Jaarverslag 2012 VKZ Vertrouwenspersonen Kinderopvang en Welzijn Zuid-Holland

Transcriptie

1 Jaarverslag 2012 VKZ Vertrouwenspersonen Kinderopvang en Welzijn Zuid-Holland De Arbo-wet verlangt van werkgevers dat zij beleid voeren dat: Gericht is op voorkoming en indien dat niet mogelijk is, beperking van psychosociale arbeidsbelasting. Voor veel werkgevers is het vanzelfsprekend dat zij hun medewerkers ook zonder die wettelijke dwang een veilige werkomgeving willen bieden, waarin agressie, geweld, (seksuele) intimidatie, discriminatie en pesten niet voorkomt. Eén van de mogelijkheden om ongewenst gedrag te voorkomen of te beperken, is het aanstellen van een vertrouwenspersoon. JSO biedt organisaties voor kinderopvang en welzijn in Zuid-Holland de mogelijkheid zich aan te sluiten bij de VKZ, Vertrouwenspersonen Kinderopvang en welzijn Zuid-Holland. Medewerkers en managers van aangesloten organisaties kunnen de vertrouwenspersonen advies en ondersteuning vragen. De organisatie van de Vertrouwenspersonen Kinderopvang en welzijn Zuid-Holland (VKZ) is een onderdeel van JSO expertisecentrum voor jeugd, samenleving en ontwikkeling. Colofon Uitgever: Tekst: Petra Otten, Anton de Leeuw, Lilian Vermeulen, Marijke Winters Bezoekadres: Nieuwe Gouwe Westzijde 1, 2802 AN Gouda Postbus 540, 2800 AM Gouda T F E info@jso.nl Copyright 2013 Uit deze uitgave mag niets worden verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt door middel van druk, fotokopie, microfilm, retrieval systemen of op welke andere wijze dan ook zonder toestemming van JSO.

2 Inhoudsopgave Voorwoord... 3 Vertrouwenspersoon in crisistijd... 3 Ontwikkelingen... 4 Overzicht van meldingen en klachten... 5 Overige activiteiten... 8 Wie is wie bij VKZ?... 9 Aangesloten organisaties in Jaarverslag 2012 VKZ 2

3 Voorwoord Vertrouwenspersoon in crisistijd In voorgaande jaarverslagen zijn (bijna alle) klachten afzonderlijk toegelicht. In 2012 is het aantal klachten gegroeid en elke klacht afzonderlijk toelichten zou de leesbaarheid van dit verslag niet ten goede komen. We hebben ervoor gekozen de klachten in te delen naar soort klacht en vervolgens enkele casussen op te nemen als illustratie. De groei van het aantal klachten lijkt samenhang te vertonen met de toenemende verslechterende financiële situatie waar de gehele sector van kinderopvang en welzijn last van heeft. De toename van klachten betreft met name in schrikbarend percentage gevormd te worden door ongewenst gedrag door leidinggevenden. Er zijn meer klachten dan voorheen over situaties waarin leidinggevende en medewerker van mening verschillen of botsen, waarbij gedreigd wordt met baanverlies of het niet verlengen van contracten. De onzekerheid over baanbehoud door externe factoren verandert daardoor in een gevoel van onveiligheid door interne factoren. Door dit gevoel van onveiligheid wachten medewerkers langer met de stap naar de vertrouwenspersonen, hierdoor neemt de ernst van de klachten toe. Daarnaast missen medewerkers blijkbaar meer dan voorheen ondersteuning binnen de organisatie bij problemen met collega s of leidinggevende door hoger management of bijvoorbeeld een afdeling P&O. Klachten worden niet altijd adequaat opgepakt. De tijd die vertrouwenspersonen aan een klacht besteden is gegroeid doordat medewerkers gedurende langere tijd een beroep op een vertrouwenspersoon doen. Een veilige werkomgeving creëren, juist in deze onzekere tijden, is voor medewerkers onontbeerlijk om hun werk goed te kunnen blijven doen en om escalatie van problemen te voorkomen. Petra Otten Projectleider VKZ Jaarverslag 2012 VKZ 3

4 Ontwikkelingen Pilot Vertrouwenspersoon Integriteit In 2011 zijn voorbereidingen getroffen om in januari 2012 een pilot te kunnen starten met betrekking tot integriteitsvraagstukken, de zogenaamde klokkenluidersvraagstukken, voor aangesloten organisaties bij de VKZ. Ongeveer eenvijfde deel van de organisaties maakt van dit gratis aanbod gebruik. Aan het einde van 2012 besluit JSO na evaluatie of de Vertrouwenspersonen Integriteit definitief wordt aangeboden. Voorlichtingsbijeenkomsten Aangesloten organisaties kunnen een van de vertrouwenspersoon uitnodigen om tijdens een medewerkersbijeenkomst een presentatie te geven over hun werkzaamheden bij de VKZ. Het doel van deze voorlichtingsbijeenkomst is om de aanwezigheid van de vertrouwenspersonen meer bekendheid te geven bij medewerkers en management, en om de drempel naar de vertrouwenspersonen te verlagen. Elk halfjaar wordt een kwart van alle aangesloten organisaties hiervoor actief aangeschreven. Jaarverslag 2012 VKZ 4

5 Overzicht van meldingen en klachten Er zijn 32 klachten vanuit 23 organisaties behandeld. Van 2 organisaties werden meer klachten door meer medewerkers gemeld. Er zijn 3 consulten gegeven in verband met een fusie van de organisatie. Eén keer is doorverwezen omdat het ging om een arbeidsconflict. Onderwerp van de meldingen en klachten: Ongewenst gedrag van leidinggevenden of stafmedewerkers 20 Klachten betroffen ongewenst gedrag van leidinggevende naar medewerker, zoals onheuse bejegening, pesten, bedreiging (met baanverlies) en vermeende vriendjespolitiek. 3 Klachten betroffen onheuse bejegening van P&O-medewerker naar medewerkers naar aanleiding van reorganisaties. Ongewenst gedrag van collega s 3 klachten betroffen pesten of intimiderend gedrag van een of meer collega s, waarbij de gepeste medewerker geen ondersteuning ondervond van de leidinggevende. Ongewenst gedrag door klanten 1 Klacht betrof seksueel ongewenst gedrag van een ouder naar een gastouder. Beschuldiging van kindermishandeling of seksueel misbruik van kinderen door medewerkers 2 Verzoeken om ondersteuning door de medewerker bij beschuldiging van kindermishandeling. 1 Adviesaanvraag van de manager over de aanpak van klacht over vermeende kindermishandeling. 1 Aanvraag bij het vermoeden van seksueel misbruik van een kind door een medewerker. 1 Verzoek om ondersteuning van een medewerker bij beschuldiging van seksueel misbruik. Vier casussen: A Werkhervatting na ziekte Werknemer heeft een burn-out en is bezig met werkhervatting. De werkgever stelt eisen waar ze geen gevolg aan kan geven. De medewerker ervaart de houding van de werkgever als intimiderend en bedreigend, onder andere door te zeggen te zullen korten op het salaris. De ondersteuning door de vertrouwenspersoon leidt tot een gesprek waarin de partijen tot elkaar komen en goede afspraken rondom de werkhervatting maken. B Ongewenst gedrag van een leidinggevende Een medewerker met een lange staat van dienst belt en vertelt in tranen dat ze voor de vierde keer was overgeplaatst in een half jaar en dat ze nu bij een nieuwe leidinggevende een verbetertraject had gekregen. Ze begreep niet waar dit vandaan kwam. Ze had wel een vermoeden. In het verleden was er een voorval geweest met haar leidinggevende waar zij vanaf wist, maar zelf niet bij betrokken was. Ze had het idee dat haar nieuwe leidinggevende dit als bedreigend ervoer. Het gedrag waar deze medewerker last van had was: geen vrijheid van handelen, betuttelend behandeld worden ten overstaan van ouders en collega s en nu ook nog een verbetertraject. Jaarverslag 2012 VKZ 5

6 Op de vraag wanneer het probleem voor haar zou zijn opgelost antwoordde ze: Ik zou dit probleem graag uit de weg ruimen, zodat ik goed mijn werk kan doen en het verbetertraject moet van de baan, want volgens mij is dat onterecht. Op de vraag wat zij zelf al had ondernomen antwoordde ze: Ik heb met mijn nieuwe leidinggevende gesproken en met haar leidinggevende. Aan mijn collega s heb ik gevraagd of zij de verbeterpunten herkenden. De collega s spraken hun verbazing uit. De leidinggevende had aangegeven dat haar gedrag niet passend was binnen deze professionele organisatie. Uiteindelijk heeft de medewerker een gesprek aangevraagd met de directeur. De vertrouwenspersoon is hierbij aanwezig geweest om haar te ondersteunen; ze gaf aan er te emotioneel in te staan en bang te zijn niet uit haar woorden te kunnen komen. In het gesprek heeft de medewerker haar kant van het verhaal verteld. De indruk ontstond dat het niet goed functioneren van een team en leidinggevende werd afgewenteld op de medewerker. Uiteindelijk is besloten een mediator in te zetten om het probleem tussen de medewerker en de leidinggevende uit te praten en tot nieuwe afspraken te komen. Medewerker en leidinggevende konden in dit gesprek tot elkaar komen en zijn er goede afspraken gemaakt over het vervolg. C Meer klachten binnen één organisatie over leidinggevenden Vanuit verschillende geledingen binnen één organisatie ontvingen de vertrouwenspersonen klachten over een leidinggevende, deze klachten begonnen in Dit is door de vertrouwenspersonen besproken met de directeur. Zij heeft een onafhankelijk onderzoek laten instellen en uiteindelijk is besloten deze leidinggevende te ontslaan. Een lastig besluit omdat de organisatie in een moeilijke periode zat, daarnaast was er sprake van belangenverstrengeling tussen verschillende functionarissen. Bij de aanbevelingen uit het onderzoek is ook aandacht gevestigd op het functioneren van de leidinggevende van desbetreffende persoon. Hier is actie op ondernomen door de directeur. Zijn positie was echter belangrijk voor onderhandelingen die gevoerd werden met externe partijen. In 2012 kreeg deze zaak een ernstig vervolg. De situatie herhaalde zich, maar nu rond het functioneren van de bovengenoemde leidinggevende. Weer zijn de vertrouwenspersonen in gesprek gegaan met de directeur. Gezien de precaire situatie van de organisatie was het onmogelijk deze functionaris te ontslaan. Ook hier was weer sprake van belangenverstrengeling. Wel is besloten deze functionaris binnen de organisatie geen leidinggevende positie meer te geven. Uiteindelijk heeft dit besluit niet voldoende opgelost. Het was een opeenstapeling van problemen, verkeerde mensen op de verkeerde plek, belangenverstrengeling en vriendjespolitiek. Een goede governance- code en een regeling omtrent melding van integriteitszaken had veel problemen kunnen voorkomen. Naast deze regeling is doortastend optreden binnen de organisatie tegen misstanden uiteraard ook van groot belang. D Beschuldigd van kindermishandeling Een van de vertrouwenspersonen van VKZ werd gebeld door een medewerker van een BSO. Ze gaf aan dat ze door een ouder werd beschuldigd van kindermishandeling. Ze had hierdoor slapeloze nachten. Haar leidinggevende had haar geadviseerd contact met een vertrouwenspersoon op te nemen. In een gesprek met de vertrouwenspersoon vertelde de medewerker het volgende: Een ouder haalde hun dochtertje op. Hierbij werd het dochtertje in een kinderwagen gezet en het trappelde daarbij nogal. Waarschijnlijk heeft ze daarbij met haar beentjes tegen de onderkant van de kinderwagen geschopt. Hierbij zijn blauwe plekken ontstaan. Toen de ouders de medewerker de dag erna vroegen naar de blauwe plekken heeft zij verteld waardoor die vermoedelijk ontstaan waren. De ouders gaven in eerste instantie aan dit te begrijpen. Eenmaal thuis vertrouwden de ouders het blijkbaar toch niet helemaal en zijn een dag later naar de huisarts gegaan. Jaarverslag 2012 VKZ 6

7 Deze oordeelde vrij stellig dat er sprake zou zijn van vingerafdrukken op het beentje van hun dochtertje. De ouders beschuldigden hierop de medewerker van mishandeling en stelden hiervan de leiding van de BSO in kennis. De leidinggevende van de betrokken BSO heeft hierop VKZ gebeld. In overleg werd besloten om een van de vertrouwenspersonen ter ondersteuning van de leidinggevende in te zetten bij het zetten van vervolgstappen. Een tweede vertrouwenspersoon werd ingezet ter ondersteuning van de beschuldigde medewerkster. Gelukkig kwam uit het onderzoek, dat door de leidinggevende is verricht, naar voren dat er geen sprake was van mishandeling. Dit werd door de leidinggevende ook duidelijk naar de medewerker uitgesproken. Toch gaf de medewerker aan dat de hele situatie haar zo had geraakt dat ze er dagen later nog steeds slapeloze nachten van had. Het voelde voor haar alsof haar integriteit was aangetast. Ze kon niet bevatten dat ouders zouden denken dat ze dit kon doen, juist omdat ze zo transparant mogelijk is bij alles wat ze doet. In het gesprek met de vertrouwenspersoon is gekeken naar wat de medewerker kon helpen om weer rustig te slapen en om deze nare periode achter zich te laten. Er kwam naar voren dat het gesprek met de vertrouwenspersoon haar al enorm hielp om de zaken weer in perspectief te zien. Verder bleek dat het haar ook zou helpen om te weten wat er in haar dossier is gekomen over deze situatie. De medewerker bleek bezorgd te zijn dat haar naam door deze situatie beschadigd zou raken. De uitkomst van het contact met de vertrouwenspersoon is dan ook dat de medewerker bij haar leidinggevende aangeeft het logboek te willen inzien en in gesprek gaat over wat er in haar dossier wordt opgenomen over deze geschiedenis. Aanbevelingen van de vertrouwenspersonen: Voor het management In deze tijd van crisis heerst er veel onzekerheid onder alle medewerkers. Behoud ik mijn baan, wordt mijn contract verlengd, kan ik op mijn eigen locatie blijven, raak ik mijn collega s kwijt? De klachten komen niet zo zeer voort uit onbegrip over gedwongen overplaatsing of aanpassingen contract, want ook de medewerkers zien dat er minder gebruik gemaakt wordt van de kinderopvang. De klachten ontstaan grotendeels doordat de medewerkers de wijze van communiceren van het management ervaren als slecht en weinig transparant. Dat medewerkers na een dienstverband van 20 jaar met prima beoordelingen te horen krijgen dat zij opeens niet meer functioneren, richt veel schade aan bij die medewerker zelf en ook bij collega s. Veel problemen kunnen worden voorkomen door tijdig, zorgvuldig en zo volledig mogelijk te communiceren over de actuele situatie. Dat draagt bij aan een sociaal veilige werkomgeving, zelfs in tijden van crisis. Voor medewerkers Medewerkers blijven in deze tijd van crisis vaak veel te lang doorlopen met klachten over ongewenst gedrag uit angst voor mogelijk negatieve gevolgen. Vaak kunnen de vertrouwenspersonen niet veel meer voor hen betekenen als de situatie al is geëscaleerd. Het advies aan medewerkers blijft: Zout het niet op, trek tijdig aan de bel! Jaarverslag 2012 VKZ 7

8 Overige activiteiten Voorlichting De vertrouwenspersonen hebben 7 voorlichtingsbijeenkomsten op locatie gegeven voor medewerkers van aangesloten organisaties. Ze hebben 2 interviews over hun werkzaamheden gegeven aan studenten. Deskundigheidsbevordering Aan de volgende deskundigheidsbevordering hebben één of meer vertrouwenspersonen deelgenomen: Deelname LVV-congres de rol van de vertrouwenspersoon in crisistijd Deelname LVSC-conferentie gebruik van nieuwe media binnen begeleidingskunde Verdieping mediation vaardigheden CvC Maandelijkse intervisie en casuïstiekbespreking De vertrouwenspersonen hebben samen met de JSO-projectleider de Scholing Vertrouwenspersoon Integriteit door BIOS gevolgd. Jaarverslag 2012 VKZ 8

9 Wie is wie bij VKZ? Vertrouwenspersonen Anton de Leeuw Lilian Vermeulen Marijke Winters Projectleider en contactpersoon VKZ bij JSO Petra Otten Jaarverslag 2012 VKZ 9

10 Aangesloten organisaties in 2012 Kinderopvang DJW BV Kinderdagverblijf Kiekeboe Stichting Kinderdagverblijf Bobo Kinderdagverblijf The Clown Club BV Stichting Peutereiland Stichting Kinderopvang Liemeer IJsselkids B.V. Stichting Kinderopvang Irene Mundo Kinderopvang Stichting Peuterwerk Albrandswaard Komkids B.V. Kindercentrum De Duinen B.V. Stichting Kinderopvang Kralingen Kinderopvang SKR Stichting Kinderopvang Pinkeltjesland Kinderopvang BijDeHand Stichting Kinderopvang Zwijndrecht Quadrant Kindercentra Vlietkinderen Stichting Kinderopvang Pijnacker SKIPPY Junis kinderopvang De Speelhonk Groep B.V. COKD Baboffel Kinderdagverblijven BV De Kinderkoepel Kinderopvang Stichting Kinderopvang Frida Dida Kinderopvang Triangel Stichting Kwest Stichting Kinderopvang Rolykids KindeRdam Stichting Kinderopvang Barendrecht Stichting Het Uilenest Kinderopvang 2Samen Stichting Rijswijkse Kinderopvang Kinderopvang De Kattekop Stichting Kinderdagverblijf Tik-Tak Kinderopvang Bimbola B.V. Kinderdagverblijf Ieni Mini 's-gravenzandse Kinderopvang Stichting Kinderopvang IJssel & Rotte BV Stichting Peuterspeelzalen de Waarden Stichting WASKO Stichting Activiteiten na Schooltijd KindeX B.V. NIEUWERKERK AD IJSSEL UITHOORN ZWIJNDRECHT WASSENAAR MIDDELHARNIS NIEUWVEEN SCHIEDAM POORTUGAAL SCHIEDAM NIEUWERKERK AD IJSSEL RIDDERKERK NOORDWIJK ZH ZWIJNDRECHT GOUDA VOORBURG PIJNACKER ALPHEN AAN DEN RIJN GOUDA DORDRECHT WERKENDAM HELLEVOETSLUIS WOERDEN NAALDWIJK BARENDRECHT DELFT 'S-GRAVENHAGE RIJSWIJK ZH LEIDEN WATERINGEN ZOETERMEER 'S-GRAVENZANDE NIEUWERKERK AD IJSSEL PAPENDRECHT PAPENDRECHT VOORSCHOTEN Jaarverslag 2012 VKZ 10

11 Stichting Kinderopvang Cromstrijen Stichting Peuteropvang IJsselmonde Stichting Kinderopvang Oegstgeest Trias Kinderopvang B.V. Kinderopvang Snoopy Centraal Bureau Stichting Kinderspeelzaal Stichting Kinderopvang Schipluiden Stichting Peuterspeelzalen Midden Delfland Kivido BV, Hoofdkantoor Stichting Kinderopvang Maassluis (SKM) Stichting Kinderopvang Leiderdorp Plukkebol Kindercentrum NUMANSDORP OEGSTGEEST SASSENHEIM LEIMUIDEN DELFT DEN HOORN ZH DEN HOORN ZH OUD-BEIJERLAND MAASSLUIS LEIDERDORP DELFT Jaarverslag 2012 VKZ 11