Voorwoord voorzitter. Oliebollenrijdag op woensdag 28 dec van 14:00 tot 22:30

Transcriptie

1 Modelspoorvereniging MD Drachten e.o. WISSELKOERIER 28e Jaargang 2016 nr: 4 10 december Voorwoord voorzitter In dit nummer Voorwoord 1 `t Seinhuis 3 Spoornieuws 4 De ontwikkeling 6 van de spoorwegen in Nederland Geen vakantie 8 zonder treinen Van Jaknikker tot 10 Dammdurchlass Prijsvraag 12 Voorzitter: G.Taapken tel: (06) Secretaris: G.Damen (0516) info@modelspoor verenigingdrachten.nl Penningmeester: H. Bijl tel: (0516) Overige bestuursleden: E. Luxen tel: (0511) E. Cornelissen tel: (0513) Beste leden, De temperatuur daalt, het ijs wordt alweer van de voorruit gekrabd en de lichtjes gaan de boom weer in. Allemaal tekenen dat de feestdagen en het einde van het jaar er weer aan zit te komen. Traditiegetrouw sluiten we ook dit jaar feestelijk af met de Oliebollenrijdag op woensdag 28 dec van 14:00 tot 22:30 We rekenen op een goede opkomst. Komt daarom allen en geniet van de gezelligheid onder het genot van oliebollen, vette vingers en de treinen. Knutselen mag natuurlijk ook alleen geen herrie veroorzaken graag (behalve wanneer het een sound decoder betreft natuurlijk ). In deze Wisselkoerier staan het slot van de serie artikelen over dat hele kleine bakje van RR en een vakantieverslag van Henk Bijl. Mocht u nog op zoek zijn naar goede voornemens dan is het schrijven van een stukje in ons verenigingsblad wellicht een idee. Onze kopij loopt namelijk terug, hierbij dan ook een oproep aan de leden om ook eens een stukje te schrijven over spoor gerelateerde zaken. Het is de laatste maanden voorgekomen dat we klachten opvangen over schade aan de banen (lees modules van leden). Respecteert elkanders eigendommen. Wanneer je iets kapot maakt zal dat per ongeluk gebeurd zijn, dat begrijpt iedereen. Alleen het is wel zo netjes om dat te melden aan de eigenaar of het bestuur. Er is behoorlijk wat activiteit binnen de vereniging. Naast de zichtbare rij- en bouwactiviteiten wordt er ook druk nagedacht over het te voeren beleid. Het bestuur heeft de input van de leden via de verslagen van de baancoördinatoren inmiddels binnen en is deze aan het verwerken in het beleidsvoorstel Meer hierover in de speciale uitgave van de WK in februari. Indien u een bestuursfunctie ambieert dan kunt u zich als kandidaat opgeven want Ed en Henk zijn per eerstvolgende ledenvergadering aftredend. Beiden stellen zich herkiesbaar. Tot slot, mocht u toevallig gehoord hebben van een markt/braderie of beurs in de regio laat het ons weten. Wellicht kunnen we daar onze hobby uitdragen. Mvg, Gerrit Voorzitter NB:zoek de fout in de foto op blz 12 en stuur de oplossing naar info@modelspoorverenigingdrachten.nl voor Onder de goede oplossingen wordt een prijsje verloot.

2 Pagina 2 MODELSPOORVERENIGING MD DRACHTEN E.O. K.v.K. Leeuwarden Verenigingsruimte Secretariaat Lidmaatschap : Tussendiepen 6 Drachten : Uthof KS Siegerswoude : info@modelspoorverenigingdrachten.nl Leden : 100,= Gezinsleden + Juniorleden : 50,= (juniorleden t/m 17 jaar) Donateurs : 30,= Betaling op :IBAN: NL54INGB t.n.v. Modelsp.Ver.MD-Drachten Ledenadministratie E. Cornelissen Heide DG St. Nicolaasga tel: (0513) adcor@kpnmail.nl Bijeenkomsten : woensdagavond uur uur vrijdagavond uur uur zaterdagmiddag uur uur Advertentietarieven 1/8 pagina 12,50 ¼ pagina 25,00 ½ pagina 50,00 Sponsors erha Electronica Drachten Tj. Nicolai Drogeham Treintje Oost Oosterwolde Installatiebedr. Gebr. Koning Ureterp Bijlsma autobedrijf Surhuisterveen Buysrogge Safe b.v Assen G. van Linde Beetsterzwaag Garage Willem Baron Ureterp Treinenshop Heerenveen Heerenveen Wiersma Logistics Surhuisterveen Datum Wisselkoerier De sluitingsdatum voor het aanleveren van kopij: Wisselkoerier nr. 1 = 1 maart 2017 Data Beurzen Op de volgende data zijn de banen van MD of haar leden te bekijken:

3 Pagina 3 `t Seinhuis Op een vrijdagavond. Foto`s : Gerrit Taapken.

4 Pagina 4 Spoornieuws. Utrecht: Met de opening van station Utrecht Centraal op 7 december 2016 is een voorlopig einde gekomen aan de bouw en verbouw van belangrijke stations in Nederland. In de spoorweggeschiedenis zijn nog niet eerder zoveel stations tegelijk aangepakt. We noemen in volgorde van gereedkomen de stations: Rotterdam Centraal, Arnhem Centraal, Delft, Den Haag Centraal incl. start-station Randstadrail, Breda en nu dus Utrecht Centraal. Daarnaast zijn er ook een aantal kleinere stations aangepakt zoals: Zwolle, Utrecht Vaartsche Rijn en Harderwijk. Komende tijd worden nog geopend de stations Tilburg, Eindhoven en Assen. Verder staat nog de verbouwing van het hoofdstation van Groningen en de verbouw en uitbreiding van Amsterdam-Zuid op de rol. Aan het station Amsterdam Centraal wordt al sinds 1997 gewerkt. De verwachting is dat dit project in 2020 zal worden opgeleverd. Daarna wordt begonnen met het aanpassen van het station en sporen om spoorboekjeloos te kunnen rijden. Deze werkzaamheden moeten in 2026 klaar zijn. Utrecht: Op maandag 24 oktober jongstleden zijn na de zoveelste buitendienststelling de laatste vernieuwde sporen weer in gebruik genomen. De afgelopen vijf jaar zijn alle sporen rond Utrecht Centraal vervangen. Door de sporen recht te trekken en het aantal wissels terug te brengen van 190 naar 60 is het sporenplan veel robuuster geworden. Verder is er kg aan niet meer gebruikte kabels uit de grond gehaald. Omdat de treinen vaste aankomst- en vertreksporen hebben gekregen is de verwachting dat vertragingen op het ene traject geen gevolgen zal hebben voor andere. Bij Lunetten zijn de kruisingen van de sporen naar Arnhem en Den Bosch vervangen door onderdoorgangen en is het aantal sporen aan de zuidkant van vier naar acht gegaan. Alle rails, ballast, wissels, bovenleiding, seinen, beveiligingsapparatuur en andere leidingen zijn vervangen. Tevens is de in Friesland gebouwde Moreelse brug voor voetgangers en fietsers over de sporen aangebracht. De brug heeft geen verbinding met de perrons. Leeuwarden: Tijdens onderzoek naar de staat van de perronkappen in verband met aanstaand onderhoud is gebleken dat de ondersteuningen uit 1891 in een dermate slechte staat waren dat ze op korte termijn moesten worden gesloopt. Het gaat om de perronkappen op

5 Pagina 5 de perrons voor de treinen naar Harlingen en Sneek en een gedeelte van de kappen bij de sporen 4 en 5, richting Zwolle. De ondersteuning bestond uit gietijzeren kolommen die van binnen hol waren. Vroeger werd deze holte gebruikt als regenwater afvoer. Hierdoor zijn ze vanbinnen uit gaan roesten. Voor de veiligheid van de passagiers werd besloten om de overkapping direct weg te halen. Wanneer er een nieuwe overkapping komt is nog niet bekend. De grote kap boven het perronplein uit 1921 is gewoon blijven staan. Zwolle-Wierden: De elektrificatie van het 40 kilometer lange traject van Zwolle naar Wierden (richting Almelo) is op 26 oktober afgerond. De meeste werkzaamheden zijn in de avond en nacht uitgevoerd. Hierdoor was de overlast voor de reizigers minimaal. Alleen tijdens het aansluiten op de bestaande lijn bij Wierden was een langere buitendienststelling nodig. Het komende jaar wordt er gewerkt aan de bovenleiding van het Kamperlijntje. In december 2017 gaan dan op beide trajecten elektrische treinen van Syntus rijden. FdJ

6 Pagina 6 De ontwikkeling van de spoorwegen in Nederland. In tegenstelling tot wat er in België gebeurde zijn de Nederlandse Spoorwegen, tot de spoorwegstaking, niet onder direct Duits bevel gekomen. Dit kwam onder anderen doordat de waarnemend directeur de heer Hupkes coulanter was naar de bezetter waardoor hij met hen kon onderhandelen. Mede hierdoor kon hij zich veroorloven om bepaalde opdrachten van de bezetter niet of met vertraging uit te voeren. Doordat het vervoer over de weg, door het gebrek aan brandstof, sterk verminderde nam het vervoer per trein snel toe van 72,5 miljoen reizigers in 1939 tot 209 miljoen in Door minder onderhoud en oorlogsverliezen was de capaciteit ook al teruggelopen en was het geen pretje om van de overvolle treinen gebruik te moeten maken. Daarnaast moesten goederentreinen worden ingezet voor de bevoorrading van de randstad, de aanvoer van materialen voor de bouw van de Atlantikwall (een rij bunkers van Noorwegen tot Spanje) en het nachtelijk vervoer van Joodse Nederlanders. Al dit vervoer werd zonder bezwaar door het personeel uitgevoerd. Maar had wel invloed op het totale spoorweg functioneren. Om het personeel te beschermen tegen luchtaanvallen werden in de tender betonnen schuilruimten gebouwd en werd rondom de plaat bepantsering aangebracht. Maar ondanks deze maatregelen vielen er steeds meer slachtoffers onder het rijdende personeel. Begin 1942 had de Reichsbahn een groot gebrek aan personeel en materiaal. Om dit op te lossen werden de diverse spoorwegmaatschappijen gedwongen om personeel en materialen ter beschikking te stellen. Het personeel vooralsnog op vrijwillige basis maar voor het materiaal moesten baanvakken gedwongen worden opgenomen zoals het traject van de Noord Friese Lokaalbaan naar Dokkum en de lijn van Stadskanaal naar Gasselternijveen. Verder moest het tweede spoor tussen Meppel en Leeuwarden, Eindhoven-Blerick, Roozendaal-Goes en Sliedrecht- Gorinchem eraan geloven. In 1942 nam het verzet tegen de bezetter toe. Op kleine schaal werden er sabotageacties uitgevoerd. Dit leidde tot de oprichting van de Railwacht. Deze 2000 man grote organisatie moest een aantal keren per etmaal de belangrijkste spoorlijnen schouwen. Als tegenprestatie werden ze vrijgesteld van dwangarbeid in Duitse fabrieken. Gaandeweg probeerde de bezetter wel steeds meer greep op de Nederlandse Spoorwegen te krijgen.

7 Pagina 7 Individuele spoormensen hebben wel verzet geboden of gegevens over militaire transporten in het geheim doorgespeeld naar Londen. Ook werden er sabotage acties ondernomen zoals het vullen met zand van de aspotten van goederen-wagons die gebruikt werden voor Duitse transporten. Dit had dan een warmloper tot gevolg. Op zondag 17 september 1944 kwam het codebericht van de regering uit Londen dat al het spoorwegpersoneel in staking moest gaan. Op dezelfde dag was de operatie Market Garden rondom de Rijnbruggen bij Arnhem van start gegaan. Bijna alle spoorwegbeambten gaven aan de oproep gehoor alleen de spoorwerkers in Groningen en Drenthe weigerden in eerste instantie mee te doen. Maar later hebben ook zij zich aangesloten bij de rest van het land. Maar de gezinnen van de spoormensen moesten wel onderhouden worden. Hiervoor werd door de regering in ballingschap een garantieverklaring afgegeven waarop de banken in Nederland het geld voor de stakers konden uitbetalen. Ook hebben rijke Nederlanders geld gestort in het fonds voor de spoorwegarbeiders. Door verzetsmensen werden de loonzakjes bij de gezinnen gebracht. De bevoorrading van Westelijk Nederland werd tijdens de staking door de binnenvaart overgenomen. Maar doordat eind november de vorst al inviel kwam ook dit transport stil te liggen. Pas begin januari 1945 was het ijs uit de vaarten en kon het transport van goederen weer op gang komen. Maar omdat er gedurende een maand geen transport van vooral voedsel mogelijk was geweest werd er in de Randstad een bittere hongersnood geleden met als gevolg dat vele inwoners het niet hebben overleefd. Om de Duitse militaire transporten na het mislukken van de Slag om Arnhem weer op gang te helpen werden 5000 spoorarbeiders uit andere landen naar Nederland gebracht. De transporten werden alleen in de nacht gereden maar ook dan was het levensgevaarlijk op het spoor. Door luchtaanvallen en sabotage kwamen zeker 500 van deze spoorwerkers om het leven. Sinds eind september 1944 was het Zuiden van Nederland, beneden de grote rivieren, al bevrijd. Hier was men dan ook al begonnen met het herstel van de infrastructuur. Met ingang van 12 maart 1945 kon hier weer een beperkte treindienst worden opgestart tussen Roozendaal-Tilburg-Den Bosch en Eindhoven. Maar een belangrijk resultaat van de spoorwegstaking was naast het plat leggen van het vervoer, het psychologische effect. In het buitenland maar ook bij de Duitsers was bewondering voor het organiseren van een staking van spoorwegmensen gedurende 7 maanden. Dat er daarvoor altijd was gereden en samengewerkt met de Duitsers was men al vergeten. (Wordt vervolgd) Bron: Spoorwegen in Nederland van Guus Veenendaal. FdJ.

8 Pagina 8 Geen wintersportvakantie zonder treinen. Jaarlijks gaan mijn vrouw en ik een weekje naar de wintersport. Niet direct om te genieten van aan sneeuw gebonden sporten rondom deze tijd, maar om te genieten van de bergen, de sneeuw en de gezelligheid in de vakantieoorden. In 2016 waren wij één week in de wintersportplaats Mayerhofen in de buurt van Innsbruck en bijna aan het eind van het Zillertal. Velen die deze naam horen, moeten waarschijnlijk eerder denken aan de bekende en beroemde ZILLERTALBAHN, dan aan een bekende wintersportplaats. Een smalspoor-baan(tje) vanaf de plaats Jenbach, welk gelegen is aan de hoofdbaan Kufstein/Brenner, met als eindpunt Mayerhofen. Vanwege het feit, dat wij de heen en terugreis altijd op zondag rijden i.v.m. de verkeersdrukte, bleek dat het vakantieseizoen de dag ervoor officieel was afgesloten! Op zich geen probleem voor ons, maar wel, dat op deze dag uitsluitend nog met stoom werd gereden. Helaas geen stoom dus, maar wel een geregelde dienst met door diesellocomotieven getrokken/geduwde personen rijtuigen in de bekende rode kleuren waarvan hieronder enkele foto s met aankomst in en vertrek uit het eindpunt Mayerhofen. Enkele dagen later hebben we met de auto, bij voorjaarstemperaturen, de Brenner spoorlijn gevolgd via de Bundesstrasse en autobaan en in Brennerdorf het station bekeken en het grote Winkelcentrum. De Brennerpas hebben wij begin 1980 eens gereden en toen was ik onder de indruk van het grote station en de volle sporen aldaar. Dus in mijn beleving moest dit een druk grensstation zijn. De waarheid was anders. Na ruim 3 kwartier op het station te hebben staan wachten, hebben we precies 1 personentrein gezien(kufstein/brenner) en een gereedstaande gesloten autotrein die maar niet wilde vertrekken. Een grote teleurstelling in vergelijking met een bezoek enkele jaren geleden met de St. Gothardpas.

9 Pagina 9 Op de terugreis zijn we langs de spoorbaan gereden richting Innsbrück en nog enkele keren op een station onderweg gekeken naar het spoorverkeer, wat er op dat moment niet was.een grote teleurstelling, maar wel een prachtige baan qua landschap en ligging. Hierbij viel ook op hoe de Autobaan tegen de rotswanden is aangelegd en de hoogte ten opzichte van het dal. Ook hebben we van grote afstand het aansluitpunt van de by-pass om Innsbrück gezien met de aansluiting op de oude lijn die nog via het Hauptbahnhof Innsbrúck loopt. De Bypass wordt dan ook alleen gebruikt voor het transito verkeer. Henk Bijl

10 Pagina 10 Van Jaknikker tot Dammdurchlass (slot) Nu de dagen weer korter aan het worden zijn en buiten de werkzaamheden minder worden is het weer tijd om meer met onze hobby bezig te zijn. In de vorige aflevering heb ik jullie verteld dat de module bijna klaar was op het hekwerk na. In deze aflevering ga ik daar verder op in. De bouw van het hekwerk. Het hekwerk wordt geleverd als een bouwpakket in de vorm van een plaatje kunststof waar de onderdelen ge-lasercut zijn. Ze hoeven alleen nog maar met een scherp mes van de kunststof plaat verwijderd te worden. Deze kunststof plaat dient volgens de handleiding ook direct als hulpmiddel voor het bouwen van het hekwerk, anders heb je niet genoeg steun om alles netjes vast te krijgen. Secondenlijm blijkt het beste en snelste te werken om het in elkaar te krijgen. Aangezien alles zeer klein is viel het nog niet mee om dit voor elkaar te krijgen. Het eerste hekwerk is dan ook vroegtijdig gesneuveld. Een telefoontje naar de leverancier leverde al gauw een nieuw exemplaar op. Na eerst goed alles doordacht te Mislukt hebben bleek dit een succes te zijn. Na de montage heb ik het hekwerk in de kunststof plaat laten staan(zie foto) voor een beter houvast voor het spuiten. Ik heb gekozen voor Revell nr 6 ( matt zwart). Het hekwerk in de primer reeds gespoten Na het spuiten leek het hekwerk nog te nieuw.om het weatheren met pastelkrijtjes

11 Pagina 11 ouder te laten lijken heb ik het geweatherd met krijtstof. (Ooit eens geleerd van onze eerste voorzitter en tegenwoordig erelid Jan Berends). Hierbij schraap je met een mes wat poeder van het krijtje af en met een zacht penseel strijk je het dan op je object. Zo krijg je een heel natuurlijk effect. Bij het hekwerk heb ik gekozen voor wat roestkleurige tinten om er zo voor te zorgen dat het hekwerk er wat verwaarloosd uit zou zien. Voor het plaatsen van het hekwerk heb ik wederom gekozen voor secondenlijm. Afwerking. Om het geheel nog wat af te maken heb ik hier en daar nog wat Foliage van Woodland Scenics geplaatst om het effect te creëren dat er hier en daar wat klimop en struikgewas om en door het hekwerk groeit. Wat mij betreft is deze module nu af, en zo zie je maar weer dat een kleine module ook een hele hoop werk met zich mee kan brengen. Op naar de volgende klus. Ridzert Ritsma. hek na behandeling met krijtstof en foliage

12 Pagina 12 NTM Drachten met dank aan Gerard de Jong Indien onbestelbaar svp retour naar: G Damen Uthof KS Siegerswoude