De bepalingen rond betalingsdiensten binnen het Wetboek Economisch Recht Belang voor de praktijk van de schuldbemiddelaar

Transcriptie

1 De bepalingen rond betalingsdiensten binnen het Wetboek Economisch Recht Belang voor de praktijk van de schuldbemiddelaar Ivo Van Bulck Studiedag 27/03/2015 Studiedag

2 Boek VII WER: betalingsdiensten Amper wijzigingen aangebracht in Boek VII. Dus meestal codificatie van bestaande wetgeving. Wel enkele wijzigingen in voorbereiding t.g.v. Europese regelgeving. Vanuit oogpunt van schuldbemiddelaar zijn er, wat Boek VII betreft, toch zaken waar we even dieper op kunnen ingaan of kunnen bij stilstaan: 1. Zichtrekening: - IBAN-nummer - prijstransparantie 2. Basisbankdienst 3. Europese domiciliëring 4. Circulaire cheque en postassignatie 5. Kaarten: debet- en kredietkaarten 6. Pc-banking en mobile banking 7. Bankoverstapdienst 8. Slapende rekeningen 9. Ombudsfin Studiedag

3 Harmonisering van het betaalverkeer in EU Algemene inleiding (1/3) Harmonisering van betaalverkeer in EU 2002 Invoering van eurobiljetten en -muntstukken 2008 Oprichting van de Single Euro Payments Area (SEPA) 33 landen doel = eenheidsmarkt voor betalingen waarop burgers, ondernemingen, overheidsinstellingen, betalingen kunnen uitvoeren volgens identieke regels en met dezelfde rechten en plichten zowel voor binnenlandse als grensoverschrijdende betalingen. Studiedag

4 Geharmoniseerde regelgeving Algemene inleiding (2/3) Geharmoniseerde regelgeving 2007 Europese Richtlijn 2007/64 betreffende betaaldiensten (PSD I) Voor harmonisering van betaalinstrumenten in EU was gelijkschakeling van regelgeving en consumentenbescherming nodig Richtlijn is omgezet in Belgisch recht (wet van 10/12/2009). Ze is vandaag opgenomen in Boek VII WER (wet van 19/4/2014) Studiedag

5 Geharmoniseerde EU-regelgeving (3/3) Richtlijn 2007/64/EC betreffende betaaldiensten (PSD I wordt momenteel herzien) Verschillende titels/onderwerpen: - Betalingsinstellingen: statuut van betalingsinstellingen zoals AWL, - Transparantie : precontractuele informatie, vóór en na verrichting - Rechten en plichten van partijen: Kennisgeving van verlies/diefstal van kaart Ernstige nalatigheid Domiciliëring: recht op terugbetaling Termijnen voor uitvoering van betalingen, enz. EU-Verordening 260/2012 ( SEPA ) Aanvullende maatregelen voor consumentenbescherming: domiciliëringen: zwarte en witte lijsten van schuldeisers, maximumbedrag voor inningen bij domiciliëring, enz. Nieuw: Richtlijn betreffende betaalrekeningen (inwerkingtreding 9/2016) (Payment Accounts Directive (PAD) 3 delen: basisbankdienst, transparantie, switching of veranderen van bank Studiedag

6 Hoe betalen? Betaalsystemen Overschrijvingen Nieuwe betaalmiddelen (e-commerce, internet ) Domiciliëringen Bank Betaalkaarten, kredietkaarten, prepaidkaarten en andere Cheques Circulaire cheques en postassignaties Studiedag

7 1. Zichtrekening: IBAN (International Bank Account Number) (1/3) Rekeningnummer volgens formaat: vb eerste 3 cijfers vormen bankcode volgende 7 cijfers vormen eigenlijke nummer van rekening laatste 2 cijfers vormen controlegetal Landcode Internationaal maximum 34 alfanumerieke tekens en met vaste lengte per land. Voor België is dit 16 tekens. BE Controlegetal Voor eenvoud en leesbaarheid worden die telkens in groepjes van 4 tekens opgenomen, gescheiden door spatie. Studiedag

8 1. Zichtrekening: prijstransparantie (2/3) KB 23/03/1995 betreffende prijsaanduiding van homogene financiële diensten: = tarieflijst van zichtrekening, spaarrekening, termijnrekening, briefwisseling, beschikbaar: - in elk kantoor/agentschap - op website van banken - jaarlijks overgemaakt (via rekeninguittreksel) begin van elk jaar Die tarieflijsten hebben steeds, in gestandaardiseerde vorm, dezelfde rubrieken en vereenvoudigen aldus vergelijkbaarheid tussen banken. - Contractuele voorwaarden beschikbaar op duurzame drager en eventuele wijzigingen moeten worden medegedeeld 2 maanden voorafgaand aan inwerkingtreding (art. VII.15, 1). Enige uitzondering betreft aanpassing van interesten conform marktrente. Kennisgeving zo snel mogelijk, zelfs nadien. Uitzondering op deze uitzondering: rentevoeten van kredietopeningen moeten steeds vooraf worden medegedeeld. (art. VII. 86, 4) Studiedag

9 1. Zichtrekening: prijstransparantie (3/3) - Consument kan kosteloos opzeggen voor datum waarop voorgestelde wijzigingen van toepassing zijn. - Kosteloze opzegging door klant kan altijd mits maximaal één maand opzeg (art. VII.16, 1). - In geval van opzegging zijn kosten pro rata verschuldigd indien deze vooraf zijn betaald. Ze worden terugbetaald vanaf maand volgend op datum van beëindiging (art. VII. 16, 2). - Consument ontvangt ook in begin van elk jaar (in januari of februari) bewijsstuk met kosten van voorbije jaar. Studiedag

10 2. De basisbankdienst (art. VII.58 en 59) Wat? Opdat iedereen minstens één zichtrekening kan hebben, is in wet van 24 maart 2003 tot instelling van basisbankdienst, nu opgenomen in Boek VII WER, bepaald dat iedere consument recht heeft op basisbankdienst. PAD-richtlijn Payment Accounts Directive (PAD) voorziet in recht op basisbankdienst. Weinig aanpassingen nodig bij omzetting uiterlijk 9/2016. Boek VII anticipeert hierop door schrapping van notie woonplaats in België. Waarop heb je recht? χ χ χ χ Cashgeld storten op en afhalen van betaalrekening in België Overschrijvingen en doorlopende opdrachten Domiciliëringen Betalingen via betaalkaart of gelijkaardig betaalmiddel Rekeninguittreksels Debetsaldo: strikt toe te passen = geen overschrijving indien debetsaldo Kredietopening Cheque Kredietkaart (ook geen accreditiefkaart) Prijs? (max) 12 EUR/jaar (wettelijk bepaald en geïndexeerd) nb : 14,94 EUR op 1/1/ Studiedag

11 3. Europese domiciliëring of Sepa Direct Debit (1/5) Wat? Via een domiciliëring geeft een schuldenaar toestemming aan een onderneming om automatisch bij zijn bank de betaling te verkrijgen van de facturen die zij hem toestuurt. Nodig: geldig en door schuldenaar ondertekend mandaat (voor wijze van ondertekenen en opzegging van mandaat zie art VII.28). In België: Europese domiciliëring In Nederland: Europees incasso In Frankrijk: prélèvement européen In Duitsland: Europäische Lastschrift In EU (= 28 landen) + IJsland, Liechtenstein, Monaco, Noorwegen en Zwitserland (= 33 landen of de SEPA-zone) Studiedag

12 3. Europese domiciliëring of Sepa Direct debit (2/5) Geen prijsverhoging bij weigering bankdomiciliëring!!! Meer en meer leggen ondernemers bankdomiciliëring op, of moedigen ze betaling op die wijze aan. Opgelet: Boek VI WER Marktprakijken en consumentenbescherming verbiedt het aanrekenen van meerkost indien men zou weigeren om voor domiciliëring te opteren (Art. 83, 32 ). Dit artikel is als volgt geformuleerd: Zijn onrechtmatig, bedingen die ertoe strekkende voor product aangekondigde prijs te verhogen omwille van weigering van consument om via bankdomiciliëring te betalen. Let wel! Kortingen kunnen. Studiedag

13 3. Europese domiciliëring of Sepa Direct Debit (3/5) Commercieel akkoord Het mandaat Leverancier (schuldeiser) bezorgt klant (schuldenaar) mandaatformulier. In domiciliëringsmandaat moet verplicht worden verwezen naar onderliggende overeenkomst. Indien klant beslist om via (Europese) domiciliëring te betalen: vult mandaatformulier in, ondertekent het en stuurt terug naar leverancier. Klant geeft toestemming voor ofwel eenmalige debitering ofwel voor terugkerende domiciliëring. Mandaten worden beheerd door schuldeiser en niet door bank van schuldenaar. Schuldenaar die mandaat wenst op te zeggen moet aankloppen bij zijn schuldeiser (hij kan zijn bank contacteren als in algemene voorwaarden van bank uitdrukkelijk in die mogelijkheid is voorzien). Studiedag

14 3. Europese domiciliëring of Sepa Direct debit (4/5) Verplichtingen van partijen Pre-notificatie: vóór inning moet schuldeiser aan schuldenaar voorafgaande kennisgeving toesturen binnen redelijke termijn (15 dagen) tenzij anders overeengekomen. Die voorafgaande kennisgeving kan verschillende vormen aannemen: bijvoorbeeld factuur, jaarlijks betalingsplan,. Via clearing en settlement van bank van schuldeiser naar bank van schuldenaar. Bank van schuldenaar controleert bij ontvangst van invordering aantal gegevens en debiteert rekening van haar klant. Bank van schuldenaar kan invordering weigeren op eigen initiatief of verzoek van haar klant. Studiedag

15 3. Europese domiciliëring of Sepa Direct Debit (5/5) Maatregelen voor consumentenbescherming Preventief vóór de inningen - Ciënt mag zijn rekening blokkeren voor enigerlei vorm van domiciliëring - Cliënt mag zijn bank informeren omtrent : schuldeisers voor wie hij ermee akkoord gaat om inningen in kader van domiciliëring te krijgen ( witte lijst) schuldeisers voor wie hij niet ermee akkoord gaat om inningen in kader van domiciliëring te krijgen ( zwarte lijst) mogelijkheid om maximumbedrag en maximale periodiciteit (maandelijks, trimestrieel,...) te bepalen. Na een inning : recht op terugbetaling - gedurende 8 weken in geval van geldig mandaat (art. VII. 38, 1) - gedurende 13 maanden in geval van ongeldig mandaat (art. VII. 33) - volstaat contact te nemen met bank (onvoorwaardelijke terugstorting) Opgelet: terugbetaling betekent daarom nog niet dat er geen schuld is. Schuldenaar en schuldeiser zullen bilateraal oplossing voor hun geschil moeten vinden. Studiedag

16 4. Circulaire cheques en postassignaties Circulaire cheques - In principe enkel wanneer niet op rekening kan worden betaald (onderneming die bedrag verschuldigd is, kent rekeningnummer van begunstigde niet) - Uitbetaling van circulaire cheque op rekening of in cashgeld bij uitgiftebank - Aan dit voorbijgestreefd betaalmiddel zijn nadelen verbonden: manuele verwerking, hoge uitgiftekosten, gevaar voor verlies, vervalsing, enz. - Alsmaar minder gebruikt. - Geen enkele reden om dit te gebruiken zelfs in geval van beslag op rekening. Postassignaties Beperkt gebruik vooral cashuitbetaling van pensioenen door postbode Studiedag

17 5. Kaarten (1/4) Betaalkaarten Kredietkaarten Studiedag

18 5.1. Betaalkaarten of debetkaarten (Bancontact-MisterCash en Maestro) (2/4) Wat kan je ermee doen? BC/MC voor Belgische betalingen en Maestro voor buitenland Betalen in verkooppunten en op internet (e-commerce) Geld storten en afhalen Zich kenbaar maken met oog op toegang tot PC-bankieren, self-banking : bekijken van rekeningsaldi, afdrukken van rekeninguittreksels, overschrijvingen, opladen van SIM-kaart voor GSM, wijzigen van paswoord, enz. Kenmerken Bedrag van elke betaling met betaalkaart wordt rechtstreeks opgenomen van zichtrekening en wordt dus onmiddellijk verwerkt in rekeningsaldo (= online/realtime). Indien betaler kredietopening heeft kunnen betalingen al dan niet leiden tot debetsaldo. Gebruikslimieten kunnen persoonlijk worden aangepast. Studiedag

19 5.2. Kredietkaarten (Visa, MasterCard ) (3/4) Wat kan je ermee doen? Kenmerken Met maandelijks plafondbedrag (aanpasbaar) van uitgaven toegestaan voor die kaart : betalen in verkooppunten en op internet (e-commerce) geld afhalen Bedrag van uitgaven wordt niet rechtstreeks van rekening afgehouden, maar : - Ofwel (meestal) uitgaven betaald via uitgestelde betaling (maandelijks) = accreditieve kaart zonder kredietlijn. Meestal betaling via domiciliëring. Op basis van art. VII. 3, 2, 3 uit toepassingsgebied van wet consumentenkrediet indien: * kredietovereenkomst zonder interest; en * opgenomen en terugbetaald binnen termijn van 2 maanden; en * kost van minder dan 4,17 EUR/maand (ongeveer 50 EUR/jaar) - Ofwel (minderheid) worden alle uitgaven samen betaald via verscheidene betalingen op basis van kredietlijn (= revolving krediet). Studiedag

20 5.3. Aanmaningen tot voorzichtigheid (4/4) Persoonlijke aanpassing van uitgavenplafonds Geo-blocking Verzet tegen gebruik van kaart ingeval van diefstal en verlies Card Stop Noteer nooit de pincode op de kaart, op een drager die gemakkelijk te vinden is Moeilijke enz.) code (geen geboortejaar, herhaling van cijfers, Regelmatig rekeninguittreksels bekijken. Studiedag

21 6. PC-bankieren en mobiel bankieren (1/3) Fraudetechnieken Malware Social engineering Phishing Geldezels Identiteitsfraude Overmatig dataverkeer Studiedag

22 6. PC-bankieren en mobiel bankieren (2/3) Mobiel betalen - Overzicht betaalsystemen Iedere dag verschijnen nieuwe (niet-bancaire) spelers op de markt van het mobiel bankieren en mobiel betalen. 2. Algemene betalingssystemen 1. Banking apps 3. Wereldwijde spelers Studiedag

23 6. PC-bankieren en mobiel bankieren (3/3) Mobiel betalen - Veiligheid, rechten en plichten van de partijen Wat moet ik doen bij verlies of diefstal van mijn smartphone (rechten en plichten gelijkaardig aan die voor kaarten)? Uw app moet, tenzij anders bepaald, via Card Stop worden geblokkeerd. Dan kan dief er geen gebruik meer van maken, ook al kent hij de pincode. De gebruiker is aansprakelijk voor de betalingen ten belope van 150 EUR tot op het ogenblik van de aangifte bij Card Stop. Grensbedrag van 150 EUR geldt niet in geval van fraude of ernstige nalatigheid. Na aangifte is gebruiker niet meer aansprakelijk voor betalingen via zijn smartphone, behalve in geval van fraude. Studiedag

24 7. De bankoverstapdienst Wat? Dankzij die dienst kan snel en kosteloos van de ene bank naar andere worden overgestapt: volstaat nieuwe bank op hoogte te brengen. Die bank zal ervoor zorgen dat betalingen niet worden onderbroken: zij zet de doorlopende en nog niet uitgevoerde memo overschrijvingsopdrachten over; zij licht de klant in omtrent actieve domiciliëringen; zij zorgt voor intrekking van betaalkaarten bij vroegere bank; zij zegt vroegere zichtrekening op bij vorige bank die saldo overschrijft op nieuwe zichtrekening. De op 1 november 2009 ingevoerde bankoverstapdienst is initiatief van banksector. Die dienst wordt in heel Europa verplicht in september 2016 (Europese Richtlijn PAD). Meer info? (Brochure (checklist), formulieren en standaardbrieven) Studiedag

25 8. Slapende rekeningen Wat? Uw rekeningen kunnen slapend worden als je gedurende minstens 5 jaar geen verrichtingen meer gedaan hebt op rekening en er geen contact meer was tussen rekeninghouder (of rechthebbende, zoals erfgenaam) en bank. Werkwijze? 1. Bank stuurt eerst brief naar laatst gekende adres. 2. Volgt hierop geen reactie, dan kan bank opzoekingen verrichten bij Rijksregister en Kruispuntbank bijvoorbeeld om nieuw adres te kennen. 3. Leidt aangetekende brief met ontvangstbewijs niet tot positief resultaat, dan stopt wettelijke opzoeking. In dat geval en na maximum 1 jaar opzoeking, worden slapende tegoeden (geld, effecten, valuta, enz.) alsook alle gegevens betreffende rekeninghouder, rechthebbende en begunstigde bezorgd aan Deposito- en Consignatiekas. Meer info? Studiedag

26 9. De klantendienst van de banken en Ombudsfin Klachten en bemerkingen? 1. Contacteer steeds eerst dienst bij bank die klachten en bemerkingen behandelt 2. Niet tevreden? Neem contact met Ombudsfin : Ombudsman voor financiële geschillen Elke klant van bank, kredietmaatschappij, beursvennootschap, vermogensbeheerder of beleggingsadviseur die handelt als natuurlijke persoon voor zijn privébelang, kan een beroep doen op Ombudsfin, als hij bij zijn financiële instelling geen genoegdoening krijgt. Aan beroep op Ombudsfin zijn geen kosten verbonden. Voor informatie zie Noot: ondernemingen kunnen beroep doen op Ombudsfin voor geschillen in verband met kredieten en grensoverschrijdende betalingen (Europees net FIN-NET). Studiedag

27 Febelfin vzw/asbl Belgian Financial Sector Federation