Uit de vergadering van het Bouwcollege

Transcriptie

1 Nummer 16 Nieuwsbrief januari 2003 Redactioneel Deze nieuwsbrief ziet er anders uit dan u gewend bent. Dat komt omdat wij besloten hebben een splitsing aan te brengen tussen het actuele nieuws en de achtergrondartikelen die tot dusver in de nieuwsbrief waren samengebracht. De nieuwsbrief zal - onderverdeeld in een aantal vaste rubrieken - voortaan het actuele nieuws van het Bouwcollege bevatten en daartoe, in een eenvoudige(r) vormgeving, zo snel mogelijk na elke Bouwcollegevergadering verschijnen. Op deze manier verwachten wij u sneller en regelmatiger -minimaal 7 keer per jaar - te kunnen bedienen. Achtergrondartikelen zullen, in de vorm(geving) die u van ons gewend bent, blijven verschijnen in een magazine dat een andere naam zal krijgen. Uit de vergadering van het Bouwcollege (13 januari 2003) Europese landen geven prioriteit aan thuiszorg én verpleegvoorzieningen De toenemende vergrijzing in alle Europese landen heeft gevolgen voor de zorg en het welzijn van ouderen. De meeste Europese landen geven prioriteit aan bevordering van het zelfstandig wonen van ouderen en aan voldoende thuiszorg. Het beleid van deze landen is er dan ook op gericht zelfstandig wonen te bevorderen. Daarnaast beseffen de landen dat er voldoende en kwalitatief goede residentiële voorzieningen voor ouderen gebouwd moeten worden. Zelfs Denemarken, dat tot 1993 de bouw van verpleeghuizen verbood, realiseert momenteel weer verpleegvoorzieningen. Redenen waren onder andere de arbeidsomstandigheden van de thuishulpen en de hoge kosten van 24uurszorgverlening thuis. Dit constateert het Bouwcollege in zijn rapport Zorg en welzijn voor ouderen in andere Europese landen. Zelfstandig wonen door ouderen en zorg thuis blijkt niet overal een bewuste beleidskeuze te zijn. Er zijn landen (vooral in Zuid-Europa) waar de zorg voor ouderen vooral wordt overgelaten aan de familie. In deze landen zijn meestal niet voldoende carevoorzieningen aanwezig. In veel Europese landen is zorg en welzijn voor ouderen een taak van de lokale overheid. Afhankelijk van de wettelijke rechten van de ouderen (in Scandinavische landen), de financiële omstandigheden van de gemeente, het optreden van liefdadigheidsorganisaties (Welfare in Engeland), de instandhouding van de familieverbanden (Zuid-Europa), treden er verschillen op in de zorg- en welzijnsvoorzieningen voor ouderen. Deze verschillen per land, per regio en per gemeente. (Zie verder op pagina 2)

2 (Vervolg van pagina 1) De verantwoordelijkheid en financiering van de zorg voor ouderen ligt in een verzekeringssysteem of in een belastingsysteem ingebed. In de landen met een verzekeringssysteem (Frankrijk, Duitsland, België) blijkt vaker gekozen te zijn voor residentiële ouderenzorg dan voor het bevorderen van thuiszorg. Nederland is wat betreft de vergrijzing geen koploper in Europa. Ook in 2050 heeft Nederland in vergelijking met andere Europese landen minder ouderen. De Zuid-Europese landen hebben het meest te maken met een relatief oude bevolking. In 2050 zijn zij nog steeds koploper. Ondanks vergrijzing daling aantal ziekenhuisbedden mogelijk Grote nieuwbouwplannen voor ziekenhuizen staan op stapel. In nieuwbouwplannen gaan ziekenhuizen uit van een daling van het beschikbare aantal bedden. Zij handelen hierbij in overeenstemming met de visie van de Minister van Volksgezondheid, die inhoudt dat het aantal bedden per 1000 inwoners kan dalen van ca. 3 nu naar ongeveer 2 in Door de voortgaande vergrijzing van de bevolking is echter een toename van de vraag naar ziekenhuiszorg te verwachten. De vraag is daarom actueel of een daling van het aantal bedden op langere termijn niet tot knelpunten leidt. Niet alleen door de vergrijzing maar ook door bijvoorbeeld ontwikkelingen in de medische mogelijkheden zal het aantal ziekenhuispatiënten tussen nu en 2015 aanzienlijk toenemen. Een voortgaande verkorting van de gemiddelde verpleegduur en een verschuiving van zorg met meerdaagse opname naar zorg met dagopname en poliklinische zorg kunnen de gevolgen voor het bedgebruik echter compenseren. Dit stelt het Bouwcollege in een rapport dat heden aan minister De Geus is uitgebracht. In het rapport zijn verschillende scenario s voor de toekomstige ontwikkeling van het gebruik van ziekenhuisbedden uitgewerkt. Op basis hiervan wordt het aantal benodigde bedden in 2015 geraamd op tenminste 1,7 en ten hoogste 2,3 per 1000 inwoners. Een verlaging van het aantal bedden richting 2 per 1000 inwoners, zoals opgenomen in bouwplannen van ziekenhuizen, is dus mogelijk. Deze bandbreedte in de raming hangt in hoofdzaak samen met onzekerheden in de ontwikkeling van het aantal dagopnamen en in mindere mate van het aantal meerdaagse opnamen en de gemiddelde verpleegduur. Ook regionaal kunnen er verschillen zijn. Dit betekent dat een verlaging van het beschikbare aantal ziekenhuisbedden behoedzaam moet worden doorgevoerd. De geraamde behoefte aan ziekenhuisbedden impliceert een daling van de gemiddelde verpleegduur van 8 dagen in 2001 naar 6 à 6,5 dag in Uit een vergelijking van Nederland met andere westerse landen blijkt dat de verpleegduur in ons land relatief lang is. In verschillende landen is de gemiddelde verpleegduur nu reeds korter dan 6 dagen. Bouwcollege wil budgettair bouwen stimuleren Budgettair bouwen draagt bij aan een verdere deregulering in de gezondheidszorg. Het vormt bovendien een belangrijke stap in de richting van vermindering van de administratieve lasten voor de instellingen. Budgettair bouwen in de zorg moet dan ook gestimuleerd worden. Om het risico voor de instellingen te compenseren is echter een financiële stimulans nodig. Dit schrijft het Bouwcollege aan minister De Geus van VWS in een reactie op twee voorstellen uit het rapport "Minder regels, meer zorg" van de Commissie terugdringing administratieve lasten zorgsector (Commissie De Beer). Budgettair bouwen wil zeggen dat in de vergunning een maximum investeringsbedrag wordt opgenomen waarbinnen een project moet worden gerealiseerd. Een eenmaal vastgesteld budget is dan niet meer open te breken. Voor projecten vergelijkbaar met woningbouw, voor grondverwerving en voor verzorgingshuizen is budgettair bouwen nu al verplicht. Voor de meeste andere initiatieven kan de keuze worden gemaakt om budgettair te bouwen. In de praktijk blijkt echter dat zelden van deze mogelijkheid gebruik wordt gemaakt. De nadelen worden door de instellingen groter geacht dan de voordelen. De voordelen bestaan uit meer eigen verantwoordelijkheid, vermindering van de administratieve last en enige tijdwinst. De aanbestedingsresultaten en meer- en minderwerk hoeven niet ter goedkeuring te worden voorgelegd. Daarnaast kan sprake zijn van financieel voordeel indien de eindkosten binnen het vergunningbudget blijven. Budgettair bouwen houdt voor instellingen echter ook een risico in: tegenvallende aanbestedingsresultaten en

3 tijdens de uitvoering noodzakelijk gebleken meerwerk komen niet voor vergoeding in aanmerking. Om budgettair bouwen te stimuleren stelt het Bouwcollege voor het percentage onvoorzien dat is begrepen in de investeringskosten te verhogen van 2 naar 4. Dit zal het risico voor instellingen beduidend doen afnemen. Het Bouwcollege stelt verder voor de verplichting tot budgettair bouwen uit te breiden naar projecten met een investeringsbedrag lager dan 1,5 mln. Voor het overige wordt budgettair bouwen in beginsel facultatief toepasbaar geacht op alle projecten met uitzondering van sloop. Wat de door de Commissie De Beer voorgestelde vereenvoudiging van de aanbestedingsprocedure bij kleine projecten betreft, pleit het Bouwcollege voor handhaving van openbare aanbestedingen. Juist bij kleine projecten is een groot aantal uitvoerende partijen in staat de werken uit te voeren. Het effect van marktwerking kan hier dus hoog worden ingeschat, hetgeen - mede gelet op de resultaten van de Parlementaire Enquêtecommissie Bouwnijverheid van groot belang wordt geacht. Bouwmaatstaven AGENDA BOUWCOLLEGE Het Bouwcollege heeft bouwmaatstaven voor centra voor radiotherapie. Deze vastgesteld voor: centra komen voor als zelfstandige separeer- en afzonderingsvoorzieningen rechtspersoon of als onderdeel van een Het gaat om ruimtelijke voorzieningen in algemeen, academisch of categoraal de geestelijke gezondheidszorg, verstandelijk-gehandicaptenzorg en verpleging hebben betrekking op locatiegebonden ziekenhuis. De basiskwaliteitseisen & verzorging die vallen onder de Wet bijzondere opnemingen in psychiatrische dere klimatologische eisen, veiligheid aspecten, huisvesting, hygiëne, bijzon- ziekenhuizen (BOPZ). Voor bestaande en beveiliging. Bij bestaande voorzieningen worden aan de locatie geen speci- voorzieningen gelden in dit geval vrijwel dezelfde beoordelingscriteria. fieke minimumeisen gesteld. Beide In de maatstaven zijn basiskwaliteitseisen opgenomen op het niveau van nog worden goedgekeurd. Vervolgens maatstaven moeten door de minister locatie, huisvesting en condities. zullen ze op onze website worden radiotherapie geplaatst en (met beeldmateriaal) in Het gaat om ruimtelijke voorzieningen druk verschijnen. Cursussen en symposia In voorbereiding Nadere gegevens ontbreken op dit een studiemiddag voor woningcorporaties (eind maart) dat op deze dag de prijsuitreiking van moment nog. Wel is inmiddels bekend een tweedaagse bouwcursus verpleging en verzorging (april) zal plaatsvinden. de architectuurprijsvraag ouderenzorg kringbijeenkomsten voor architecten en adviseurs (april) In de volgende nieuwsbrief zult u een overzicht aantreffen van de voor dit jaar Bouwdag ouderenzorg geplande cursussen en symposia. Op 19 juni a.s. vindt weer de jaarlijkse Ook via de website wordt u op de hoogte Bouw(college)dag ouderenzorg plaats. gehouden. Het Bouwcollege stelt op 17 februari a.s. naar verwachting de volgende rapporten vast: vergrijzing in Nederland: een uitvoerige rapportage over zowel de demografische ontwikkelingen als de gevolgen van de vergrijzing voor de (bouw in de) diverse sectoren. Het thema allochtone ouderen krijgt ook aandacht. ombouw van verzorgingshuizen: een verkenning naar de mogelijkheden om verzorgingshuizen om te bouwen tot - met name - verpleeghuizen. zelfstandige behandelcentra (ZBC): het aantal aanvragen voor oprichting van ZBC s neemt de laatste tijd toe. Onder het motto van noodzakelijk kwaad tot nuttig goed? worden criteria gepresenteerd en aanbevelingen gedaan om tot een toetsingskader te komen. veiligheidsaspecten voor woon- en behandelvoorzieningen in de geestelijke gezondheidszorg: verbeteringen in de lay-out en installatietechnische voorzieningen en het opstellen van een protocol kunnen ertoe bijdragen dat de veiligheid van patiënten en personeel beter wordt gewaarborgd. pijnrevalidatie en revalidatietechnologie: een reactie op de beleidsvisie van VWS de verkorte procedure in de sector verzorgingshuizen: een evaluatie van de werking van deze regeling

4 Inschrijving prijsvraag gestart Tijdens het jubileumcongres is de prijsvraag Zorg(zame) architectuur aangekondigd. De komende jaren worden drie (deel)prijsvragen uitgeschreven voor innovatieve architectonische ontwerpen, achtereenvolgens in de ouderenzorg, chronische (ggz-)zorg en ziekenhuiszorg. Het Bouwcollege wil daarmee een bijdrage leveren aan het vertalen van nieuwe ontwikkelingen in de relatie zorg/architectuur. Belangrijke overweging daarbij is dat uit onderzoek is gebleken dat de kwaliteit van de gebouwde omgeving van invloed kan zijn op de zorgverlening en het welbevinden van de bewoners (healing environment). Voorzitter van de jury is mevrouw Hedy d Ancona, lid van het Bouwcollege. De inschrijving voor de eerste prijsvraag is inmiddels geopend en sluit op 14 februari, uur. De titel is Zorg(zame) architectuur: zorg voor wonen, wonen met zorg, doelgroep zijn de ouderen, en met name die ouderen die niet meer zelfstandig kunnen wonen en aangewezen zijn op intramurale zorgverlening. Als deelne- mers worden uitgenodigd architecten die ingeschreven staan in het Nederlands architectenregister, en studenten ingeschreven aan de opleidingen TU Bouwkunde en de Academies voor Bouwkunst in Nederland. Sluitingsdatum voor de inzendingen is 6 mei 2003, uur. Bekendmaking van de winnaars vindt plaats tijdens de Bouwdag ouderenzorg op 19 juni. Alle relevante informatie (o.m. opdrachtomschrijving, wedstrijdprogramma, kosten, prijzengeld) vindt u op onze website Congresverslag beschikbaar Op 10 oktober jl. werd in het Nederlands Congrescentrum in Den Haag het jubileumcongres Zorg en architectuur georganiseerd ter gelegenheid van het 30-jarig bestaan van het Bouwcollege. Het congres werd bezocht door ruim 850 vertegenwoordigers van instellingen, zorgverzekeraars, patiëntenorganisaties, beroepsbeoefenaren, adviseurs, overheid en collega advies- en uitvoeringsorganen. Ook waren buitenlandse gasten aanwezig van het European Health Property Network, dat parallel aan het congres vergaderde. Van het congres is een verslag in boekvorm gemaakt (met foto s en ander beeldmateriaal), waarin de ochtendlezingen integraal en de workshops in samenvatting zijn opgenomen. Dit verslag kunt u op verzoek toegezonden krijgen. De kosten bedragen 20,--. Bel onze sectie documentatie: (dhr. Lemmens). redactie van prof.mr. J.H. Hubben en mr. L.A.M. van Zenderen. Deze publicatie (deel 18 uit de Reeks Gezondheidsrecht) is verkrijgbaar bij Servicecentrum Uitgevers ( ). De inleidingen tot de workshop Wettelijke en juridische aspecten zijn integraal opgenomen in het boek Het stelsel voorbij? Sturingsperikelen in de gezondheidszorg en jurisprudentieoverzicht onder

5 Sectornieuws Monitoring gehandicaptenzorg Sinds september jl. werkt het Bouwcollege in samenwerking met de koepelorganisatie VGN aan het onderzoek Monitoring gebouwkwaliteit in de gehandicaptenzorg. De doelstellingen van het onderzoek zijn het bepalen van de kwaliteit van de gebouwen (vooral woongebouwen) in de gehandicaptenzorg, het leveren van gegevens voor het bouwbehoefte-onderzoek en het leveren van beleidsinformatie. Daarnaast is het voor de sector van belang om claims voor bouwgelden in Den Haag te kunnen onderbouwen en kunnen instellingen de gegevens gebruiken bij het langetermijnhuisvestingsplan. Voor een deel van de benodigde gegevens wordt een beroep gedaan op de instellingen. Voor een ander deel zullen door een extern bureau gebouwinspec- ties plaatsvinden. Op locaties met meer dan 50 bewoners worden alle woongebouwen bekeken en wordt een aantal dagbestedingsgebouwen onderzocht. Uit de resterende woningen en de dagbestedingsvoorzieningen wordt een steekproef getrokken. Andere gebouwen (inloopcentra, faciliteit etc.) worden niet bezocht. Iedere bezochte instelling ontvangt een rapport met de inspectiegegevens. Ook wordt een macrorapportage opgesteld. Onze aandacht is momenteel vooral gericht op het verkrijgen van de informatie van de instellingen. Half november is het verzoek uitgegaan om deze aan te leveren. Instellingen kunnen daarvoor gebruik maken van internet of een excel-spreadsheet. De respons blijft helaas achter bij de planning. Het Bouwcollege beschikt tot dusver (slechts) over de gegevens van eenderde van de WZV-instellingen en een kwart van de semimurale instellingen. Daarom wordt getracht de respons te verhogen door contactpersonen van instellingen/besturen extra te rappelleren. Daarnaast heeft de VGN een oproep aan de instellingen gedaan om zo spoedig mogelijk alsnog de gevraagde gegevens aan te leveren. Wij nemen de vrijheid via deze nieuwsbrief hetzelfde te doen. Indien het om combinaties van intra- en semimurale instellingen gaat, vragen wij u voorrang te geven aan intramurale instellingen. Voor nadere informatie kunt u telefonisch contact opnemen met het Bouwcollege of mailen naar monitoring@bouwcollege.nl Personalia Drs. J.J.M. (Johan) Vijverberg hoofd van de sectie geestelijke gezondheidszorg (GGZ) en plaatsvervangend hoofd van de afdeling bouwzaken van het bureau van het Bouwcollege - is door de bureauleiding gevraagd om met ingang van 1 januari jl. de sectie Onderzoek en Ontwikkeling (O&O) te gaan aansturen; dit om de werkzaamheden van de sectie (zowel intern als naar buiten toe) verder te ontwikkelen. Een en ander is mede bedoeld om de rol van het Bouwcollege als kenniscentrum verder te versterken. DRS. J.J.M. (JOHAN) VIJVERBERG Met ingang van dezelfde datum is drs. J.A.M. (Hans) Elich aangesteld als hoofd van de sectie GGZ. DRS. J.A.M. (HANS) ELICH

6 Nieuwe publicaties Uitvoeringstoetsen en signaleringsrapporten Budgettair bouwen/aanbesteding kleine projecten Zorg en welzijn voor ouderen in andere Europese landen Ontwikkeling bedgebruik ziekenhuizen Bouwmaatstaven Centrale sterilisatieafdeling (CSA) Binnenmilieu en installatietechniek Revalidatie Algemeen ziekenhuis Verslavingszorg Verder is het Werkprogramma 2003 verschenen. Deze publicaties zijn integraal te downloaden van onze website. Ook kan een gedrukt exemplaar besteld worden ( ) Hoogleraar Bouw gezondheidszorg gevraagd aan TU Eindhoven Op initiatief van het Bouwcollege is aan de Technische Universiteit Eindhoven een leerstoel Bouw gezondheidszorg ingesteld. Dit initiatief werd bekendgemaakt tijdens het jubileumcongres van het Bouwcollege op 10 oktober jl., en is ingegeven door het feit dat er in Nederland tot dusver geen specifieke opleidingsmogelijkheid voor architectuur in de gezondheidszorg bestond, terwijl er ieder jaar wel voor zo n 2 miljard wordt geïnvesteerd in de zorgbouw. Bovendien is zorgbouw maatschappelijk van groot belang, omdat vrijwel iedereen er in zijn leven mee te maken krijgt. De leerstoel maakt het voor studenten architectuur mogelijk al vroeg in hun studie de specifieke eisen en ontwikkelingen te leren kennen. De TU Eindhoven zoekt daarom kandidaten voor de functie hoogleraar Bouw gezondheidszorg bij de Capaciteitsgroep Architectuur van de Faculteit Bouwkunde. Deze zal, voor een periode van 3 jaar gedurende 2 dagen per week (0,4 fte) belast worden met onderzoek, onderwijs en bestuurstaken met betrekking tot het plannen en ontwerpen van gebouwen voor de gezondheidszorg. Het accent ligt daarbij op het onderwijs. Voor deze functie wordt een gepromoveerd (of gelijkwaardig) bouwkundig ingenieur op TU-niveau gezocht, die voldoet aan een aantal specifieke eisen. Sollicitaties kunnen tot 1 maart a.s. worden ingediend bij de Technische Universiteit Eindhoven, t.a.v. ir. H.G.A. Rikhof, directeur bedrijfsvoering, postbus 513, 5600 MB Eindhoven, onder vermelding van vacaturenummer V De volledige tekst van de advertentie (met taken, gewenst profiel en arbeidsvoorwaarden) is te vinden op onze website en wordt ook geplaatst in ZorgVisie en De Architect. De website van het Bouwcollege wordt druk bezocht: in 2002 zijn zo n pageviews geregistreerd. Toch valt er aan de professionaliteit (vormgeving, indeling en structuuropzet) nog wel wat te verbeteren. Daarom zult u binnenkort onze website in een nieuw jasje aantreffen. Ook zullen de belangrijkste rapporten van het Bouwcollege dan - integraal of in samenvatting - in een Engelse vertaling te downloaden zijn. Wij willen u nog eens attenderen op de onderwerpen waarvoor uw medewerking/reactie wordt gevraagd. Het gaat dan om de Prijsvraag ouderenzorg en om Monitoring gehandicaptenzorg (zie elders in deze nieuwsbrief), maar ook om de Meldpunten voor grond en interimhuisvesting. Beide meldpunten beogen een (toenemende) vraag en (schaars) aanbod samen te brengen en zo een doelmatig gebruik te stimuleren. COLOFON Deze nieuwsbrief is een uitgave van: College bouw ziekenhuisvoorzieningen Postbus 3056, 3502 GB Utrecht Bezoekadres: Churchilllaan 11, 3527 GV Utrecht cbz@bouwcollege.nl Internetsite: Telefoon: Fax: Redactie: Han Hoes Vormgeving: ColorScan, Voorhout Druk: Wilco bv, Amersfoort ISSNnummer: