Ik soe sizze allegearre komme nei dizze bysûndere jûn. Allinne

Transcriptie

1 1 Bêste minsken, As it krantsje by jimme yn de bus falt is it al septimber en gean wy de hjerst al sawat yn. De simmer is hast foarby en kinne wy ús klear meitsje foar in nij kritejier. Dan tinke wy ek oan de minsken dy't ús ûntfallen binne. Der falle stadichoan mear minsken om ús hinne wei. Foar ús wat âldere kriteleden wurdt it dochs ek wat swier en minder maklik om te reizgjen, mar it bestjoer docht syn bêst om wer moaie jûnen/middeis foar mekoar te krijen. Wy ferwachtsje jimme wer. De earste kritejûn is al op 30 septimber (sjoch fierderop yn it krantsje) mei kabaret fan de boppeste planke. As bestjoer gean wy faak te sjen of it wat foar ús krite is. Dizze groep ha wy yn De Haule sjoen en wy fûnen it prachtich moai. Mar dan komt it stoere ûnderhanneljen oer de priis en wannear kinne sy komme, ek by Wielens moat it passe, fansels. Ik soe sizze allegearre komme nei dizze bysûndere jûn. De frou en ik gean der gauris mei de fyts op út. Us lêste fytstochten wienen yn Fryslân. Fryslân is de moaiste fytsprovinsje, dat haw ik earne lêzen. Ien fan ús tochten wie fan Drachten út en dan om De Leijen hinne, diels oer skelpe - paadsjes (bytiden wat min te riden as de skelpen noch wat los lizze). Earst by de mar del en dan fan Eastermar troch it prachtige kûlisselânskip nei De Rottefalle. Yn Eastermar haw wy efkes oanstutsen. Eastermar is in nijsgjirrich doarp. Net allinnich komt Doutzen dêr wei, mar ek Dam Jaarsma. Adam Auke (Dam) Jaarsma ( ) wie in Fryske skriuwer, dichter en ferhalesamler. Yn 1954 ûntfong hy foar syn gedicht Allinne in Fryske literatuerpriis. Efkes Googlje op Dam Jaarsma en jo kinne alles lêze.

2 Op it doarpsplein it Breed, stiet op de râne fan de pleintafel in gedicht fan Jaarsma. Om't wy no dochs de hjerst yn geane, haw ik it opskreaun. NEISIMMER TE EASTERMAR. 2 Op 't wâltsje wurde de stienparren ryp, no is de hjerst net mear fier. Al inkelde blêdden kleurje giel, de fruchten hingje swier. Der leit in dize oer de mar, de wyn hâldt de siken yn. De haven,roerleas,fangt in glim fan stille sinneskyn. In moai kritejier tawinske, mar foaral in soad sûnens en dat jimme mei helpe kinne om ús krite yn stân te hâlden. Oant sjen, groetnis, Onne Biesma. ús advertearders tinke oan ús, tinke jo ek oan ús advertearders?

3 3 It bestjoer noeget har leden út foar in prachtige en noflike iepenings-jûn fan de krite mei it selskip 'Blikstiender' op saterdei-jûn 30 septimber 2017 Selskip 'Blikstiender' fan 'e Lemmer is yn jannewaris 2016 fan start gien. It bestiet út 12 persoanen: muzikanten ( akkordeon, tromboane, keyboard, tenoar saksofoan, gitaar) en spilers/sjongers. Wat dogge sy? Sy bringe it fleurige Frysktalige programma "Fryslân heite" mei sketskes en lietsjes. It is, om sa mar te sizzen, in tiidreis fan twa kear 45 minuten troch de skiednis fan Fryslân, wêryn sy, mei in knypeach sjogge nei markante foarfallen en persoanen út de rike skiednis fan Fryslân.

4 4 Fan de tiid fan de terpen nei de tiid fan hjoed en moarn witte sy ús te boeien en te fermeitsjen. Mar ek it heden en de takomst wurde tsjin it ljocht holden. Dit alles sawol op earnstige as op komyske wize. Sketskes en lietsjes wikselje elkoar yn flot tempo ôf en wurde ûnderstipe troch ljochtbylden mei in beamer mei tekeningen fan Wim Zwart. De teksten en de muzyk binne skreaun troch Stoffel Zandstra. Dit wurdt in prachtige jûn foar ús krite en bringt ús in noflik skoftke echte Fryske ferdivedaasje. Plak: Zaal Wielens Dorpsstraat 19, Noord-Sleen Tiid: oere Kosten: 15,-.( yntree 10,50, twa kopkes kofje/tee mei in lekker stik oranjekoeke derby 4,50). Net-leden betelje 20,- Hoe kom ik nei dit kritebarren? Foar de measte leden is dat aldergelokst gjin probleem, mar foar guon minsken is it faaks dreech om op in kritejûn te kommen. In pear fan ús leden ha oanbean om minsken mei te nimmen nei Noord Sleen. Dat is fan Emmen út: Frou A. Wieringa, Arve 23, Emmen, tel En fan Coevorden en neiste omkriten út: Dhr.A.Tuiten,Palmanovastr. 23, Coevorden, tel As der mear leden binne dy t (wolris) minsken meinimme kinne en wolle, nim dan efkes kontakt op mei Anne Tuiten.

5 5 Ta oantinken Op 9 july l.l. is yn Emmen ferstoarn ús âld-foarsitter en meioprjochter fan de krite, Janny van der Veen. Janny waard berne op 9 septimber 1938 yn Moarmerwâld (it hjoeddeistige Damwâld) as dochter fan de Fryske VIVOwinkelman Visser en de Grinzer mem Autsema. As âldste dochter moast sy al betiid meihelpe yn de winkel. Janny moete har lettere man Auke van der Veen en sy trouden begjin 1963 en setten har nei wenjen yn Bûtenpost, dêr t Auke amtner waard fan de boargerlike stân. Ein desimber 1963 waard soan Harry berne en yn 1965 dochter Ida. Yn 1966 ferhuzen sy nei Emmen, dêr t Auke yn deselde funksje beneamd waard by de gemeente Emmen. Nei de MULO hat Janny koart wurke by Philips yn Drachten op de personielsadministraasje. Dêrnei by it GAK yn Ljouwert. Mar doe t sy troude wie dat ôfrûn, want troude froulju mochten doetiids yn beskate beroppen net wurkjen bliuwe! Sport wie net oan har bestege. Wol hat sy in skoft meidien oan de 'ochtendgymnastiek' op de radio. Ek mocht sy graach sjonge, bygelyks yn it tsjerkekoar en yn regionaal gearstalde koaren. Sa hat sy in kear meisongen yn sa n koar yn De Lawei yn Drachten, dêr t Marco Bakker solo-sjonger wie. Bestjoerlik wie Janny tige aktyf. Sa siet sy sawol yn it skoalleas it tsjerkebestjoer en wie presidinte fan de plattelânsfroulju. Doe t begjin njoggentiger jierren fan de foarige ieu yn Emmen en omkriten praat waard oer in Fryske krite wienen Janny en Auke dêr by. En doe t op 12 april 1994 de oprjochtingsfergadering wie yn seal 'De Zietak ' yn Klijndijk waard Janny keazen as earste foarsitter en dat hat sy west oant 21 april 2009.

6 En doe waard sy beneamd ta earelid fan de krite. De lêste jierren wie sy gastfrou by krite-aktiviteiten. Sûnder oare minsken te koart te dwaan kin steld wurde dat Janny, mei stipe fan har man, jierrenlang de krite wie. 6 Nei Auke syn pensjonearing ha sy oerwoegen om werom te gean nei Fryslân, want it heitelân bliuwt lûken. Mar it is útdraaid op in steancaravan yn Heechsân by Eastermar. En dy hat sy nei Auke syn ferstjerren al rillegau fan e hân dien. De lêste jierren ha swier west foar har; sy wenne yn in keamer yn fersoargingshûs 'De Holtingerhof ' yn Emmen, dêr t sy dus ôfrûne 9 july ferstoar. Nei de ôfskiedstsjinst yn 'har' Kapeltsjerke yn Emmen is sy begroeven neist har man Auke yn Heechsân. Wy winskje har bern en bernsbern en fierdere famylje sterkte ta. Liend... It is ús mar liend, de dingen om ús hinne, dy 't leaf, fertroud en feilich alle dagen by ús binne It is ús mar liend, ús libben, sûnens en thús. Wy pakke it oan as wie it fan ús. It is ús mar liend,

7 7 alles dêr 't wy foar sparje, alles wat wy leafhawwe en alles wat wy bewarje. It is ús mar liend, ús ierdske dingen rûnom. Allinne ús oantinkens binne ivich ús eigendom. Oersetting: Dieuwke van der Meer Bûsboekje 2018 (de ienige Frysktalige aginda dy 't der is) 'Yn de memmetaal foar it heitelân' Yn july is it nije bûsboekje fan de parse rôle. De redaksje hat dit jier keazen foar it tema taal. Se skowe dêrmei oan by 'Lan fan Taal',ien fan de projekten wêrmei Ljouwert Kulturele Haadstêd 2018 kleur kriget. Yn it bûsboekje steane in grut tal LKH 2018 aktiviteiten oankundige. Fryslân is ornaris it lân fan de taal of noch better fan de talen, want eins eltsenien is twa -of meartalich. Taal sit yn alle minsken. Allegear fiele wy leafde foar taal. De redaksje hat besocht dat yn bylden te fangen. 'wurdwolken' fan âlde en nije wurden, mei bydragen oer hoe 't taal jo libben bepale kin en hoe 't it is om mei taal te wurkjen. In fêst plak hawwe de

8 8 siswizen, diskear ek de Fryske streektalen. In spesjaal plak romje wy yn foar de taal fan minsken dy 't it gehoar misse. Ek 2018 hat 365 dagen om jo gedachten, jo ôfspraken of bysûndere mominten op te skriuwen yn de taal dy 't it tichtst by jo leit. It Fryske bûsboekje 2018 is de 43 ste útjefte. Sûnt 1975 hawwe frijwilligers alle jierren der foar soarge dat Friezen en net-friezen yn it Frysk harren ôfspraken en kontakten fêstlizze kinne. Yn it begjin wie it Kristlik Frysk Selskip (KFS) de útjouwer, tsjintwurdich is dat de Ried fan 'e Fryske Beweging. Efteryn it boekje binne in soad adressen opnaam fan ynstânsjes op it mêd fan ynformaasje, stipe en stúdzje, media, tydskriften en blêden, Fryske ferienings, toaniel, muzyk, religy, ensfh. It bûsboekje kostet 7,= En fansels hat de boekeferkeapster fan ús krite, Roelie Tuiten, it bûsboekje op 30 septimber ek op foarrie. Fryske Spreukekalinder In echte âlderwetske skuorkalinder. Elke 2 dagen kinne jo in blêdzje ôfskuorre. Mei Fryske spreuken, gedichten, tekeningen, ensfh. Hjir ha jo it hiele jier plezier fan! Utjouwerij van den Berg. Priis 13,95 Ozonlaach In Britsumer boerinne lei mei it gat bleat yn de sinne, dy brette har read mar 't wie goed ferkeard, Se kin hast net rjochtop mear rinne! Jan de Boer

9 9

10 10 Kritekontribúsje Yn dit krantsje fine jo de akseptgirokaart om de kontribúsje/donaasje te beteljen én it lidmaatskips-kaartsje foar it kommende kritejier. Wy ha heard dat der leden binne dy 't de krite wol wat ekstra's jaan wolle. It ôfrûne kritejier ha in soad leden dit ek dien. It bestjoer tanket jimme tige hjirfoar!! Der komme elk jier minder leden en jimme stipe is dêrom tige wolkom. As jo dit dwaan wolle, kinne jo it bedrach dat op de girokaart stiet dúdlik trochkrasse en it nije bedrach ynfolje. Leafst mei in swarte pin. As jo net wat ekstra's jaan wolle, dan meitsje jo gewoan de 10,= foar ien of de 15,= foar in pear oer. Fansels kinne jo, as jo in kompjûter ha en ferbining mei it ynternet, ek saneamd ynternetbankiere en betelje fia de kompjûter. Op rekken nûmer fan ús krite NL 26 INGB Fryske Krite Súdeast-Drinte yn Aalden. Tige tank foar jo flotte meiwurking en oant sjen op ús kritejûnen. de ponghâlder Harm Klijnsma Sykje jo in nij of healsliten Frysk boek, besykje it dan ris by de FKB (Fryske Krite Bibleteek) yn Coevorden, by boekeferkeapster : Roelie Tuiten , anneroelietuiten@planet.nl

11 Nedich: 11 Resept Salm op in fleurich laachje fan prei út 'e oven. 4 salmfilets à 150 gram twa preien 200 ml droege wite wyn 200 ml slachrjemme 1 ytl. maizena en 2 yt.kapperkes 0,5 boskje farske dille bytsje farsk sitroensop klûntsje bûter sâlt en piper. De oven foarferwaarmje op 200 graden. Snij de prei yn flintertinne ringen. Brûk allinne it wite en ljochtgriene part. De bûter smelte yn de koekepanne en de prei rêstich op in leech fjoer fruite oant er sacht wurden is (sa'n 8 minuten). Skep de prei no yn in ynfette ovenskaal. De salmfilets rûnom bestruie mei sâlt en in bytsje piper en dan boppe op de prei lizze, in stukje út inoar. Klopje de wyn, de slachrjemme en de maizena mei wat sâlt en piper yn in kûm troch elkoar. Knip de dille fyn en rierd dy dertroch hinne, tegearre mei de kapperkes. Dit mingsel yn de skaal jitte en dy sa'n minuten yn de oven sette oant de salm krekt gear is (dikke filets ha wat mear tiid nedich dan tinne). Knyp der farsk sitroensop oerhinne. Lekker mei rys. salmfilet mei skiifke sitroen Oernommen út: 'Koken met Karin [zónder pakjes & zakjes] '

12 12 Stoarm op de mar en oar ûngemak Us reisdoel yn de fakânsje wie Kroatië. Wy woenen yn elk gefal in dei of miskien wol twa dagen kuierje yn it nasjonaal natuerpark Plitvice. Mei de caravan kin men der net yn ien kear hinne, dat is te fier. Us earste camping wie by Sommerach, in prachtich histoarysk festingstedsje yn Beieren. Sawat alles is der ieuwenlang bewarre bleaun of moai restaurearre. Jo wane jo yn de midsieuwen, mar der is wol wifi. De camping lei krekt bûten de festingmuorren oan in sytak fan de Main, dêr t wy lekker yn swimme koenen. Nei in pear dagen wer fierder en wy kamen telâne oan de Millstattersee yn Eastenryk. Te kâld om yn te swimmen. Mar der kinne wy wol moai op farre, Poarte Sommerach foto Jikkie van der Veen betochten wy. En op in middei hiere wy in boat mei sa n elektryske motor. Giet net hurd mar wol lekker stil. Moai stjoerke der yn en dêr gie it hinne. Fan Seeboden nei Millstatt ta. Dat wie it doel en in heal oere farren. Mar sa fier binne wy net kaam. Midden op de grutte mar kaam der ynienen in snelle motorboat op ús ta. In soarte kustwacht of sa. De man raasde lûd dat wy fuortdaliks nei de kant gean moasten. Raus, schnell, schnell ferstehst du? Wat in panyk, tocht ik noch, wat is der oan e hân? Ja, ik begriep it fansels wol, mar koenen wy net gewoan werom farre nei Seeboden?

13 13 Dus ik draai de boat rjochtsomkeard en wist net wat ik seach. Foar ús hie de loft noch ljocht west, mar no wie de loft inketswart. It wjerljochte en tongere ek al en de wyn kaam hurd opsetten. Doe begriep ik pas dat it goed mienens wie. Nei de kant en fan it wetter ôf, sa gau mooglik. Mar sa n boat is net fluch. It wie noch in hiel ein en de wyn waard mei de minút sterker en de golven heger, wol in heale meter wienen se. It wie in hiele toer om de boat op koers te hâlden. Mar wy kamen oan de kant. De boat goed oan in steger fêstbûn en doe skûlje. It stoartreinde, stoarme, tongere en wjerljochte ferskriklik. Der stienen wy dan ûnder in lyts ôfdakje, dat ek al gau trochlekte. Gjin tillefoan by ús, fergetten. Lei noch yn de auto yn Seeboden. Stom. Gelokkich ried der doe krekt in polysje-auto op de dyk en ik dy oanhâlde. Dy polysje hat de ferhierder skille en dy hat ús ophelle. Dweiltrochwiet wienen wy. Ik wie flink lilk op dy ferhierder, want dy hie dit dochs oankommen sjen moatten en ús dus gjin boat mear ferhiere moatten. Mar de polysjeman sei dat hy it ek net oankommen sjoen hie. Tonger kin tusken de bergen en boppe de mar sa mar opsetten komme. Ik bin bliid dat wy it neifertelle kinne, mar ik hie fuort myn nocht fan Eastenryk. De oare deis troch Slovenië nei ús eindoel Kroatië. Wy fûnen in hiele moaie camping oan sé. Mar de tredde dei op dy camping is myn frou fallen, stroffele oer in stien en is net goed delkaam. Ankelbannen skuord. It hie noch slimmer kind, mar wy koenen it kuierjen yn Plitvice wol ferjitte. Nettsjinsteande dit ûngemak ha wy ús goed fermakke. Elke dei swimme yn de sé, want dat koe se lokkich wol. Wy gongen mei de auto hinne en wer fan de caravan nei it strân, sa n 100 meter. Wy ha fjirder wat autotochten makke en ek in trije eilannentocht fan in dei mei in groepke minsken yn in hiele snelle boat. Tsjonge wat woe dat ding hurd. Echt hurd. Op dy camping krigen wy ek it berjocht dat myn tante Jannie van der Veen, âld foarsitter fan ús krite, ferstoarn wie.

14 14 De begraffenis soe sneon wêze. Dat wie foar ús net te dwaan, dat dêr koenen wy net by wêze. De weromreis ha wy yn twa dielen dien. Myn frou woe graach noch in pear dagen oan de Chiemsee stean, in grutte mar tusken de Eastenrykse grins en München yn. Mar der wie alles fol. It is in slim toeristysk gebiet en it wie ûndertusken ek heechseizoen. Dus de autodyk mar wer op en wy fûnen in moai plakje op in grutte lúkse camping yn de buert fan München. Net oan it wetter dizze kear mar der wie wol in hiel moai swimbad op dy camping. Ut Súd- Dútslân wei woe ik yn ien kear nei hús. It is eins te fier foar in caravanreis (880 km), mar jo komme thús en ús bêd wie al fêst skjin opmakke troch ús dochter, dy t thús op de boel past hat. Healwei tolven wienen wy wer thús. It is wer foarby, dy muoie fakânsje, mar it poatsje fan de frou is noch net wer yn oarder. Mar dat sil ek wol wer goed komme. Miskien moatte wy yn 2018 mar werom nei Kroatië ha wy betocht en dan kuierje yn Plitvice. En wy dogge dat eins nea, mar nei dy camping yn Klenovica wolle wy ek noch wol in kear werom. Telefoan svdv In poerfrjemde frou sei foar de telefoan: "Ik moat jo hielendal net ha. Ik ha Boersma skille" Se wie wat koart. Net oars as wie 't myn skuld en woe se sizze: as ik Boersma skilje, wat dogge jo der dan foar? Sûnder omwegen gyng se rjocht op it doel ôf: Ik moat Boersma ha. It wie neat minder as in befel. Op in toan fan: kom my net mei praatsjes oan, Boersma! Foar my wie der suver moed foar nedich om te sizzen dat ik oan Boersma gjin kunde hie.

15 15 "Wat size jo my dêr? Ik skilje him ommers, man. Hoe soenen jo him dan net kenne? " Mei ferdrach wiisde ik har op 'e mooglikheid dat se in ferkeard nûmer keazen hie. "Hoe stjitte jo it út 'e holle man. Ik haw it telefoanboek hjir foar my lizzen. Ik bin noch net yn myn bernskens. Miene jo dat ik net lêze kin? " Dêr siet ik. Langer prate soe sin noch doel ha. Der bleau my mar ien mooglikheid oer. Och sa hoeden en foarsichtich haw ik de hoarn der wer op lein. Ik woe dy frou net graach lilker meitsje as se al wie. Paulus Akkerman ( ) Ferfolchferhaal oer de knipselmappen fan de hear Auke van der Veen. Sa t ik yn it kritebledsje fan ôfrûne febrewaris skreau ha wy mei de 15 knipselmappen oer Fryslân nei Tresoar yn Ljouwert west. Dêr hiene sy grut respekt foar it wurk, mar om t alles yn dy mappen no digitaal te finen is en ek troch romtetekoart by Tresoar ha wy se wer meinimme moaten. Wy sille se op kritemiddeis,-jûnen yn de seal dellizze, sadat eltsenien se ynsjen kin en as men wol, meinimme. Want nei it kommende winterskoft wurde se, spitigernôch, ferneatige. Yn dat kritebledsje skreau ik ek dat hy ek mappen makke hie oer syn bertestreek, nammentlik 4 mappen oer Eastermar en 15 oer Feanwâlden. Om t wy it tige spitich fine om boeken, mappen, esf. fuort te smiten ha ik kontakt socht mei de gemeenten fan boppeneamde plakken. Ik krige kontakt mei de archivaris fan de gemeente Dantumadiel (Feanwâlden), de hear Pieter van der Bij. En dy toande seker ynteresse en hy soe wol kontakt opnimme mei syn kollega fan Tytsjerksteradiel (Eastermar)

16 16 Van der Bij sil soargje dat it spul dêr komt, mar sa n swiere doaze ferstjoere mei Post NL of sa kostet in fermogen. Mar der komt in prachtige oplossing: it blykt dat de skoansuster fan de sjauffeur op in molketankwein út Damwâld in kollega is fan Van der Bij. Dizze sjauffeur, Johan Terpstra, hellet molke op by boeren yn Fryslân en Drinte en bringt dy nei Katshaar en dêr wurde der û.o. 'toetjes' (neigesetsjes) fan makke foar de Jumbo en oare grutwinkelbedriuwen. En Katshaar leit mar in pear kilometer fan Coevorden, dêr t de doaze by ús thús stiet. Dat dêr ha ik de foar my allinnich hast net te tillen ferhúsdoaze mei de mappen hinne brocht. Sjoen de hichte fan de kabine fan de tankwein sei ik tsjin Terpstra: Sille wy de doaze mar efkes mei ús beiden yn de kabine tille? Wylst hy my nei myn opmerking wat meilydsum oan seach, pakte hy de doaze en tilde dy, skynber muoiteleas boppe de macht op de bysittersstoel. Hy hie dan ek dúdlik in oare mjitte earms as ik. De mappen binne goed oankommen, want in dei letter belle Van der Bij al dat hy it spul yn goede steat binnen krige hie. Sy fine it blykber tige nijsgjirrich, want de mappen komme yn de archiven fan de beide gemeenten. Komme jo út dy kontreien, of net fansels, en jo soenen dizze mappen wol ris ynsjen wolle, belje dan mei it telefoannûmer (jildt foar beide gemeenten) en meitsje in ôfspraak. Ik winskje jo dêr in protte fernoegen mei. A.T. De Hylkema's Sa no en dan rin ik der nochris oan, by it âldereinhûs, nei Sigrid Hylkema, de âld-boerinne fan de grutste pleats yn ús omkriten. Ik haw dêr yn myn jonge jierren in skoft wenne as faam, sadwaande. Dat se dêr nochris fersyld reitsje soe, wie by gjin sinnich minske opkommen. Mar doe 't har man, jierren tebek yn de krêft fan syn libben stoar, stoarte de wrâld foar har yn. Har man siet yn alderhande bestjoeren op agrarysk mêd en harren

17 17 kunde wie allegear heechsteand folk.mar nei Herman syn dea bleau de iene nei de oare wei. Har trije jonges koene omraak leare, mar ta de buorkerij fielden se harren net oansprutsen. De âldste waard feedokter, de twadde direkteur fan in molkfabryk en de tredde hie wakker nijs oan argeology. Dy swalke party frjemde lannen ôf om de skiednis fan âlde folken nei te plúzjen. Sa krekt as de beide âldste jonges oan harren sels wiene, sa rûch wie Hedzer. De suterichste klean naam hy foar kar, ta ôfgrizen fan syn mem, want it hoegde sa net, der wie ommers jild by de rûs. Mar klean en jild, froulju en ferstruiïng, it sei him allegear neat. As er mar oanslach hie yn lang ferline histoarje en de kultuer fan âlde folken. Sigrid skamme har suver, as hy nei lange tiid samar wer ris foar de doar stie. In oanrinner út 'e tritiger jierren hie der joch kreazer by rûn as Hedzer. Nei boer Herman syn dea kaam der in setboer op Hylkema's pleats en Sigrid kocht in frijsteand hûs oan de Langewei besuden it doarp. De tún deromhinne waard op 'e nij oanlein en ophege mei wâldgrûn, sadat it besjen lije koe. Twa kear yn 'e wike kaam der in frou út it doarp foar it smoarge wurk, dat hie se ommers sels nea dwaan hoegd. Sa foar it each hie de âld - boerinne neat mear te winskjen, in hûs op stân,oan de knibbels ta yn it jild en help foar it wurk.

18 18 Mar dat hawwe jo ferkeard sjoen. Yn de huzen om har hinne wie it allegear libben en ferdivedaasje fan lytse en gruttere bern, mar by har wie it stil yn 'e hûs.. De direkteur en de feedokter hienen beide noch gjin bern nei sa'n tsien, tolve jier trouwen. "Wy nimme mar gjin bern", hawwe se beide sein, "de takomst is sa ûnwis no, mei dy fersmoarging fan grûn, wetter en loft. En it beheint ús ek tefolle yn ús dwaan en litten." Sigrid hat der wol nachten om wekker lein, der sil sa net in beppesizzer oer de flier komme. Hja hie altyd noch hope, dat ien út har neiteam op 'e pleats komme soe. Dy kâns like har no wol útsluten. Iensum en lang wiene faak de dagen foar har. In bytsje treast fûn se noch yn it jonkje fan de setboer, dy 't om de oare dei har in mingel molke brocht, lytse Marinus. Dy koe sa noflik by har op 'e stoel sitte, in dropke achter 't wang, wylst er mei ûntsach nei de grutte Fryske klok seach yn 'e foarkeamer. Net dat se der folle oanspraak oan hie, Marinus sei net folle, mar mei syn blier uterlik waard se sels ek efkes út 'e soargen wei tild. As er dan wer fuort wie, kaam op 'e nij de stiltme wer as in muorre op har ôf. Goekunde fan foarhinne kaam har net mear benei. En de bern hienen it altyd drok, as men se hearde. Mem hie in goed plak, dy soe wol gjin ferlet fan harren hawwe. Dêrby se koene harren frije tiid wol better brûke. Untspanning op syn tiid hat in minske ek rjocht op, is 't sa net? Sa'n djoer jacht by Earnewâld kin dêr net in hiele simmer rinteleas lizze. En yn febrewaris wachtet wer de wintersport yn 't bûtenlân. Sa is jins tiid altyd beset. Mar nei ferrin fan tiid waard Sigrid der net better op. It ûnthâld wie net mear as foarhinne en it omgean mei fjoer wie noedlik, want se fergeat soms, dat se it gas oan hie te stean en dan baarnde alles wer oan. De buorlju krigen dat yn 'e rekken en warskôgen de bern. Dy kamen thús en ornearren, dat mem mar yn it ferplechhûs moast, dat wie folle better, dan krige mem har gerak wat mear en it joech harren ek in rêstiger gefoel. Ja, wat oers!

19 19 Sigrid hat noch wol wat tsjinaksele, mar de bern hawwe trochset. Doe 't der in plak frijkaam, is se derhinne rekke. In swiere gong en min te fertarren. De bern komme net folle mear, dy hawwe it ommers te drok. Mar lytse Marinus fan de setboer is wilens in fikse jongfeint, dy 't ek al in kreas famke oan 'e heak slein hat. Dy komme no tegearre alle wiken in kear troch de doar mei in boskje blommen. Se binne Hylkema's widdo neier as harren eigen bern en se sjocht alle wiken wer mei langstme út nei harren komst. Soe Marinus noch op 'e pleats komme? Wy wachtsje it ôf. Buorfrou Afke ('Fleanende Krie' septimber 2016 ) brûs Wat is it noflik ûnder wetterstrielen mei sjippe en in bjinder om te pielen Te spatten en te sjongen en te stinnen En aansen wer moai skjin derby te rinnen. Mar 't soe de wrâld noch mear foldwaning jaan om ek wat mear ús binnenkant te dwaan! Nico Smilde Ljouwert Kulturele Haadstêd 2018 fan Europa hiele Fryske mienskip. Yn de Fryske parse is d'r al in soad oer sein en ek oer skreaun. It is in gigantysk grut barren. It giet net allinne om Ljouwert, mar om de

20 20 It projekt wol in grut publyk út binnen én bûtenlân kennis meitsje litte mei de skientme fan Fryslân en fan de gemeente. It wurdt drok yn Fryslân yn Der binne 40 grutte projekten en sa'n 800 doarps en stêdsprojekten. Yn oktober 2017 wurdt it hiele programma publisearre. It programma rint it hiele jier troch. Dus jimme hoege yn 2018 net mei fakânsje nei it bûtenlân. It Boun om Utens hat kontakt socht mei Ljouwert. De Algemiene Gearkomste fan it Boun om Utens sil op 14 april 2018 yn it Provinsjehûs yn Ljouwert plak fine. De kommissaris fan de Kening drs. Arno Brok sil dizze dei iepenje. De redaksje fan it kritekrantsje sil jimme op de hichte hâlde fan de aktiviteiten yn it ramt fan LKH Net foar neat is it Ljouwert-Fryslân Yn de hiele provinsje binne yn it kulturele jier allegear manifestaasjes te finen, sa ek fan Under de Toer. De 32 manifestaasjes fan Under de Toer spylje harren ôf yn en om 32 Fryske tsjerken. Wat him ôfspile hat ûnder de tsjerketoer, is it útgongspunt foar manifestaasjes, dêr t keunstners yn e mande mei de mienskip de ferhalen yn ferbyldzje. Ferhalen dy t fertsjinje ferteld te wurden, om t se ek safolle fertelle oer de mienskip om de tsjerke hinne. Gearwurking De inisjativen komme ta stân troch in gearwurking fan professionals en de mienskip, dy t allegear de tsjerke en harren ferhalen as ynspiraasje ha. De helt fan de tiid dogge se noch tsjinst as Godshûs, mar somtiden ek as galery, teater, winkel of wenhûs; inkeld steane sy ek gewoanwei leech. Mar altyd bliuwe it bouwurken fol ferhalen. Religieuze ferhalen, en ek anekdoates oer oare grutte en lytse dingen, dy t der yn de

21 21 mienskip gebeure. Hieltyd weroan wurde dy ferhalen betocht en trochferteld. Foar Under de Toer wurde dizze ferhalen ferteld troch toaniel, dûns, sang, byldzjende keunst en oare artistike uteringen. Sa wurdt der yn Mantgum in houtfestival organisearre, fertelt Boksum it ferhaal mei 3D deomapping ( in foarm fan projeksje op gebouwen of objekten), livemuzyk en toaniel en komme der yn Harns poppen sa grut as minsken oan te pas. Marijke Muoi Ien fan de manifestaasjes is sels ien fan de iepeningsfoar - stellings fan Ljouwert -Fryslân Marijke Muoi spilet him ôf yn de Grutte of Jacobijnertsjerke yn Ljouwert, dêr t yn 1705 it grêf fan Maria Louise van Hessen-Kassel skeind waard. Oranjeklanten, revolúsjonêren, aventuriers, wittenskippers en idealisten; yn de foarstelling nimt ien fan de tsien personaazjes jo mei yn in betiizjende striid; wurdt it frijheid, gelikensens en bruorskip foar elkenien of net? De manifestaasjes fan Under de Toer spylje troch hiel 2018, fan jannewaris oant desimber. Marijke Muoi spylet fan jannewaris oant maart. Foar mear ynformaasje, sjoch Under druk wurdt alles floeiber Us Fryske taal stiet ûnder fjoer dêr kin ik lykwols net oer hoe sizze jo no moaier "smûk skaadzjend beamtegrien" no, dat wit neffens my net ien minsken brûk dêrom jim ferstân praat, skriuw, tink en sykhelje yn it Frysk dan is ús taal yn hâlders hân. Folkje Koster

22 22 Hjerst hjerst de beammen litte har blêden falle strûken fertoarkje op strjitte lizze blêden yn 'e hûs is 't gesellich mar hjir net dêr stean bern om my hinne doch fiel ik my allinne Anne Veuger (winner fan 'e Lytse Gysbert Japicxpriis 2015) Douwe Egberts punten De aksje om Douwe Egberts punten te sparjen foar de krite rint dat it slydjaget. Der binne al tûzenen punten binnen. Sa 't jimme wite giet it om DE punten fan minsken dy 't wol DE produkten brûke, mar de punten sels net sparje. Nim se dan asjeblyft mei nei de krite, dan kinne wy der yn in Douwe Egberts winkel, moaie prizen fan keapje foar de ferlotting. Yn t foar tige tank!!

23 23 Wa jout sûnder te nimmen, wa helpt dy kear op kear, wa is der ast ien nedich hast, wa stiet altyd foar dy klear? Wa nimt dyn hân yn harres ast fertriet hast yn dyn hert? Wa harket nei dyn soargen en neamt har eigen net? Wêr kinst dysels noch wêze, wa fielt en tinkt as dy? Mei wa kinst laitsje en gûle, wa stiet dy och sa nei? Dat is no krekt dy iene dy 't elts mins nedich hat, want dat is in freondinne, dêr 't men wiis mei wêze moat. Freondinne Froukje Annema út de bondel "Snypsnaren" Iensume reizger As iensume reizger, gean ik myn wei. Yn myn kofferke nim ik allinne, myn tinzen mei. Trude Yntema v.d. Mark

24 24 Bestjoer fan de Krite foarsitter fakatuere 2 e foarsitter Mefr. G.Vos - Hamstra, de Woerd 9, 7824 RA Emmen. Tel gretalammers@hotmail.com ponghâlder Dhr. H.B.Klijnsma, Kerkstraat 6,7854 PG Aalden. Tel harm@klynsma.nl 2 e ponghâlder en 'Lok en Leed' kontakt Mefr. F vd Meulen,Burgm.Fonteinstraat CB Dalen. Tel f.vdmeulen@ziggo.nl skriuwer dhr. A.Tuiten, Palmanovastraat 23, 7742 CC Coevorden.Tel anneroelietuiten@planet.nl 2 e skriuwer Dhr. A.Biesma, Klepel 332, 7811 KX Emmen.Tel biesma.onne@ziggo.nl bestjoerslid Mefr. A.Wieringa, Arve 23, 7824 RJ Emmen. Tel awieringa2@home.nl Lede-administraasje Dhr. H.Kloosterman, Laan vd Iemenhees JV Emmen. Tel kloosterman.h@xs4all.nl Boekferkeap: Mefr. R.Tuiten, Palmanovastraat CC Coevorden Kosten lidmaatskip: ( ) 10,= de persoan of 15,= it pear bankrekening NL 26 INGB t.n.v Fryske Krite Súdeast Drinte te Aalden. Opsizzen lidmaatskip foar 1 maaie. korreksjewurk en oersetten: redaksje - typewurk- layout- logistyk: Anne Tuiten Henk Kloosterman