KONINKLIJKE NEDERLANDSE MAATSCHAPPIJ TER BEVORDERING DER PHARMACIE KNMP ONDERZOEKS- PROGRAMMA 2018

Transcriptie

1 KONINKLIJKE NEDERLANDSE MAATSCHAPPIJ TER BEVORDERING DER PHARMACIE KNMP ONDERZOEKS- PROGRAMMA 2018

2 APOTHEKERS INNOVEREN VOORTDUREND IN HUN FARMACEUTISCHE ZORGVERLENING. HIERMEE BEVORDEREN ZIJ DE GEZONDHEID EN HET GOEDE GEBRUIK VAN GENEESMIDDELEN VAN HUN PATIËNTEN. INTERNATIONAAL STAAT DE NEDERLANDSE FARMACIE GOED BEKEND DOOR DE VOORUITSTREVENDHEID EN DE KWALITEIT VAN HAAR ZORG. DE KNMP STIMULEERT FARMACEUTISCH PRAKTIJKONDERZOEK EN ZET JAARLIJKS EEN ONDERZOEKSCALL UIT NAAR ACTUELE VRAAGSTELLINGEN VAN DE BEROEPSGROEP. Wilt u in aanmerking komen voor budget voor uw farmaceutisch praktijkonderzoek? Dien dan uw onderzoeksvoorstel vóór 3 september 2017 in bij de KNMP via war@knmp.nl. Eind oktober maakt de Wetenschappelijke Advies Raad (WAR) bekend aan welke projecten een bijdrage uit het KNMP-onderzoeksbudget 2018 wordt toegekend. FARMACEUTISCH PRAKTIJKONDERZOEK De Wetenschappelijke Sectie Openbaar Apothekers (WSO) heeft behoefte aan praktijkonderzoek naar de gezondheidswinst van de patiënt door verschillende vormen van farmaceutische patiëntenzorg. Het KNMP-onderzoeksbudget voor de call van 2018 is gekoppeld aan een aantal aanbevelingen uit het rapport Vervolgonderzoek Medicatieveiligheid (VM). De ontwikkeling en onderbouwing van interventies daarvoor lenen zich voor praktijkonderzoek. ONDERZOEKSBUDGET AANVRAGEN U vindt het formulier op Hierin staat een aantal punten vermeld waaraan uw voorstel dient te voldoen. Aanvullend op de eisen van voorgaande jaren zijn dit jaar ook de volgende punten van belang: het samenwerken van onderzoeksgroepen en expertises ter bevordering van een integrale aanpak van de onderzoeksthema s; het toelichten van de stand van wetenschap uit de literatuur bij een bepaald onderwerp; het afgeven van een verklaring dat de onderzoeksvraag geen onderwerp is van een al l opend onderzoek. Tip: Check het reeds lopende onderzoek, bijvoorbeeld gefinancierd door de KNMP door ZonMW, op de betreffende websites. het onderzoek leidt tot duurzame, opschaalbare interventies die in de dagelijkse praktijk toepasbaar zijn; de looptijd van het onderzoek past bij een efficiënte ontwikkeling van de beoogde interventie(s); de publicatie van de onderzoeksresultaten in een wetenschappelijk, peer-reviewed tijdschrift. 2

3 KNMP ONDERZOEKSBUDGET 2018 THEMA Het KNMP-onderzoeksbudget voor het onderzoeksprogramma 2018 is gekoppeld aan een aantal aanbevelingen uit het rapport Vervolgonderzoek Medicatieveiligheid. Bij elk thema is vermeld waarvoor al informatie bekend is uit bestaand onderzoek. Ook zijn bij elk thema voorbeelden voor mogelijke onderzoeksvragen vermeld. Nota bene: Deze vragen zijn voorbeelden, en de onderzoekers zijn vrij om eigen vragen bij de thema s te ontwikkelen en te onderbouwen. De aanbevelingen uit het rapport VM dienen omgezet te worden in duurzame, opschaalbare interventies die in de dagelijkse apotheekpraktijk toepasbaar zijn. De ontwikkeling daarvan vindt plaats op basis van de bekende systematiek van een kwaliteitscirkel: a) het in kaart brengen en kwantificeren van het probleem (voor zover dit voor de gekozen thema s nog niet bekend is); b) het ontwikkelen van een interventie geschikt voor de aanpak van het probleem in de dagelijkse praktijk; c) het testen van de effectiviteit en haalbaarheid van de interventie door middel van een pilotonderzoek in de dagelijkse praktijk; d) het evalueren, bijstellen, voor het veld opschalen en beschikbaar stellen van de interventie. NIEUWE AANPAK Bij de ontwikkeling van interventies wordt nadrukkelijk opgeroepen dit te doen op basis van het samenwerken van verschillende onderzoeksgroepen en expertises. Elkaar aanvullende groepen (van 2 of meer instellingen) kunnen de aangegeven thema s oppakken en bijvoorbeeld in work packages onderling verdelen. Naast het verbreden van de betrokken kennis worden ook de beschikbare populaties en gegevensbronnen hiermee opgeschaald. Naar verwachting zal het door samenwerking bereikte resultaat beter zijn dan dat van een afzonderlijke groep. Nota bene: het inschrijven door samenwerkingsverbanden voor complexe vraagstellingen met work packages is geen verplichte eis. Groepen die dit echter wel doen voor het volledig doorlopen van een kwaliteitscirkel, hebben bij de beoordeling een streepje voor t.o.v. individuele aanvragers, die zich slechts op één enkele deelvraag richten. 3

4 THEMA S VOOR DE CALL 2018 VALLEN EN SYNCOPES a) Probleem inventariseren. Voor de volgende aspecten is informatie uit de bestaande literatuur beschikbaar: geneesmiddelen die bijdragen aan vallen en syncopes zoals benzodiazepines, cardiovasculaire middelen, psychofarmaca, opioïden; epidemiologische Informatie door welke voorschrijvers deze middelen worden voorgeschreven en door welke patiënten in welke setting zij worden gebruikt. Mogelijke vragen: Wat is het effect van geriatrische doseringen op (het voorkomen van) vallen en syncopes? Wat is het effect van combinaties van risicogeneesmiddelen op het risico op vallen en syncopes? Welke risicofactoren vergroten de kans op vallen door geneesmiddelen (bijvoorbeeld alcohol)? Wat zijn bij kwetsbare oudere gebruikers van cardiovasculaire middelen (zoals vasodilatantia, nitraten of alfablokkers) de mogelijkheden van deprescribing en met welke risico s moet hierbij rekening worden gehouden? (Aanbeveling VM-15) b) Interventie ontwikkelen. Verschillende aanbevelingen voor het terugdringen van valrisico s in de dagelijkse praktijk zijn al beschikbaar (zie bijvoorbeeld ). Denk bijvoorbeeld aan het daadwerkelijke gebruik, het verbeteren en het uitbreiden van het reeds beschikbare instrumentarium (Aanbeveling VM-09, VM-10); Denk bijvoorbeeld aan deprescribing op een effectieve en veilige manier; Denk bijvoorbeeld ook aan het gericht inzetten van (zelf)monitoren van klinische uitkomsten van het geneesmiddelgebruik (bijvoorbeeld bloeddruk). c) Interventie(s) testen door middel van een pilotonderzoek in de dagelijkse praktijk. Test de effectiviteit en haalbaarheid van de beoogde interventie in een pilotonderzoek met het oog op de toepasbaarheid in de dagelijkse praktijk, de duurzaamheid en de geschiktheid tot opschalen. d) Interventie(s) implementeren en opschalen. Evalueer de resultaten uit het pilotonderzoek, stel de interventie desgewenst bij en maak het resultaat beschikbaar voor het veld met aanbevelingen voor opschalen. 4

5 2. GEBRUIKSPROBLEMEN MET INSULINE EN SULFONYLUREUM DERIVATEN BIJ DIABETES MELLITUS TYPE 2 PATIËNTEN a) Probleem inventariseren Er zijn gegevens bekend over de soms te scherpe - instelling van diabetes mellitus type 2 (DM-2) patiënten in de dagelijkse praktijk. Mogelijke vragen: Welke gebruikersproblemen met insuline en sulfonylureum (SU)-derivaten leiden bij DM-2 patiënten (vaak) tot hypoglycaemie? (Aanbeveling VM-13) In hoeverre weten DM-2 patiënten wat zij moeten doen bij risicosituaties zoals ziekte, diarree of vasten? b) Interventie ontwikkelen. Interventies kunnen zich richten op het terugdringen van overbehandeling. Interventies kunnen zich richten op een betere omgang van DM-2 patiënten met risicosituaties. c) Interventie(s) testen door middel van een pilotonderzoek in de dagelijkse praktijk. Test de effectiviteit en haalbaarheid van de beoogde interventie in een pilotonderzoek met het oog op de toepasbaarheid in de dagelijkse praktijk, de duurzaamheid en de geschiktheid tot opschalen. d) Interventie(s) implementeren en opschalen. Evalueer de resultaten uit het pilotonderzoek, stel de interventie desgewenst bij en maak het resultaat beschikbaar voor het veld met aanbevelingen voor opschalen. 3. RISICOSTRATIFICATIE IDENTIFICATIE VAN PATIËNTEN MET BAAT BIJ INTERVENTIES DOOR DE APOTHEKER a) Probleem inventariseren Van een aantal risicofactoren is hun bijdrage aan ziekenhuisopnames al min of meer bekend uit de literatuur. Voor andere risicofactoren zoals farmaceutische geletterdheid of alcoholgebruik geldt dit in mindere mate. Houd hierbij rekening met lopende onderzoeken, bijvoorbeeld de DREAMER-studie aan de Universiteit Utrecht of de ESOM-studie bij de Rijksuniversiteit Groningen, die in kaart brengen welke patiënten het meeste baat lijken te hebben bij medicatiereviews. 5

6 Mogelijke vragen: Wat zijn de kenmerken van de patiënten, die het meest baat hebben bij coaching en monitoring? Denk hier bij voorbeeld aan geneesmiddelen (alleen of in combinatie) die het risico op vallen en syncopes doen toenemen, en het gebruik van insuline en SU-derivaten. Denk bijvoorbeeld aan patiënten met een beduidend risico op elektrolytstoornissen, nierinsufficiëntie, duizeligheid, collaps, hypotensie, syncope. En denk verder aan bijkomende omstandigheden (bijv. braken, diarree, gastro-enteritis, dehydratie). (Aanbevelingen VM-07 en VM-10). Hoe kan het in kaart brengen en signaleren van afzonderlijke risicofactoren in de apotheek verbeterd en uitgebreid worden? (Aanbeveling VM-06) Wat zijn de potentieel mogelijke effecten hiervan voor de patiënt? Hou er bijvoorbeeld rekening mee dat de nierfunctie voor risicopatiënten nog niet volledig beschikbaar is in de apotheek Hou er bijvoorbeeld rekening mee dat er over cognitie en vallen in de apotheek nog weinig structureel vastgelegd kan worden. b) Interventie ontwikkelen. Interventies kunnen zich richten op het afstemmen van een behandeling met risicovolle geneesmiddelen op de kenmerken en bijzonderheden van de individuele patiënt in onderlinge samenhang. Maak hierbij gebruik van reeds beschikbare inzichten uit (lopend) onderzoek en instrumenten en breid dit desgewenst uit. (Aanbevelingen VM-07, VM/10 VM-18 t/m VM-23) Denk bijvoorbeeld aan MFB s voor vallen of syncopes en de hierbij betrokken geneesmiddelen. c) Interventie(s) testen door middel van een pilotonderzoek in de dagelijkse praktijk. Test de effectiviteit en haalbaarheid van de beoogde interventie in een pilotonderzoek met het oog op de toepasbaarheid in de dagelijkse praktijk, de duurzaamheid en de geschiktheid tot opschalen. d) Interventie(s) implementeren en opschalen. Evalueer de resultaten uit het pilotonderzoek, stel de interventie desgewenst bij en maak het resultaat beschikbaar voor het veld beschikbaar met aanbevelingen voor opschalen. 6

7 UW PROFIEL De aanvrager geeft leiding aan of is in dienst van een in Nederland werkzame organisatie. Dit is bij voorkeur een openbare apotheek, een samenwerkingsverband van openbare apotheken of een non-profit organisatie. Andere partijen worden aangemoedigd als mede-aanvrager en/of co-financier op te treden. BEOORDELINGSCRITERIA Inkomende aanvragen worden getoetst op de onderstaande criteria. Bovendien is het van belang dat uw aanvraag op tijd is ingediend, compleet is en het gewenste format heeft. 1. Maatschappelijke en professionele relevantie van de onderzoeksvraagstelling TOETSINGSCRITERIA Heeft het voorstel betrekking op één van de geprioriteerde thema s (VM-aanbeveling)? Welke lacune in de huidige kennis en de bestaande evidence wordt door het onderzoeksvoorstel ingevuld, en is dit beargumenteerd op basis van beschikbare uitkomsten en hun toepasbaarheid voor de Nederlandse setting? Wat is het professioneel belang van de interventie voor de uitoefening en ontwikkeling van het beroep van openbaar apotheker? Wordt met het onderzoek een in de dagelijkse praktijk toepasbare, duurzame en opschaalbare interventie ontwikkeld conform de systematiek van een kwaliteitscirkel? Is nagegaan dat er geen onderzoek loopt dat vergelijkbaar is met het voorstel van de aanvraag? Wat zijn de verwachtingen ten aanzien van de gezondheidswinst voor de patiënt? Wat zijn de verwachtingen ten aanzien van de kostenbesparing voor de samenleving? Hoeveel patiënten profiteren van de onderzochte farmaceutische zorgverlening? 2. Methodologische en juridische kwaliteit van het onderzoeksdesign TOETSINGSCRITERIA Zijn de juiste patiënten voor de interventie geselecteerd zodat de interventie in klinisch en economisch opzicht een voldoende onderscheidend effect bewerkstelligt? Zijn relevante uitkomstmaten gekozen in voldoende breedte, die klinisch, humanistisch en economisch relevant zijn? Denk hier bijvoorbeeld aan ongeplande ziekenhuisopnames, bezoeken aan spoedeisende hulp of kwaliteit van leven. Is de privacy van de betrokken patiënten voldoende gewaarborgd? Is er toestemming van een Medische Ethische Toetsings Commissie (METC) voor zover dit van toepassing is? Wordt voor het onderzoeksvoorstel gebruikgemaakt van aanvullende expertise en breder verkrijgbare onderzoeksgegevens met een groter samenwerkingsverband? 7

8 Wordt efficiënt samengewerkt met de partijen, die kunnen bijdragen aan het ontwikkelen en onderbouwen van de beoogde interventie? 3. Haalbaarheid en implementeerbaarheid TOETSINGSCRITERIA Leidt het onderzoeksvoorstel tot de ontwikkeling van een duurzaam in de praktijk toepasbare interventie? Is de samenwerking in de keten van zorgverleners geregeld en is een actieve rol van de apotheker door patiënt en voorschrijver geaccepteerd? Is de looptijd van het project voldoende realistisch om de gewenste informatie op een valide en betrouwbare manier te verkrijgen? Wordt het onderzoeksproject gestart in de eerste 3 maanden van 2018? Is de aan de KNMP gevraagde onderzoeksbijdrage voldoende onderbouwd onder meer door het vermelden van reële loonkosten? Zijn de gevraagde bijdragen aan het onderzoek direct gerelateerd aan kosten binnen het voorgestelde onderzoeksproject? Kunnen de uitkomsten van het project in andere Nederlandse apotheken worden toegepast en kunnen de resultaten daarvan worden verzameld (brede toepasbaarheid en opschaalbaarheid)? Zal de te leveren zorg uiteindelijk voor vergoeding in aanmerking komen? Is vermeld aan welk peer-reviewed tijdschrift de resultaten zullen worden aangeboden? 8

9 SAMENSTELLING WETENSCHAPPELIJKE ADVIESRAAD (WAR) Voor de toetsing en beoordeling stelde de WSO een Wetenschappelijke Adviesraad (WAR) in. De WAR is als volgt samengesteld: Prof. Dr. Patricia van den Bemt (voorzitter) Erasmus MC Rotterdam Dr. Bart van den Bemt Radboud Universiteit Nijmegen Dr. Marcel Bouvy Faculteit Farmaceutische Wetenschappen Universiteit Utrecht, SIR Leiden. Prof. Dr. Han de Gier Rijksuniversiteit Groningen Dr. Jacqueline Hugtenburg VU medisch centrum Amsterdam Prof. Dr. Maarten Postma Rijksuniversiteit Groningen Prof. Dr. Peter de Smet Radboud Universiteit Nijmegen en KNMP Dr. Martina Teichert (secretaris) Leids Universitair Medisch Centrum en KNMP. Dr. Loes Visser Erasmus MC Rotterdam en Haga Ziekenhuis Den Haag Meer weten: Kijk voor meer informatie op of mail naar KNMP, Contactpersoon: dr. Martina Teichert T

10 KNMP Contactpersoon: dr. Martina Teichert Alexanderstraat JLDen Haag T E war@knmp.nl