De biologie achter het Intellectuele Eigendom

Transcriptie

1 De biologie achter het Intellectuele Eigendom Copyright Hendrik Gommer 2011 Recht is een reflectie van biologische mechanismen Zaak Groene Leguaan v. Friesland Bank Van gen naar emotie Een emotioneel oordeel Verstrikt in de rechtsregels Imiteren is goed Enkele prikkelende conclusies Boodschap tegen klimaatverandering 1

2 Chimpansee Jurist Leek Reclame hypotheken Reclamecampagne Reflectie op emotie Weeïg gevoel in maag en wit wegtrekken Rood aanlopen Uitroep: Uitroep: Dit kan toch niet! Uitroep: Dat zullen ze weten! Uitroep: Dat is diefstal! Auteurswet Art. 18 2

3 Recht is een reflectie van biologische mechanismen Zaak Groene Leguaan v. Friesland Bank Van gen naar emotie Een emotioneel oordeel Verstrikt in de rechtsregels Imiteren is goed Enkele prikkelende conclusies Stabiliteit, replicatie en voedsel Richard Dawkins Mens als sociaal dier Samenwerken in groep Betere overlevingskansen Meer voedsel Grotere kans overleven nageslacht Richard Alexander 3

4 Free riding Profiteren van de groep zonder investering Meer voedsel (geld) Meer reproductie Betere verspreiding genen free rider Straf de free riders! Neiging tot straffen komt voort uit emotie als evolutionaire calculator Recht is een reflectie van biologische mechanismen Zaak Groene Leguaan v. Friesland Bank Van gen naar emotie Een emotioneel oordeel Verstrikt in de rechtsregels Imiteren is goed Enkele prikkelende conclusies 4

5 Een rationele beslissing? Rechterlijke overweging Waarderen Normen Feiten Interpreteren Zeker onzeker onzeker De hersenen van de rechter Conscious processes work in concert with unconscious ones. (Baumeister et al. 2011) 5

6 Het harnas van de evolutie Ratio staat niet los van emotie Emotie in dienst van reproductie Genen blijven voortbestaan Organismen die niet op reproductie waren gericht bestaan niet meer. Mensen zijn geschokt door schade aan groepsgenoten Iedereen is uitermate geschokt als eigen kind gedood wordt 6

7 Maar als een Braziliaanse vrouw verkracht wordt, zijn de emoties verdeeld. Emotie verklaart opgelegde straf Recht als reflectie van emotie Background (max 10%) Constant (60-97%) Emotion Actual punishment Gender (max 10%) Logic? Max. sentence Criminal Law 7

8 Recht is een reflectie van biologische mechanismen Zaak Groene Leguaan v. Friesland Bank Van gen naar emotie Een emotioneel oordeel Verstrikt in de rechtsregels Imiteren is goed Enkele prikkelende conclusies Verstrikt in de formules Alleen insiders kennen alle subtiele verschillen en alle actuele criteria, nemen die zeer serieus en debatteren veel over de in hun ogen meestal zeer principiële verschillen Dirk Visser 2010 En dus lopen (voorzieningen)rechters soms vast Norm (art. 18 Aw) Als inbreuk op het auteursrecht op een werk (...) dat is gemaakt om permanent in openbare plaatsen te worden geplaatst, wordt niet beschouwd (...) afbeeldingen van het werk zoals het zich aldaar bevindt. 8

9 Feiten Huizen staan op privé grond Huizen zijn omringd door privé grond Foto is gemaakt vanaf privé grond Fotograaf bevond zich op verboden terrein Project is te zien vanaf openbare weg Oordeel voorzieningenrechter De woningen zijn voorts geplaatst op een openbare plaats. Niet weersproken is dat de woningen zichtbaar zijn vanaf de openbare weg en het water waaraan zij zijn gelegen. De Leguaanwoningen kunnen derhalve door iedereen worden waargenomen en behoren daardoor tot het publiek domein. Dat de woningen - zoals De Groene Leguaan stelt - op een niet voor iedereen vrij toegankelijk vakantiepark staan, doet aan het voorgaande niet af. Het criterium "openbare plaats" heeft blijkens de wetsgeschiedenis een duidelijk ruimere strekking dan het voor de wetswijziging gehanteerde criterium "openbare weg". Niet alleen bouwwerken aan de openbare weg, maar op alle openbare plaatsen mogen dus zonder toestemming van de rechthebbende worden openbaar gemaakt en verveelvoudigd. Toverformule De woningen staan op privé grond, maar zijn vanaf de openbare weg te zien, dus staan ze op een openbare plaats. 9

10 Norm (art. 18 Aw) Als inbreuk op het auteursrecht op een werk (...) dat is gemaakt om permanent in openbare plaatsen te worden geplaatst, wordt niet beschouwd (...) afbeeldingen van het werk zoals het zich aldaar bevindt. Feiten Huizen staan in Stavoren aan het water. Maker: Hendrik Gommer Waarschuwing klimaatverandering Afbeelding op bus temidden van reclametekst Campagne Friesland Bank Neem hypotheek Oordeel voorzieningenrechter De foto betreft tenslotte een afbeelding van het werk zoals het zich in zijn omgeving bevindt. Op de foto zijn - naast een aantal Leguaanwoningen - water, riet, bomen en lucht zichtbaar. Het betoog van De Groene Leguaan, dat de omgeving op de betreffende foto slechts een rol van ondergeschikte betekenis speelt, kan - wat hier overigens ook van zij - niet tot een ander oordeel leiden, nu volgens artikel 18, anders dan onder het oude recht, het werk de hoofdvoorstelling mag vormen zolang het werk niet onafhankelijk van zijn omgeving wordt geëxploiteerd. Daarvan is in het onderhavige geval evenwel geen sprake. 10

11 Zo vluchtig als het recht? Wetstekst is veranderd, dus het recht is veranderd! Kan dat zomaar? Recht is een reflectie van biologische mechanismen Zaak Groene Leguaan v. Friesland Bank Van gen naar emotie Een emotioneel oordeel Verstrikt in de rechtsregels Imiteren is goed, mits... Enkele prikkelende conclusies Imitatie is goed Chimpansee imitation Imiteren moet! Maar... 11

12 L Oréal v. Bellure Europese Hof van Justitie: Where a third party attempts (...) to ride on the coat-tails (...) to benefit from (...), without paying any financial compensation, (...) the advantage (...) must be considered to be (...) unfairly taken Tenzij: Imitators zijn free riders - maker hogere status krijgt - maker extra voedsel krijgt Opdat: - reproductie maker wordt bevorderd Want anders: - houdt de maker het voor gezien Een biologisch georiënteerde motivering Bank gebruikt foto bijzondere huizen voor eigen campagne (free riding) Bank moet op zijn minst: - naam maker vermelden (status) - boodschap vermelden (vergoeding) - deel winst afstaan (delen) Opdat voortbestaan maker niet wordt geschaad Zodat maker het niet voor gezien houdt 12

13 Bodemprocedure Maker komt, gelet op het openbaarheidsaspect, geen bescherming krachtens de Auteurswet toe (verstrikt). Wel is er sprake van onrechtmatig handelen door de bank (toverformule) Deze woningen zijn niet bedoeld om hypotheken aan te prijzen, maar zijn een oproep om over te gaan tot het bouwen van energieneutrale woningen (vergoeding) Het project is het ontwerp, initiatief en geesteskind van Hendrik Gommer en Elsa Visser (status) Aspect delen winst mist P2P sharing F:\06 - Lady Gaga - Poker Face.mp3 Mag dat? MP3 gratis van internet gedownload. Dus free riding. Maar: - Maker krijgt eer en bekendheid - die maker kan verzilveren Geen winst, niets te delen 13

14 Delen F:\Stealintellectualproperty.pdf Mag dat? Artikel gratis van internet gedownload Dus free riding Maar: - Maker krijgt alle eer - Maker wordt door universiteit betaald voor onderzoek Geen winst, niets te delen Conclusies Recht staat in dienst van verspreiding genen Wet is rationalisatie van emoties Beslissingen zijn mede ingegeven door emotie Biologische basisnoties maken recht transparanter Recht heeft interdisciplinariteit nodig 14