Statistiek en Economische Informatie

Transcriptie

1 Statistiek en Economische Informatie De Algemene Directie Statistiek en Economische Informatie maakt deel uit van de Federale Overheidsdienst Economie. Via tal van kanalen en producten geven we een beeld in cijfers van de toestand van ons land. U vindt een keuze uit onze gegevens en al onze publicaties in downloadbare vorm op onze website Tenzij anders vermeld onderaan een tabel of grafiek, werden de gegevens hierna verzameld en berekend door de Algemene Directie Statistiek en Economische Informatie van de FOD Economie. Overnemen mag mits het duidelijk en nauwkeurig vermelden van de bron. Algemene Directie Statistiek en Economische Informatie Simon Bolivarlaan 30, B-1000 Brussel statbel@economie.fgov.be Verantwoordelijke uitgever: Annie Versonnen

2 Woord vooraf De Kerncijfers landbouw 2010 bieden een overzicht in cijfers van de huidige situatie en de recentste evoluties in de landbouw in ruime zin, inclusief visvangst en bosbouw, met al de fysische, demografische en economische aspecten ervan. Verschillende andere aspecten die te maken hebben met de landbouw komen eveneens aan bod, zoals bodemgebruik, klimaat, uitgaven voor voeding of nog de betekenis van de landbouw en de voedselindustrie in de Belgische economie. Inhoud 1. Overzicht Fysische en sociale geografie Productiemiddelen Productie Consumptie, prijzen en inkomen Landbouw in de Belgische economie Focus: biologische landbouw Belgische en Europese landbouw: vergelijkingen...23

3 1. Overzicht Kenmerkend voor de Belgische landbouwsector zijn de structurele afname van het aantal landbouwbedrijven (nog eens bijna 4% minder in 2009) en de daarmee gepaard gaande concentratie van gronden. In de laatste 25 jaar is 56% van de bedrijven verdwenen, terwijl de gemiddelde bedrijfsoppervlakte meer dan verdubbeld is. Ook de werkgelegenheid in de landbouw gaat achteruit: in 30 jaar zijn er in de sector 45% van de banen verloren gegaan. Zowel in Vlaanderen als in Wallonië blijft het relatieve belang van de bedrijven gespecialiseerd in akkerbouwteelten en van deze gespecialiseerd in veeteelt en vetmesting toenemen en dit ten koste van melkveebedrijven en bedrijven met gewas- of veelteeltcombinaties (in Vlaanderen). De landbouwsector zou echter weer een essentiële rol kunnen spelen gezien de toekomstige milieu- en energie-uitdagingen. De landbouw in strikte zin voert bovendien ruim zesmaal meer uit dan het aandeel in het BBP en als ook de voedingsnijverheid meegerekend wordt, is dat zelfs twaalfmaal meer! Teelten (in ha) ,8% Granen voor de korrel 1,0% Nijverheidsgewassen 23,0% Aardappelen 1,6% 0,7% ,3% Granen voor de korrel Nijverheidsgewassen Aardappelen 36,8% Voedergewassen Groenten in openlucht 36,7% Voedergewassen Groenten Sierteelt, vaste planten, 9,2% serres Blijvend grasland Sierteelt, vaste planten, serres 7,1% Blijvend grasland 0,2% 2,5% 21,2% 4,3% Braakland Andere 0,4% 3,0% 19,9% 5,4% Braakland Andere Geslachte dieren (levend gewicht, in ton) Schapen en geiten 0,2% 1999 Paarden 0,4% Runderen 21,5% Schapen en geiten 0,1% 2009 Paarden 0,2% Runderen 19,0% Varkens 77,9% Varkens 80,7%

4 Landbouwopleiding Landbouwopleiding-BE-1990 Landbouwopleiding-BE % 24% 21% 69% 21% 52% Uitsluitend praktische opleiding Basisopleiding Volledige opleiding Uitsluitend praktische opleiding Basisopleiding Volledige opleiding Evolutie van het gebruik van een microcomputer voor het bedrijf en de internetaansluiting (% t.o.v. aantal uitbatingen) 47,0 43,5 42,5 37,7 33, , Computer België Internet België Computer Vlaams Gew est Internet Vlaams Gew est Computer Waals Gew est Internet Waals Gew est

5 Typologie van landbouwbedrijven: evolutie Vlaanderen Wallonië % 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% Gespecialiseerde akkerbouwbedr. Gespecialiseerde fruitbedr. en blijvende teelten Gespecialiseerde rundveebedr. Gespecialiseerde hokdierbedr. Bedr. met diverse gewassen- en veeteeltcombinaties Gespecialiseerde groente- en sierteeltbedr. Gespecialiseerde melkveebedr. Bedr. met melk- en veeteeltcombinaties Bedr. met gewassen- of veeteeltcombinaties Andere Bronnen : uitgemaakte uit de gegevens van ADSIE, de Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap/Departement EWBL/AMS en SPW/DGARNE/DAEA.

6 2. Fysische en sociale geografie Geen landbouw zonder grond, al is dat voor de veeteelt al minder het geval dan vroeger. Landbouwgronden nemen het grootste deel in van de oppervlakte van het land, bossen komen op de tweede plaats en pas daarna komen de bebouwde terreinen. Jaar na jaar neemt echter het landbouwareaal af, parallel met de toename van de bebouwde oppervlakte. Dat heeft uiteraard gevolgen voor de aard van de landbouwactiviteit, vooral in het dichtbevolkte Vlaanderen. Gemiddelde jaarlijkse temperatuur: evolutie en trendlijn ( ) Variatie t.o.v. het midden van de 19de eeuw ( ), temperatuur te Ukkel; berekend op basis van cijfers van het Koninklijk Meteorologisch Instituut. Gemiddelde temperatuur en neerslag ( ) Bron: Koninklijk Meteorologisch Instituut Gemiddelde neerslag (mm) Gemiddelde maximumtemperatuur "Normale" neerslag (mm) "Normale" maximumtemperatuur

7 Bodemgebruik (2000, ) Oppervlakte in km² België (inclusief zeegebied) België (landoppervlakte) België (grondoppervlakte) Landbouwgronden Akkerland Permanente teeltgronden Permanente weiden en grasland Andere landbouwgronden Bossen en andere beboste gronden Natuurlijke openruimtes en wetlands Bebouwde gronden en aanverwante terreinen Wateroppervlaktes Zeegebied in de Noordzee Bron: ADSEI (schattingen). Bodemgebruik (2009) 20% 28% Akkerland Permanente teeltgronden Permanente weiden en grasland 7% 1% Andere landbouwgronden Bossen en andere beboste gronden Natuurlijke openruimtes en wetlands Bebouwde gronden en aanverwante terreinen 23% 16% 5%

8 3. Productiemiddelen Het aantal land- en tuinbouwbedrijven in België daalt ieder jaar. In 2009 waren er nogmaals zo n 1800 of bijna 4% minder dan het jaar daarvoor. Er blijven minder dan bedrijven over. Maar de totale oppervlakte van alle bedrijven samen neemt veel minder snel af, waardoor de gemiddelde bedrijfsoppervlakte ieder jaar toeneemt. De grootste bedrijven liggen vooral in het minder dicht bevolkte Wallonië. In België is maar een klein percentage van de beroepsbevolking actief in de landbouw. In 2009 werkten zo n mensen in de sector, dat betekent een afname met 2,9% in vergelijking met het voorgaande jaar en met maar liefst 22 % tegenover De continue daling van de werkgelegenheid in de landbouw gedurende de laatste jaren laat vermoeden dat deze evolutie nog niet ten einde is. Parallel daarmee is het aantal tractoren en ander landbouwmaterieel spectaculair toegenomen. Evolutie van het aantal landbouwbedrijven per gemeente tussen 1999 en 2009

9 Aantal bedrijven, oppervlakte en arbeidskrachten (1980, 1990, 2000, ) België Aantal bedrijven Oppervlakte cultuurgrond (in ha) Arbeidskrachten (effectief) Arbeidskrachten (AJE)* Oppervlakte per bedrijf 12,5 15,6 22,5 28,5 29,7 30,8 Vlaanderen Aantal bedrijven Oppervlakte cultuurgrond (in ha) Arbeidskrachten (effectief) Arbeidskrachten (AJE)* Oppervlakte per bedrijf 8,4 10,4 15,5 19,5 20,3 21,1 Wallonië Aantal bedrijven Oppervlakte cultuurgrond (in ha) Arbeidskrachten (effectief) Arbeidskrachten (AJE)* Oppervlakte per bedrijf 20,7 25,8 36,3 46,7 48,4 49,8 *AJE: arbeidsjaarequivalent. Landbouwtractoren: aantal en nieuwe inschrijvingen ( ) Aantal Nieuwe inschrijvingen N/A

10 4. Productie Wat de vruchtwisseling betreft, kent de evolutie van de laatste jaren een sterke groei van de granen vooral door de toename van korrelmaïs. Eveneens in stijgende lijn, zij het minder regelmatig, gaan de oppervlakten wintertarwe, wintergerst en voedergewassen (vooral maïs). Anderzijds zien we een spectaculaire maar verwachte achteruitgang van de oppervlakte braakland. Ook de oppervlakte suikerbieten neemt verder af. In 2009 is de oppervlakte beteeld met aardappelen groter geworden dan deze beteeld met suikerbieten. Bij de vleesproductie merken we in het aantal geslachte dieren de laatste tien jaar een sterke daling van rundvlees (waarbij het aandeel koeien toeneemt). Die evolutie volgt de inkrimping van de veestapel. Het gemiddelde gewicht van de geslachte runderen neemt echter toe. Het aantal geslachte varkens is de laatste 15 jaar stabiel gebleven rond 11 miljoen dieren. Bij de zeevisserij valt op dat de totale aanvoer wel ongeveer gelijk blijft maar dat er grote verschuivingen zijn. De hoeveelheid geloste kabeljauw is sinds 2000 zowat gehalveerd. Totaal aantal geslachte dieren (1999, 2009) Levend gewicht (kg) Aantal Categorieën dieren Totaal van de geslachte dieren* Totaal van de runderen Kalveren Ossen Stieren Koeien Vaarzen Totaal van de varkens Schapen en lammeren Geiten en geitjes Paarden en veulens Gevogelte * zonder gevogelte

11 Zuivelstatistieken (hoeveelheden in liter) (1998, 2009) Beschrijving Ophaling Verkregen productie Koemelk van landbouwbedrijven: 3.286, ,4 Vetgehalte (%) 4,1 4,09 Eiwitgehalte (%) 3,4 3,35 Consumptiemelk 709,0 659,9 Room 91,4 139,0 Aangezuurde melkproducten 223,7 309,6 Ingedikte melk 65,2 91,3 Room in poedervorm, volle melkpoeder en poeder van halfvolle melk 77,8 67,5 Magere melkpoeder 51,4 75,0 Boter (totaal - in boterequivalent) 104,1 90,9 Kaas van (zuivere) koemelk 70,3 68,8 Zeevisserij: vangsten* in ton en waarde en gemiddelde prijzen (2000, ) Geloste vis, hoeveelheid (in ton) Geloste vis, waarde (in miljoenen EUR) 62,5 77,9 81,4 79,4 66,5 59 Vangsten (in ton) Kabeljauw Schol Tong Rog Garnaal Gemiddelde prijs in EUR/kg Kabeljauw 2,6 2,6 3 3,4 3,19 2,7 Schol 1, ,9 1,8 1,3 Tong 8,3 10,1 11,8 11,6 9,83 9,2 Rog 1,9 1,7 1,9 1,8 1,8 2 Garnaal 4, ,9 4,01 2,8 * Belgische vangst gelost in België. Bron: Vlaamse Overheid, Dep. Landbouw en Visserij, Dienst Zeevisserij.

12 Landbouwoppervlakte (2000, 2003, ) Teelten (ha) Granen voor de korrel Wintertarwe Wintergerst Korrelmaïs Nijverheidsgewassen Suikerbieten Aardappelen Droog geoogste peulvruchten Voedergewassen Voedermaïs Tijdelijke weiden Groenten in openlucht Teelt vaste planten Oppervl. steeds bedekt met blijvend grasland Teelten in serres Braakland Veestapel (2000, ) Dieren (x 1.000) Runderen Melkkoeien Zoogkoeien Varkens Mestvarkens > 50 kg Fokvarkens > 50 kg Schapen Geiten Hoefdieren Pluimvee Leghennen Vleeskippen Konijnen Andere dieren

13 Productie van de landbouwteelten (1998, ) In ton Granen voor de korrel Wintertarwe Wintergerst Korrelmaïs Nijverheidsgewassen Aardappelen Suikerbieten Koolzaad Voedergewassen Voederbieten Voedermaïs Grasland Tijdelijk afgemaaid grasland Blijvend afgemaaid grasland En tonnes Opbrengst van bepaalde teelten (100 kg/ha) Wintertarwe 81,4 84,6 95 Wintergerst 72,7 79,9 86,8 Korrelmaïs droog geoogst 97,2 97,1 117,6 Bewaaraardappelen-variëteit Bintje 421,1 461,8 458,2 Suikerbieten 569,2 688,2 826,6 Cichorei voor inuline 394, ,2 Voedermaïs - volledige plant ,3 Tijdelijk afgemaaid grasland (alle sneden samen) 83,5 86,9 81,2

14 5. Consumptie, prijzen en inkomen Het aandeel van voeding in de totale consumptie is al heel lang aan het dalen. In de laatste dertig jaar nam het af met ongeveer een vierde, van 22% naar 16%. Maar niet alle producten daalden in gelijke mate: het aandeel van brood, vers vlees en charcuterie liep telkens met zowat de helft terug, terwijl anderzijds ook een categorie in belang toenam: de bereide gerechten. Dat heeft uiteraard te maken met veranderingen in onze levensstijl. Vanaf 2000 zijn de voedingsprijzen voor de consument gestegen met 28% ten opzichte van een stijging van maar 19% voor de productieprijs in de landbouwsector (maar het belangrijkste kenmerk hiervan zijn de zeer sterke schommelingen). Opmerkelijk is de sprong van de prijzen van de melkproducten, het brood en de granen in Voor gedetailleerde informatie en analyses over de evolutie van de prijzen in de verschillende stadia van de melk-, rundvlees- en varkensvleesketen verwijzen we naar de studies van de werkgroep Samenstelling Transparantie van van de de prijzen gezinsuitgaven: de vlees- en melksector evolutie 1979 : Afzetprijsindex landbouw en globale consumptieprijsindex (jan. 2003=100) ( ) Algemeen consumptieprijsindex Afzetprijsindex landbouw 80 10/ / / / / / / / / / / / / / /2010 Consumptieprijs van een paar basisvoedingsproducten (2004=100) ( ) Voedingsmiddelen Brood en granen Vlees Melk, kaas en eieren Groenten Suiker,jam,honig choc.&suik CPI / / / / / / / /2009

15 Gezinsuitgaven (1978/1979, ) Rubrieken 1978/ Voeding, dranken, tabak 22,2% 16,0% 16,6% 15,8% 15,7% 16,0% 16,1% 15,6% Brood, broodjes 1,5% 0,9% 0,9% 0,9% 0,9% 0,8% 0,7% 0,8% Koeken, patisserie, koekjes 1,2% 0,9% 0,9% 0,9% 0,9% 0,9% 0,9% 0,9% Vers vlees 3,8% 1,7% 1,7% 1,6% 1,6% 1,5% 1,7% 1,4% Charcuterie, orgaanvlees 2,5% 1,5% 1,5% 1,5% 1,4% 1,4% 1,5% 1,4% Verse vis, schaaldieren 0,4% 0,4% 0,4% 0,4% 0,4% 0,4% 0,4% 0,4% Melk, melkproducten 0,8% 0,7% 0,7% 0,7% 0,7% 0,6% 0,7% 0,7% Kaas 0,9% 0,9% 0,9% 0,8% 0,8% 0,8% 0,9% 0,8% Vers fruit 1,1% 0,8% 0,9% 0,8% 0,8% 0,8% 0,8% 0,8% Verse groenten 1,0% 0,8% 0,8% 0,7% 0,7% 0,8% 0,7% 0,8% Aardappelen 0,3% 0,3% 0,3% 0,3% 0,3% 0,3% 0,4% 0,3% Chocolade, roomijs, confiserie 0,8% 0,7% 0,7% 0,7% 0,7% 0,7% 0,8% 0,7% Bereide gerechten, soepen 0,5% 0,9% 1,0% 1,0% 1,0% 1,0% 1,1% 1,0% Dranken 3,4% 2,8% 3,0% 2,7% 2,8% 3,0% 3,0% 2,8% Tabak 1,1% 0,9% 0,9% 0,8% 0,8% 0,8% 0,8% 0,7% Kleding, schoeisel 7,9% 4,8% 4,7% 4,7% 4,7% 4,5% 4,2% 4,3% Wonen, verwarmen, inrichten 32,8% 32,1% 31,5% 31,6% 30,9% 31,1% 31,2% 30,6% Allerlei diensten 37,3% 47,1% 47,2% 47,9% 48,7% 48,4% 48,5% 49,4% 1978/ % 22% Voeding, dranken, tabak Kleding, schoeisel 49% 16% Voeding, dranken, tabak Kleding, schoeisel 33% 8% Wonen, verwarmen, inrichten Allerlei diensten 31% 4% Wonen, verwarmen, inrichten Allerlei diensten

16 Consumptieprijsindexen (basis 2004=100) en inflatie (2000, ) 2004 = 100 Algemene (CPI) Inflatie Brood en granen Vlees Melk, kaas, eieren Fruit Verse groenten Voedingsmiddelen Aardappelen ,6 2,55% 90,6 88,8 88,1 93,6 83,1 96,2 59, ,8 2,8% 101,7 103,0 101,9 99,9 99,8 105,3 91, ,6 1,8% 104,6 105,0 103,6 100,3 104,9 112,4 124, ,5 1,8% 108,7 111,1 106,4 105,3 107,5 110,7 130, ,3 4,5% 115,6 122,6 109,9 119,5 114,8 103,1 118, ,3 0,0% 116,5 124,6 112,7 119,7 110,1 98,2 111,7 jun ,0-1,1% 116,5 125,4 112,5 118,6 111,2 94,0 120,5 jul ,0-1,7% 115,9 124,7 112,6 119,2 107,5 88,0 126,2 aug ,3-0,8% 115,3 124,4 113,0 120,2 105,0 77,3 114,6 sep ,0-1,2% 115,0 124,1 113,0 120,1 104,6 74,9 107,9 okt ,1-1,0% 115,4 123,9 112,8 120,0 106,8 83,9 104,1 nov ,4-0,1% 115,8 123,8 113,0 120,6 109,2 86,7 100,6 dec ,5 0,3% 115,7 123,8 113,1 121,0 107,5 86,8 100,2 jan ,1 0,62% 117,3 123,9 112,8 120,2 105,0 124,3 102,4 feb ,5 0,70% 117,7 124,2 113,3 120,2 109,0 119,4 103,1 maa ,9 1,66% 118,5 124,3 113,5 119,9 108,9 131,4 105,0 apr ,3 1,80% 118,7 124,4 113,2 119,0 107,4 130,2 132,3 mei ,8 2,27% 119,1 124,6 113,6 118,9 121,0 109,0 154,7

17 Afzetprijsindexen in land- en tuinbouw ( maart 2010) Basis 2005= jan/10 feb/10 maa/10 Landbouwproducten 111,4 114,1 99,4 100,0 102,6 102,1 Plantaardige producten 130,4 124,9 94,7 103,0 103,7 102,9 Granen 195,1 177,1 119,0 117,4 111,9 108,8 Tarwe 196,8 182,8 122,5 119,2 113,5 110,2 Wintergerst 191,6 140,9 92,2 90,2 86,8 84,7 Totaal knolgewassen 107,3 103,8 83,4 81,2 80,3 84,2 Aardappelen 124,6 121,3 81,7 81,2 80,3 84,2 Suikerbieten 88,1 82,3 81,1 81,1 81,1 81,1 Dieren en dierlijke producten 107,5 111,8 100,4 99,8 102,5 102,0 Dieren 100,7 108,2 101,8 96,3 98,7 97,2 Runderen 113,3 112,6 113,2 109,8 110,1 112,1 Stieren 105,5 108,8 109,9 107,9 108,8 109,5 Vaarzen 105,5 105,8 109,4 97,3 103,0 104,4 Koeien 109,2 117,2 115,9 99,9 101,5 107,3 Kalveren 131,6 115,0 116,2 127,0 123,3 123,1 Varkens 90,3 103,5 93,0 84,4 89,5 85,2 Gevogelte 110,8 115,2 106,6 111,9 101,5 106,2 Dierlijke producten 128,4 123,0 96,1 111,1 114,1 117,3 Melk 123,3 117,6 85,6 100,8 100,8 103,0 Eieren 175,5 172,9 193,1 198,7 224,4 251,0 Tuinbouwproducten 115,6 106,7 102,1 119,8 114,4 116,3 Totaal groenten 100,3 105,4 106,2 170,6 146,1 178,4 Totaal in volle grond 111,7 107,3 117,5 177,3 147,9 163,7 Witloof 87,0 72,5 83,6 130,4 91,9 107,2 Prei 177,7 173,7 209,3 313,3 286,6 295,9 Bloemkolen 138,5 112,7 90,9 Totaal in serres 106,3 97,0 81,4 139,9 166,6 226,7 Sla 75,2 81,4 74,5 139,1 147,3 163,1 Tomaten 105,8 95,7 81,1 349,2 Totaal fruit 130,1 131,5 115,0 88,2 92,1 88,4 Appelen 124,6 159,3 101,5 96,2 111,1 97,4 Peren 153,0 126,0 137,6 82,1 80,6 82,6 Niet eetbaar 125,4 90,7 87,2 84,8 96,8 84,2 Snijbloemen 111,6 106,0 110,0 122,5 144,1 129,1 Andere 126,6 89,3 85,2 81,6 92,6 80,8 Afzetprijsindexen in land- en tuinbouw 112,6 112,0 100,1 104,9 105,8 106,0

18 Landbouweconomische rekeningen (tegen lopende prijzen): waarden tegen basisprijs (mln ) Gemiddelde Granen (incl. zaden) 238,2 309,2 436,5 344,1 332,0 2. Nijverheidsgewassen 276,8 226,1 230,3 188,9 230,5 3. Voedergewassen 519,6 407,6 525,0 671,7 531,0 4. Groenten en tuinbouwproducten 1.199, , , , ,5 Verse groenten 636,3 834,9 788,3 713,7 743,3 Planten en bloemen 563,6 556,7 541,4 530,8 548,2 5. Aardappelen (incl. zaden) 266,8 407,3 383,8 366,4 356,1 6. Fruit 372,5 393,4 381,9 385,9 383,4 7. Andere plantaardige producten 28,6 28,6 28,6 28,6 28,6 8. Plantaardige productie (1 tot 7) 2.902, , , , ,1 9. Dieren 2.723, , , , ,2 Rundvee 976, , , , ,9 Varkens 1.389, , , , ,9 Pluimvee 320,0 273,1 331,3 356,0 320,1 10. Dierlijke producten 906,8 939, , ,4 999,6 Melk 821,0 843,0 975,7 923,5 890,8 Eieren 85,3 95,4 111,9 140,3 108,2 11. Dierlijke productie (9+10) 3.630, , , , ,8 12. Productie van landbouwgoederen (8+11) 6.532, , , , ,9 13. Diensten en nevenactiviteiten 81,4 75,5 78,3 78,3 78,4 14. Productie van de landbouwtak (12+13) 6.614, , , , ,3 15. Intermediair verbruik 4.402, , , , ,9 16. Afschrijving 647,4 672,7 676,4 709,2 676,4 17. Netto toegevoegde waarde tegen basisprijzen ( ) 1.564, , , , ,9 18. Beloning van werknemers 388,4 386,8 402,4 424,2 400,5 19. Andere belastingen op productie 32,8 32,8 18,2 2,3 21,5 20. Andere subsidies op de productie 360,2 489,3 616,5 649,0 528,8 21. Opbrengst van de productiefactoren ( ) 1.892, , , , ,1

19 6. Landbouw in de Belgische economie Het aandeel van de landbouw in de Belgische economie, dat al erg laag was, neemt nog verder af en is nu onder 1% gezakt. In 2008 produceerde de sector 0,77% van het BBP, in 1980 was dat nog 1,13%. Wanneer men er echter de voedingsnijverheid aan toevoegt, wordt de plaats van de agrovoedingssector heel wat belangrijker. In de uitvoer is het relatieve belang ervan overigens veel groter. De eigenlijke landbouw (dieren, dierlijke en plantaardige producten en vetten) nam 6,5% van de Belgische uitvoer voor zijn rekening. Daar kunnen nog de 6,1% uitvoer van voedingsmiddelen, dranken en tabak bij gerekend worden. Aandeel van de landbouw in BBP en uitvoer (1980 en ) 12% 11% 10% 9% 8% 7% 6% 5% 4% 3% 2% 1% 0% Bron : Instituut van de Nationale Rekeningen. BBP Uitvoer

20 Uitvoer van de landbouwsector in waarde (miljoenen euro's) (1995, 2000, ) Totale Belgische uitvoer Totaal landbouwsector % 11,9% 10,2% 9,7% 14,6% 10,3% 12,5% Levende dieren en dierlijke producten Levende dieren Vlees en eetbare slachtafval Melk en zuivelproducten; vogeleieren; natuurhonig Andere dierlijke producten Plantaardige producten Groenten, planten, wortels en knollen (voeding) Fruit; schillen van citrusvruchten en meloenen Granen, graanproducten Andere plantaardige producten Vetten, oliën, was Voedingsproducten, dranken en tabak Bereidingen van graan, meel, zetmeel of melk; gebak Bereidingen van groenten, vruchten e.d Resten en afval; bereid voedsel voor dieren Dranken, alcoholhoudende vloeistoffen en azijn Andere Bron: Instituut voor de Nationale Rekeningen

21 Voedingsproducten dranken en tabak 43% Vetten, oliën, was 7% 1995 Levende dieren en dierlijke producten Plantaardige producten 19% 31% Voedingsproducten, dranken en tabak 48% Vetten, oliën, was 5% 2009 Levende dieren en dierlijke producten 24% Plantaardige producten 19% Bruto Binnenlands Product ( ) BBP tegen marktprijzen Landbouw, jacht, bosbouw en visserij % 1% 1% 1% 1% 1% 1% Nijverheid Bouwnijverheid Diensten Andere componenten Bruto toegevoegde waarde per bedrijfstak, ramingen in kettingeuro s (referentiejaar 2005, miljoenen euro s). Bron: INR Faillissementen (2000, ) Totaal Landbouw en visserij Industrie, energie en winning van delfstoffen Bouwnijverheid Diensten Niet-gedefinieerde activiteit Kerncijfers in de voedingsindustrie Rangorde binnen de Belgische industrie Waarde % Rangorde Jaarlijkse omzet (miljard, 2003) 40,4 15,4% 2 Toegevoegde waarde (miljard, 2007)* 8,4 17,7% 2 Tewerkstelling (werknemers 2002) Bron : Instituut voor de Nationale Rekeningen en Federatie Voedingsindustrie. * Inbegrepen landbouw

22 7. Focus: biologische landbouw De biologische landbouw neemt in België gaandeweg in belang toe maar de cijfers over het aantal ondernemingen en de oppervlakte cultuurgrond laten zien dat dit vooral een Waalse aangelegenheid is; in Vlaanderen stagneren de cijfers al enkele jaren (hoewel er in 2009 toch een aanzienlijke toename wordt genoteerd) Het kaartje met de percentages per arrondissement bevestigt dat, biolandbouw wordt proportioneel belangrijker in zuidoostelijke richting. Uit de opsplitsing per bedrijfstype blijkt dat in Wallonië vooral de veetelers omgeschakeld zijn, terwijl het in Vlaanderen vooral gaat om tuinbouw-, akkerbouw- en fruitbedrijven. Een en ander heeft natuurlijk te maken met de verschillende specialisaties in beide gewesten. Areaal biologische landbouw: percentage van cultuurgrond (2007)

23 Biologische landbouw: aantal bedrijven, oppervlakte en runderen (2000, ) België Aantal producenten Oppervlakte (ha) Runderen Vlaanderen Aantal producenten Oppervlakte (ha) Runderen Wallonië Aantal producenten Oppervlakte (ha) Runderen Bron: Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap - Departement EWBL/AMS, SP de Wallonie/DGARNE. Biobedrijven (of bedrijven in omschakeling) per bedrijfstype (2005) Vlaanderen Wallonië België Akkerbouwbedrijven 4,0% 5,4% 4,1% Gespecialiseerde tuinbouwbedrijven 28,7% 4,1% 12,5% Fruitteeltbedrijven 12,4% 1,0% 4,1% Bedrijven met schapen, geiten en andere graasdieren 10,4% 8,5% 9,4% Gespecialiseerde rundveebedrijven 16,8% 62,3% 47,5% Gespecialiseerde veredelingsbedrijven (dieren) 2,5% 1,9% 2,4% Bedrijven met combinaties van gewassen 9,9% 2,9% 5,5% Bedrijven met veeteeltcombinaties 5,0% 3,9% 4,5% Bedrijven met gewassen en vee gecombineerd 10,4% 10,0% 10,6%

24 8. Belgische en Europese landbouw: vergelijkingen In vergelijking met de landbouw bij onze Europese buren vertoont de Belgische landbouw enkele karakteristieken die geïllustreerd worden in de volgende grafieken. Samen met Denemarken is België het land waar het aandeel van de varkensproductie het meest doorweegt (meer dan 20% van de gemiddelde landbouwproductiewaarde tussen 2006 en 2008, ten opzichte van 9% voor het geheel van de 27 landen en 29% voor Denemarken). Een ander groot aandeel is toe te schrijven aan de tuinbouwproductie. De graansoorten vertegenwoordigen daarentegen maar 5% van de productiewaarde en dit ten opzichte van 14% in de hele EU en 18% in Frankrijk. De Belgische landbouw is bijzonder efficiënt als het gaat om de netto toegevoegde waarde per arbeidseenheid in de landbouw. Ze verschaft de gemiddelde Belgische landbouwer een inkomen dat algemeen genomen hoger ligt dan dat in de buurlanden. Hoewel de productiekosten per hectare gemiddeld nog ver onder het niveau van deze in Nederland liggen, zijn ze desalniettemin zeer hoog in vergelijking met deze kosten in andere buurlanden. Dit kan uiteraard grotendeels toegeschreven worden aan het belang van grondloze en zeer intensieve speculaties (varkensteelt, pluimveeteelt, tuinbouw).. Landbouwinkomen Netto toegevoegde waarde per arbeidseenheid in de landbouw ( ), Roemenië Bulgarije Slovenië Polen Portugal Cyprus Litouwen Slowakije Letland Griekenland Hongarije Estland Tsjechië Bron : berekeningen op basis van cijfers van de boekhoudkundige netwerken (Vlaams gewest/ams, Waals gewest/daea) Malta Total EU Spanje Ierland Italië Oostenrijk Finland Frankrijk Duitsland Zweden Luxemburg Vlaanderen Verenigd Koninkrijk België Nederland Wallonië Denemarken

25 Evolutie van het netto landbouwinkomen per familiale arbeidseenheid ( ) België Duitsland Frankrijk Nederland Verenigd Koninkrijk Vlaanderen Wallonië Bron : berekeningen op basis van cijfers van de boekhoudkundige netwerken (Vlaams gewest/ams, Waals gewest/daea) Intensificatie Specifieke kosten en energiekosten ( /ha), Energie Ander voeder Varkensvoeder Rundervoeder Andere specifieke kosten i.v.m. gewassen Pesticiden Meststoffen Zaaigoed Frankrijk Verenigd Koninkrijk UE27 Wallonië Duitsland BELGIE Vlaanderen Nederland Bron : berekeningen op basis van cijfers van de boekhoudkundige netwerken (Vlaams gewest/ams, Waals gewest/daea)

26 250 Uitgaven m.b.t. plantenbescherming ( /ha), Ierland Estland Letland Litouwen Finland Portugal Roemenië Slovenië Bulgarije Zweden Oostenrijk Spanje Slowakije Bron : berekeningen op basis van cijfers van de boekhoudkundige netwerken (Vlaams gewest/ams, Waals gewest/daea) Polen Luxemburg Verenigd Koninkrijk Hongarije EU27 Denemarken Tsjechië Wallonië Italië Griekenland Frankrijk Duitsland Cyprus België Vlaanderen Nederland Subsidies 1000 Totaal subsidies/ha ( ) Bulgarije Estland Litouwen Roemenië Letland Spanje Portugal Polen Slowakije Hongarije Tsjechië Verenigd Koninkrijk EU27 Bron : berekeningen op basis van cijfers van de boekhoudkundige netwerken (Vlaams gewest/ams, Waals gewest/daea) Italië Frankrijk Zweden Denemarken Duitsland Cyprus Ierland Vlaanderen Nederland Luxemburg België Slovenië Wallonië Oostenrijk Griekenland Finland

27 Structuur van de productie Belang van de speculaties in vergelijking met de totale landbouwproductiewaarde (waarden aan basisprijzen), Graangewassen Nijverheidsgewassen Duitsland Voedergewassen Tuinbouwgewassen Aardappelen Andere gewassen Runderen Varkens Andere Dierproductie 22% 5% 13% 8% 15% 6% 3% 11% 3% 14% België Frankrijk 14% 5% 3% 5% 14% 18% 5% 18% 7% 5% 6% 2% 21% 5% 13% 2% 9% 16% 8% 24% Nederland 1% Europese Unie (27 landen) 1% 21% 6% 17% 14% 4% 4% 7% 3% 11% 41% 9% 15% 8% 1% 6% 9% 19% 3%