze splitsen met hun enzymes de lange Zoete granenstropen doen het goed als zoetmiddel voor gebak, als beleg en in desserts. suikers van de granen tot kortere, zoeter smakende suikers: vooral maltose en kortere maltodextrines. Het bekomen zoete sap wordt vervolgens gefilterd en ingedikt door inkoken. Granenstropen doen het goed als zoetmiddel voor gebak als koekjes, brood en cakes; ze dienen ook als beleg voor brood, crackers en wafels en in desserts. AGAVESIROOP De Agave americana, een vetplant die vooral groeit in Mexico, Zuid- Amerika en de zuiderse staten van de USA, levert ook een natuurlijk BioGezond september

14 zoetmiddel: agavesiroop of agavehoning. Hiertoe wordt de sappige kern van deze plant geperst en het bekomen sap gefilterd. Dit sap is rijk aan het mild zoete inuline, dat na verhitten en indikken tot agavesiroop wordt gesplitst tot het zeer zoete fructose. Vermits deze siroop dus vooral rijk is aan ongeraffineerde fructose en na inname de bloedsuikerspiegel nauwelijks doet stijgen, wordt ze ook vaak aan diabetici aangeraden. Met mate wel te verstaan, want fructose in hoge hoeveelheden heeft wel andere nadelen (onder andere verhogen van cholesterol en snellere verouderingsverschijnselen in de weefsels). ECHTE, RAUWE HONING Een ideaal ongeraffineerde suiker om met mate te gebruiken is uiteraard echte, rauwe honing. Met echt bedoelen we honing die door bijen aangemaakt wordt in de vrije natuur uit nectar en honingdauw en niet de honing die in de industrie wordt aangemaakt door aan bijen suikerwater te voederen. Met rauw bedoelen we dat de honing Een ideaal ongeraffineerde suiker om met mate te gebruiken is echte, rauwe honing. Zwergenwiese Biologische broodsmeersels op basis van zonnebloempitten. 100% plantaardig, zonder melkproducten, cholesterolvrij, zonder eieren, glutenvrij en zonder gist. Een echte lekkernij voor op de boterham, knäckebrood of toast. Rijk aan vitaminen en meervoudige onverzadigde vetzuren. 12 diverse smaken verkrijgbaar. Het sap van de Agave americana is rijk aan het mild zoete inuline. geen pasteurisatie onderging boven de 43 celsius (wordt gedaan om kristallisatie te vermijden): hierdoor worden waardevolle natuurlijke antibiotische stoffen en enzymes bewaard. Verdere eisen voor een ideale honing zijn: niet gefilterd, geen suiker bijmengen. Honing is dan een natuurlijk zoetmiddel met licht weerstandsverhogende, spijsverteringsbevorderende en zuiverende eigenschappen dat naast enkelvoudige suikers (glucose en fructose) ook enzymes, vitaminen, mineralen en anti-oxidanten bevat. Er bestaat uiteraard een ruime keuze van smaak en aroma met ondermeer honing van acacia, tijm, den, boekweit, lavendel, eucalyptus, klaver, etc. ONGERAFFINEERDE, RUWE RIETSUIKER OF OERSUIKER In plaats van het sap, bekomen na persen van rietsuikerstengels, te onderwerpen aan een ingewikkeld en uitgebreid raffinageproces om geraffineerde rietsuiker op te leveren, kan men dit perssap na indikken gewoon laten stollen. De bekomen Als men het sap na het persen van rietsuikerstengels gewoon laat stollen levert dit ongeraffineerde ruwe rietsuiker op. brokken gewoon vermalen, levert dan de ongeraffineerde ruwe rietsuiker of oersuiker op. Die is wel iets minder zoet dan de geraffineerde rietsuiker, maar bevat wel nog alle begeleidende nutriënten. Oersuiker kan in tal van bereidingen gewone suiker vervangen. Opgepast: soms laat men rietsuiker een eerste deel van het raffinageproces ondergaan. Deze gedeeltelijk geraffineerde rietsuiker geeft men dan de naam ruwe rietsuiker, maar is dus niet volledig ongeraffineerd! RUWE, ZWARTE RIETSUIKERMELASSE Tijdens het raffinageproces van rietsuiker laat men in één van de laatste stappen de pure, geraffineerde suiker uitkristalliseren, waarbij de kristallen gescheiden worden van een dikke, kleverige, zwarte en bitterzoete siroop: de ruwe, zwarte, rietsuikermelasse. Dit afvalproduct of bijproduct van de rietsuikerraffinage is beladen met de nutriënten die de suikers normaal vergezellen in de plant en is op die manier ook als een ongeraffineerd, mineraalhoudend suiker in tal van bereidingen te gebruiken. Door de rijkdom aan chroom en aan vit B5 wordt ruwe rietsuikermelasse in bescheiden hoeveelheden zelf goed beschouwd voor respectievelijk de bloedsuikerregulering en de huid. DIKSAPPEN Door het langdurig laten inkoken en dus sterk concentreren van fruitsappen, kan ook men ook natuurlijke, ongeraffineerde suikerstropen bekomen: de diksappen. Vooral appeldiksap is gekend, maar in principe kan elk vruchtensap door evaporisatie aanleiding geven tot een vloeibaar en ingedikt natuurlijk zoetmiddel. Hou ermee rekening dat diksappen rijk zijn aan fructose en daarom zeker ook met mate moeten gebruikt worden. Diksappen doen het goed in gebak en desserts en kunnen nog meer ingedikt tot smeerbare stropen (bv. appel- en perenstroop) ook als beleg fungeren. Verkrijgbaar in elke goede natuurvoedings- en bio winkel Oostjachtpark Sint-Niklaas Tel Fax info@hygiena.be OVERIGE MIDDELEN Minder gekend, maar ook soms gebruikt als ongeraffineerde suikerbron zijn: manioksiroop, ongeraffineerde bietsuikerstroop en amasake. 14 BioGezond september 2004

15 Bachbloesemtherapie bij zelfbeklag Chicory (Cichorei) : is de bloesemremedie voor de bemoeizieke persoon die zijn hulp opdringt aan anderen en die - wanneer hij er onvoldoende aandacht of liefde voor terugkrijgt - zich aan zelfbeklag overgeeft. Voor de bezorgdheid, de voortdurende welgemeende aan- en opmerkingen wil hij sympathie en dankbaarheid terugkrijgen. Wanneer hij die Cichorei niet krijgt, overvalt hij je met zelfmedelijden en zelfbeklag na alles wat ze voor jou hebben gedaan en durft hij zelfs ziekte te simuleren. Na het geven van Chicory zal iemand zich meer onbaatzuchtig inzetten. Heather (Struikheide) : wordt vooral gegeven aan de egocentrische persoon die altijd over zichzelf bezig is en steeds in het middelpunt van de belangstelling wil staan. Hij heeft steeds een publiek nodig en deinst er niet voor terug om zijn problemen uit te vergroten en Struikheide zich over te geven aan regelrecht zelfbeklag om toch maar een gehoor te krijgen. Opdringerig praatziek als hij is, kan hij zelf niet luisteren naar anderen. Dankzij de inname van Heather zal iemand wel rekening houden met anderen en hulpvaardig optreden. Willow (Wilg) : past voor de verbitterde, al te negatief ingestelde persoon die zichzelf als het slachtoffer van het noodlot aanziet. Voor al zijn problemen legt hij de schuld bij anderen en in zijn zwartgalligheid gunt hij iemand anders niet zijn geluk, goede gezondheid of Wilg beter lot. Hij vindt hij het maar normaal dat anderen hem helpen en vertoont hiervoor geen dankbaarheid. Reken daarbij zijn ongegrond zelfbeklag en je begrijpt dat deze persoon vaak steeds eenzamer en verbitterder wordt. Toedienen van willow laat iemand vredig zijn lot aanvaarden en een optimistische instelling verkrijgen. Pine (Den) : moet overwogen worden wanneer zelfbeklag vooral neerkomt op het maken van zelfverwijten. Deze remedie helpt mensen die steeds vinden dat ze beter hadden moeten doen en die veel meer oog hebben voor hun beperkingen dan voor hun verwezenlijkingen. Ze klagen teveel dat ze fouten hebben gemaakt. Niet zelden is dat het gevolg dat ze strenge dogma s of Den leefregels hebben moeten volgen. Met Pine zal men zich enkel verontschuldigen wanneer het echt nodig is. Larch (Lariks) : geeft men aan de persoon die altijd klaagt dat hij het niet zal kunnen. Een taak, een examen, een baan is op voorhand al gedoemd te mislukken. Dit gebrek aan zelfvertrouwen of minderwaardigheidscomplex stoelt vaak op vroegere mislukkingen. Met lariks kan men weer geloven in eigen kunnen en meer succes boeken. Gaspeldoorn Lariks Gorse (Gaspeldoorn) : past voor de persoon die klaagt dat hij niet meer te helpen is. Hij heeft voor zijn chronische ziekte alle mogelijke therapieën en artsen geprobeerd en vindt dat verder proberen geen enkele zin meer heeft. Niet klagen, maar dragen en bidden om kracht is een spreekwoord dat vroeger in heel wat huizen werd opgehangen. Nu is dat misschien wel te scherp gesteld : als iemand problemen heeft, dan hoeven die niet steeds bedekt te blijven en wordt er zelfs best over gepraat. Anders is het wanneer iemand klaagt zonder gegronde redenen of er zelfs anderen mee lastig valt. Met Bachbloesems kan men het innerlijk geestelijk evenwicht herstellen en de persoon meer tot rust en tevredenheid brengen. Kies wel de bloesems die het best passen voor het individuele geval. We stellen er enkele voor. Bio-bloesemremedies bereid volgens de methode van Dr. Bach van La Drôme Provençale: > Bloesems uit de ongerepte Oostelijke Pyreneeën > Aangemaakt volgens de kwaliteitseisen van Dr. Bach > Gestabiliseerd met een biologische cognac (Ecocert) La Drôme Provençale: uw vertrouwen waard! Ook uw leverancier van biologische verse kruidentincturen, essentiële oliën, plantenthees, fyto-aromatische complexen. Te verkrijgen in elke goede natuur- en kruidenwinkel Info: Mannavita tel.: N&D K BioGezond september

16 Omega-3-vetzuren Een pure noodzaak? Het gebruik van vetzuursupplementen is de laatste jaren zeer belangrijk geworden in de natuurgeneeskunde. Vooral de zogenaamde omega-3-vetzuren - waar bijna elke westerse mens tegenwoordig een tekort van vertoont - worden meer en meer ingezet bij de aanpak en de preventie van aandoeningen als depressiviteit, ADHD, psoriasis, ziekte van Alzheimer, reumatoïde artritis Wat is de achtergrond hiervan, is het toedienen van deze voedingssupplementen een modeverschijnsel of wordt het een pure noodzaak? Essentiële vetzuren Er bestaat een groep van meervoudig onverzadigde vetzuren, die de mens met zijn voeding moet opnemen, omdat hij ze zelf niet kan aanmaken en omdat ze belangrijke functies in het lichaam vervullen: de essentiële vetzuren. Hiertoe behoren twee grote klassen: de omega-6- en de omega-3 vetzuren, die hun naam kregen naargelang de plaats waar de eerste dubbele binding in hun moleculaire structuur voorkomt. Het stamvetzuur van de omega-6-vetzuren is het gekende linolzuur (LA), dat via een reeks omzettingen - o.a. over het vetzuur gammalinoleenzuur of GLA - aanleiding heeft tot de goede prostaglandines van het type 1. Het stamvetzuur van de omega-3-groep is alfa-linoleenzuur (ALA) dat via omzettingen over de visoliën EPA (Eicosapentaeenzuur) en DHA (Docosahexaeenzuur) aan de basis ligt van de goede prostaglandines 3. Belangrijke functie Nu zijn die prostaglandines van het type 1 en 3 zeer belangrijke weefselhormonen, die in het lichaam talrijke regulerende functies te vervullen hebben. Zo beschermen zij ons tegen hart- en vaatziekten door op een natuurlijke manier bloedverdunnend te werken, de vorming van klonters tegen te gaan en mee te helpen zorgen voor een normaal cholesterolgehalte en een optimale bloeddruk. Ze spelen ook een rol in onze immuniteit, niet alleen om vreemde indringers af te slaan, maar om ervoor te zorgen dat de immuniteit niet ontspoort met het ontstaan van allergieën of auto-immuunziekten (ziekten zoals reumatoïde artritis, waarbij het lichaamseigen weefsel wordt aangevallen). Ook voor het goed functioneren van het zenuwstelsel is de aanvoer van essentiële vetzuren primordiaal, zoniet ligt de weg open voor aandoeningen als depressiviteit, ADHD (Attention Deficit and Hyperactivity Disorder) en de ziekte van Alzheimer. Verder dient ook de regulerende rol op het hormonaal stelsel aangestipt te worden : een gebrek aan essentiële vetzuren kan zich namelijk vertalen in menstruatiestoornissen, premenstrueel syndroom en onvruchtbaarheid. Tenslotte moeten we ook het belang aanstippen van de goede prostaglandines voor een gave en gezonde huid. In al die hormoonachtige taken moeten de goede prostaglandines 1 en 3 de zogenaamde slechte prostaglandines van het type 2 in toom houden! Laatstgenoemde prostaglandines spelen namelijk een fundamentele oorzakelijke rol in het ontstaan van alle bovengenoemde verstoringen op het vlak van hart- en vaatziekten, immuniteit, zenuwstelsel, hormonaal evenwicht en huidstructuur. Voedingsraadgevingen Uit al het bovenstaande kunnen we al een paar zeer belangrijke voedingstips halen. We dienen te zorgen in onze voeding voor voldoende aanvoer van de stamvetzuren van de omega-6-reeks, linolzuur (LA), en van de omega-3-reeks, alfalinoleenzuur (ALA). Linolzuur halen we vooral uit verse noten en zaden en uit het overgrote deel van de koudgeperste (!) oliën zoals zonnebloemolie, soja-olie, druivenpitolie, maïsolie en saffloerolie. De nadruk dient hierbij absoluut gelegd te worden op de koude persing, alsook op het niet verhitten, noch verharden of hydrogeneren van deze oliën. Van zodra we met deze oliën braden, frituren of bakken of er geharde margarines van maken, wordt de gunstige structuur van deze vetzuren omgezet met vorming van de voor het lichaam uiterst storende transvetzuren. Wat betreft de aanvoer van alfa-linoleenzuur, moeten we zorgen voor de inname van voldoende groene groenten, lijnzaad(olie), koolzaadolie, walnoten, pompoenpitten 16 BioGezond september 2004

17 BioGezond september Niet alleen stamvetzuren Helaas zijn de zaken niet zo eenvoudig. Bij veel mensen is de omzetting van de stamvetzuren LA en ALA naar resp. GLA (gammalinoleenzuur) en EPA/DHA (visoliën) om gunstige prostaglandines 1 en 3 te bekomen, sterk afgeremd! Er zijn verschillende oorzaken mogelijk: erfelijke factoren, diabetes, verhoogd cholesterolgehalte, overgewicht, ouderdom, nutritionele tekorten (vit C, vit B3, zink, magnesium ), overmatig suikergebruik en de inname van storende transvetzuren (verhitte en verharde meervoudig onverzadigde vetten). Daarom is het soms aangewezen om van de omega-6-vetzuren onmiddellijk gammalinoleenzuur toe te dienen onder de vorm van teunisbloem-, bernagie- of zwartebessenzaadolie. En is het wat betreft de omega-3-vetzuren zeker aangewezen om op gezette tijden vette vis (zalm, makreel, sardines, haring ) te eten om direct de aanvoer van EPA (eicosapentaeenzuur) en DHA (docosahexaeenzuur) te verzekeren. Gezond leven met de juiste vetten Onevenwicht tussen omega-3 en omega-6! Nu is ook de onderlinge verhouding tussen de omega-6-reeks (LA, GLA) en de omega- 3-reeks (ALA, EPA, DHA) zeer belangrijk voor onze vetzuurstofwisseling en de metabole functies die ervan afhangen. In ideale omstandigheden is in de aanvoer via de voeding van omega-6- en omega-3 een verhouding gewenst van zo n 3 à 4/1. Nu blijkt er helaas de laatste decennia een zeer belangrijke verschuiving gebeurd te zijn in het typische westerse dieet. Er is een grote toename gebeurd in de aanvoer van omega-6-oliën ten nadele van de omega-3-oliën. Er zijn verschillende oorzaken : men is minder dierlijke (verzadigde vetten) vetten gaan gebruiken en men is in de voedingsproductie en bereiding op grote schaal omega-6-houdende oliën gaan gebruiken als maïs- en sojaolie. Aan de andere kant daalde het gebruik van omega-3-oliën door het minder eten van groene groenten, door het minder gebruiken van de ouderwetse en niet zo lang houdbare lijnzaadolie en zeker door het minder nuttigen van vis. Bovendien blijkt de vis die tegenwoordig veel wordt gekweekt veel minder EPA en DHA te bevatten. Gevolgen Het is moeilijk om een cijfer te kleven op het hierboven omschreven onevenwicht, omdat er niet alleen individuele verschillen zijn, ook naargelang streek of land varieert de inname van vetzuren. Amerikaanse cijfers geven aan dat in bepaalde streken de verhouding omega-6/omega-3 wel 20/1 zou bedragen! In België zou de verhouding eerder liggen tussen 7,5/1 tot 9,5/1. De gevolgen laten zich raden : de vetzuurstofwisseling verloopt niet zoals gewenst, er is een belangrijk onevenwicht tussen de goede prostaglandines 1 en 3 en er is een overmaat aan de slechte prostagladines 2, die namelijk ook gevormd bij een teveel aan omega-6-vetzuren. Ziektebeelden als depressiviteit, ADHD, ziekte van Alzheimer, psoriasis, verstoord cholesterolgehalte enz. blijken steeds meer voor te komen. GEVRAAGD: OMEGA-3-SUPPLEMENTEN! Hoewel we reeds met onze voeding kunnen bijsturen en zorgen voor meer inname van vette vis, koudgeperste (!) lijnzaadolie en koolzaadolie, groene groenten en walnoten (en daarbij tegelijk de omega-6-vetten beperken), is het in vele gevallen wenselijk om het onevenwicht grondig aan te pakken met een extra inname van voedingssupplementen met omega-3-vetzuren. Artsen en therapeuten kiezen hierbij vooral voor visoliën of lijnzaadolie. Zeer belangrijk is evenwel de kwaliteit van deze supplementen! Visoliën mogen niet toxisch belast zijn met zware metalen en toxische stoffen als dioxines. Bovendien is een overmaat van EPA ten opzichte van DHA dan gewenst; diepzeevis uit weinig vervuilde oceanen is dan ook aangewezen. Wat betreft de vlaszaadolie moet het zeker gaan om koudgeperste olie, waarvan de houdbaarheidsdatum strikt gerespecteerd wordt! Omdat ALA nog moet omgezet worden tot EPA en precies deze stap vaak verstoord is, valt te begrijpen dat er meer visoliesupplementen worden voorgeschreven, terwijl ALA eerder in de voeding wordt opgedreven (vlaszaadolie, koolzaadolie ). Udo s Choice Ultimate Oil Blend Deze biologische olie bevat een ideale verhouding van de essentiële vetzuren, Omega-3, Omega-6 en Omega-9 (2:1:1) en garandeert een optimale voedingswaarde. vermindert je risico op hart- en vaatziekten verhoogt je energie en weerstand verbetert je leer- en concentratievermogen draagt bij tot een betere gemoedsstemming houdt je gewrichten soepel en versterkt je beenderen verbetert je spijsvertering en bloeds-omloop houdt je huid zacht en jong bevordert je conditie en sportprestaties Verkrijgbaar in de betere natuurvoedingswinkel of apotheek. Voor meer info, surf naar of bel +32 (0) OjIbwa De roeck

18 Bij welke beelden omega-3-vetzuren inzetten? Zonder volledig te zijn en al te diep in te gaan op de ingewikkelde achtergronden ervan, kunnen we een aantal van de belangrijkste indicaties voor het supplementeren van omega-3-vetzuren overlopen: ADHD (Attention deficit and Hyperactivity disorder) In één van de vorige nummers van BioGezond werd dit probleem van nabij bekeken. Een tekort van EPA en DHA blijkt een zekere rol te spelen bij dit hyperactief gedrag en bij aanverwante beelden als dyslexie en dyspraxie. Vetzuuranalyses in het bloed blijken inderdaad tekorten te tonen aan EPA en DHA, minder aan ALA. Dat duidt erop dat de omzetting van ALA naar EPA/DHA sterk verstoord is, vooral door factoren als storende transvetzuren en een teveel aan omega-6-vetzuren in het dieet, alsook erfelijke factoren Nu is voor DHA een belangrijke structurele functie weggelegd in de zenuwcelmembranen en speelt EPA een fundamentele regulerende werking in de hersenen. Bij de alternatieve aanpak van ADHD wordt dan ook meer en meer - naast een volwaardige voeding zonder suiker en allergenen - gekozen voor een visoliesupplement met hoog EPA en beperkt DHA in een verhouding van 4/1 tot 7/1. Om de omega-6-stofwisseling toch ook in goede banen te leiden, combineert men soms met wat gammalinoleenzuur (GLA) DEPRESSIVITEIT Misschien wel het snelst toenemende ziektebeeld in onze maatschappij is depressiviteit. Dat tekorten aan omega-3-vetzuren hierbij een mede-oorzaak vormen, blijkt uit diverse observaties en studies. Zo komt in visetende populaties (Japan, IJsland, Taiwan) veel minder depressie voor. Niet alleen als Naast een St. Janskruidpreparaat of een klassiek antidepressivum, is de inname van een visoliesupplement met hoog EPA bij depressies aangeraden. opbouwend element van celwanden en synapsen, maar ook voor een optimale geleiding en overdracht van zenuwimpulsen zijn omega-3-vetzuren zeer belangrijk. Bij een tekort ervan ten opzichte van omega-6-vetzuren, zal het zenuwstelsel minder goed functioneren en ligt de weg open naar zwarte gedachten, sombere stemming, angst en rusteloosheid. Naast het gebruik van een gestandaardiseerd St. Janskruidpreparaat of een klassiek antidepressivum, is de inname van een visoliesupplement met hoog EPA bij depressies meer dan wenselijk! ZIEKTE VAN ALZHEIMER EN DEMENTIE In het vorig nummer van BioGezond stipten we de sterke toename van dementie, vooral onder de vorm van de ziekte van Alzheimer, aan. Verschillende epidemiologische studies tonen ook aan dat de ziekte van Alzheimer minder voorkomt in voedingsgroepen waar regelmatig vis op het menu staat. Omgekeerd ziet men meer Alzheimer optreden bij een voedingspatroon arm aan vis en groene groenten (bronnen van omega-3-vetzuren) en rijk aan vlees. Nu is er bij de ziekte van Alzheimer een belangrijke chronische ontstekingsfactor aan de orde : in het hersenweefsel worden namelijk de hiervoor typische acute-fase-eiwitten en cytokines aangetroffen. Ook is gebleken dat een cytokine, het interleukine-1, een substantiële rol speelt bij het neerslag van het voor Bij ADHD wordt steeds meer gekozen voor een visoliesupplement met hoog EPA en beperkt DHA (verhouding 4/1 to 7/1) De ziekte van Alzheimer komt minder voor in voedingsgroepen waar regelmatig vis op het menu staat. Alzheimer typische amyloïd-eiwit in de hersenen. Gelukkig hebben de omega- 3-vetzuren van visolie (en vooral EPA) een belangrijke ontstekingsverminderende werking : ze remmen de vorming van ontstekingsbevorderende cytokines en eicosanoïden, prostaglandines van het type 2, door zelf aanleiding te geven tot de goede prostaglandines 3. Vooral in de preventie van de ziekte van Alzheimer is een goed visoliesupplement zeker op zijn plaats. PSORIASIS EN REUMATOÏDE ARTRITIS Psoriasis en reumatoïde artritis zijn ziektebeelden, waarbij een onnodige ontstekingsreactie plaatsgrijpt in respectievelijk de huid en de gewrichten. In beide gevallen kan men een belangrijke rol waarnemen van de ontstekingsmediërende prostaglandines van het type 2. Omdat omega-3-vetzuren een onstekingswerende functie vervullen door de vorming van de slechte prostaglandines van het type 2 afremmen, vormt de inname van visoliën één van de natuurlijke maatregelen die bij het afremmen van deze ziektebeelden kunnen overwogen worden; uiteraard naast het aanraden van de hogervernoemde bronnen van ALA. Omega-3-vetzuren hebben ook een onstekingswerende functie. Het nemen van vetzuursupplementen is bijna een basismaatregel geworden bij de preventie en aanpak van harten vaatziekten HART- EN VAATZIEKTEN Omdat factoren zoals niet-visceus bloed, een normaal cholesterolgehalte, een goede bloeddruk en een elastische vaatwand ons beschermen tegen hart- en vaatziekten en voor een deel bepaald worden door de inname van omega-3-vetzuren, is het nemen van vetzuursupplementen bijna een basismaatregel geworden bij de preventie en aanpak van hart- en vaatziekten! Naast het aanraden van gezonde omega-3-vetten in de voeding (onder de vorm van vette vis, lijnzaad- of koolzaadolie) en van de belangrijke mono-onverzadigde (omega-9) vetzuren in olijfolie, is het innemen van een goed visoliesupplement aanbevelenswaardig. Er bestaan trouwens heel wat epidemiologische studies die het beschermend effect van visolie aantonen. ANDERE TOEPASSINGEN VAN OMEGA-3-VETZUREN Zonder dat we hierop verder kunnen ingaan, zijn er nog een aantal andere terreinen waarbij omega-3-vetzuren vaak met succes kunnen worden ingezet. Aggresiviteit, gewelddadig gedrag Chronisch vermoeidheidssyndroom, M.E. PMS, menstruatieklachten, onvruchtbaarheid, hormonaal onevenwicht Droge huid, broze haren en nagels Geestesziekten Overgewicht Ouderdomsdiabetes 18 BioGezond september 2004

19 Lusteloos? Donkere wolken in uw hoofd? Stemmingsschommelingen? Een druk kind? Moe? MorEPA Omega-3 voor het behoud van het emotioneel en fysiek welzijn verbetert de concentratie vermindert stress verhoogt de immuniteit past in het diabetesdieet ondersteunt de goede werking van het cardiovasculair systeem beschermt de huid tegen veroudering De MorEPA supplementen werden speciaal gemaakt om bij te dragen tot een positief gemoed en een emotioneel evenwicht. Dit kan, dankzij het groter aandeel van EPA ten opzichte van DHA. MorEPA* is geen gewone visolie: elke capsule bevat meer dan 575 mg EPA (een essentieel vetzuur uit de omega-3 familie). Één capsule MorEPA geeft u bovendien de dagelijks aanbevolen hoeveelheid Omega-3 EPA/DHA, voor 0,50 Euro/dag. In plaats van tien visoliecapsules per dag, hoeft u nu maar één capsule MorEPA in te nemen! * Wat maakt MorEPA zo uniek: hoogst aan zuiverheid, hoogst aan omega-3, hoogst aan EPA en laagst in prijs in vergelijking met gewone visolie MorEPA -Mini-Junior voor kinderen vanaf 5 jaar (natuurlijke aardbeiensmaak) CNK code: ,25/60 capsules MorEPA voor iedereen, van 10 tot 110 jaar (natuurlijke citroensmaak) CNK code: ,25/60 capsules Meer over onze unieke producten kunt u vinden op of vraag onze brochure aan, via Minami Nutrition via het tel. nr Verkrijgbaar bij uw natuurapotheek en de MorEPA shop, Coudenbergstraat 62 te 1000 Brussel. Bij aankoop van 4 stuks MorEPA ontvangt u gratis de nieuwe uitgave van het boek Gezond vanbinnen, vanbuiten Mooi. Bestel via of bel 070/ Geldig tot 31/10/04. MorEPA SMART FATS

20 Haarverzorging Je haar is zeer bepalend voor je uiterlijk. Dat zie je als je in de spiegel kijkt, dat merk je aan reacties om je heen. Hoeveel mensen reageren er niet als je je haar hebt laten knippen? Heb je iets aan je haar laten doen, dan kun je je een ander mens voelen. Omdat je haar zo n invloed heeft op je uiterlijk, heb je de neiging je voornamelijk bezig te houden met het zichtbare gedeelte ervan. Je wast het, kamt, borstelt en föhnt het, je doet er een spoeling in of verft het en je experimenteert met shampoos, conditioners en gels. Het geheim van het haar speelt zich echter vooral af in de hoofdhuid. Net zoals een plant alleen gedijt in goede, gezonde aarde, zo hebben ook onze haren het pas echt naar hun zin als de hoofdhuid gezond is. Sterke, glanzende haren zijn vooral het gevolg van een goed functionerende hoofdhuid en gezonde haarwortels. Je kan wel zeggen dat haar er gezond uitziet als het mooi glanst en in goede conditie is. Maar in feite kan haar niet gezond of ongezond zijn, haar is dood. En dat is maar beter, anders zou je het wel voelen als het geknipt werd. Het haarzakje dat zich onder de huid bevindt heeft moet de juiste voedingstoffen krijgen van binnenuit. Hoe voorkom je dat haren splijten? Helaas, eenmaal gespleten haarpunten kun je niet meer herstellen, het enige dat je wel kunt doen is een knipbeurt en voorkomen dat je haren splijten. Langer haar is gevoeliger voor gespleten haarpunten omdat het langs je schouders en rug beweegt. * Behandel je haar goed, draai, trek en friemel er niet mee. * Kam of borstel je haar niet als het nat is, het is dan het meest kwetsbaar. * Gebruik zo min mogelijk haarstijlproducten waar warmte aan te pas komt zoals fohns, krultangen, hete krullers, ontkrullingstangen enz. * Gebruik een borstel van goede kwaliteit liefst van natuurlijk materiaal zodat er niet te veel aan de haren wordt getrokken en afbreken of splijten. * Bescherm je haar tegen de zon * Gebruik een shampoo en andere haarverzorgingsproducten met zonnebescherming. * Gebruik een conditioner of crèmespoeling na de shampoo. * Er zijn speciale producten voor gespleten haar. Deze repareren je haar niet maar zorgen wel dat het er minder pluizig uitziet. * Laat je haar elke zes weken knippen of bijpunten. * Als je elastiekjes gebruikt, kies dan altijd elastiek dat bekleed is met stof. * Zwemmen in gechloord zwemwater is erg slecht, je zou een badmuts kunnen overwegen. Of anders je haar daarna extra goed uitspoelen en verzorgen * Neem goede verzorgingsproducten. De reden hiervoor is dat goedkope shampoos te harde, agressieve bestanddelen bevat die je haar uitdrogen en daardoor splijten en afbreken in de hand werken. Kam of borstel je haar niet als het nat is, het is dan het meest kwetsbaar. * Gebruik geen strakke elastieken, haarbanden, hoeden, petten, enz. Deze zorgen ook voor gebroken punten en afbreken. Goede shampoo's en conditioners zijn belangrijk voor de verzorging van gezond haar. Bijvoorbeeld haarproducten verrijkt met proteïne (uit melk of soja) en aminozuren zorgen voor een verbetering van de haarconditie en een toename van het vochtgehalte. Deze producten bewerken het haar echter van buitenaf. De gezondheid van het haar wordt mede van binnenuit bepaald, door wat je eet. Soya laat haar gezonder leven Het is bekend dat soja erg goed is voor een gezond lichaam. Soja heeft een laag vet- en cholesterol gehalte en is zeer rijk aan proteine. Wat goed is voor het lichaam, is ook goed voor het haar. Soja herstelt, verzorgt en beschermt het haar meer dan ooit. Soya heeft het hoogste aandeel aminozuren ter verzorging en versterking. van het haar. Daarbij komt dat soya goed en snel opgenomen kan worden door het haar. Dat maakt het een uniek verzorgings- en voedingssysteem. Soja is "puur natuur". De produktie van Soja is niet belastend voor het milieu en zeker niet schadelijk voor het milieu en de natuur. De soja-produkten zijn diervriendelijk. De producten bevatten geen zuren of dierlijke proteïne. Gebruiken andere producten noch dierlijke resten als huiden, horens en hoefjes voor proteïne. Soja is een alternatief voor ingrediënten van dierlijke afkomst. Bovendien zijn dierlijke proteïne vaak te ongelijk en te groot om goed opgenomen te kunnen worden door het haar. Daarom werken soja producten sneller en doeltreffender. De producten worden voorts ook niet verder op dieren uitgetest! 20 BioGezond september 2004