Integriteit staat nu hoog op de agenda

Transcriptie

1 NIEUWSBULLETIN Dutch Securities Institute nr 2 / 2004 Invoering Wfd bevordert zuivere verhoudingen in financiële dienstverlening DSI-PIT 2004: Hans Frank als eerste geslaagd De Klachtencommissie 3 5 George Möller: Integriteit staat nu hoog op de agenda Kort na de Clickfonds-affaire lanceerde de toenmalige presidentdirecteur van Amsterdam Exchanges (AEX) het idee van een instituut dat werk moest maken van integriteit en deskundigheid in de Nederlandse effectenbranche. Vijf jaar later is George Möller net aangetreden als bestuursvoorzitter van Robeco, een DSI-deelnemer, en staat het Dutch Securities Institute (DSI) in de markt. Samen met DSI Info maakt hij in zijn werkkamer de balans op. De locatie op de hoogste verdieping van de Robeco-toren in Rotterdam biedt een weids uitzicht over de naaste omgeving. Een stimulerende plek voor een verkenning van de integriteit in de financiële wereld van vandaag. Oordeel risicovolle beleggingsmethode bekrachtigd Het Register Berisping voor dubbele vergoeding Tom Loonen: Beleggen in pensioen-bv vereist gedegen onderzoek Voorwaarden aan het gebruik van het DSI-logo DSI wordt als uw baby gezien.waarom heeft u dit idee destijds gelanceerd? In de jaren voor de vermeende beursfraude affaire, die overigens meer met belastingpraktijken te maken had, was ons bij de beurs al opgevallen dat bij klachten van beleggers over adviezen die zij kregen, telkens weer dezelfde namen opdoken. Het wettelijk toezicht was afgestemd op de financiële instellingen en hun bestuurders. De medewerkers, de effectenspecialisten, kwamen toen nauwelijks in beeld. Van iemand die over de schreef was gegaan, werd door zijn werkgever afscheid genomen, maar na verloop van tijd kon de persoon weer elders opduiken. Er waren nauwelijks mogelijkheden om personen die met hun gedrag de integriteit en deskundigheid structureel geweld aandeden in beeld te krijgen en mogelijk te sanctioneren. We zijn nu vijf jaar verder. Bent u tevreden over de opzet van DSI en de bereikte resultaten? Er is veel bereikt. Jammer genoeg zullen we het ideaal wel nooit bereiken. Het belangrijkste winstpunt is dat integriteit voor werkgevers en werknemers in de branche bovenaan de agenda is komen te staan. En voorts dat men bovendien de koppeling met deskundigheid en kwaliteit in de financiële dienstverlening heeft gelegd. Dat geld verdienen op de langere termijn alles te maken heeft met klantentevredenheid en vertrouwen. Met zijn registratie heeft DSI de effectenspecialisten in kaart gebracht. Een goed teken is ook dat steeds meer effectenspecialisten hun DSI-registratie uitdragen. Wel moet DSI zijn core business scherp zien. De kerntaken zijn verantwoordelijkheid nemen voor de toetsing van de integriteit van eigen deelnemers, de educatie en opvoeding van effectenspecialisten en voor de belegger een mogelijkheid om laagdrempelig klachten te deponeren en te laten behandelen. vervolg op pagina 2 Suggesties voor vernieuwing 50%-criterium beleggingsadviseurs Snelle veranderingen in het vak horen bij de financiële markten van vandaag. Dat geldt ook voor de functie van beleggingsadviseur. Hij of zij is tegenwoordig een vermogensstructureerder. Door de verlaging van de vermogensgrens voor individueel advies kan het ook een fondsenverkoper zijn. DSI wil daarom het 50%-criterium voor (senior-) beleggingsadviseurs aanpassen. Natuurlijk moet de essentie van de standaard functie-omschrijving overeind blijven, maar het is de vraag of hij dan alle taken dient uit te voeren. Graag wil DSI vernemen hoe de geregistreerden zelf hierover denken. Wilt u suggesties voor de vernieuwing van het 50%-criterium sturen naar: info@dsi.nl 1

2 George Möller: De nuchterheid is terug in de markt vervolg van pagina 1 2 Daarom moet het vooral een licht opgetuigd, slagvaardig opererend instituut blijven. Wat vindt u van de positionering van de Klachtencommissie (KC)? En van de kritiek van consumentenorganisaties op de onafhankelijkheid? De KC is in de DSI-structuur duidelijk neergezet en professioneel gefaciliteerd. Zij is voor beleggers en effectenspecialisten veel zichtbaarder geworden dan toen zij nog bij de beurs was ondergebracht. De pogingen van consumentenorganisaties om de onafhankelijkheid in twijfel te trekken vind ik zwak. Zij zijn zichzelf kennelijk niet bewust van het feit dat zij als belangenbehartiger van consumenten niet onafhankelijk is. Niemand dwingt je om naar de KC te komen, je kunt ook naar de rechter gaan. Dan duurt het meestal langer eer je duidelijkheid hebt. De rechtbank heeft op dit specifieke terrein minder deskundigheid en je bent beduidend duurder uit. Zijn de marktpartijen zich voldoende bewust van het belang van integriteitsverbetering of denken zij vooral aan zichzelf? Het bewustzijn van de consequenties van ongegeneerd commercieel handelen is duidelijk toegenomen. De effecteninstellingen weten drommels goed dat het blind jagen op commissies en het onjuist voorstellen van rendementen weerstanden oproept. Bovendien hebben zij aan den lijve ondervonden dat uitglijders en erger nog calamiteiten resulteren in moeilijk te herstellen deuken in het imago en tot zware financiële en maatschappelijke schade leiden. Het maatschappelijk ondernemen is doorgedrongen in het commerciële handelen, waardoor ethiek en integriteit nu veel beter tussen de oren zitten. Als beursbaas heeft u al in een vroeg stadium gewaarschuwd voor het gevaar van de aandelenleaseproducten. Hebben aanbieders en het toezicht daarop gefaald? Mijn brief aan de STE, de voorloper van AFM, is inderdaad niet binnenskamers gebleven. Bij mij was eveneens sprake van voortschrijdend inzicht. De aanbieders zijn doorgeschoten in de agressieve wijze waarop de aandelenlease aan de man is gebracht. Onduidelijk zal blijven of de toezichthouder de structuur en de nadelige consequenties van aandelenlease heeft doorzien. In ieder geval oordeelde men toen te veel op instellingsniveau en niet op product- en gedragsniveau. Wat we ons allemaal moeten aanrekenen is dat niemand stil heeft gestaan bij de mogelijkheid dat de markt zo ver zou dalen. De bemiddelingspoging van de commissie Oosting is gestrand. Er liggen nu een paar uitspraken van de rechter. De KC heeft haar oordeel gegeven in een paar kernzaken. Ondertussen zijn bij de verschillende instanties vele duizenden zaken aanhangig. Ziet u nog een redelijke uitweg uit de huidige impasse? Het is voor iedereen duidelijk dat zich hier een drama heeft voltrokken. Doodgewone mensen zijn op naïeve wijze ingestapt en in de kern van hun bestaan geraakt. Er zitten zelfs echte crepeergevallen tussen. Naar mijn overtuiging zou de politiek nog één keer moeten kijken of een compromis kan worden bereikt, zeker nu enkele gerechtelijke uitspraken zijn gedaan. Inmiddels is veel duidelijker hoe competente, onafhankelijke instanties de zaak inhoudelijk bekijken. Met deze wetenschap zou, dunkt mij, de politiek opnieuw zijn verantwoordelijkheid moeten nemen. Op de productaanbieders rust de zware verantwoordelijkheid om het ergste leed te verzachten. De afwikkeling van de lease transacties heeft te veel maatschappelijke repercussies om verder uitsluitend aan marktpartijen over te laten. Hier ligt een taak voor de overheid in het bieden van veiligheid. Het maatschappelijk ondernemen is doorgedrongen in het commerciële handelen, waardoor ethiek en integriteit nu veel beter tussen de oren zitten. Waar zitten in de huidige markt de grootste integriteitsrisico s? Wat zijn de toekomstige risicoproducten? We moeten zeer op onze hoede zijn voor producten waarin soms versluierd geleend geld wordt geconstrueerd. Verbieden, zoals na het beursechec van de jaren twintig, heeft geen zin, want financial futures bijvoorbeeld werken op dezelfde wijze en deze kun je toch niet uitsluiten. Dit geldt tevens voor het beleggen via Internet waar allerlei producten van velerlei herkomst worden aangeboden. De kleine belegger is via dit medium uitermate actief. Deze open route bevestigt dat je met een verbod op bepaalde producten niets bereikt. Ook het nodige historische besef kan geen kwaad. We moeten de fouten van het verleden zien te vermijden. En dan tenslotte, ik kan het niet vaak genoeg herhalen, ga alleen in zee met vertrouwde partijen. Daar komen de DSI-geregistreerden om de hoek kijken. Zeker, ook daar kan iets fout gaan, maar je hebt dan wel een behoorlijk verhaal en staat niet met lege handen. Onlangs publiceerde Intermediair een artikel onder de titel 'Getild door de Beurs'.Wat zijn de kernpunten in de imagoverbetering van de financiële wereld? Laat zien dat je integer bent en treedt publiekelijk professioneel op als zich een uitglijder voordoet. We moeten niet vergeten dat nogal wat affaires van de laatste tijd aan de kant van de genoteerde ondernemingen lagen. Daar zijn de correctiemechanismen volop aan het werk. Er is enorm veel leergeld betaald voor de collectieve lichtzinnigheid in bedrijfsresultaten en toekomstverwachtingen. Ondanks alle beproevingen is het imago van de financiële wereld overeind gebleven. Nu overheerst bij de beleggers het gezonde wantrouwen; de nuchterheid is terug in de markt. We kampen met de hoge olieprijzen en de onzekerheid door de terrorismedreiging. Aan de andere kant blijft het rendement op aandelen naar verhouding hoog, waardoor zij een essentieel onderdeel van beleggingsportefeuilles blijft uitmaken. Als directeur van de Beurs heb ik altijd gewaarschuwd voor beleggen met geleend geld. Ik heb die paginagrote advertentie van Legio Lease gespeld en kwam tot de vervolg op pagina 8, onderste deel

3 Invoering Wfd bevordert zuivere verhoudingen in financiële dienstverlening door Kees Oosterholt, algemeen directeur DSI De uitdaging van de nieuwe Wet financiële dienstverlening (Wfd) schuilt in de juiste balans en maatvoering. Ik heb het dan over de balans tussen consumentenbescherming ik spreek trouwens liever van zuivere verhoudingen tussen partijen en het ondernemerschap dat niet gediend is met onnodige juridificering. Het is logisch dat de eigen verantwoordelijkheid van de inmiddels toch wel behoorlijk geëmancipeerde consument daarbij een rol hoort te spelen. Nog twee andere factoren zijn belangrijk. In de eerste plaats is de Wfd van toepassing op een grote en gemêleerde groep financiële dienstverleners: aanbieders, direct writers, intermediairs, hypotheekshops, verkopers van autofinancieringen, consumptief kredietverschaffers, zelfstandige effectenadviseurs etc. Wat voor de ene doelgroep nuttig is, is dat wellicht voor de andere helemaal niet. In de tweede plaats is onduidelijk in welke mate zich een integriteits- en/of deskundigheidsprobleem voordoet. De verleiding om in het toezichthoudend machtsvertoon alles aan te pakken zou op de loer kunnen liggen. Over die maatvoering wat is echt nodig, wat niet, wat kan de branche zelf doen wil ik twee observaties aan u voorleggen. De eerste is dat het wenselijk is om de onderdelen van de financiële dienstverlening met de allergrootste afbreukrisico s te identificeren en prioriteit in het preventief toezicht te geven. Dit zijn voor mij de beleggingshypotheek, de aanvullende oudedagsvoorziening gekoppeld aan een effectenportefeuille, producten die aan een restschuld kunnen eindigen, en sommige vormen van agressieve consumptieve geldverstrekking. Deze vier kunnen grote groepen Nederlanders in de kern van hun bestaan raken: hun huis, hun oudedagsvoorziening en een schuldpositie opleveren die redelijkerwijs nooit meer te repareren is. Mijn tweede observatie is of het woord zorgplicht alleen (al dan niet met een financiële bijsluiter ernaast) de toverformule is die zo veel preventieve kracht heeft dat de doelstelling die ik net noemde, kan worden gerealiseerd. Ik heb daar wel enige aarzeling over. Dat heeft te maken met het feit dat er iets gewrongens zit in de verhouding tussen financiële dienstverlener en zijn cliënt. Er is als het ware sprake van een economische dispariteit die Een consument wil doorgaans niet voor financieel advies betalen. Tegelijkertijd geldt: goed advies is duur, slecht advies is duurder. men met een juridische bezweringsformule tracht recht te trekken. Ik noem enkele aspecten daarvan. Een consument wil doorgaans niet voor financieel advies betalen. Tegelijkertijd geldt: goed advies is duur, slecht advies is duurder. Ten tweede, van een financiële dienstverlener die een eigen financieel belang heeft in het realiseren van omzet, wordt tevens een volledig objectieve adviseursrol verwacht. Is dat realistisch en kan daarop worden dichtgevaren als het gaat om de categorie producten waarover ik hier spreek. Een derde aspect is dat naarmate de juridische zorgplicht in de beleving van de consument krachtiger wordt aangezet, het risico toeneemt dat deze consument juist minder voorzichtig de financiële markten betreedt. Hier ligt een groot gezamenlijk belang van consument, financiële dienstverlener en toezichthouder en in dit verband ook de juridisch adviseur. De Wfd biedt een sterk aanknopingspunt op dit bijzondere gebied winst te boeken. Als wij het met elkaar eens zijn dat de wet en het recht geen ijzer met handen kunnen breken, maar dat er tegelijkertijd op een paar vitale terreinen een groot gezamenlijk belang bestaat, dan vind ik dat in het kader van de uitwerking van de Wfd ook een aantal andere aspecten een belangrijke rol moeten krijgen. Publiek-private samenwerking! Het welslagen van een juiste maatvoering vraagt om structureel overleg tussen toezichthouder en vertegenwoordigers van de branche. Daaraan wordt in het kader van de Wfd gewerkt. De branche zal naar alle waarschijnlijkheid een organisatie in het leven roepen die vergunninghouders ondersteunt bij het voldoen aan de eisen van de wet en op basis van het inzicht in de markt met de toezichthouder overlegt over risicogebieden, maatregelen en toezichtsprioriteiten. Het belangrijkste winstpunt is misschien wel dat een louter juridische top-downbenadering gecomplementeerd wordt met een bottom-upparticipatie waarin de industrie een aantoonbare eigen verantwoordelijkheid neemt en inspanning levert. Een minstens zo belangrijk effect is hopelijk dat de toezichtaandacht daar naar uitgaat waar zich materieel de grootste risico s voordoen. En dat signalen over dreigende misstanden van substantiële aard in de markt ook de directe follow-up krijgen die deze behoeven. Deskundigheid! De Wfd stelt terecht opleidingseisen aan vooral de feitelijk leidinggevenden bij de Wfd-vergunninghouders. Het is een goede zaak om voor het hogere echelon deskundigheidseisen te stellen. Maar bij DSI vinden wij dat niet voldoende. Voor ons gaan deskundigheid en betrouwbaarheid, integriteit zo u wil, hand in hand in de vorm van een persoonlijke registratie met vervolg op de volgende pagina 3

4 De persoonlijke registratie is een effectief middel voor zelfregulering vervolg van pagina 3 4 een tuchtinstrumentarium en repercussies voor wie de zorgplicht aan zijn laars lapt. En niet alleen voor het hogere echelon, maar voor alle financiële specialisten die met de belangen van het publiek in aanraking komen. Naleving van wet- en regelgeving, integer omgaan met de klant, zorgplicht, het oplossen van de ethische praktijkdilemma s kunnen op een hoger plan worden gebracht door individuele functionarissen daar in het kader van educatie en permanente educatie mee te confronteren. Wij doen dit bij DSI al een aantal jaren en hebben ervaren dat het bewustzijn en de discussie over deze onderwerpen op een hoger plan zijn gekomen. De persoonlijke registratie is een effectief middel van zelfregulering. Wie een probleem met zijn DSI-registratie heeft, stelt zijn werkkring in de financiële branche in de waagschaal. Ik begrijp dat de gedachte van zo n persoonlijke registratie nog niet op het brede terrein van de financiële dienstverlening wordt gedragen. DSI is wel voornemens om voor dienstverlening onder de Wfd een plaats in te ruimen in het DSIregistratie-instrumentarium. Compliance! Het onderwerp van compliance moet in de Wfd een plek krijgen. Ik ben ervan overtuigd dat binnen iedere financiële dienstverlener een compliance-structuur en ten minste één met de functie van compliance officer belaste medewerker aanwezig moet zijn om de doelstelling van deskundige en integere dienstverlening te realiseren. Het is ook een logisch uitvloeisel van datgene wat in artikel (bedrijfsvoering) van de conceptwet staat. Namelijk dat de dienstverlener, kort gezegd, adequate maatregelen neemt, gericht op het voorkomen van betrokkenheid van de financiële dienstverlener en van zijn werknemers bij handelingen die anderszins in het maatschappelijke verkeer zodanig onaanvaardbaar zijn dat deze het vertrouwen in de financiële dienstverlener of in de financiële markt in het algemeen schaden. Nu zijn de begrippen compliance en compliance officer nog onderbelicht, maar in de komende jaren zullen zij een grote vlucht gaan nemen. De Wfd moet ervoor zorgen dat er bij iedere dienstverlener ten minste één persoon is die zich verantwoordelijk weet voor de compliance. En als het ware als een bok op de haverkist zit. Zijn prioriteit is te verifiëren of de hoge-risico-producten ook worden verkocht aan de klanten met het daarbij behorende profiel. Nu zijn de begrippen compliance en compliance officer nog onderbelicht, maar in de komende jaren zullen zij een grote vlucht gaan nemen. Consumentenvoorlichting! Ik ben er enigszins beducht voor dat het hameren op de zorgplicht wel eens tot het paradoxale effect kan leiden dat de consument minder voorzichtig wordt. Dat hij minder assertief is, zijn adviseur een grotere objectiviteit toedicht dan redelijkerwijs verwacht kan worden en dat hij het vertrouwen heeft dat de Wfd voor iedere tegenvaller wel een oplossing in petto heeft. En niet te vergeten dat de consument aan zijn eigen deskundigheid geen eisen stelt en documentatie ongelezen laat. Ik meen dat er uit preventief oogpunt veel voor te zeggen is om werk te maken van consumentenvoorlichting. En dat zal wat mij betreft meer gestructureerd mogen gebeuren. Ook voorlichting over de eigen verantwoordelijkheid van de consument zou daarin een plek moeten krijgen. Ik heb ook wel eens geopperd om ten minste één artikel in de Wfd (of Wft) aan de verantwoordelijkheden en plichten van de financiële consument te wijden. Het zou wat mij betreft vooral een signaalfunctie moeten vervullen, waaraan consumentenvoorlichting kan worden opgehangen. Tenslotte geschillen en klachten! De buitengerechtelijke geschillenbeslechting is een belangrijk correctief instrument, ook in het kader van de Wfd. Evenals dat andere correctieve instrument: tuchtrecht met betrekking tot individuele functionarissen. Het is een goede zaak dat een dekkend systeem van klachtencommissies en onderlinge procedurele afstemming er in het kader van de Wfd gaat komen. Ik maak echter wel een paar relativerende opmerkingen. Klachtenregeling, evenals het juridische begrip zorgplicht, is geen tovermiddel dat alle problemen zal oplossen. Als het die rol stilaan toegeschoven krijgt, kan een systeem van laagdrempelige, snelle buitengerechtelijke geschilbeslechting makkelijk onder zijn eigen gewicht bezwijken. Als de verwachtingen te hoog gespannen zijn, boet het fenomeen snel aan gezag in. Dan is het moeilijk om klanten er nog van te weerhouden bij het minste geringste naar een klachteninstituut te stappen. Ook bestaat de kans dat de in beginsel voor eenvoudiger zaken bedoelde klachtencommissies over zeer principiële zaken van gedragsmatige aard met grote precedentwerking moeten oordelen. Dit correctieve instrument dient een ultimum remedium te zijn en te blijven. Verder denk ik dat de financiële dienstverlening door het instellen van een goede interne klachtenprocedure een bijdrage kan leveren aan het vermijden van overbelasting van de klachtencommissies. Veel, althans te veel, klachten zijn terug te voeren op miscommunicatie tussen de financiële dienstverlener en de consument op het moment dat laatstgenoemde een probleem op tafel legt. Keulen en Aken zijn niet in één jaar (op één dag) gebouwd, en dat geldt voor de Wfd ook. We moeten realistisch zijn en de goede prioriteiten stellen. Op korte termijn betekent dat een gezamenlijke rol voor toezichthouder en branche bij de invulling van de Wfd, concentratie op het lijstje van vier (high-risk) producten met alle middelen (rechtens), zonder van het recht te veel te vragen en van andere instrumenten te weinig. Dit artikel is een samenvatting van de toespraak voor de Universiteit van Amsterdam. De volledige tekst is te vinden op en persberichten

5 Eerste certificaat DSI PIT 2004 voor Hans Frank U houdt kennelijk van opschieten. Waarom heeft u meteen ingeschreven? Destijds heb ik de workshop en de Integriteitsmodule te lang voor mij uitgeschoven. Dat gold niet alleen voor de aanmelding, maar ook voor het doornemen van het materiaal. De bestudering van de stof had ik wel goed aangepast aan het moment van examen doen. Het mag duidelijk zijn dat deze aanpak mij achteraf niet goed is bevallen. Toen stond voor mij vast om een eventueel vervolg niet nog eens op zo n manier te doen. De heer Frank uit Purmerend is als eerste geslaagd voor DSI PIT Al vroeg in april heeft hij de periodieke integriteitstoets doorlopen en met succes afgesloten. Hans Frank is als senior vermogensbeheerder werkzaam bij ING Asset Management in Den Haag. Inmiddels hebben ruim 200 DSI-effectenspecialisten zijn goede voorbeeld gevolgd. Het past ook niet bij mijn karakter om zaken vooruit te schuiven. Ik pak liever de koe bij de horens. Zo gezegd zo gedaan en daarom heb ik nu het materiaal van DSI PIT 2004 gelijk besteld, bekeken en afgehandeld. Zo doende kom je dus als eerste over de eindstreep! Is deze bijscholing via Internet goed bevallen? Wat waren voor u de pluspunten? Dit is mij stukken beter bevallen. Zowel kwalitatief als kwantitatief gezien. De studiestof was nu goed te lezen en wel binnen het opgegeven tijdsbestek. Meteen werd duidelijk dat het inderdaad het beste was om gelijk het examen af te leggen. Lekker thuis achter de computer met internet via de kabel. Makkelijk was het examen overigens weer niet. Eigenlijk moeilijker dan de voorgaande, maar dit werd voor een deel weer gecompenseerd. Zo vond ik het wel fijn om de klapper met het cursusmateriaal bij de hand hebben. Ook het ontbreken van tijdsdruk en de mogelijkheid om meteen te kunnen terugkoppelen of het antwoord goed of fout was en zo ja waarom waren voor mij pluspunten. Heeft de inhoud aan uw verwachtingen beantwoord? In welk opzicht het meest? Ja, met mijn ervaring is dat makkelijk te beantwoorden. Duidelijker is beschreven door DSI/NIBE wat wet- en regelgeving verlangen van de mensen op de werkvloer. In aanvulling hierop wordt op de werkvloer bij ING Investment Management actief gecommuniceerd over wat wel en niet kan aangaande die zaken waarbij integriteit een belangrijke rol speelt. De afdeling Compliance van ING Investment Management speelt hierin ook structureel een belangrijke rol. Is er voldoende aansluiting van het studiemateriaal met de dagelijkse praktijk? In mijn werk als Senior Investment Manager (Credits) kom ik in aanraking met zaken als het op juiste wijze omgaan met voorkennis en de gelijke behandeling van de verschillende klanten(groepen) waarvoor ING Investment Management de beleggingsportefeuilles beheert. Daarnaast zijn er vanuit Compliance strenge regels voor de privébeleggingen van de medewerkers. Vanzelfsprekend is verstrengeling van zakelijke en privébelangen uit den boze. In al deze onderwerpen zitten voor effectenspecialisten afbreukrisico s als het om integriteit gaat. Heeft u nog suggesties voor het vervolg van de Integriteitstoets? Vooral dichtbij de realiteit blijven. DSI/NIBE moet ervoor waken om relevante zaken niet onnodig zwaar te maken. Het gevaar bestaat dat goede initiatieven dan het doel voorbij schieten. Dat zou echt jammer zijn. Eerste tien geslaagden H. Frank Purmerend ING Asset Management A. Martens Arnhem Rabobank Nederland J. Klein Krarenbarg Ruurlo Rabobank Nederland P. de Wit Vlijmen ABN AMRO Bank F. Fischer Amsterdam Deutsche Bank AG A. Meyer Leiderdorp Rabobank Nederland J. Kon Giessenburg Rabobank Nederland J. Moeleker Kapelle F. van Lanschot Bankiers C. Estourgie Bussum Kempen & Co W. Riemersma Hilversum Intereffekt Commissionairs 5

6 Commissie van Beroep bekrachtigt oordeel over risicovolle beleggingsmethode De Klachtencommissie 6 Op 22 juni 2004 heeft de Commissie van Beroep DSI de uitspraak van de Klachtencommissie in een tweetal zaken over de uitvoering van een vermogensbeheerovereenkomst volgens een zeer risicovolle beleggingsmethode bekrachtigd. Het bindend advies van de Klachtencommissie hield in dat de beleggers recht hadden op een schadevergoeding, maar de betrokken instelling was het daar niet mee eens en ging in beroep. Volgens de gehanteerde factor van betekenis is, hadden beleggingsmethode wordt behalve beleggers volgens de Klachtencommissie op indringende wijze met het eigen vermogen van de belegger, ook belegd met geleend gewaarschuwd moeten worden. vermogen. In beginsel wordt een debetstand aangehouden van Dat is niet gebeurd, zodat 50%. Indien de debetstand lager begrijpelijk is dat de beleggers wordt dan 50%, is dit een signaal zich de consequenties in geval van voor het bijkopen van effecten. koersdaling onvoldoende hebben Als de debetstand hoger wordt gerealiseerd. Toch moet het de dan 50%, is dit een verkoopsignaal. beleggers op een gegeven Als richtlijn voor het opbouwen moment duidelijk zijn geworden en vormgeven van de portefeuille dat toepassing van de beleggingsmethode niet tot het gewenste geldt de volgende verhouding tussen de vermogensbestanddelen: beleggers het beheer desondanks resultaat zou leiden. Aangezien de 1 langlopende call opties: 15%, hebben gecontinueerd, is er naar 2 consolidatie (defensieve de mening van de Klachtencommissie DSI sprake van eigen fondsen, converteerbare obligaties): 35%, schuld aan de zijde van de 3 aandelen: 50%. beleggers, zodat de beleggers een deel van hun schade zelf In haar overwegingen stelt de dienen te dragen. Volgens de Klachtencommissie DSI dat de Commissie van Beroep kan in het beleggingsmethode van de midden blijven of de instelling betrokken instelling zeer risicovol destijds reeds verplicht was een is. Aan- en verkopen vinden niet schriftelijk risicoprofiel met plaats op grond van de verwachte betrekking tot de beleggers op marktontwikkelingen maar op te stellen en of het enkele feit basis van de hoogte van het dat zulks is nagelaten tot debetsaldo in verhouding tot de aansprakelijkheid van de instelling actuele waarde van de portefeuille. kan leiden. Een instelling die het Dit brengt bij een dalende markt beheer van een deel van een grote risico s mee, zeker als de vermogen op zich neemt, dient toepassing van de methode niet en diende ook destijds, informatie wordt aangepast aan de in te winnen betreffende de veranderde marktomstandigheden. financiële positie van de cliënt Voor deze risico s, die nog worden en diens ervaring met beleggen versterkt doordat spreiding van de in financiële instrumenten en zijn portefeuille over sectoren geen beleggingsdoelstellingen. Volgens de Commissie van Beroep is van grote risico s des te meer sprake indien de in beheer gegeven effectenportefeuille met geleend geld is gefinancierd. Dit laatste is hier het geval: het geld dat de beleggers hebben gestoken in de effectenportefeuille die zij aan de instelling in beheer hebben gegeven, was afkomstig van een (tweede) hypothecaire geldlening. Aan de gevolgde methode waren voor de beleggers extra risico s verbonden, te weten de kans dat de beleggingsresultaten onvoldoende waren om de rente op te brengen en de kans dat de waarde van de portefeuille zou dalen onder het nog openstaande bedrag van de hypotheek. De Commissie van Beroep is van oordeel dat de instelling de beleggers uitdrukkelijk had behoren te wijzen op de bijzondere risico s die de gevolgde beleggingsmethode in de onderhavige situatie voor de beleggers meebracht. De door de instelling in het foldermateriaal opgenomen verwijzingen naar de aan deze beleggingsmethode verbonden risico s waren niet voldoende specifiek om de beleggers zich bewust te doen zijn van de bijzondere risico s. De Commissie van Beroep komt net als de Klachtencommissie tot de conclusie dat de instelling aansprakelijk is voor de door de beleggers geleden schade. Ook de Commissie van Beroep is van mening dat er sprake is van eigen schuld aan de zijde van de beleggers, aangezien de beleggers wisten dat er aan de methode risico s verbonden waren en toch zijn doorgegaan toen duidelijk werd dat toepassing van de methode niet tot het gewenste resultaat zou leiden. De beleggers dienen een deel van de geleden schade zelf te dragen. Uitspraak: KCHB en KCHB Zoeken in uitspraken > uitspraken KCHB 2004, nummers 70 en 71

7 Senior Effectenhandelaar krijgt berisping voor dubbele vergoeding Het Register De Tuchtcommissie DSI heeft een Senior Effectenhandelaar berispt omdat hij als agent en principaal zowel provisie als marge heeft berekend, terwijl dit niet is toegestaan. Vervolgens heeft hij onvoldoende medewerking verleend aan en weinig openheid betracht bij het daaropvolgende interne onderzoek. DSI heeft zich op het standpunt gesteld dat deze handelingen zijn te beschouwen als gedragingen in strijd met de heersende wet- en regelgeving. Zij stroken in elk geval niet met een integere handelswijze zoals neergelegd in de Gedragscode van DSI. De betrokken effectenhandelaar was Tuchtcommissie aangenomen dat hij als leidinggevende verantwoordelijk van de toepasselijke regels op de voor de afdeling waarop zich hoogte had moeten zijn. Verder heeft gedurende langere tijd onregelmatigheden voordeden met dat het voor een nieuwkomer op een de Tuchtcommissie zich gerealiseerd betrekking tot de wijze van provisie/ afdeling met een bestaande praktijk margeberekeningen. Dit gebeurde waarbinnen zich onregelmatigheden door het, al dan niet bewust, voordoen niet gemakkelijk is om in verwisselen van de rol van agent en te grijpen of hierin verandering te principaal. De geconstateerde brengen. Toch mag van een Senior onregelmatigheden deden zich op Effectenhandelaar in een vergelijkbare (eind)verantwoordelijke positie deze afdeling reeds voor nog voordat de betrokken Senior Effectenhandelaar daar de leiding kreeg. de onregelmatigheden rapporteert. verwacht worden dat deze minimaal Gelet op de ervaring van de effectenhandelaar op diverse posities binnen dat de functionaris ook in de De Tuchtcommissie is van oordeel de financiële wereld heeft de bestaande structuur zijn eigen verantwoordelijkheid behoudt en als leidinggevende daarnaast ook een zekere mate van verantwoordelijkheid heeft voor de naleving van de regels door zijn medewerkers. Zij heeft geen gronden om aan te nemen dat de klacht van DSI ten aanzien van het handelen in strijd met de DSI-Gedragscode is, voor dit betrekking heeft op het feit dat de betrokkene als leidinggevende naleving van de gedragscode niet heeft bevorderd, of zelfs actief aan overtreding heeft medegewerkt, niet gegrond zou zijn. De Tuchtcommissie heeft geen inzage gekregen in de opgemaakte IAD-AFM rapporten. Mede hierdoor heeft de commissie niet kunnen beoordelen of de gebrekkige medewerking aan het onderzoek zich heeft voorgedaan in die mate dat dit als overtreding van de gedragsregels gekwalificeerd kan worden. De klacht betreffende 'nietmedewerking' aan het onderzoek acht de commissie dan ook onvoldoende bewezen. Bij de bepaling van de maatregel heeft de Tuchtcommissie rekening gehouden met de consequenties die de handelswijze van de Senior Effectenhandelaar reeds voor hem hebben gehad, in het bijzonder de opschorting van de DSI-registratie van een jaar gedurende het onderzoek. Uitspraak: TCD Actuele DSI-gegevens DSI-registraties Kengetallen Per DSI-effectenhandelaar DSI-senior effectenhandelaar DSI-beleggingsadviseur DSI-senior beleggingsadviseur DSI-vermogensbeheerder DSI-senior vermogensbeheerder DSI-beleggingsanalist DSI-senior beleggingsanalist Per Aantal medewerkers DSI Aantal deelnemers Aantal registraties Actief geregistreerd Latente registraties (wachtkamer) Registraties in behandeling 2 0 Aantal personen