ourant EEN NIEUWE LENTE (c) Liberaal Archief - Kramersplein Gent VAN DE LIBERALE BONDEN VAN GEPENSIONEERDEN

Transcriptie

1 ourant DRIEMAANDELIJKS TIJDSCHRIFT VAN DE LIBERALE BONDEN VAN GEPENSIONEERDEN 5e jaargang nr, januari. februari maart 87 Prijs per nummer 35 fr. Prijs abonnement: 100 fr. Redaktie: Livornostraat 25, 1050 Brussel v. z. w. Lib. Bond. Gep. ISSN EEN NIEUWE LENTE Lente Ik zie het aan de bomen, het zit eraan te komen, het voorjaar roer-t zich in een blauw gewelf. Laat binnen alle geul'en, de ramen en de deuren, gooi alles open maal' vooral je zelf, TOON HERMANS EEN NIEUWE TIJD uit, De Danstent in de Wei, Elsevier ISBN

2 2 Sprekers hoek DE T.G.V. : VERNIEUVVING OF GENADESLAG? Het laatste jaar worden op parlementair niveau vaak verhitte discussies gevoerd' over de aanleg door België van de T.G.V.-lijnen van Parijs naar Amsterdam en Keulen. Voor- en tegenstanders van deze supersneltrein slaan elkaar met studies en rapporten om de oren. Betekent de omstreden T.G.V. dè revolutie in het spoorverkeer en een beslissende schakel in de Europese eenmaking of wordt hij de Trein der Grote Vernieling die zowel een landschappelijk en financieel, als een verkeerskundiq fiasco vormt? Wij trachten enige duidelijkheid in de zaak te brengen en zetten het voor en tegen op een rijtje.. EEN KONKURRENT VOOR HET VLIEGTUIG De T.G.V. (train à grande vitesse of hoge snelheidstrein) is oorspronkelijk een Frans produkt. Om de lange reistijden in te korten, ontwikkelde Frankrijk in de jaren zeventig dit nieuwe treintype, aangepast aan hoge snelheden. Het moest een waardig concurrent vormen voor het vliegtuig, althans voor korte vluchten (tot 600 km). Een trein heeft overigens ook dat voordeel op een vliegtuig dat hij tot in het centrum van de steden komt. In 1981 werd de eerste T.G.V.-verbinding in gebruik genomen tussen Parijs en Lyon. Speciaal voor de T.G. V. werd een geheel nieuwe spoorweg aangelegd, waarop de treinen 270 km/u kunnen halen en de Fransen proberen dit nog op te drijven. Op de meeste klassieke lijnen zijn zulke hoge snelheden niet mogelijk, daar, die veel strengere technische eisen stellen. Zo moeten, om te beginnen, de bochten een grotere straal hebben zodat de treinen niet zouden hoeven af te remmen. Omwille van de luchtverplaatsing dienen ook de beddingen en de bruggen breder te zijn dan normaal. Voor de beveiliging van een hoge snelheidslijn zijn seinen onbruikbaar: aan 270 km/u zou de machinist'ze overigens niet opmerken. De informatie komt dan ook telegeleid rechtstreeks tot in de bestuurderskabine. Met de T.G.V. werd de reistijd Parijs- Lyon verkort tot twee uur en dat voor een afstand van 400 km. Sinds 1983 rijden de T.G. V. 's - over klassieke sporen en met een lagere snelheid - verder naar andere steden in het zuidoosten van Frankri jk (Besançon, Chclon-sur-Soóne, Toulon, Montpellier, Scint-Etlenne, Grenoble, Chambery en Annecy) en naar Genève en Lausanne in' Zwitserfond. De Franse spoorwegmaatschappij SNCF heeft haar T.G.V.-net ook uitgebreid in noordelijke richting (Rijsel) en is bezig aan een westelijke tak (Bretagne) en een zuid-westelijke (Bordeaux). NAAR EEN EUROPEES HOGE SNel HElDSNET De jongste plannen betreffen een verlenging van de T.G.V. vanuit Rijsel naar Amsterdam en Keulen via Brussel. Zo zou de reistijd Brussel-Parijs verkort worden tot 77 minuten, tot 65 minuten voor Keulen en tot 96 minu- -ten voor Amsterdam. Naargelang van het soort van treinen variëren de huidige reistijden voor de verbinding Brussel-Parijs tussen 143 en 176 minuten, voor Brussel-Keulen tussen 144 en 188 minuten en voor Brussel- Amsterdam tussen 164 en 189 minuten, AI bij al een flinke tijdwinst voor de drie trajecten. Met zijn hoge snelheidstreinen staat Frankrijk overigens beslist niet alleen. Reeds sinds de jaren zestig rijden in Japan de Shinkansentreinen aan meer dan 200 km/u tussen Tokio en Osaka. Momenteel experimenteert West- Duitsland met de ICE (Intercity Experimentai) en de Transrapid, resp. een klassieke en een magneettrein. Deze laatste zou tot 500 km/u kunnen halen, maar is ook veel duurder, daar hij niet op klassieke sporen kan rijden en dus op geen enkele' manier in het bestaande spoorwegnet kan worden geïntegreerd. De eerste doet «slechts» 250 km/u, doch is ook bruikbaar voor goederentreinen. Op het ogenblik rijden er in West- Europa reeds treinen aan 200 km/u in

3 West-Duitsland, Groot-Brittannië en Italië. Vooral wanneer binnen enkele jaren de Kanaaltunnel in gebruik zou worden genomen, kan de rechtstreekse verbinding met Londen en de T.G.V. door België een bijkomende stap zijn in de richting van een Europees snelspoornet. De argumentatie van de voorstanders van de T.G.V. luidt dan ook dat ons land zeker niet de trein mag missen en Europees moet denken. Het dwarsliggen van België zou in die zin een hypotheek vormen op de toekomst. Buiten dat zou de T.G.V. nieuwe - tijdelijke - arbeidsplaatsen opleveren in de bouwsektor en de konstruktie van spoorwegmaterieel - twee niet onbelangrijke sektoren in ons land - en in de toeleveringsbedrijven. DE MOGELIJKE BELGISCHE TRACE'S Anderzijds is de noodzaak van het opdrijven van de snelheid ook weer geen wet van Meden en Perzen, waarbij men zich onvoorwaardelijk heeft neer te leggen. De problematiek van de aanleg van een supersnelspoorweg ligt overigens totaal anders in landen als Frankrijk en Italië dan in België en Nederland. Vooreerst bevinden de te bedienen plaatsen zich in Frankrijk verder van elkaar. Van Parijs naar Lyon bvb. is het al meer dan 400 km. De afstand van Brussel naar Pari [s, Keulen en Amsterdam is daarentegen in de drie gevallen kleiner dan 300 km. Als de trein op de drie verbindingen nergens stopt, zouden belangrijke steden als Aken, Luik, Antwerpen, Rotterdam en Den Haag worden voorbijgereden. Krijgt hij daar wel een halte, dan gaat de commerciële snelheid omlaag. De T.G.V. heeft overigens reeds 20 km nodig om op snelheid te komen of om te stoppen, waardoor hij slechts op korte stukken aan 270 km/u zou kunnen rijden. Als de T.G.V. door ons land loopt, moet er alleszins een speciale lijn worden aangelegd tussen Rijsel en Brussel. Over het toekomstig tracé ligt vooralsnog niets met zekerheid vast. Een eerste mogelijkheid is de trein vandaar over de bestaande lijnen te laten verder rijden, maar daar ligt de toegelaten snelheid niet hoger dan 140 of 160 km/u. Een tweede plan is, voor de verbinding met Keulen een hoge snelheidslijn aan te leggen naast de huidige spoorlijn, tot Waremme. Van daar takt ze af naar Visé waar een station zou komen. Ten noorden van de bestaande lijn zou ze verder lopen naar Aken, waar de Duitsers een stop willen. Dit zijn eveneens twee halten op een traject van 200 km, wat de commerciële snelheid niet ten goede komt. Hierbij springt dan uiteraard het communautaire duiveltje uit het doosje : als de Walen een T.G.V.-stop krijgen nabij Luik, willen de Vlamingen er een te Antwerpen. De derde oplossing is weliswaar de snelste, maar ook de meest gecontesteerde. Vanuit Brussel zouden de lijnen naar Amsterdam en Keulen samenlopen tot in het Kempense dorp Olen, waar een vertakking zou komen. Hierover kan eveneens de T.G.V. Keulen-Amsterdam rijden, die in België geen enkele stop maakt. Met andere woorden, van deze verbinding zouden de Belgen niet kunnen genieten. Mogelijk komt er volgens dit plan wel een halte op de lijnen naar Keulen in het Nederlands-Limburgse Beek. Onlangs hebben de Duitse spoorwegen zich tegen dit plan verzet omdat ze de T.G.V. Liever over de bestaande lijn langs Düsseldorf en Arnhem zien lopen. VRAAGTEKENS De bezwaren tegen de aanleg van een snelspoorlijn hebben in belangrijke mate te maken met de ruimtelijke ordening. Vlaanderen behoort tot de dichtstbevolkte gebieden van Europa, wat betekent dat er bij de aanleg van de snelspoorlijn hoe dan ook een aantal woon- en industriegebieden voor de bijl moeten. Nutsvoorzieningen inbegrepen zou de lijn 15 meter breed worden. Waar ze de diepte of de hoogte in gaat, wordt dat 30 meter. Verder betekent de nieuwe spoorlijn hoe dan ook een verdere aanslag op de toch al schaarse open ruimten en op een aantal waardevolle natuurgebieden en landbouwgronden. Hebben de Fransen hun T.G.V.-lijn mooi weten te bouwen in het ruime en dunbevolkte landschap van Bourgogne, dan is hetzelfde om de bovenvermelde redenen niet mogelijk in Vlaanderen. Overigens is er op de gewestplannen op geen enkele manier rekening mee gehouden. Een tweede bemerking betreft de mogelijke negatieve weerslag op het binnenlands treinverkeer. Op de plaatsen waar de T.G.V. de bestaande infrastructuur gebruikt, krijgt hij alleszins voorrang op het binnenlands verkeer. Dit is o. m. het geval voor de Brusselse Noord-Zuidverbinding, die tijdens de piekuren verzadigd is. Het is dan ook niet denkbeeldig dat een aantal binnenlandse treinen zal worden afgeschaft om de T.G.V. ruime baan te verzekeren. Van verschillende zijden worden er dan ook voorstellen geopperd om bestaande lijnen uit te bouwen voor hogere snelheden in plaats van een aparte T.G.V.-lijn aan te leggen. Dit zou zowel het binnenlands als het grensoverschrijdend verkeer ten goede komen. Een andere mogelijkheid bestaat erin een aantal op- en afritten aan de hoge snelheidslijn te voorzien. Hierdoor zou de rendabiliteit ervan merkbaar verhogen en de lijn ook dienstbaar worden aan het binnenlands vervoer. De financiering vormt het derde knelpunt in het T.G.V.-dossier. Volgens de voorstanders moet en kan het geld ervoor volledig door de privé-sektor worden bijeengebracht. Voor het Belgisch traject zal dit tussen de 50 en de 70 miljard bedragen. Of de financierders hiervoor ook daadwerkelijk over de brug zullen komen, heeft alles te maken met de verwachte rendabiliteit. Voor het traject Brussel-Parijs stellen er zich op dat vlak geen problemen, daar men er een rendabiliteit van 15 % voor verwacht, eens de Kanaaltunnel er ligt. Voor Brussel-Keulen en Brussel-Amsterdam zou dit slechts rond de 4 % bedragen. Maar privéinvesteerders zijn meestal slechts bereid om toe te happen vanaf 10 %. Overigens zijn er een aantal kosten, zoals de onteigeningen en het omleggen van nutsvoorzieningen, die niet op de privé-sector kunnen verhaald worden. De hele discussie rond de T.G.V. is uiteindelijk te herleiden tot een aantal politieke keuzen. Opteert men voor de uitbouw van een Europees snelspoornet. dan bevordert men onmiskenbaar de Europese integratie en het komfort van het lange afstandsreizen, maar dat alles ten nadele van het binnenlandse treinverkeer, dat meer dan 90 % van de verplaatsingen per spoor uitmaakt. En verder dringt zich, vooral voor Vlaanderen, de keuze op tussen het opofferen van woon- en landbouwgebieden en van open ruimten en een snel en comfortabel internationaal vervoermiddel. Ronny Van Hee 3

4 DE HEDENDAAGSE MUTUALITEITEN Van een «clandestiene» en «amateuristische» beweging is de mutualiteit uitgegroeid tot één der belangrijkste constituante van ons sociaal-politieke leven. Zoals in een vorig nummer beschreven werd, zijn de mutualiteiten de beheerders van de verplichte ziekte- en invaliditeitsverzekering, maar daarnaast behielden ze een belangrijke vrijheid op het vlak van private verzekeringen. De ziekte- en invaliditeitsverzekering Op financieel vlak domineren twee tegemoetkomingen de Ziekte- en Invaliditeitsverzekering (Z.I. V.). De eerste behelst de gehele of gedeeltelijke terugbetaling van geneeskundige en farmaceutische verstrekkingen en de tweede verstrekt een vervangingsinkomen bij arbeidsongeschiktheid. Bepaalde categoriën van personen hebben recht op beide tegemoetkomingen, zoals de werknemers uit de privé-sector, de leerjongens, het tijdelijk tewerkgesteld overheidspersoneel, enz... Anderen kennen een regeling waarbij ze alleen recht hebben op een terugbetaling van geneeskundige verstrekking, bijvoorbeeld het statutaire overheidspersoneel. Zelfstandigen krijgen alleen een terugbetaling voor sommige geneeskundige verstrekkingen, doorgaans de grote risico's genaamd. Zij hebben ook recht op een vervangingsinkomen bij arbeidsongeschiktheid. De l.1. V. -uitkering is opgesplitst in de geneeskundige verzorging en de uitkeringen. Het aspect geneeskundige verzorging van Z.I. V. heeft als doel de verzekering van de preventieve en de curatieve verzorging. Dit geldt voor de geneeskundige en tandheelkundige hulp, de kraamzorg, de analyses, de farmaceutische prestaties,... De nomenclatuur geeft de opsomming van de verstrekkingen met hun betrekkelijke waarde, hun toepassingsregeien en de bekwaamheidsvereisten. Voor bepaalde categorieën van personen is deze tussenkomst hoger (weduwen, invaliden, gepensioneerden en wezen). Het persoonlijk aandeel dat de patiënt zelf betaalt noemt men het remgeld. De bedoeling hiervan is het verbruik af te remmen. De uitkeringsverzekering splitst zich op zijn beurt in een primaire arbeidsongeschiktheidsverzekering en een invaliditeitsverzekering. De eerste uitkeringsverzekering is van toepassing indien de arbeidsongeschiktheid (ziekte, ongeval, zwangerschap) niet langer duurt dan 1 jaar. Men heeft recht op een uitkering die gelijk is aan een bepaald percentage van het begrensd dagloon. Indien de arbeidsongeschiktheid langer duurt dan 1 jaar dan valt men onder de invaliditeitsverzekering. De uitkering is eveneens gelijk aan een percentage van het begrensd dagloon, er is evenwel een maximum voorzien. De Z.I. V. -verzekering komt eveneens voor een gedeelte tussen in de begrafen iskosten. Ter informatie: in 1982 bedroeg het geheel der overdrachten van de mutualiteiten naar de verzekerden 260 miljard. De vrije verzekering en de aanvullende voordelen De mutualiteiten profiteren in zekere zin van de wet die de burgers oplegt lid te zijn van een mutualiteit opdat ze kunnen genieten van de verplichte ziekte- en invaliditeitsverzekering. Immers, eens ingeschreven wordt de verzekerde aangespoord om vrije verzekeringen en aanvullende voordelen af te sluiten. Voor maandelijkse bijdragen die variëren van 40 fr. tot 160 fr. per gerechtigde kunnen de verzekerde en zijn familieleden genieten van gratis voordelen naast deze voorzien door de verplichte verzekering. Deze voordelen variëren van mutualiteit tot mutualiteit maar in het algemeen dekken ze risico's zoals verblijf in rusthuizen, transport per ziekenwagen, uitkeringen bij overlijden, voorhuwelijkspremie, enz... Tussen de verschillende mutualiteiten heerst een sterke concurrentiestrijd op het vlak van het aantal leden, de bijdragen en de verstrekte voordelen. De gerechtigden betalen hun maandelijkse bijdragen aan de lokale mutualiteiten. Deze dragen deze sommen over aan de federaties, de verantwoordelijke van de vrije verzekeringen, die op hun beurt één derde overdragen aan de nationale verbonden. Principieel volstaan deze bijdragen tot het dekken van deze vrije en aanvullende verzekering. De wet voorziet eveneens dat in het geval ven een deficit de mutualiteit hun bijdragen mogen verhogen. Gezien de sterke concurrentiestrijd is dit een praktijk die in de loop der. jaren weinig gebruikt werd. De sa neringspolitiek van de overheid van de laatste jaren noodzaken de mutualiteiten echter hun interventies te beperken. Dat is reeds het geval geweest voor de kleine zorgen voor zelfstandigen, de overlijdenskassen, enz... Het is eveneens in het kader van vrije verzekeringen dat de mutualiteiten sociaal-culturele activiteiten organiseren en actief zijn in de immobiliënsector. Een gedeelte van de bijdragen worden in een nationaal bouwfonds gestort waarin de federaties en de verwante v.z.w. een trekkingsrecht hebben. Dit groot aantal v.z. w. 's houden zich bezig met het beheer van hospitalen, vakantiecentra, herstel Ii ngscentra, thuisverzorging en de uitgifte van mutualistische tijdschriften en kranten. Voor het geheel der mutualiteiten bedroegen de bijdragen van de vrije verzekeringen in 1982 zo'n 10 miljard. (wordt vervolgd) P. Van De Waile 4

5 BOEK IN EEN NOTEDOP ook in «De Bosuil» Zoals men reeds via de media kon vernemen, werd op initiatief van de heer Patrick Dewael, Gemeenschapsminister van Cultuur, een culturele campagne opgestart onder het motto " Vlaanderen leeft!». Diverse initiatieven dragen hiervan reeds de stempel. Dat hierbij ook enige aandacht aan het seniorenpubliek zou besteed worden, is haast vanzelfsprekend. Aldus organiseert de Dienstvoor Volksontwikkelingswerk in samenwerking met het cultureel centrum" De Bosuil» te Jezus-Eik (Overijse) een aantal operette- en musicaltrefdagen, waarvan zowel de cultureel vormende als de ontspannende waarde zou verzekerd zijn. Uit de meest bekende operettes en musicals werd een hoogstaand en boeiend programma samengesteld. Hiervoor werd een beroep gedaan op Jo Nell : sopraan, Sylvain Adriaensens : bariton en Rudolf Francis : tenor. Het Casino Trio onder leiding van Jos Termonia zorgt voor de orchestrale bezetting. Indien gewenst kan de deelname aan deze muzikale trefnamiddagen gecombineerd worden met een toeristische halve-dagtrip in de druivenstreek. Vermeldenswaard is overigens dat er kan gekozen worden voor operettenamiddagen met koffietafel (130 fr. per persoon) of zonder koffietafel (80fr. per persoon). Perdag kunnen maximum 400 deelnemers aanvaard worden. Voorziene data: vanaf begin maart tot eind 1987 op dinsdag, woensdag en donderdag. Voor bijkomende praktische inlichtingen en inschrijvingen (tot uitputting van de beschikbare plaatsen) kan men terecht bij L.B.G.-Brabant - tel. 02/ of rechtstreeksbij het cultureel centrum" De Bosuil» te Jezus- Eik (Overijse) - tel. 02/ J.D.L. WAT HEET INTIMITEIT - OVER SEXUALITEIT EN OUDER WORDEN Hoe komt het dat ook zoveel ouderen hun behoefte aan intimiteit en sexualiteit niet serieus - durven te - nemen? Waarom is het niet gewoon om elkaar aan te raken en zo meer warmte en veiligheid te vragen én te bieden? Hoe kunnen we ook in praktische zin manieren vinden om met het klimmen der jaren uitdrukking te blijven geven aan onze behoeften en gevoelens? Wat voor ouderen misschien acceptabel is hoeft dat nog niet voor jongeren te zijn. En omgekeerd. Sexualiteit kan tal van persoonlijke betekenissen hebben en vormen aannemen. Hoe past de sexuele relatie binnen de hele levensloop? Blijven mensen door de jaren heen op dezelfde wijze op elkaar betrokken? Wat kan masturbatie ook voor ouderen (nog) betekenen? Hoe staat de wetenschap eigenlijk tegenover sexualiteit op de oude dag? Hoe ga je om met het verlies van je partner? Van je dementerende partner? Is een nieuwe relatie mogelijk? Wat zeggen de kinderen ervan? Hoe nodig is het dat binnen instituten de mogelijkheden tot privacy worden verruimd? Dat zijn een aantal van de vragen waar het in deze bundel om draait. Uit de bijdragen blijkt in ieder geval dat sexualiteit met het ouder worden verre van een capaciteitsvraagstuk is. Het gaat veeleer om een kwestie van omgaan met (elkaars) intimiteit. Maar wat heet intimiteit? Zopas verschenen als nr 24 in cahiers, ouderdom en levensloop, "Wat heet intimiteit» door Bère Miesen, ISBN bij uitgeverij Loghum Slaterus. VIJFTIG PLUS Vroeger werden er niet zoveel mensen vijftig en ze werden dan ook meteen oud verklaard. Nu zijn er veel mannen die zich heel wat jonger voelen en er ook heel wat jeugdiger uitzien dan de vijftig jaar of meer die ze tellen. Ze hebben er moeite mee zichzelf te bekennen dat ze aan de andere kant van de vijftig zijn beland, dat ze een halve eeuw oud zijn en nog van voor de oorlog. De Amerikaanse cartoonist Herbert I. Kavet heeft zo'n negentig tekeningen gemaakt die kunnen helpen als je zekerheid wilt hebben of je inderdaad vijftig (plus) bent. Ze gaan uitsluitend over mannen, want vrouwen - zo zegt Kavet - worden nooit vijftig. Herbert I. Kavet «You know you're over 50 when...» Contemporary Books Chicago. 5

6 Waarde Redactie willen hiermede bewi jzen, dat het bestuur haar verantwoordelijkheid die haar werd opgedragen waardig is. BLAUWE KONIJNTJES STELEN DE SHOW Te Dilbeek konden de inwoners tijdens de voorbije dagen nog maar eens kennis nemen van een vooruitstrevend initiatief. Enkele optimistische jonggepensioneerden bleken de mening toegedaan dat zij nog wat te jong waren om volledig af te haken en de gemeenschap de rug toe te keren. Anderzijds waren zij evenmin bereid hun verdere dagen te slijten gewoon met hun tuintje om te spitten of met de kaarten te spelen of ook nog met jeugdherinneringen op te halen met leeftijdsgenoten. Daarom werd besloten, om samen met enkele geestdriftige jongeren een vriendenkring seniorenclub op te richten die «De Blauwe Konijntjes» v. z. w. werd gedoopt. Tijdens de oprichtingsvergadering werd alvast een bestuur aangesteld dat de taak heeft meegekregen te zorgen voor de verdere bloei en uitbouw van de vrienden- en seniorenclub. Het ligt voornamelijk in de bedoeling gezamelijke initiatieven op te zetten zoals ondermeer uitstappen, bezoeken aan culturele instellingen en tal van andere activiteiten waarbij aan veel jonggepensioneerden de kans geboden wordt iets te doen waarvoor zij vroeger nooit de kans hebben gekregen omwille van hun drukke beroepsbezigheden of wegens familiale beslommeringen. De Blauwe Konijntjes lopen alvast niet het gevaar hun dagen in ledigheid door te brengen. De statuten van de pas opgerichte vrienden- en seniorenvereniging beslaan inderdaad eel"l zeer ruim werkingsgebied zoals het opzetten van vormingsprogramma's en projecten, het nemen, steunen en stimuleren van socio-culturele initiatieven, het organiseren van cursussen, studiedagen, demonstraties, tentoonstellingen, uitstappen en reizen. Kortom alle initiatieven nemen die een zinvolle en creatieve tijdsbesteding en een permanente vorming bevorderen. Waarbij voor alles zal getracht worden de belangen van de senioren en hun vrienden te behartigen. NIEUW Paul Broeckmans (Dilbeek) Hoewel het slecht gaat in de krantenwereld start L.B.G. -Leopoldsburg dit jaar met de uitgave van een eigen L.B.G.-magazine. De bedoeling van dit blaadje vonden wij in de redactionele bijdrage van hun allereerste editie. Van onzentwege succes gewenst! «L.B.G.-Magazine? Op het eerste gezicht iets nieuws hé?.. Een betiteling dat voor u, waarde leden, betekenisvol is, menen wij. Inderdaad een blaadje dat precies wil accentueren wat u vooral over de werking in onze Bond met eigen ogen wilt vaststellen. Iemand heeft eens gezegd: «Niets is aangenamer dan met vrienden leven, waarmee je openhartig kunt omgaan, in wederzijds begrip H. Met ons L.B.G. -Magazine is dit dan ook de drijfveer geworden. Elkaar beter leren kennen en met elkaar praten. Openhartig zijn... en dat, voor iedereen gelijk. Klaar omlijnd, zonder doekjes er omheen. Zonder pretentie, zeer nederig en vooral waarheidsgetrouw, zo willen wij ons bedienen van ons L.B.G.-Magazineblaadje om onze gedachten wat meer kracht, meer luister bij te zeilen, en nog meer om wat aan reliëf mist, wat dynamischer te maken. Zo kwam aldus onze L.B. G.- Magazine boven de doopvont. Wij Haar zin voor initiatieven, haar vastberadenheid in de uitvoering, wil zij thans bewijzen met dit kontaktblad. In deze eerste uitgave kan natuurlijk niet alles aan beurt komen. Laat het ons eerder bestempelen als een eerste kennismaking met daarin het programma van onze seniorenvakanties voor Ons Bondblaadje bestaat erin om tegemoet te komen aan ieders wens en staat aldus open voor iedereen. Het ligt in onze bedoeling langs deze weg nog meer kontakt te houden met onze leden, u eveneens van antwoord te dienen op alle mogelijke vragen die u ons eventueel zou willen stellen op alle gebied. Zet uw problemen ook maar eens gerust op papier, bezorg ze aan een van de bestuursleden of overhandig het ook maar gerust aan het lieftallig personeel bij uw ziekenfonds. Wij staan open voor alle kritiek, want kritiek oogst alleen maar die, die iets doen, en met suggesties bouwen we vast en zeker een betere toekomst. Wees ervan overtuigd, dat eventuele opmerkingen of klachten dankbaar zullen worden behandeld. Moge het dan ook voor u, waarde vriend en medel id van onze Liberale Bond van Gepensioneerden, een weigekome bode betekenen. H Armand Kaminsky (Leopoldsburg) Individuele lezersbrieven zijn welkom voor zover de naam en adres van de schrijver bekend zijn. Anonieme brieven gaan in de prul- Iemand. De redactie houdt zich het recht voor teksten in te korten en persklaar te maken zonder de essentie van de brief te raken. Aan manifesten, moties en andere omzendbrieven wordt geen gevolg gegeven. De Redactie 6

7 Van 20 tot 25 oktober 1986 hield de L.B.G. -organisatie te Baronville een kadervorming voor bestuursleden van de gepensioneerde bonden. Dit werd van begin tot einde met veel belangstelling gevolgd door nevenstaande groep. VORMINGSCURSUS EINDEJAARSFEEST Ruim 125 enthousiaste leden waren onlangs aanwezig in zaal Royal Palace te Menen voor het jaarfeest. Na een welgemeend welkomstwoord werd het nieuwe bestuur voorgesteld en op applaus onthaald. De nieuwe ploeg bestaande uit 9 personen overhandigde daarop aan de leden de nieuwe kalender activiteiten Opgemerkt wordt dat in het kader van de gezondheidspreventie, een nieuwe activiteit aan de leden wordt voorgesteld namelijk «bewegen voor derde leeftijd». Het ligt in de bedoeling op een vaste dag in de maand turnlessen aangepast aan de leeftijd te geven. Het thema «Fit blijven en/of worden» alsmede «voorkomen is beter dan genezen» werden daarbij centraal gesteld. Op het programma stond verder een opgemerkt optreden van de dansgroep «De Blauwe Vlinders». Een eindejaarsfeest betekent eveneens dat andere activiteiten dan louier sociaal-culturele in de belangstelling dienen gesteld. Derhalve werd overgegaan tot de uitreiking von de jubilarissen kaarten- en paardjesspel. Aan de nieuwe ploeg onze hartelijke gelukwensen! Albert Francq (Menen) TONEEL BARONVILLE Met de zowel technische als praktische medewerking van de L.B.G.- afdeling Wervik voerden de Rederijkerskamer«De Droogaerts» hun jaarlijks blijspel op. Ook ditmaal kende de opvoering een reuzesucces en kon weer rekenen op een meer dan ruime belangstelling. Titel van het stuk «Hotel St.Michel» in een regie van Noël Polfl iet. Roger Migneaux (Wervik) EEN DAGJE De Antwerpse Kempen bieden u talri jke bezienswaardigheden. Zo is er het Kempisch Museum te Brecht, het diamantmuseum te Grobbendonk, het kasteel van Oostmalle, het Vrieselhof te Oelegem, enz... Daarnaast is het ook mogelijk te genieten van de volle natuur. Om u wegwijs te maken in dit gamma van mogelijkheden en u tevens op een gastvrije wijze te ontvangen, heeft het restaurant «'t Open Vuurtje» gelegen te Westmalle, een volledige dagtrip De onderrichters waren de heer De Raedt Pierre en Verbrugghe Guido hier vooraan (geknield) op de foto, samen met de heer Pieron, nationaal beheerder van de L.B.G. Theo Bruylandt (Geraardsbergen) 'topen vuurtje IN DE ANTWERPSE KEMPEN voor groepen uitgewerkt. Dit programma dat zowel onthaal, middagmaal als gidsing omvat wordt naargelang uw versie aangepast. Indien u belangstelling heeft, neem contact op met mij, op het nummer 03/ of 03/ of schrijf naar «'t Open Vuurtje, Antwerpsesteenweg 505 te 2140 Westmalle. Prettige reis! Vanstaen (Westmalle) 7

8 DE ONTEVREDEN MENS GOEDGEVULDE KALENDER De L.B.G. van Galmaarden zorgt dit jaar voor een meer dan ruime activiteitenkalender. Behoudens het enthousiasme en dynamisme waarop het jaar werd ingezet, werd onze aandacht getroffen door een vernieuwde aanpak. Inderdaad zal deze afdeling dit jaar een aantal vormingsactiviteiten organiseren onder het thema veiligheid en preventie. Zo zullen films, voordrachten en zelfs uitstappen in de komende maanden in het teken staan. Velen onder ons hebben de vooroorlogse jaren meegemaakt en weten ten volle wat economische crisis kan betekenen. De oorlog bracht niet alleen ellende, maar velen hebben - in de periode van schaarste - honger geleden. We hebben toen geleerd gelukkig te zi jn met het weinige en het begrip matig zijn had een bijzondere betekenis. Zeker, deze tijden zijn voorbij en moeten nooit meer terugkomen. Nu leven wij in overvloed en toch zijn vele mensen niet tevreden. Er wordt zelfs meer geklaagd dan in de schaarste jaren. Weliswaar kan onze huidige maatschappij geen vergelijking meer meemaken met vroeger. Ons behoefte-patroon is zo sterk gestegen dat wi j ons meer dan eens betrappen op grilligheid. Wij eten om te eten, drinken met volle teugen, zodat in vele gevallen onze gezondheid bedreigd wordt. Wat vroeger een luxe was... is thans maar gewoon. Maar schenkt deze overvloed ons tevredenheid? Worden wij door al dit materieel bezit dan echt gelukkiger? Iedereen kan de vraag voor zichzelf stellen. Zijn wij zelfvoldaan? Of hebben wij te weinig aandacht voor het lot van anderen? Vinden wij voldoende vrede in onszelf. Zoveel vragen om vooral op latere leeftijd te bedenken. FILO Het werkjaar werd ingezet door een bijzonder belangwekkende lezing die professor Peter Vogelaere, docent aan de V.U.B., over deze onderwerpen kwam houden. De professor legde de nadruk op de nadelige gevolgen voor hart- en vaatlijders van roken, alcohol, zwaarlijvigheid, stressen gebrek aan beweging. «Vooral de voeding speelt een belangrijke rol en mag normaal de 1800caloriën per dag niet overschrijden -. stelde spreker. «En een dagelijks wandelingetje kan nooit kwaad!» De voordracht van professor Vogelaere leidde in feite het «Life-Fitness Programma» in. De volledige cyclus is gespreid over vijf maanden en gaat iedere donderdag van 19u30 tot uur door in de polyvalente gemeentelijke turnzaal van Galmaarden. Het ganse programma is een unicum in het land en richt zich niet alleen tot de senioren. Gelet op het feit dat vooral het preventieve wordt beoogd, moet het ook mensen van de tweede leeftijd aanspreken en kan dit meteen de sociale relatie tussen de generaties ten goede komen. Verder zal dit jaar de film «Harry and Tonto» geprojecteerd worden omdat precies in deze film naast algemene problemen rond de 3e leeftijd, de veiligheid centraal staat. Ook de L.B.G. voordracht «Veiliger wonen» staat op het programma. Dm het jaar af te ronden wordt aandacht besteed aan de preventie. Dit geschiedt met de voordracht «drie minuten voor een leven» met medewerking van het Rode Kruis. Dus,... een goedgevulde kalender en beslist een voorbeeld om na te volgen. P.D.R. GASTRONOMIE IN OOST-VLAANDEREN Dat het ook echt eens anders kan, bewijst reeds enkele jaren mevrouw Van Paemel, verantwoordelijke van de L.B.G.- «De Voorzorg» - afdeling Brugse Poort te Gent. Zij lanceerde toen de idee samen met de Stedelijke Hotelschool te Gent, haar senioren aan een zeer matige prijs te vergasten op een fijne lekkerbek-maaltijd. Ook dit voorjaar pikt de L.B.G. - afd. «De Voorzorg» - Kern Ledeberg hierop in en serveerde onlangs, voorafgegaan door een bezoek aan één van de vernieuwde afdelingen van deze vermaarde school, het volgend menu: - Aperitief - Veloutésoep met kalfszwezerikken - Zalmfilet met rode wijnsaus - Gevulde lamsrug met fijne groenten - Fruitgratin U mag ervan overtuigd zijn, beste lezer, dat dit voor een stafmedewerker, een fijne gelegenheid is om het aangename aan het nuttige te paren! Kijkt u zelf even in uw streek uit voor zo'n initiatief? M.V.H. 8

9 OVER' SLAPEN EN DROMEN Wie zeventig jaar oud is heeft, rekening gehouden met de variaties in slaaptijd per leeftijd, zowat 22 jaar van zijn leven doorgebracht met slapen. En van die tweeëntwintig jaar slaap besteedde hij ongeveer vier jaar aan dromen. Dat is heel wat tijd, later zien we zelfs zeer kostbare tijd. Zo'n lange periode mag dus rustig het onderwerp uitmaken van een reeks nieuwe artikels onder de bovenvermelde titel. Veel jonge mensen vragen zich wellicht af waarom we persé aan het onderwerp «slapen en dromen» zoveel tekst willen besteden. Ze leggen zich elke dag neer op bed en slapen bijna ogenblikkelijk in. 's Anderendaags stappen ze opnieuw de dag _(:J,~ in, met hernieuwde energie ~'.c:~/4 \ I \:'I:;:i.,:\\~:::'l~':::.::,:(} ~~I'I \. ~ I,~.::: :~<,::''/ ( ~(1';' ( 'i ' \~:::;}L} en een uurtje meer of minder maakt hun rekening niet. Anders gaat het met mensen op leeftijd voor wie slapeloosheid een min of meer ernstig probleem is dat al of niet onder behandeling staat. Het belang van «slapen en dromen» moet op zijn juiste waarde geschat worden en een correcte informatie hieromtrent kan elke leeftijdsgroep ten goede komen. Het is inderdaad zo dat evenals onze behoefte aan voeding en zuurstof ook slaap een levensnoodzakelijke behoefte is en dat in die slaap de dromen een functie hebben. Uit wetenschappelijk onderzoek blijkt meer dan duidelijk de invloed van de slaap op ons algehele gestel. Daar waar men lange ti jd gedacht heeft dat slapen een passieve toestand van het lichaam waken zachte slaap diepe slaap was, bewi jst de moderne neurofysiologie een geheel andere stelling. Naargelang de slaapfase waarin ons lichaam zich bevindt, gebeuren er ook in onze hersenen andere processen en die processen schijnen zich gedurende de nacht in opeenvolgende periodes af te spelen. Degenen die een huisdier hebben, zullen de verschillende slaapfases gemakkelijk leren herkennen door de observatie van de poes of de hond of het vogeltje tijdens hun rustuurtjes. Bij gebrek aan dieren kan ook de partner best een dankbaar studie-objekt zijn. Onderstaande tekeningetjes zullen de lezers beter doen begrijpen hoe het slapen verloopt. ~,~"""., :I/(~,",. ~~~~_,I{",'-". : ~'-:'~~i:l.~,,j~('~;~~:~jfj}, ~~:_,JI(' ~ij~"~~)'~' ~"'"''''''.:,".i.':--'\ ~;;;;,t,j): ~ paradoxale..t LJ.~ slaap Eerst valt poes in een lichte slaap. Haar gehele lichaam staat nog flink onder spanning en als je op dat moment wat geluid maakt met het eetbakje, dan komen al vlug de oortjes recht en is poes vlug wakker. In een volgend moment van haar slaap zal ze een geheel andere houding aannemen. Haar spiertonus is dan heel laag, ze reageert niet meer op vertrouwde geluiden, ze is in diepe slaap. Deze diepere slaaptoestand maakt de poes klaar voor wat men geleerd de remslaap of paradoxale slaap noemt. Het is in die slaapfase dat de poes droomt. Op dat moment doen haar ogen vlugge bewegingetjes (REM komt van «rapid eye movements -). snor en tongetje gaan ook af en toe heen en weer. Soms doet haar staart een krampachtige beweging. De rest van het lichaam is echter ontspannen. Honden kunnen in die fase plots even kort blaffen of grollen. Met meettoestellen heeft men vastgesteld dat tijdens die fase de hersenen zo actief zijn als bij het waken, vandaar de naam van paradoxale slaap omdat men niet verwacht dat tijdens het slapen zo'n hersenactiviteit plaats heeft. Ons slaapgedrag verloopt op identieke wijze. Er mag gesteld worden dat we gedurende een nacht van acht uur slaap, zowat vier- of vijfmaal overgaan van lichte slaap naar diepe REM-slaap met dus vier of vijf droomepisodes van een twintigtal minuten elkeen. In het volgend Courantnummer meer over «ons» slaapgedrag en onze dromen! Ondertussen: «Slaap lekker!» G.V. 9

10 VAN DIERENHUID TOT SPIJKERBROEK DEEl V : DE SPAANSE MODE Tijdens de tweede helft van de 16de eeuw is Spanje toonaangevend op modegebied. De mode kenmerkt zich door strengheid en geslotenheid. De stijve hof-etikette werd door Keizer Karel vastgesteld en onder Philips 11 verder uitgedragen. In die periode - de contra reformatie - werd het vrije bestaan van de zelfbewuste burger onderdrukt. De afstand tussen hof- en burgerkleding werd terug groter. Het Spaans kostuum lijkt op een harnas dat alle beweeglijkheid en dus ook gemak alsook de koketterie uit de baan ruimt. In het versierde en opgedofte herkennen we de fat, in het gereserveerde wezen en de daaruit voortvloeiende stijve en trotse houding enerzijds, de gesloten zwijgzaamheid van de Spanjaard, anderzijds zijn ernst en statigheid, «grandesa». De dames waren gedoemd om ingeregen, als reuzen voort te glijden. Soms waren ze zo strak ingevormd, opgestopt en beladen met borduursel en sieraden dat ze zich nauwelijks konden bewegen. De kuise hofdracht vereiste hooggesloten halsuitsnijdingen. Het modebeeld was plat en de boezem werd sterk onderdrukt d. m. v. korsetten waar soms repen lood de borst in bedwang moesten houden. Dit werd zelfs op jeugdige leeftijd toegepast om de groei te beperken. Grote kragen beletten het hoofd te bewegen en nauwe lijfjes in puntvorm suggereerden het slanke middel. Hiertoe dienden korsetten van dik leer, gebaleineerd met staal en hout. Er schijnt zelfs een korset van geperforeerd staal te hebben bestaan. De met dunne zijde gevoerde korsetten werden over het hemd gedragen en strak dichtgeregen over de rug. Daarna trok men de onderjurken aan en de bovenste was deze met de hoepels. Aanvankelijk droeg men tot het bekomen van de wijdvallende rok zonder plooien, een kegelvormige rok van stijf linnen, de voorloper van de krinoline. Aan het einde van de 6de eeuw werd de Spaanse rok gesteund door een bijzondere constructie van hoepels gemaakt van baleinen, ijzer of riet. Daarover droeg men een kleed in twee stukken: de rok en het hemdje. Van voor viel ze open en liet de fraaie onderrok zien. In Frankrijk werd de rok in staven vertugo genoemd, «bestaafd». De Fransen maakten er algauw verjuqcrdien van, deugdbewaarder. Men mocht geen vermoeden hebben dat zich onder het kleed benen bevonden. Het was net alsof de dames zich langzaam voortbewogen met kleine passen zodat het leek alsof ze over de vloer gleden. We kunnen ons afvragen hoe de hofdames het klaarspeelden om de koningin knielend te dienen. Van kindsbeen af aan leerden ze met de rokken gaan. Zelfs het gaan zitten met de vertugo moest een hele onderneming zijn omdat de voeten niet mochten gezien worden. Op verschillende portretten vinden we zelfs op enige afstand onder de kniehoogte een horizontale lijn, die naar het schijnt een soort scharnier aanduidt waarlangs het onderste gedeelte van de rok naar beneden kon klappen bij het zitten zodat de voeten bedekt konden blijven. De mouwen bestonden dikwijls uit verschillende onderdelen. De ondermouw was dikwijls van hetzelfde materiaal als het lijfje. De bovenmouw bestond uit een ronde, dubbelgevouwen lap, met de vouw aan de onderkant van de arm en op de arm hier en daar met sieraden bijeengehouden zodat de contrasterende ondermouw te zien was. Tegen het einde van de 16de eeuw was zwart erg in trek als het teken van waardigheid. Het was rijk van goudborduursel en edelstenen voorzien. De dame draagt een overkleed met sleep «Saya» genoemd. Lijf en rok zijn aaneengezet. Aan het kleed is de Saya bevestigd en de mouwen zijn van dezelfde stof of kleur terwijl de werkelijke mouwen zelf een andere stof en dikwijls ook een andere kleur hebben. Wellicht werden deze ook afzonderlijk gedragen en waren dus verwisselbaar. De ondermouw van kostbare stof was vrij ruim zodat ze ook goed gevuld leek. De Ropa was een mantel die iets weg had van het surcot uit de 15e eeuw. Hij was lichtelijk getailleerd en ging vanaf de schouders omlaag over de rug tot even boven de rokzoom. De Spanjaarden van de 16e eeuw trachtten de vrouw even lang als de man te doen schijnen. De dames droegen onder de lange rokken cothurnes van kurk of hout. Tot groot genoegen van de geestelijke vaders die daarin een verhindering voor zinnelijke geneugten zoals dansen zagen. De molensteen kraag is wel een van de typische accessoires van deze stijl. De kraag die sinds 1540 meer nadruk krijgt begint meer uit te komen tot ze uitgroeit tot een enorme kraag die als een plateau het hoofd van het lijf scheidt. De molensteenkraag werd boven de boord van het wambuis of het kleed gedragen en belette de drager het hoofd vrij te bewegen. Toen het stijfsel werd uitgevonden, werd ze pos belangrijk. Behalve de witte linnen, waren er ook rode, blauwe en purperkleurige kragen. Ze bestond uit een strook fijn linnen of katoen die eerst in sti jfsel gedoopt werd. Nadien bond men hem vast op een 10

11 standaard en werden de plooien met een hete pook aangebracht. Was de kraag klaar dan kreeg de eigenaar hem in een speciale doos thuis bezorgd. Natuurlijk hadden deze kragen te lijden onder het slechte weer. Daarom droeg men steunkragen (porte-fraise). Deze hielden de kraag in de gewenste stand, schuin naar voor. Men omwond ze met goud- of zilverdraad. Ze waren scharnierend gemaakt om gemakkelijk Ie kunnen worden omgedaan. Ook de man ontsnapte niet aan deze nieuwe trend... Het wambuis vormde als het ware een kuras. Door stukken karton, stukken stof en voering of baleinen werd het in de rimploze vorm gehouden. Het voorpand eindigde in een punt en later viel het voor dat het bovenste gedeelte van de buis gewatteerd werd, vooral bij de schouders of borst. Zo vormde het, het buykjen of "ganzenbuik», Onder Frans II van Frankrijk vond men dat de persoonlijke verdiensten toenamen evenredig met de buik. Wie er geen had camoufleerde er een met paardehaar of pluksel. De mouwen waren over het algemeen heel breed. De schouderkleppen heten brahoenen. Soms werd een overwambuis met schoot gedragen. De mouwen werden aan het jasje onder de wambuis vastgemaakt. De broeken waren zeer kort en sterk opgevuld zodat het bekken heel breed leek. Het was vaak in repen gesneden zodat de voering zichtbaar werd. Erwordt verteld dat de dames groot vertrouwen stelden in de effektvolle rugzijde van hun compagnons. Rijke lui konden het zich veroorloven om de broek in vorm te houden d. m. v. walvisbaleinen. Andere vulstoffen waren paardehaar, stro en katoenafval. De man droeg een brede verstevigde mantel: de cappa. Vooral aan het hof was deze cirkelvormige op de rug klokkende mantel die bij het paardrijden goed zat, erg in trek. Onder de wijde pofbroeken droegen de Spanjaarden strak aangespannen kousen in zijde of wol gebreid met de naad achteraan. Tot en met 1570 is het schoeisel overtrokken met satijn of zijde, nadien in splittenversiering. Later worden lage schoenen en laarzen uit soepel leer vervaardigd. Deze laarzen hebben een lange schacht die nauw aan het been aansluit. Volgens hun strijdachtige aard hadden de Spanjaarden zwaarden en dolken bij zich. De haardracht voor de mannen was omwille van de molensteenkraag van achter kort met twee lange krullen aan weerskanten van het gelaat. De vrouwen stapelden het haar op de kruin om het lichaamssilhouet te verlengen. Ze droegen er bovenop kapjes, veren, sieraden of kroontjes. De nieuwe mode werd door de Engelse kleermakers nagemaakt en aangepast. Typisch voorbeeld daarvan is de jupe à plateau (± 1569 Koningin Elizabeth). Dit kleed had een wielvormige koepelrok zodat het leek of de draagster in het midden van een wiel stond. Vanaf het midden viel de rok horizontaal naar de rand om nadien loodrecht naar beneden te vallen. Aan de schouders vinden we de herhaling van het plateau en de mouwen versmallen naar de pols toe. Het bovenlijf van het kleed was lang, smal en stijf. De kraag zit aan het kleed vast maar valt open. Het gaat gecombineerd met een enorm decolleté als teken van ongehuwd zijn. Gehuwde dames bedekten het decolleté met een soort damastgaas in borstlap afgezet met een gesloten, gepijpte kraag. In deze tijd begon men het haar op vulling op te steken. Deze "verg ion queen» dicteerde de mode en de zorg voor het uiterlijk meer dan de couturiers. Zelf was ze heel mager en plat gebouwd. Zij vormde het mode-ideaal dat men wilde imiteren. Men maakt dus korsetten van dik linnen of leer gebaleineerd met staal en hout. Het totaal-effect was uitermate onelegant. De onderdelen schenen zich afzonderlijk te bewegen zodat het wel een marionet leek. Nadine Loones "Van Dierenhuid tot Spijkerbroek» Gent TERUG IN DE PRIJZEN Onlangs was het Provinciaal zangkoor van Oost-Vlaanderen bestaande uit de L.B.G.- Zangkoren van Gent, Aalst, Baasrode, Kluisbergen, Ronse en St- Gillis-Dendermonde, te gast in het Amerikaans Teater te Brussel in het BRT - televisieprogramma «50-plus». Terzelfdertijd werd een radio-opname voor" Goud en Zilver» gerealiseerd. Met" Land van Hoop en Glorie» kreeg het voltallig koor bijna een staande ovatie. Juffr. Carine Bosman, die hier schitterend als soliste optrad, was aan haar eerste publiek optreden toe. De dirigent, de heer Roger Bracke, bewees hiermee dat men door hard werken en veel vertrouwen tot fantastische prestaties in staat is. Plannen worden gemaakt om met het koor dit jaar een driedaags verblijf te organiseren in de provincie Limburg. PROVINCIALE LBG-ZANGKOREN van Oost-Vlaanderen (lees ook blz. 18) M.V.H. 11

12 GE IJN!JHEI!J Iedereen heeft een bloeddruk in de slagaders, aders en andere bloedvaten van het lichaam. Men kan de bloeddruk vergelijken met de druk van het water in een tuinslang. Zonder hydraulische druk kan het water niet circuleren. Zonder bloeddruk kan het bloed in ons lichaam niet circuleren. De bloeddruk in de bloedvaten wordt teweeggebracht door het hart dat men kan vergelijken met een soort pomp, net zoals de druk in een tuinslang veroorzaakt wordt door een waterpomp. Wat veroorzaakt hoge bloeddruk? Bepaalde soorten van hoge bloeddruk kunnen toegeschreven worden aan een specifieke aandoening of ziekte. Zo heeft men hypertensie of verhoogde bloeddruk en de verlaagde bloeddruk. In 75 % van de gevallen kan men geen oorzaak vinden voor een verhoogde bloeddruk. Deze zouden geen uitstaans hebben met aandoeningen. We spreken dan van essentiële hypertensie. Bij verhoogde bloeddruk zijn een aantal ernstige complicaties mogelijk; hersenbloeding, nieraandoening, gezichtsstoornissen, hartinfarct. Via de raadgevingen van uw geneesheer, in combinatie met medikatie en een zoutbeperkend dieet, kunt u de bloeddruk geleidelijk onder controle brengen. Niet gecontroleerde hoge bloeddruk is gevaarlijk voor uw gezondheid. Hoge bloeddruk belast het hart. Doordat het hart harder moet werken over een langere periode, heeft het de neiging uit te zetten. De slagaders en andere bloedvaten zijn ook door hypertensie aangetast : zo kunnen aderverkalki ng, verm i nderde elasticiteit en littekenvorming optreden (een natuurlijk proces dat versneld wordt door hoge bloeddruk). De bloedvaten kunnen ook vernauwen en samentrekken waardoor ze minder bloed kunnen vervoeren. Drie vitale organen van uw lichaam worden het meest aangetast door de verm i nderde bloeddoorstroming : het hart zelf, de hersenen en nieren. Hoge bloeddruk betekent: een groter gevaar voor cerebrovasculaire accidenten, nierbeschadiging en hartziekten. U kunt de gevaren verbonden aan deze ziekte voorkomen en verminderen door uw bloeddruk vroegti jdig te laten behandelen - vooraleer de hart, hersen- en nierfunctie wordt verstoord - en door uw behandeling regelmatig te volgen. Uw bloeddruk wordt gemeten met een opblaasbare rubber manchet die rond uw arm wordt gewonden. Wanneer de geneesheer de manchet opblaast (met de kleine rubber peer), wordt een grote slagader in uw arm samengedrukt, omdat de luchtdruk in de manchet groter is dan de bloeduw Er zijn veel geneesmiddelen beschikbaar met bloeddrukverlagende eigenschappen: enkelen verwijderen het teveel aan vloeistof en zout, anderen verwijden vernauwde bloedvaten. Nog anderen voorkomen het samentrekken en vernauwen van bloedvaten. Neem uw geneesmiddelen steeds volgens de voorschriften van de geneesheer. Neem een gemakkelijke gewoonte aan, een routine. Neem bijvoorbeeld uw geneesmiddelen net voor de maaltijden of bij het opstaan of slapen gaan. Of op hetzelfde uur iedere dag. Laat uw voorschriften hernieuwen alvorens uw normale voorraad aan geneesmiddelen op is. Staak het nemen van uw geneesmiddelen niet omdat u zich goed voelt. Denk eraan dat hypertensie een aandoening is met een «stilzwijgend» verloop; het is mogelijk dat u geen verschil voelt terwijl het geneesmiddel zijn werking heeft om uw bloeddruk te verlagen. Hoe wordt de bloeddruk gemeten? BLOEDDRUK druk in de armslagader. Wanneer de geneesheer lucht uit de manchet laat ontsnappen, luistert hij met zijn stetoscoop om het ogenblik te bepalen waarop het bloed weer circuleert. Bij het horen van het ruisen van het bloed dat de slagader binnenstroomt, leest hij op de manometer de systol ische druk; dit wil zeggen, de druk veroorzaakt door de samentrekking van het hart om bloed in de circulatie te pompen. Vervolgens wordt meer lucht uit de manchet 12

13 gelaten. Wanneer het kloppen of ruisen van bloed niet meer met de stetoscoop kan worden gehoord, leest men op de manometer de diastolische druk; deze lagere drukwaarde stemt overeen met de ontspanning van het hart tussen twee samentrekkingen. Neem deel aan uw eigen gezondheidszorg. Op vier manieren kunt u helpen uw bloeddruk te controleren : * Laat uw bloeddruk regelmatig meten om zeker te zijn dat de bloeddruk wel gecontroleerd is. Raadpleeg regelmatig uw geneesheer. * Volg de aanbevelingen van uw geneesheer wat betreft geneesmiddelen, dieet, roken en alcohol en volg verdere raadgevingen over gezondheidsgewoonten. Oefening en ontspanning - met mate - dienen een regelmatig onderdeel te zijn van uw bezigheden. Dit geldt ook voor rust en relaxatie - welke ook uw vorm van relaxatie is. * Blijf uw geneesmiddel nemen, maar meld elke verandering in uw gezondheidstoestand aan uw huisarts. * Werk samen met uw geneesheer bij het verlagen en controleren van hoge bloeddruk. OVER GELD Geld bestaat onder diverse vormen. Het wordt ingedeeld o. m. in metaal-, papier-, en giraal geld. Het metaalgeld bestaat uit standaardmunt, tekenmunt, pasmunt en negotiepenningen. De standaardmunt, ook standpenning genaamd is een munt van edelmetaal (goud en/of zilver) dat een wettig betaalmiddel is en dat vrij mag worden aangemunt en dat door iedereen tot een onbegrensd bedrag moet worden aanvaard. De tekenmunt daarentegen mag niet vrij worden aangemunt. Deze munt is ontstaan in landen waar naast een gouden munt ook zilveren tekenmunt van dezelfde waarde in omloop zijn. Hoewel beide muntsoorten gelijke waarde hadden, werd het goud opgepot en werd alleen met zilver betaald. Vandaar de noodzaak tot emitiebeperking of verbod van vrij aanmunten. ' De pasmunt en dit zijn al de munten die wij nu hanteren zijn wettige doch beperkte betaalmiddelen die evenmin vrij mogen worden aangemunt. Hoewel onze muntstukken slechts wettige betaalkracht bezitten tot een bedrag van fr. denkt niemand eraan ons pasmunt te weigeren boven een bepaald bedrag. Tot slot is er nog de negotiepenning. Deze penning is geen wettig betaalmiddel: bv. de lokale munten uitgegeven bij een jubileum enz... Ze mogen vrij worden aangemunt. Volgende maal bespreken wij het papiergeld. P.D.R. OPGELET Vanaf 15 januari 1987 zijn de oude munten van 5 fr. niet langer meer geldig als betaalmiddel. Tot 15 april 1987 kunnen ze nog uitgewisseld worden bij de Nationale Bank en de Post. Tot 30 april alleen bij de Nationale Bank. Na 30 april is de muntwaarde 0 fr. 13

14 «SOCIAAL-CULTUREEL MET VOLWASSENEN VORMINGSWERK» PERSOONLIJKHEIDSGROEI, VERANDERING, BIJSCHOLING, AANPASSING... Volgens Maslow vertonen «zelfaktualiseerders» eigenschappen die van kwaliteit anders zijn dan deze van de gemiddelde mens. Ze nemen volgens de auteur de realiteit scherper waar en kleuren deze minder met eigen wensen, angsten of vooroordelen. Zij bezitten een vermogen tot het ontdekken van superficiële, hypokriete of oneerlijke persoonlijkheden. Zij hebben een doeltreffend beoordelingsvermogen van mensen in het algemeen. Tevens beschikken zij over efficiënt doorzicht in ingewikkelde of verwarde situaties. Hierdoor hebben zij een geheel ander inzicht op politieke en sociale situaties waarbij de massa zich gemakkelijk aansluit. «Zelf-aktualiseerders» zijn uitstekende zelfkenners. Ze gaan met andere mensen om zonder hypocrisie of overdreven emotionaliteit. Hun gedrag is pertinent (gepast) en de inhoud van wat ze verdedigen is consistent (onwankelbaar). Tenslotte is er de creativiteit en het verrukkelijk vermogen om de alledaagse dingen tot opnieuw fris, naïef met ontzag, plezier en bewondering te kunnen beleven. Het is voor de lezer wellicht duidelijk dat in bovenvermelde kenmerken de totale persoonlijkheid centraal staat zonder dat één of meer deelkenmerken ervan overheersen of geheel afwezig zijn. Deze opmerking maak ik opzettelijk omdat het hoog tijd wordt dat we opnieuw naar ons eigen- Iijk onderwerp terugkeren t. t. z. dat van het vormingswerk in het alge mee n. Naargela ng zi j n breedheid viseert de vorming meer specifieke of meer algemene aspecten van de persoonlijkheid. Zo hebben rationaliteit, systeemdenken en professionele techniciteit in het totaal van onze gedragingen een belangrijke functie te vervullen. Ze kunnen echter evengoed storend werken en totaal ongepast zijn bij de oplossing van bepaalde sterk variërende probleemsituaties. Het is echter wel zo dat in een moderne maatschappij, rationaliteit en professionele techniciteit en efficiëntie centraal staan. De humanistische psychologen vragen zich dan ook ten rechte af of het feit dat de rest van menselijke capaciteiten hierdoor vaak verdrongen wordt, niet de oorzaak is van vervreemding met zichzelf en de anderen. Bij elke levensperiode past weil icht een noodzaak tot meer pertinentie op bepaalde vlakken. Het is trapje per trapje dat we onze identiteit opbouwen. En deze identiteit die verre van yolledig verworven is op het einde van de adolescentie zal in haar verdere groei ons gedrag doen evolueren of stagneren tot op het einde van ons leven. Deze langzame progressie is niet vreemd aan onze biologische evolutie die ons voorbereidt tot seksuele maturiteit. Deze laatste geeft dan de kans tot procreatie en de daaraan noodzakelijk gebonden gedragingen die te maken hebben met ouderlijke zorg en het streven naar sociale stabiliteit om die zorg optimaal mogelijk te maken. In die periode van externe realisatie, staan het vechten voor het bekomen en het behouden van een sociale positie en de daaraan gebonden familiale zekerheid centraal. De inwendige dynamiek en de sociale organisatie gebeuren rondom enkele fundamentele ritmes, zoals de opgelegde werktijd, de belangrijkste maaltijden, de wekelijkse verlofdagen, de vakanties, de uren slaap, enz... In die periode is er voor de meeste mensen weinig tijd weggelegd voor innerlijke meditatie. Daarnaast mogen we niet vergeten dat heel wat mensen zich in die tijd met hun sociale rol vereenzelvigen. Daardoor bevoorrechten zij slechts een klein deeltje van hun persoonlijkheid. Terzelfdertijd beïnvloedt hun persoonlijk scenario, dat grotendeels bestaat uit van de eigen ouders overgenomen boodschappen, flink de interpretatie en de richting die ze aan uitwendige gebeurtenissen toeschrijven. Rond de middenleeftijd doen zich zeker nieuwe veranderingen voor. Flink vastgeankerd in de levensritmes en omgeven door personen en objecten die hij perfect beheerst in voor hem uitverkoren speelterreinen, komt de mens in aanraking met nieuwe behoeften. Auteurs beschrijven deze periode als een periode waari n men de 14

15 indruk heeft dat alle energie die vroeger naar buitenuit geïnvesteerd werd, nu plots op zoek gaat naar de essentie van de persoon zelf, naar zoals Maslow het stelde : «de zelfaktualisering». Elkeen van ons geeft op deze nieuwe identiteitscrisis een verschillend antwoord. Van dit antwoord hangt de diepte van de psychische beleving in de volgende levensjaren af. Dit is dus de periode waarin men voor de keuze staat of tot ter dood in een vroegere levenswijze te blijven vastzitten, àf vroeger gedrag via nieuwe belevingen te durven veranderen, of geheel anders te worden. Bij velen wordt deze periode ingeleid omstreeks veertig jaar. Dit is bij uitstek de tijd waarin bepaalde lichamelijke (maar eerder onverk laarbare ) symptomen zich voordoen, het is de tijd van de invraagstelling van de huwelijksrelatie. Het is de tijd van de seksuele ontevredenheid die soms gepaard gaat met het zoeken naar nieuwe en buitenechtelijke betrekkingen, de tijd van «genoeg te hebben van de dagelijkse werksleur». Het is de periode van «ik ben moe, ik wil meer tijd voor mezelf». Sommigen vluchten in overdreven supplementaire activiteiten waardoor ze hun afwezigheden kunnen rationaliseren. Die periode is voor de psychogerontologie van uiterst groot belang. Ze bewijst dat onze identiteit niet af is na de adolescentie, maar dat wij en onze omgeving een belangrijke rol te spelen hebben bij haar stagnatie of verdere groei! Welke verschillende mogelijkheden wij binnen onze maatschappij hebben om verder te groeien bekijken wij in een volgend nummer. NATIONALE DAGEN Dit jaar gaan te Antwerpen in de periode van 15 tot 29 september, Nationale dagen door. Deze worden samen met de Liberale Bonden van Gepensioneerden van de provincie Antwerpen ingericht. Op het programma: onthaal te Antwerpen, havenrondrit, middagmaal en een toneelvoorstelling gebracht door het «Echt Antwaarps Teater». Inschrijvingen via uw lokale afdeling te richten aan Liberale Bonden van Gepensioneerden van Antwerpen - Lange Nieuwstraat 109 te 2000 Antwerpen - tel. 03/ Limietdatum : 30 mei. Tot dan! P.D.R. echt.fl'!twaarps teater «Mijne maat staat op straat» is het nieuwe blijspel van Ruud De Ridder. Hei Echt Antwaarps Teater opent met dit stuk de eigen nieuwe schouwburg in de Arenbergstraat. Na de succes-reeksen van «Als ik de Lotto win», «In den aap gelogeerd», «Mijne schoonzoon is nen Olcnder», Bompa 1 en Bompa 2 en «Show in den Bungalow», nu een nieuwe comedie van dezelfde auteur. De acteurs zijn de vertrouwde. gezichten van het Echt Antwaarps Teater: Ivo Pauwels en Ruud De Ridder in de hoofdrollen en verder Linda De Ridder, Jane Peter, Gie Coremans en Gerda Verhelst. Het hoofdpersonage komt letterlijk en figuurlijk op straat te staan. Hij verliest z'n job en z'n vrouwen weet van geen hout meer pijlen maken. Plots denkt hij aan één man die hem zou kunnen helpen, een jeugdvriend. Hij zoekt die man dan ook op en merkt dat hij het gemaakt heeft in het leven. Langs de andere kant is die jeugdvriend niet onmiddellijk bereid om te helpen. Z'n nieuwe status laat dat volgens hem niet zo onmiddellijk toe. G.V. Een stuk over de dagelijkse dingen van de dag, over de ec:hte vriendschap, over mensen van bij ons in een taal van bij ons. 15

16 NIEUWS UIT AMERIKA SPELEN MET OUDERDOMSVERSCHIJNSELEN Bij sommige mensen gaat verouderen gepaard met zware lichamelijke, geestelijke of sociale problemen. Het betreft hier vooral de groep van mensen die in intensieve verzorgingsdiensten hoeven te worden opgenomen of die om één of andere ernstige sociale reden plots voor onoverbrugbare situaties staan. Deze mensen worden begeleid door professionele hulpverleners zoals sociale assistenten, verpleegsters en bejaardenhelpsters. Om deze hu Ipverleners tijdens hun opleiding meer i nzicht te geven i n de complexiteit van het verouderen en om hen tevens ook intensiever zelf te laten aanvoelen in welke situatie' bepaalde ouderen verkeren, werd door Prof. F. Menks een simulatie- GEEN GRENS MEER Terwijl bij ons steeds meer mensen vervroegd met pensioen gaan, doet men het in de Verenigde Staten precies andersom. Daar heeft het Congres de pensioenleeftijd gewoon afgeschaft. President Reogon moet alleen nog zijn zegen geven. Pas in 1967 werd in de Verenigde Staten 65 jaar als wettelijke pensioenleeftijd ingevoerd. Negen jaar later werd die overigens op 70 gebracht. Het zojuist door het Congres aangenomen wetsontwerp bepaalt, dat in bedrijven met meer dan 20 werknemers niemand mag gedwongen worden met pensioen te gaan, welke ook zijn leeftijd is. spel op punt gesteld. F. Menks is docent i n de occupationele therapie aan de universiteit van Florida en staat in voor opleidingsprojecten voor hulpverleners. Zijn bordspel «The rood of life» bestaat uit een basisbord waarop een kleurrijk circuit getekend staat. Dit circuit stelt de levensloop voor. Naargelang het getal op de teerling, doorlopen de spelers het levensparcours met meer of minder moeilijkheden en met meer of minder levenspunten (Iife-units). Verschillende pakjes kaarten die met specifieke levenssituaties te maken hebben moeten tijdens het doorlopen van het parcours getrokken worden. Ze geven recht op een supplement of op een rembours van lifeunits. De situaties beschreven op de handicapkaarten moeten door SPORTIEVE de spelers gesimu leerd worden. Hiervoor bestaat er in het spel bi jzonder materiaal zoals brillen die het zien onmogelijk maken, handschoenen die tasten onherkenbaar maken, tape om de mond dicht te plakken en spreken onmagel ijk maken, enz... Het spel kan gespeeld worden door twee à vi jf personen en duurt ongeveer 25 minuten. Het wordt gevolgd door een groepsdiscussie met de betrokken spelers en de opleidi ngsverantwoordel i jke. Volgens Prof. Menks die een steekproef uitvoerde bij een uitgebreide groep van spelers, ervaren de spelers het spel als een positieve leersituatie. Het spel bestaat nog niet in vertaalde versie! KADERVORMING G.V. Eind '86 grepen in Oost-Vlaanderen de provinciale kaderdagen plaats. In Brakel, Eeklo en Gent werden telkenmale verzameling geblazen en een boeiend programma voorgesteld. Na een gezellige kop koffie stelde de dienst public relations van N(ederlands) T(oneel) G(ent) haar diamontage «Het Teater als bedrijf» voor. Dit schitterend audio-visueel geheel kluisterde zonder weerga onze deelnemers op hun s-toel en was aanleiding nadien tot een geanimeerd gesprek en discussie omtrent de «culturele tintjes» van onze plaatselijke en regionale seniorenactiviteiten. Na een lekkere maaltijd trokken onze senioren in de namiddag hun wandelschoenen aan en waren zij niet vervaard van een fikse natuuren stadswandeling o.i. v. een ervaren senior wandelgids. Na deze fysieke inspanning werd koffie met gebak geserveerd en de provinciale L.B.G.-programmatie van Oost-Vlaanderen aan de hand van een werkdocument voorgesteld. 98 deelnemers waren dit jaar present en beloofden reeds hun aanwezigheid voor volgend jaar. M.V.H. 16

17 VARIA ONTPLOFFENDE TV TOESTELLEN Zo af en toe lees je in de krant dat een flat uitbrandde omdat het TV-Ioestel «ontplofte», Die «ontploffing» is, nauwkeuriger gezegd, de implosie van de beeldbuis. Een beeldbuis is luchtledig en staat dus in normale omstandigheden aan een druk blool, op elk punl van zijn oppervlakte, van meer dan 2 ton! Door een schok of door een geleidelijke ontwikkeling kan die beeldbuis verbrijzeld worden. Brand is heel dikwijls het gevolg (vooral het stof in het toestel ontbrandt en verspreidt zich ingevolge de implosie snel). OP DE BUIS: THUISZORG Begin deze maand ging op de BRT een multi-nationaal project over thuisgezondheidszorg of thuiszorg van start. Niet alleen de economische situatie, maar vooral de vergrijzing van de bevolking en de toename van het aantal chronische ziekten, noodzaakt er ons allen toe om nieuwe opvangmogelijkheden te voorzien voor deze categorie van de bevolking. Thuisgezondheidszorg, of breder nog : thuiszorg, staat dan ook volop in de belangstelling bij alle betrokkenen en het beleid. In de meeste situaties zal er een keuze gemaakt worden voor het verblijf in de vertrouwde.. omgeving. Ook indien er een financiële tegemoetkoming voorzien wordt voor de opvang en begeleiding van deze hulpbehoevende personen, dan blijft er nog steeds de zware belasting van het thuismilieu. Hoe voorkomen? - TV-toestel op een goed verluchle plaats zeilen. Als het ingebouwd is de deur na uitschakelen nooit onmiddellijk sluiten. - Geen kleedjes, tijdschriften, enz... op het toestel leggen (vent i latieopeningen moeten vrij blijven). - Geen bloemenvaas (water) of asbak op het toestel plaatsen. - TV-toestel liefst niet bij gordijnen plaatsen. - Met stofzu iger soms stof uii hel toestel verwijderen (eerst stopcontact uitschakelen). Wat doen als uw toestel rookt? - Stekker uittrekken. - Als het toestel blijft roken: snelblusser met polyvalent poeder gebruiken Vanuit de recente geschiedenis van de verzorgingsstaat, omschakelen naar een eigen verantwoordelijkheid en het inschakelen van de naaste omgeving is geen gemakkelijke opdracht. Omgaan met zieken of bejaarden thuis vraagt een minimum aan kennis en vaardigheden. De Instructieve Omroep van de BRT in co-produktie met de Koning Boudewijnstichting en met de medewerking van de W.V.V.H., heeft daarom een multi-mediaal project opgezet, dat als doelstelling heeft een steentje bij te dragen tot de verhoging van de draagkracht van het thuismilieu. In een reeks van 5 televisieuitzendingen en 5 radioprogramma's zal deze problematiek uitvoerig aan bod komen. Nadien zullen de video-cassetten beschikbaar zijn voor lokale groepsbijeenkomsten. Ook is er teletekstinformatie en een handboek, dat op een breed publiek is afgestemd. Door het verstrekken van praktische informatie, gericht op de zelfredzaamheid van de patiënt en een hoop tips voor diegenen die er (nooit waler i). - Beginnende brand niet trachten te doven met brandbare zaken als dekens of kussens. Wat te doen bij implosie? - Stekker uittrekken. - Doven met snelblusser of, in dit geval, met water. In hel algemeen kan daar nog aan toegevoegd worden dat men een TVloestel altijd best zo plaatst dat men gemak kei i jk het stopcontact en antenne-aansluiting kan bereiken, en dat bij afwezigheid of onweder beide best worden uitgeschakeld. Voortekens van dreigende brand van het toestel zijn: brutaal uitvallen van het beeld - geknetter - schitterende horizontale lijn op het scherm. A.V. nauw bij betrokken zijn, beoogt deze lessenreeks een bijdrage te leveren tot een meer haalbare hulpverlening thuis voor iedereen. Aan de volgende onderwerpen wordt ruim aandacht besteed: de zelfstandigheid en beweeglijkheid van de thuis verzorgde persoon, vaardigheden zoals tiltechnieken en technische hulpmiddelen zoals rolstoelen en aangepaste bedden, aanpassing van.de woning en alarmsystemen, de taakverdeling en organisatie van de zorg, alsook de beleving en belasting van de betrokkenen. Voor informatie: - BRT, Instructieve Omroep - A. Reyerslaan 52 te 1040 Brussel, tel. 02/ (op dit adres kan het handboek worden besteld), - K.B.S., Programma Welzijnszorg- Brederodestraat 21 te 1000 Brussel, tel. 02/

18 ROND «MENS EN LEEFMILIEU!» De milieuzorg geniet tegenwoordig algemene belangstelling... en terecht: de kwaliteit van ons leven en dat van de volgende generaties hangt ermee samen werd dan ook uitgeroepen tot het Europees jaar van het leefmilieu. Zure regen, smog-alarm, lozingen van afval, radio-aktieve bestralingen door kernrampen, akties rond het behoud van waardevolle natuurgebieden, i liegale stortplaatsen,... : de items die klokvast vette koppen in de nieuwsmedia halen. Maar ook even snel degraderen tot derde paginanieuws of zendtijdvulling. Springen wij niet te achteloos met onze leefwereld om? Moet onze verantwoordelijkheidszin in de strijd om het natuurbehoud niet aangescherpt worden? Welk milieubeleid voert de overheid? De term «leefmilieu» is een veelomvattend begrip. Het kan beperkend en zeer ruim benaderd worden. Het is duidelijk meer dan natuur en natuurbezoedeling. Zo wordt in '87 ook bi jzondere aandacht besteed aan specifieke problematieken van -60plussers : de leef- en woonsituatie, gezonde voeding, sociale dienstverlening,... Onder het motto «Een gezonde geest in een gezond lichaam... en in een gezond leefmilieu!» zal L.B.G.-Limburg een brede waaier activiteiten ontplooien : filmforums, sportdagen, fiets- en wandelacties, discussiegroepen rond het jaarthema, didaktische uitstappen,... De kadervorming zal eveneens eer] (praktisch) staartje krijgen. De theorie zal aan de praktijk getoetst worden door o.m. geleide natuurwandelingen met bijzondere aandacht voor de aantasting van het milieu. J.N. EEN CASSETTE VOL Bij de eerste lustrumviering van de LBG-Zangkoren van Oost- Vlaanderen werd een liederencassette van twee maal veertien minuten uitgegeven, waarop het volgende programma kan beluisterd worden: Kant A 1. Vlaanderen mijn land, 2. Italiaanse volksliedjes, 3. Land van hoop en glorie; Kant B 1. Fünf Uhr Tee bei Robert Stolz, 2. Vrede voor iedereen, 3. Wonderbaar. De opnamen werden in home De Blauwe Distel te De Panne door de Geluidsopname studio Aaltrock uit Zomergem tot een goed einde gebracht. Dit groot koor bestond uit een zestigtal leden uit de hogergenoemde Oostvlaamse zangkoren *. De gemiddelde leeftijd van deze dames en heren, uit het groot koor blijkt 70 te zijn, maar na de cassette beluisterd te hebben, moeten we volmondig toegeven dat zowel de kloeke klank der mannenstemmen en het lieflijk gezang van de dames van hoog gehalte en kwaliteit zijn. Het is een homogeen ensemble waar dirigent «Berry» en zijn zoon Bart, begeleidend pianist, veel plezier aan hebben beleefd. Deze LBG-zangcassette kan tegen 250 fr. verkregen worden op de LBG-zetel te Gent, Brabantdam 109 te 9000 Gent. Het loont de moeite. * dr. blz. 11 STOPPEN Jij kan het ook! Stoppen met roken is niet gemakkelijk omdat een roker vaak afhankelijk wordt van sigaretten. Roken is een gewoonte die vlug aangeleerd wordt. Als je 25 sigaretten per dag rookt, herhaal je bijna keer per jaar dezelfde handelingen, zoals hef aansteken van een sigaret, rookwolkjes uitblazen... Roken wordt een automatisme. Roken werkt verslavend. 7 sekonden na de inhalatie bereikt de nicotine uit de sigaret je hersenen. Het geeft je een kalmerend gevoel, als het ware meer energie... Daardoor ga je steeds weer naar de nicotine verlangen. Je kan moeilijk zonder. Toch is rookstop mogelijk. Reeds zovelen zijn gestopt met roken. De laatste jaren zijn er in België meer dan een miljoen rokers mee opgehouden. Het vraagt ech- MET ROKEN P.D.R. ter wel serieuze inspanningen van je. Daar moet je toe bereid zijn en dan lukt het inderdaad. Via een brochure, te bekomen bij de Wetenschappelijke vereniging der Vlaamse Huisartsen, Sint-Hubertusstraat 58 te 2600 Berchem - tel. 03/ ) kan je een aantal inzichten verwerven die je inspanningen om met roken te stoppen kunnen vergemakkelijken. Niet roken is een gewoonte die geleerd moet worden en het is mogelijk dat dit met vallen en opstaan moet. Veel succes ermee! 18

19 c urslefje DE GENERATIEKLOOF Kent u mijn buurman 7 U kent hem niet. Had ik eigenlijk wel gedacht. Of toch... Misschien heeft u ook zo'n buurman met pensioen die van achter zijn raam een groot stuk van de dag besteedt aan wolkenkijken om haast feilloos het weer te voorspellen. Een voortreffelijke man... en dat zegt de buurvrouw ook na 50 jaar gemeenschap van tafel en bed. En dat wil toch wat zeggen. Voor de rest laat hij de wolken maar zeilen, de wereld maar draaien met de problemen rond het Eurosong-festival, Happart/Cappart, crack-drugs en zwartgeldcircuits incluis. Maar nu heeft hij vrijdag iets schokkends meegemaakt. Zijn enige kleinzoon, Jan - zoals zijn grootvader - en de andere snaken van de zesde klas organiseerden een playback- en soundmixtoestand. Een vorm van naschoolse activiteit die het goed doet bi j de jeugd van vandaag. Grootvader begrijpt het wel. Die kerels krijgen een zwaar hoofd van al dat studeren. Dus laat Jan senior zich door Jan junior twee kaartjes aansmeren en dokt meteen 200 frank af. Er waren nu eenmaal geen vrijkaartjes. Wi j steunden de jongen, zegt buurman, en nu we kaartjes hadden en het toch gebeurde in het zaaltje van het buurthuis, wi j er meteen heen. Je denkt de jongen kan er maar blij om zijn. Ik zag het al aan de ingang, zegt buurman, dat het een missertje zou worden. Er zat zo'n kind dat in de namiddag nog een rondedans in de jeugdbeweging had meegehuppeld, nu meteen voor kassierster te spelen. En dat bekijkt ons van onder haar piekhaar vol gel zo van: «Moeten die er ook in 7». En wij hadden toch 200 frank neergedokt. Goed, wij erin. Staat daar achteraan een tafeltje vrij en wij er meteen achter. «Waar zit het orkest 7 -. vraagt Gertrude. «En laat me daar een jongen zo'n decibels op ons los zodat ons oor pijnlijk getroffen wordt door zoveel schoonheid. God, mensenlief en ik had mijn watjes niet in. Anders als ik even het huis uitloop met dat weer heb ik altijd mijn watjes in.» Ik zag het aan Gertrudes gezicht dat er een donderwolk klaar zat, zegt buurman. Zij wou het nog zeggen maar ze kon tegen het electronisch geraas niet op. Ik zit zowat te kijken want de «show" was al begonnen: de Michael Jacksons, mini-madonna's en Dolly Dots en andere nep- Turos passeerden de revue en brabbelden onder daverend applaus een onverstaanbaar taaltje. Maar dat was nog lang niet alles, zegt buurman, komt daar zo'n hippe vogel op ons tafeltje toegevlogen en die roept tegen mij: «Jullie komen zeker voor de Toon Hermans-imitatie». Gertrude had het niet verstaan. Komt Janneman er eindelijk ook bij staan. Wij waren toch voor hem gekomen. «Heb je geen Edith Piaf of Johnny Jordaan" 7, zegt buurman, die van zijn avondje uit toch nog iets maken wou. «Neen ", zeg Jan junior categoriek, «da's goed voor de gepensioneerdenbond». Het is de generatiekloof. Jos Notermans VERWORPEN In de Nationale Arbeidsraad (NAR) keurden de sociale partners, werkgeversorganisaties en vakbonden, unaniem een advies goed waarin zij de regering ten stelligste afraden haar Sint-Annaplan om de pensioenleeftijd voor vrouwen te verhogen van 60 tot 65 jaar door te voeren, omdat het - zeker op korte termijn - geen vijf miljard bezuinigt zoals de regering dacht, maar zeker twee miljard meer kost. De regering stelde voor het pensioen van vrouwen voortaan niet meer te berekenen in veertigsten maar in vijfenveertigsten, zoals voor de mannen. Dat zou concreet inhouden dat ze ook tot hun 65ste zouden moeten werken, indien ze een volledig pensioen willen genieten. De regering dacht hiermee vijf miljard te kunnen besparen. Tegelijkertijd wilde de regering mannen en vrouwen de mogelijkheid geven om vrij de datum van hun oppensioenstelling te bepalen, tussen hun 60ste en hun 65ste jaar, met uiteraard een inlevering als ze vroeger dan op hun zestigste gaan. Zo'n maatregel zou, op korte termijn, de sociale zekerheid méér kosten i.p. v. minder, zo berekende de Nationale Arbeidsraad. Op 60 jaar werken immers nog 12 % van de pensioengerechtigde vrouwen; de overige werken niet meer en velen daarvan genieten een ziekte-, werkloosheids-, invaliditeits-, of brugpensioenuitkering die hoger ligt dan hun pensioen. De sociale partners pleiten ook voor een uitstel van (de invoering van) een eventuele wijziging van de pensioenleeftijd tot eind 1988 om de onderhandelingen die in de bedrijfssektoren gevoerd worden over de brug- en brugrustpensioenstelsels voor , een houvast te geven. Of op lange termijn de pensioenwetgeving ook moet blijven zoals ze is, bestaat nog geen eensgezindheid. Ze vragen de regering tijd tot de zomervakantie om daarover een gefundeerd advies uit te brengen. Als de regering op dit verzoek ingaat betekent dit dat een eventuele wijziging van de pensioenwetgeving niet kan ingaan vààr Dat houdt in dat de vrouwen, geboren vààr 1 december 1928, er eigenlijk bijna op kunnen rekenen dat ze nog op hun zestigste met pensioen zullen kunnen. 19

20 PREVENTIEKAART Een «preventiekaart» is heden ter beschikking voor al wie zelf aktief over de eigen gezondheid wil waken. De kaart is bedoeld als geheugensteuntje maar ook als aansporing om met een veilige regelmaat bepaalde preventieve onderzoeken te laten verrichten van o. m. gewicht, bloeddruk, urine, bloed, stoelgang, maar bijvoorbeeld ook de levensgewoonten die men er op nahoudt. LBG REIZEN Ingericht via vergunning cat. C. Nr 3197 Op de kaart, die in leeftijdsvakjes is ingedeeld, wordt alleen met een kruisje of datum aangegeven dat het betreffende onderzoek heeft plaatsgevonden. Geen verdere uitleg dus, geen indicaties over de gezondheidstoestand van de eigenaar van de kaart. Het gaat hier immers niet om een urgentiekaart die men op zak heeft voor als er iets gebeurd. De preventiekaart heeft men niet op zak. De enige bedoeling is dat men op die kaart meteen kan natrekken of men op gebied van gezondheidspreventie «bij» is. En om dat met kennis van zaken te kunnen beoordelen hoort CAPE D'AGDE van 12/6 tot 21/6/'87 (bus) ILANCA van 4/5 tot 13/5/'87 (bus) van 3/9 tot 10/9/'87 (vliegtuig) bij die kaart ook een «Gids om er Inlichtingen: Livornostraat Brussel - Tel. 02/ samen iets aan te doen» met uitleg over o. m. gezonde én ziekmakende gewoonten. AI wie een preventiekaart aanvraagt krijgt die gids er automatisch en gratis bij. Het initiatief om de bevolking op die manier meer preventiegericht te maken gaat uit van de Wetenschappelijke Vereniging van Vlaamse Huisartsen (WVVH) in samenwerking met de Vlaamse Advieskommissie. De bedoeling is de mensen te doen inzien dat zijzelf in de eerste plaats hun gezondheid in handen hebben (vandaar de brochure vol wijze raad i. v. m. eten, drinken, niet roken, enz... ) en dat de huisarts hen daarbi j kan helpen (vandaar de preventiekaart, waarvan zowel de arts als de patiënt een exemplaar hebben). Volgens Tony Swinnen van de WVVH past dit initiatief in de door de vereniging nagestreefde betere huisartsgeneeskunde, vanuit het inzicht dat de arts niet veel kan doen zonder de medewerking van de patiënt. «Het is van groot belang dat de mensen doordrongen geraken van de noodzaak van preventie. En dat ze goed weten wàt dat eigenlijk betekent. Ten onrechte denken veel mensen dat met preventie een algemene check-up wordt bedoeld en dat het er op aankomt zoveel mogelijk onderzoeken te ondergaan van het bloed, het hart, de longen,... plus daarbij nog enkele scans van het hele lichaam.» Dat is dus een foute opvatting. «Medische onderzoeken vormen maar een onderdeel van de preventie -. aldus Swinnen. «Het kan gebeuren dat de uitslag van een onderzoek o. k. is, maar dat de betrokkene er gewoonten op nahoudt die bedreigend zijn voor zijn of haar gezondheid.» Met de preventiekaart en de kleine gezondheidsgids samen wordt, volgens Swinnen, een combinatie van voorlichting en preventie beoogd. «In de gids vindt men alle informaties die kunnen helpen om gezond te blijven. Door die te lezen, zal men zich aangespoord voelen om de preventiekaart te gebruiken. En anderdeels zal men door het geregeld gebruik van die kaart geneigd zijn om zich op de hoogte te houden over een gezonde levenswijze.» De kaarten en gids werden eerder reeds uitgetest bij een aantal huisartsen en hun patiënten. Ze sloegen meteen aan. Momenteel zijn er al in omloop in Vlaanderen. Over enkele dagen liggen er weer nieuwe klaar. En dan volgen er nog eens zoveel. Men kan de preventiekaart en de gids gratis krijgen bij de huisarts en in alle kantoren van de A.S.L.K. Later zullen ook de socio-culturele organisaties mee instaan voor de verspreiding. 20