Aa~en Hunze Adviesnota College t'lc -~~ r _.. ~"'"

Transcriptie

1 ~~f) gemeente Aa~en Hunze Adviesnota College t'lc -~~ r _.. ~"'" Datum Afdeling Behandeld door Doorkiesnummer Portefeuillehouder Onderwerp 31 oktober 2012 Dienstverlening en Samenleving P. Flap 720 wethouder H.J. Dijkstra Inventarisatie en oriëntatie in Noord en Midden Drenthe voor de transitie be. : _~Uit de AWBZ naar de Wmo -;.~~~;,,~~;;~fij_' Paraaf behandelend ambtenaar Overleg gevoerd met....~ Paraaf -_._ _._.-._ Conform Bespreken H.F. van Oosterhout bu em ester,,, ~- ~ 'l'~ I _'Il:_/:.r:.. ~ ',;~~."' 7"lt"1o ~S ~ - _ Dit advies is: [gi o openbaar niet openbaar Motivering (indien niet openbaar): _._ _.._ Onderwerp Inventarisatie en oriëntatie in Noord en Midden Drenthe voor de transitie begeleiding uit de AWBZ naar de Wmo. Voorgesteld besluit 1. Kennis nemen van document 'Inventarisatie en oriêntatie naar de samenwerking voor de transitie begeleiding in Noord en Midden Drenthe'. 2. In samenwerking met de gemeenten Assen, Midden Drenthe, Noordenveld en Tynaarlo uitwerking geven de in het document beschreven inventarisatie en oriëntatie 3. Het document ter kennis brengen aan de gemeenteraad en de Wmo-raad.

2 Inleiding In het Bestuursakkoord , Vereniging van Nederlandse Gemeenten, Interprovinciaal Overleg, Unie van Waterschappen en Rijk is de transitie van de begeleiding uit de Algemene Wet Bijzondere Ziektekosten (AWBZ) naar de Wmo afgesproken. Hoewel met de val van het kabinet deze wetswijziging controversieel is verklaard, waren er voldoende aanwijzingen dat deze na de vorming van een nieuw kabinet alsnog wordt vastgesteld. In provinciaal verband wordt daar waar mogelijke gezamenlijk gewerkt aan de transitie. De portefeuillehouders Wmo van de gemeenten Aa en Hunze, Assen, Midden Drenthe, Noordenveld en Tynaarlo hebben besloten om een bestuursopdracht op te stellen waarbij vorm wordt gegeven aan het uitgangspunt lokaal wat kan, regionaal als het nodig is en provinciaal wat moet. Ook in het op 29 oktober 2012 gepresenteerd regeerakkoord is opgenomen dat gemeenten geheel verantwoordelijk worden voor de activiteiten op het gebied van ondersteuning, begeleiding en verzorging. De AWBZ zorg die nu thuis of in de omgeving wordt geleverd en die met name ondersteunend van aard is, wordt vanaf 2015 door gemeenten uitgevoerd (onder de Wmo). Verder wordt aangegeven dat gemeenten meer maatwerk kunnen bieden en inspelen op lokale omstandigheden en zorgbehoefte van cliënten. Beoogd effect De opzet is om te beoordelen waar in de transitie van de AWBZ-begeleiding lokale, regionale en provinciale keuzes voorliggen. Deze begeleiding vanuit de AWBZ bestaat uit individuele begeleiding, begeleiding in groepsverband, kortdurend verblijf en het vervoer naar de laatste twee. De invulling van deze begeleiding vindt plaats bij mensen thuis en in de nabije omgeving (individuele begeleiding) en op lokaal, regionaal. provinciaal en bovenprovinciaal niveau (begeleiding in groepsverband en kortdurend verblijf). Wellicht bestaan er mogelijkheden om in deze transitie deels gezamenlijk op te treden. Hierbij moet naast het gezamenlijk inkopen gedacht worden aan gezamenlijke afspraken over het vervoer of met aanbieders op specifieke terreinen. In het document wordt uitwerking gegeven aan de inventarisatie en oriëntatie. In hoofdstuk 1 wordt aan de hand van de verschillende fasen van de transitie aangegeven welke kansen er liggen voor samenwerking in de regio Noord-Midden. In de uitwerking zal bij de voorstellen worden voorgelegd waar wel en niet samengewerkt kan worden. Argumenten 1. Het is efficiënter om samen onderzoek te doen naar de gevolgen en kansen van de transitie begeleiding. Door taken te verdelen kost het de individuele beleidsadviseurs Wmo minder tijd. 2. Door gebruik te maken van ieders kennis verhoog je de kwaliteit van de inventarisaties. 3. Deze transitie begeleiding wordt zoveel mogelijk in samenhang met de andere gemeenten opgepakt, omdat sommige onderdelen van deze transitie regionaal zullen moeten worden opgepakt. 4. Het gaat nu om analyses en inventarisaties en het heeft daarom ook geen organisatorische consequenties. Kanttekeningen Bij de uitvoering zal aandacht zijn voor de samenhang met de mogelijke andere stelselwijzigingen en regeerakkoord. Volgens het regeerakkoord worden de AWBZ-functies begeleiding en persoonlijke verzorging worden met ingang van 2015 gedecentraliseerd naar de gemeenten. Bij de uitvoering van deze functies wordt uitgegaan van de schaal van gemeenten. Nog niet is duidelijk hoe met deze schaal wordt omgegaan. In deze samenwerking is de gemeente zelf leidend en kan haar eigen plan trekken. De samenwerking in deze voorbereidende fase heeft dus geen impact op de beslissingsvrijheid van Aa en Hunze. 2

3 Financiën Financiële aspecten zijn onderdeel van de uitvoering. Communicatie Om de gemeenteraad vroegtijdig te betrekken bij de ontwikkelingen wordt geadviseerd bijgevoegd document ook ter kennis te brengen aan de raadsleden. Tevens kan het document ter kennis worden gebracht aan de Wmo-raad. Uitvoering In samenwerking met de gemeenten Assen, Midden-Drenthe, Noordenveld en Tynaarlo. Bijlagen Document 'Inventarisatie en oriëntatie naar de samenwerking voor de transitie begeleiding in Noord en Midden Drenthe' 3

4 Inventarisatie en oriëntatie naar de samenwerking voor de transitie begeleiding in Noord en Midden Drenthe gemeenten Aa en Hunze, Assen, Midden Drenthe, Noordenveld en Tynaarlo September 2012 J. ten Hove L. De Vries-Bonnema P. Flap I. Twickler I. Tuinstra-Mulder *A * A

5 Inleiding Inleiding In het Bestuursakkoord , Vereniging van Nederlandse Gemeenten, Interprovinciaal Overleg, Unie van Waterschappen en Rijk is de transitie van de begeleiding uit de Algemene Wet Bijzondere Ziektekosten (AWBZ) naar de Wmo afgesproken. Hoewel met de val van het kabinet deze wetswijziging controversieel is verklaard, zijn er voldoende aanwijzingen dat deze na de vorming van een nieuw kabinet alsnog wordt vastgesteld. In provinciaal verband wordt daar waar mogelijk gezamenlijk gewerkt aan de transitie. De portefeuillehouders Wmo van de gemeenten Aa en Hunze, Assen, Midden Drenthe, Noordenveld en Tynaarlo hebben daarom aan de ambtelijke werkgroep opdracht gegeven te onderzoeken waar in de verschillende fasen van de transitie lokale, regionale en provinciale keuzes voorliggen. Als uitgangspunt geldt hierbij lokaal wat kan, regionaal als het nodig is en provinciaal wat moet. Voorwaarde is dat deze opdracht in samenhang met de andere stelselwijzigingen (Wwnv, Jeugdzorg, Passend Onderwijs, Schuldhulpverlening) wordt opgepakt. Leeswijzer In hoofdstuk 1 worden conclusies getrokken en aanbevelingen gedaan voor de kansen voor samenwerking en een advies voor een vervolg. In hoofdstuk 2 krijgt u een beeld van wat begeleiding inhoudt en om welke beperkingen het gaat. Hoofdstuk 3 geeft meer inzicht in aantallen en een toelichting hierop. Tot slot vindt u In hoofdstuk 4 een beschrijving van de aanbieders en hoe de toegang is geregeld. Achtergrond Naar verwachting wordt de Wmo met ingang van 1 januari 2014 gewijzigd en wordt aan het compensatiebeginsel het onderdeel dagelijkse levensverrichtingen uit te voeren, het persoonlijk leven toegevoegd. Deze begeleiding vanuit de AWBZ bestaat uit individuele begeleiding, begeleiding in groepsverband, kortdurend verblijf en het vervoer naar de laatste twee. De invulling van deze begeleiding vindt plaats bij mensen thuis en in de nabije omgeving (individuele begeleiding) en op lokaal, regionaal, provinciaal en bovenprovinciaal niveau (begeleiding in groepsverband en kortdurend verblijf). 1

6 Hoofdstuk 1 Kansen voor samenwerking In het verdere document wordt uitwerking gegeven aan de inventarisatie en oriëntatie, in dit hoofdstuk wordt aan de hand van de verschillende fasen van de transitie aangegeven welke kansen er liggen voor samenwerking in de regio Noord-Midden. Analyse en inventarisatie van de opgave Deze fase is en wordt voor een deel gezamenlijk opgepakt. Stamm heeft voor vier van de vijf gemeente een analyse gedaan naar de cliëntgegevens op basis van rapportages van het CIZ, Zorgkantoor Achmea en het CAK. Midden-Drenthe heeft deze informatie zelf geleverd. Alles is aangevuld met informatie van zorgaanbieders die in deze regio actief zijn. Conclusie Deze gezamenlijke fase is met dit rapport afgerond. Visie en strategie Elke gemeente is bezig met de herijking van het Wmo-beleid of heeft deze afgerond. Wanneer je de visies naast elkaar legt, is er een aantal overeenkomsten te benoemen: Qua vertrekpunt: Het besef dat de huidige verzorgingsstaat niet langer houdbaar is en er ingrepen noodzakelijk zijn om de zorg en ondersteuning betaalbaar te houden en de samenleving leefbaar. De wetswijzigingen Wet Werken naar Vermogen (Wwnv), begeleiding Awbz, en Jeugdzorg worden in onderlinge samenhang opgepakt omdat je veelal te maken hebt met dezelfde doelgroep, aanbieders en aard van de problematiek. De noodzaak tot ontschotting en deregulering. Het besef dat de wetswijzigingen grote financiële risico s met zich meebrengen omdat het gaat om open einde regelingen. Qua inhoud: Participatie/meedoen en zelfredzaamheid staat centraal. Uitgaan van de principes van de Kanteling en de Bakens voor Welzijn Nieuwe Stijl: Uitgaan van de eigen kracht van mensen in plaats van zorgen voor en de nadruk op wat iemand niet kan, Een groter beroep op de sociale omgeving en het georganiseerde vrijwilligerswerk voordat er een beroep wordt gedaan op een individuele voorziening. Mensen kijken meer naar elkaar om. Toegankelijk maken van algemene (welzijns-) en collectieve voorzieningen voor mensen met een beperking zodat er een minder groot beroep wordt gedaan op individuele voorzieningen. Uitgaan van een gezin/burger, een plan, een regisseur. Toewerken naar een integrale aanpak en toegang. Ondersteuning in de nabijheid van de burger. Conclusie Ondanks het feit dat elke gemeente afzonderlijk een nieuwe visie voor zorg en welzijn heeft ontwikkeld, zijn er zoveel overeenkomst in uitgangspunten dat dit een goede basis biedt om in de operationele fase op onderdelen te gaan samenwerken. Financiering Binnen de AWBZ is het zorgkantoor verantwoordelijk voor de financiering. Met de val van het kabinet Rutte is ook aan de duidelijkheid over de beschikbare budgetten een einde gekomen. Zeker is wel dat er bezuinigd wordt op deze budgetten. Advies Breng de huidige financieringsstromen en budgetten in kaart. 2

7 Overgang Met het controversieel verklaren van de wetswijziging wordt de voorgestelde overgangsregeling met een fasering geparkeerd. De verwachting is dat nu de gehele begeleiding in eens wordt overgedragen. Advies Onderzoek de mogelijkheden voor de overgang en benoem daarbij het op tijd verkrijgen van de gegevens. Vormen van zorgverlening De AWBZ biedt twee mogelijkheden voor de verlening van de ondersteuning, Pgb en Zorg in Natura. Met de decentralisatie kunnen nieuwe mogelijkheden worden ingezet. Advies Breng de mogelijkheden van zorgverlening in kaart en onderzoek de huidige opties op kansen en mogelijkheden. De organisatie van de toegang Elke gemeente staat voor de vraag hoe de toegang vorm te geven. Hoe geven we de integrale intake vorm, wie voert het keukentafelgesprek, blijft er een vorm van indicering bestaan enz. De organisatie van de toegang is vooral een locale aangelegenheid omdat er een nauwe verwevenheid is met locale welzijnsorganisaties. Conclusie Kansen voor samenwerking liggen er in eerste instantie op het onderzoek van de mogelijkheden voor toegang en indicering. Advies Onderzoek de mogelijkheden voor toegang en indicering en breng deze in kaart. De vorm van opdrachtgeverschap De transitie AWBZ is veel meer dan een overheveling van functies en (financiële) verantwoordelijkheden naar gemeenten. Om de ondersteuning te verbeteren en effectiever en meer cliëntgericht te werken moet er een transformatieproces op gang komen bij gemeenten, professionals en burgers. Met concepten als De Kanteling en Welzijn Nieuwe Stijl is deze transformatie ingezet. Dit heeft alleen kans van slagen wanneer er een andere cultuur ontstaat en de diverse partijen anders met elkaar omgaan. Het besef dat dit transformatieproces een gezamenlijke verantwoordelijkheid is van gemeenten, instellingen en burgers, leidt tot de conclusie dat gemeenten deze opgaaf vooral in gezamenlijkheid met deze partijen moeten invullen en niet eenzijdig van bovenaf kan opleggen. Daarmee kiezen we als gemeente voor een ontwikkelstrategie in plaats van een directieve aanpak waarbij instellingen volgend zijn. Advies Kennis delen en ervaringen uitwisselen, bijvoorbeeld bij pilots en experimenten Onderzoek de mogelijkheden van opdrachtgeverschap en breng deze in kaart Onderzoek de ervaringen op het gebied van doelen en resultaten en breng deze in kaart Bekijk de mogelijkheden op het gebied van vervoer Verantwoording, monitoring en kwaliteitsbeleid Er ligt bij gemeenten een gemeenschappelijk belang de transitie met minder regels uit te voeren zonder aan de kwaliteit van ondersteuning in te boeten. Hier ligt een goede kans op samenwerking. Advies Kom met een gemeenschappelijk voorstel tot verantwoording, monitoring en kwaliteitsbeleid. 3

8 Communicatie met betrokkenen Kansen voor een gezamenlijke aanpak liggen hier vooral voor communicatie met de diverse aanbieders. Dit is ook vooral afhankelijk van de keus of wij een gezamenlijk inkooptraject gaan volgen. Communicatie met burgers/cliënten zien wij vooral als een locale aangelegenheid. Advies onderzoek de meerwaarde van een gezamenlijke aanpak voor communicatie met de diverse aanbieders. Voorbereiding en invoering Advies Onderzoeken in hoeverre wij tot een gezamenlijke inkoop kunnen komen en de verschillende varianten uitwerken. B.v. het werken met een centrumgemeente voor de inkoop van specialistische zorg. Onderzoeken of wij tot een uniforme werkwijze van verordeningen en beleidsregels kunnen komen. Welke kansen liggen er in de uitvoering in het huidige systeem. Wat kan de gemeente beter of efficiënter organiseren? Het feit dat gemeenten te maken hebben met drie grote wetswijzigingen biedt dé kans om zorg, welzijn en arbeid anders en vooral effectiever in te richten. De overlap zie je: qua doelen: (arbeids) participatie doelgroep: Wajong en begeleiding Awbz, WSW-dagbesteding. aanbieders: zelfde (activerings) en dagbestedingsactiviteiten door: reïntegratiebedrijven, welzijnsinstellingen, sw-bedrijf, maatschappelijke opvang etc. Kansen De kansen zou je kunnen benutten door: Wederkerigheid/kracht van de burgers (her-) introduceren. Ook als je hulp krijgt via bijvoorbeeld een uitkering of een voorziening, kun je (vrijwilligers-) werk doen in je buurt. Inclusieve samenleving vormgeven (pedagogisch klimaat, maatschappelijke ondersteuning in de wijk) Versterken sociale steunsystemen (voor en door lotgenoten, maatschappelijke stages, mentorprojecten) Begeleiding/casemanagement/gezinsondersteuning combineren (1 gezin, 1 plan, 1 hulpverlener). Langdurige begeleiding (coach) Dagbesteding efficiënt organiseren. Combinaties zoeken van bijvoorbeeld recreatieve dagbesteding in wijkcentra, verzorgingshuizen die zich openstellen voor buurtbewoners. Efficiënter inzetten van vervoer. Financiële sturingsinstrumenten ontwikkelen: op output in plaats van afrekenen op producten. Of financiële prikkels geven op het niet-gebruik van voorzieningen en ontzorgen. Partners mobiliseren die nu nog onvoldoende in zicht zijn: b.v. Achmea en werkgevers. Een voorbeeld van groeiende samenwerking is de Taskforce Wet Werken naar Vermogen/ dagbesteding Awbz waar vier van de vijf gemeenten aan deelnemen. O.a. vindt er een onderzoek plaats naar de overlap van de doelgroep WSW en arbeidsmatige dagbesteding en de kansen die er bestaan deze vorm van dagbesteding effectiever en goedkoper vorm te geven. Voorbeelden van kansen zijn efficiënter (multifunctioneler) gebruik van accommodaties, vervoer en personeel. Welke knelpunten in de uitvoering zijn er in het huidige systeem en wat zijn daardoor aandachtspunten voor gemeenten. Ontbreken van inzicht in de effectiviteit van de ondersteuning. Aanbodgericht, sluit niet altijd aan op de vraag van de burger. De verschillende schotten in de financiering. Bezuiniging bij de een kan leiden tot oplopende kosten bij de ander. Voorbeeld Passend Onderwijs, wanneer er te weinig ondersteuning komt aan kinderen die extra onderwijsondersteuning nodig hebben, zal dit leiden tot meer schooluitval en meer druk op ondersteuning (Wmo), groter beroep op uitkeringen etc. Aandachtspunt is de cliënt en diens vraag 4

9 centraal te stellen. Dit kan bijvoorbeeld door middel van het uitwerken van een aantal cases/leefroutes. Hiermee maak je inzichtelijk wat de effecten kunnen zijn van de verschillende maatregelen. Het dilemma van de toezicht op de kwaliteit van ondersteuning versus controle en beheersing/regelzucht. Versnipperd aanbod, organisaties en financiering. Mensen met verschillende ondersteuningsvragen weten vaak de weg niet te vinden of gaan van het ene loket naar het andere. Aandachtspunt: toewerken naar een burger, een plan, een casemanager. Kosten lopen te hoog op en het gaat om een open einde financiering. Hoe voeren we deze operatie budgettair neutraal uit. Bovengenoemde kansen zullen vooral door de afzonderlijke gemeenten worden opgepakt. Kansen voor samenwerking liggen in de organisatie van een gezamenlijke bedrijfsvoering Advies Onderzoek in een later stadium de mogelijkheid van samenwerking t.a.v. een gezamenlijke bedrijfsvoering. Acties en prioriteiten De eerdere adviezen kunnen worden uitgezet in acties. Deze hebben een verschil in prioritering. In tabel 1 wordt de planning in volgorde van belangrijkheid uitgevoerd. Actie Breng de huidige financieringsstromen en budgetten in kaart. Toegang en indicering. Zorgverlening Opdrachtgeverschap Doelen en resultaten Communicatie met de diverse aanbieders. Verantwoording, monitoring en kwaliteitsbeleid. Gezamenlijke inkoop Bekijk de mogelijkheden op het gebied van vervoer Uniforme werkwijze van verordeningen en beleidsregels Mogelijkheid van samenwerking t.a.v. een gezamenlijke bedrijfsvoering Afronding Eind november Eind november Eind december Eind januari Eind januari Eind januari Eind januari Eind januari Eind februari Eind februari

10 Hoofdstuk 2 Wat is begeleiding en voor wie is het nu? Algemeen Het is wenselijk dat de burger, daar waar dat noodzakelijk is, adequaat ondersteund wordt om zolang mogelijk zelfstandig te blijven participeren. De begeleiding moet daartoe dicht bij de burger, op het lokale niveau, door maatwerk georganiseerd worden. Op dat niveau kunnen gemeenten ook verschillende beleidsterreinen met elkaar verbinden. Zo wordt de begeleiding meer doelmatig en meer effectief georganiseerd. Om die redenen heeft het Rijk besloten de functie begeleiding uit de AWBZ te schrappen. De met de extramurale AWBZ-begeleiding te bereiken resultaten worden onder de reikwijdte van de compensatieplicht van de Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo) gebracht. (Bestuursakkoord , Vereniging van Nederlandse Gemeenten, Interprovinciaal Overleg, Unie van Waterschappen en Rijk). Begeleiding nu Begeleiding in de AWBZ is bedoeld om de zelfredzaamheid van personen te bevorderen, te behouden of te compenseren zodat verwaarlozing wordt voorkomen en een verblijf in een instelling zo lang mogelijk wordt uitgesteld of voorkomen. Begeleiding binnen de AWBZ is mogelijk in de vorm van individuele begeleiding of als begeleiding in groepsverband. Ook het vervoer naar dagbesteding en het kortdurend verblijf valt onder begeleiding. De transitie van begeleiding naar de Wmo biedt kansen om op lokaal niveau deze ondersteuning bij zelfredzaamheid en participatie dichterbij de burger te organiseren. Gemeenten zijn in staat de eigen kracht en mogelijkheden van burgers en hun sociale netwerk aan te spreken en maatwerk in de directe omgeving te realiseren. Ook kunnen zij verbindingen leggen met andere Wmo-voorzieningen en andere gemeentelijke domeinen, zoals reïntegratie en de bijstand (Sociale Dienst en Werkvoorzieningschap). Zo wordt de begeleiding meer doelmatig en meer effectief georganiseerd. De gemeente zet in op het ondersteunen van het (sociale) netwerk en de directe omgeving. Bij het investeren in (arbeidsmatige) dagactiviteiten en de bijbehorende begeleiding worden talenten ontwikkeld. Beoogd wordt om talenten in te zetten ten voordele van de (lokale) samenleving of als opstap richting arbeid. De cliënt Wie zijn de cliënten die deze zorg in de AWBZ ontvangen? Het gaat om kinderen en volwassenen die thuis wonen en op grond van een beperking een indicatie voor begeleiding krijgen. Het gaat hier om individuele begeleiding, kortdurend verblijf en groepsbegeleiding inclusief het vervoer.: Om toegang te krijgen tot AWBZ-zorg heeft de cliënt een grondslag nodig. De AWBZ kent zes grondslagen: somatische aandoening/beperking (SOM); psychogeriatrische problematiek (PG); psychiatrische stoornis (PSY); verstandelijke handicap (VG); lichamelijke handicap (LG); zintuiglijke handicap (ZG). De cliëntgroepen die nu extramurale AWBZ-begeleiding ontvangen zijn door het bureau HHM voor het transitie bureau beschreven in Cliëntgroepen extramurale AWBZ-begeleiding (december 2011). Zij onderscheidt de volgende cliëntgroepen: 1. Ouderen met somatische of psychogeriatrische problematiek (SOM 65+/PG 65+) 1.1. Ouderen die door lichamelijke achteruitgang beperkt zijn in hun zelfredzaamheid 1.2. Ouderen die door cognitieve achteruitgang beperkt zijn in hun zelfredzaamheid 2. Volwassenen met psychiatrische problematiek (PSY/PS >18jr) 3. Kinderen en volwassenen met een verstandelijke beperking (VG) 3.1. Kinderen met enkelvoudige problematiek 3.2. Jeugd - Licht verstandelijk gehandicapten (J-LVG) 3.3. Verstandelijk beperkte volwassenen met enkelvoudige problematiek 3.4. Kinderen en volwassenen met een ernstig meervoudige complexe beperking 6

11 3.5. Kinderen en volwassenen met probleemgedrag 4. Kinderen en volwassenen met een auditieve en/of visuele beperking 4.1. Kinderen en volwassenen met een auditieve handicap 4.2. Kinderen en volwassenen met een visuele handicap 4.3. Kinderen en volwassenen met een auditieve en visuele handicap 5. Kinderen en volwassenen met een lichamelijke beperking of chronische ziekte (SOM 0-64, LG) 5.1. Mensen met ernstige fysieke/motorische beperkingen en meervoudige problemen op (bijna) alle levensgebieden 5.2. Mensen die door progressief verlopende aandoeningen meervoudige problemen ondervinden op (vrijwel) alle levensgebieden 5.3. Mensen met niet aangeboren hersenletsel met meervoudige problemen op alle levensgebiedendie van tijd tot tijd zeer wisselend kan verlopen 6. Jongeren met psychiatrische problematiek in combinatie met opvoed- en opgroeiproblemen(psy/ps <18jr) 6.1. Kinderen en jeugdigen met psychiatrische problematiek (zonder noodzaak van behandeling) 6.2. Kinderen en jeugdigen met psychiatrische problematiek (met noodzaak van behandeling) 7. Palliatief terminale zorg 8. Multiprobleemgezinnen Voor elk van deze cliëntgroepen is in bijlage 3 een casus beschreven om een beeld te geven van de doelgroep. Vormen, inhoud en intensiteit Het doel van begeleiding is het bevorderen, het behoud of het compenseren van zelfredzaamheid van burgers met een beperking. De begeleiding die met de transitie naar gemeenten overkomt bestaat uit begeleiding van cliënten die extramuraal verblijven en hulp nodig hebben bij: de bevordering, het behoud of de compensatie van zelfredzaamheid; het voorkomen van opname in een instelling of verwaarlozing. Binnen begeleiding wordt onderscheid gemaakt tussen 'begeleiding individueel' en 'begeleiding groep'. 'Begeleiding individueel' wordt ingezet voor onder andere woonbegeleiding of thuisbegeleiding, gericht op het individu. Hieronder valt ook de palliatieve begeleiding, zorg voor mensen waarvan de levensverwachting een paar maanden is. Onder 'begeleiding groep' vallen onder andere verschillende soorten dagbesteding voor mensen met een verstandelijke beperking voor mensen met een psychische of psychiatrische beperking en dagopvang voor ouderen met lichamelijke en/of psychogeriatrische beperkingen. Om de doelen te bereiken worden de volgende activiteiten uitgevoerd: ondersteunen bij of oefenen met vaardigheden of handelingen; ondersteunen bij of aanbrengen van structuur of het voeren van regie; overnemen van toezicht op de cliënt. In bijlage 1 wordt een overzicht gegeven van de zorgvraag, beperkingen, mogelijkheden, aard van de begeleiding en omvang per eerder beschreven cliëntgroep gegeven. 7

12 Hoofdstuk 3 Inzicht in de cijfers Algemeen De huidige partners in het veld hebben diverse cijfers aangeleverd. Zowel Bureau Jeugdzorg, het Zorgkantoor, het Centraal Administratie Kantoor Zorg (CAK) en het Centrum Indicatiestelling Zorg (CIZ) hebben gegevens beschikbaar gesteld. Deze gegevens komen niet met elkaar overeen omdat het CIZ alleen de indicaties stelt, het Zorgkantoor de betalingen doet en het CAK de eigen bijdragen heft en dit alleen voor 18 plus. Een cliënt met indicatie hoeft geen zorg af te nemen en is daardoor niet bekend bij het CAK of het Zorgkantoor. Tot slot worden indicaties voor kinderen met een psychiatrische stoornis afgegeven door Bureau Jeugdzorg. De gemeenten Aa en Hunze, Assen, Noordenveld en Tynaarlo hebben Stamm gevraagd deze cliëntgegevens te analyseren. In het rapport Van AWBZ naar Wmo, een analyse van cliëntgegevens op basis van rapportages van het CIZ (peildatum jan. 2011), Zorgkantoor Achmea (nov. 2011) en het CAK (mei 2011) zijn de gegevens van alle ketenpartners weergegeven. In het document dat nu voorligt zijn de cijfers van het zorgkantoor overgenomen omdat deze een redelijk compleet beeld laten zien van de daadwerkelijke situatie, alle cliënten moeten immers langs het zorgkantoor 1. Niet alle toegewezen zorgt hoeft ook daadwerkelijk te worden afgenomen. Midden Drenthe heeft deze analyse zelf uitgevoerd. Cijfers Er zijn veel gegevens beschikbaar. In onderstaande tabellen worden de cijfers beschreven die inzicht geven in de omvang en vormen van begeleiding die nu wordt ontvangen en in de aard van de beperkingen die cliënten hebben. Tabel 1a geeft een eerste indruk van de omvang van huidige cliëntengroep per gemeente. Omvang van begeleiding Aa en Hunze Assen Midden Drenthe Noorden veld Tynaarlo Regio aantal cliënten aantal inwoners (1/1/2011) percentage cliënten 1,1% 1,8% 1,3% 1,2% 1,1% 1,4% Tabel 1a: Aantal cliënten met een indicatie voor Begeleiding en Kortdurend verblijf ten opzichte van het aantal inwoners per gemeente (bron CBS eb CIZ) Over de hele regio heeft 1,4 % van de bevolking een vorm van AWBZ-begeleiding. Het hoogste percentage heeft Assen (1,8%) en het laagste Aa en Hunze en Tynaarlo (beide 1%). In tabel 1b is per gemeente te zien hoeveel cliënten een indicatie hebben voor welke vorm van begeleiding. Vorm van begeleiding Aa en Hunze Assen Midden Drenthe Noorden veld Tynaarlo Regio Groep Groep + individueel Kortdurend verblijf Totaal Tabel 1b: Aantal cliënten met een indicatie voor Begeleiding en Kortdurend verblijf (bron CIZ) In totaal hebben bijna 2700 cliënten begeleiding. Bijna de helft van alle cliënten in de regio (46%) woont in Assen. 1 Niet alle toegewezen zorg hoeft te worden afgenomen, waardoor ook hierin nog verschillen kunnen bestaan met de werkelijkheid. 8

13 Uit Grafiek 1 is af te lezen hoe de verdeling is van de verschillende vormen van begeleiding. De vier vormen van begeleiding zijn afgezet tegen het totaal aantal per gemeente. Per gemeente staat de eerste staaf voor Begeleiding, dat is voor bijna alle gemeenten de grootste groep. Grafiek 1: De verdeling van vormen van begeleiding ten opzichte van het totaal per gemeente 50% 45% 40% 35% 30% 25% 20% 15% 10% 5% 0% Aa en Hunze Assen Midden Drenthe Noorden veld Tynaarlo Regio Groep Groep + Kortdurend verblijf Opvallend is dat in Aa en Hunze in verhouding veel minder cliënten Begeleiding krijgen dan in de andere gemeenten. De tweede staaf geeft het aandeel Begeleiding Groep weer, en daar komt Aa en Hunze juist weer boven de andere gemeenten uit. Voor de combinatie van de eerste twee vormen van begeleiding, de derde staaf, zijn de verschillen klein. De laatste staaf laat het aandeel zien van Kortdurend verblijf. Dit is begeleiding met verblijf in een instelling voor maximaal drie etmalen per week. Deze vorm wordt ingezet als respijtzorg bij cliënten die permanent toezicht nodig hebben. De relatieve omvang van deze begeleiding wisselt per gemeente en is het grootst in Tynaarlo (21%) en het kleinst in Assen (13%). Sommige cliënten hebben naast een vorm van begeleiding ook een indicatie voor persoonlijke verzorging, verpleging of behandeling. In tabel 2 staat voor elke vorm en voor elke gemeente om hoeveel cliënten het gaat. In het algemeen zijn dit de cliënten met zwaardere problematiek. Kortdurend Verblijf is hier buiten beschouwing gelaten omdat dit een specifieke groep cliënten betreft die allemaal meerdere vormen van ondersteuning krijgen. Begeleiding met andere Aa en Midden Noorden Assen Tynaarlo Regio indicaties Hunze Drenthe veld Groep Groep Totaal Percentage t.o.v. totaal begeleiding 40% 25% 40% 34% 36% 32% Tabel 2: Per vorm van begeleiding de aantallen cliënten met naast de betreffende vorm van begeleiding ook persoonlijke verzorging, verpleging of behandeling (bron CIZ) Van de cliënten met AWBZ-begeleiding, heeft in de hele regio 32% ook een andere AWBZ-indicatie. Het hoogste percentage hebben Aa en Hunze en Midden-Drenthe (40%) en het laagste percentage Assen (25%). In grafiek 2 zijn de percentages van cliënten met andere indicaties afgezet tegen het totaal per gemeente en per vorm van begeleiding. 9

14 Grafiek 2: Percentages cliënten met naast de betreffende vorm van begeleiding ook persoonlijke verzorging, verpleging of behandeling, per vorm van begeleiding en per gemeente. 70% 60% 50% 40% 30% 20% Groep + Groep 10% 0% Aa en Hunze Assen Midden Drenthe Noordenveld Tynaarlo Regio Binnen de hele regio is de groep cliënten met naast de begeleiding ook andere indicaties het grootst voor Begeleiding Groep (44%), gevolgd door de groep met de combinatie van beide vormen van begeleiding (34%). Noordenveld heeft het hoogste percentage van cliënten met een andere indicatie bij Begeleiding Groep (63%) en Midden-Drenthe bij de combinatie (49%). Dit betekent dat voor het deel van de cliënten met Begeleiding Groep de problematiek over het algemeen zwaarder is dan het deel met alleen Begeleiding. Het laagste percentage is voor Begeleiding (23% voor de hele regio) met Assen als laagste (20%) en Tynaarlo als hoogste percentage (30%). De grondslag geeft een indicatie voor de aard van de problematiek. Tabel 3 geeft het aantal cliënten met begeleiding naar dominante grondslag, aansluitend bij de cliëntgroepen van het bureau HHM. Met dat verschil dat de cliëntgroepen palliatieve zorg en multiprobleemgezinnen zijn versleuteld in de andere grondslagen. 1.1 Ouderen met somatische problematiek (SOM 65+); 1.2 Ouderen met psychogeriatrische problematiek (PG 65+) 2 Volwassenen met psychiatrische problematiek (PSY/PS >18jr) 3 Kinderen en volwassenen met een verstandelijke beperking (VG) 4 Kinderen en volwassenen met een auditieve en/of visuele beperking (ZG); 5 Kinderen en volwassenen met een lichamelijke beperking of chronische ziekte (SOM 0-64, LG) 6 Jongeren met psychiatrische problematiek in combinatie met opvoed- en opgroeiproblemen (PSY/PS <18jr) Grondslag Aa en Assen Midden Noorden Tynaarlo Regio Hunze Drenthe veld SOM PG PSY/PS VG ZG SOM 0-64, LG PSY/PS 18-? totaal 287 +? Tabel 3: Aantal cliënten met Begeleiding naar de dominante grondslag. (Bron CIZ en BJZ) Voor alle gemeenten zijn de groepen PSY/PS 18+ en VG het grootst en samen zorgen ze voor meer dan de helft van het totaal aantal indicaties. Dit is tevens de groep waarmee we als gemeente vanuit de Wmo weinig ervaring hebben. 10

15 In de grafieken 3a en 3b is per gemeente de verdeling van de cliënten te zien over de cliëntgroepen. De groep PSY/PS 18- is niet meegenomen in de berekeningen want daarvan zijn de cijfers nog niet compleet. In grafiek 3a zijn de grootste groepen opgenomen, samen voor ongeveer ¾ deel van alle cliënten, in grafiek 3b staan de kleinste groepen. Grafiek 3a: Verdeling van de grootste cliëntgroepen op basis van dominante grondslag per gemeente ten opzichte van het totaal aantal cliënten. 50% 45% 40% 35% 30% 25% 20% 15% 10% 5% 0% Aa en Hunze Assen Midden Drenthe Noorden veld Tynaarlo Regio PSY/PS 18+ VG SOM 0-64, LG Grafiek 3b: Verdeling van de kleinste cliëntgroepen op basis van dominante grondslag per gemeente ten opzichte van het totaal aantal cliënten. 14% 12% 10% 8% 6% 4% PG 65+ ZG SOM 65+ 2% 0% Aa en Hunze Assen Midden Drenthe Noorden veld Tynaarlo Regio Assen heeft opvallend lage percentages in de groepen SOM 65+ (5%), PG+ (4%) en ZG (3%). Daarentegen heeft Assen verhoudingsgewijs meer cliënten in de groep PSY/PS 18+, vergeleken met de andere gemeenten. Dergelijke verschillen, zoals ook in eerdere tabellen opgemerkt, kunnen te maken hebben met de samenstelling van de bevolking en/of de aanwezigheid van voorzieningen. In de wetswijziging van de Wmo, zoals voorgesteld voor de val van het kabinet, wordt het persoonsgebonden budget (pgb) als kan-bepaling weergegeven. Gemeenten kunnen op basis daarvan zelf bepalen of zij wel of geen pgb gaan verstrekken. Die mogelijkheid hebben cliënten nu ook vanuit de AWBZ. Tabel 4 geeft het aantal cliënten met zorg in natura (ZiN) en Pgb weer, de groep PSY/PS 18- is hierin niet meegenomen. Het kan voorkomen dat cliënten zowel een Pgb als ZiN ontvangen. Veelal heeft dit als reden dat men bij het Zorgkantoor de ZiN van één en dezelfde aanbieder af moet nemen. Een Pgb biedt dan de 11

16 mogelijkheid om een vorm van zorg ook ergens anders af te nemen. Deze cliënten zijn in tabel 4 dubbel geteld, vandaar dat de totalen hoger zijn dan in de andere tabellen. B Totaal ZiN of Pgb Aa en Assen Midden Noordenveld Tynaarlo Regio Hunze Drenthe ZiN Pgb Totaal Pgb % 49% 52% 45% 52% 58% 51% Tabel 4: Aantal unieke cliënten uitgesplitst naar Pgb en ZiN (Bron zorgkantoor Achmea) Pgb wordt vaker gekozen dan ZiN, behalve in Midden-Drenthe waar het percentage Pgb beduidend lager is (45%) dan over de gehele regio (51%). Binnen het huidige systeem kiest men voor een Pgb om keuzevrijheid te hebben, om zelf de zorg te kunnen leveren aan partner, kind of familielid of om niet gecontracteerde aanbieders te kiezen. Per grondslag is de verdeling tussen ZiN en Pgb verschillend, zoals te zien is in de grafieken 5a en 5b. Daarin is per dominante grondslag weergegeven het percentage cliënten met een Pgb. Grafiek 5a: Percentages cliënten die gekozen hebben voor een Pgb, per gemeente en per grondslag, deel 1 70% 60% 50% 40% 30% 20% Somatisch Lichamelijk Zintuigelijk 10% 0% Aa en Hunze Assen Midden Drenthe Noordenveld Tynaarlo Regio Bij de groep ouderen is het Pgb veruit het minst populair, met een psychogeriatrische grondslag (20% in de hele regio en 14% in Assen) of met een somatische grondslag (22% in de hele regio en 15% in Aa en Hunze). Over de hele regio en binnen bijna elke gemeente is het Pgb het meest populair onder de groep met een psychiatrische grondslag (60%) of een verstandelijke grondslag (55). De hoogeste percentages zijn te vinden in Aa en Hunze voor de groep met psychiatrische grondslag (66%) en in Tynaarlo voor de verstandelijke grondslag (75%). 12

17 Grafiek 5b: Percentages cliënten die gekozen hebben voor een Pgb, per gemeente en per grondslag, deel 2 80% 70% 60% 50% 40% 30% Psychogeriatrisch Verstandelijk Psychiatrisch 20% 10% 0% Aa en Hunze Assen Midden Drenthe Noordenveld Tynaarlo Regio Het Pgb kan worden ingezet bij alle vormen van begeleiding. De keuze voor Pgb of ZiN is weergegeven in grafiek 5c. De groep cliënten met Begeleiding Groep is verdeeld in twee groepen: zonder vervoer of met vervoer. Elke cliënt kan in meerdere groepen voorkomen. De percentages betreffen het percentage van een vorm van begeleiding. Grafiek 5c: Percentages cliënten die gekozen hebben voor een Pgb, per gemeente en per vorm van begeleiding 100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% Aa en Hunze Assen Midden Drenthe Noordenveld Tynaarlo Regio Groep Groep + Vervoer KV Veruit de meeste cliënten met kortdurend verblijf kiezen voor een Pgb. De percentages cliënten met Begeleiding Groep en vervoer wisselen sterk per gemeente. Het grootste deel van deze cliënten kiest voor Pgb in Aan en Hunze (74%) en het kleinste deel in Midden-Drenthe (41%). Het aantal mensen met Zin en een Pgb dat daarnaast ook andere zorg heeft wordt weergegeven in tabel 7. Zoals reeds eerder benoemd in dit document kunnen mensen met andere ondersteuning alleen Zin bij één aanbieder kopen. Het zou kunnen zijn dat dit het geval is bij de Pgb-ers uit deze tabel. 13

18 Begeleiding en een andere AWBZ-indicaties Aa en Hunze Assen Midden Drenthe Noordenv eld Tynaarlo Regio Zin gegeven * ontbreekt Pgb Totaal * Pgb % 71% 78% - 73% 79% 76%* Tabel 7: Aantal cliënten die naast Begeleiding gebruik maken van een andere AWBZ functie Bron zorgkantoor Bij de gegevens voor de regio, aangegeven met een *, is Midden-Drenthe buiten beschouwing gelaten. Tussen de gemeenten zijn de verschillen in Pgb-gebruik door cliënten met andere AWBZ-indicaties niet groot. Het laagste percentage heeft Aa en Hunze (71%) en het hoogste Tynaarlo (79%). In tabel 8 zijn de percentages opgenomen van cliënten die kiezen voor een Pgb uit de tabellen 4 en tabel 7. Zoals te verwachten wordt door de groep met naast begeleiding ook andere indicaties meer gebruik gemaakt van een Pgb dan de totale groep. Pgb met andere indicaties Aa en Hunze Assen Midden Drenthe Noordenv eld Tynaarlo Regio Met andere indicaties 71% 78% - 73% 79% 76% Totale groep cliënten 49% 52% 45% 52% 58% 51% Tabel 8: Percentages cliënten die kiezen voor Pgb en die naast begeleiding gebruik maken van een andere AWBZ indicatie (Bron zorgkantoor) Conclusies De cijfers geven een indicatie voor de omvang en aard van de problematiek. De omvang van de groep cliënten met begeleiding is substantieel; meer dan 1 op de 100 inwoners behoort tot deze groep, in Assen zelfs bijna 1 op de 50. Er is een grote groep waarbij complexe problematiek te verwachten is, immers een derde deel van de cliënten heeft ook een andere vorm van ondersteuning. Waar in de voorbereiding op de transitie rekening mee gehouden moet worden is de groep die bij de gemeenten nog relatief onbekend is: mensen met een psychiatrische beperking. Ook mensen met een verstandelijke beperking zijn bij de Wmo-consulenten nog weinig bekend. Het Pgb is een veel gekozen middel om ondersteuning te regelen. De reden daarachter is interessant om te kunnen bepalen of er een alternatief is om de keuzevrijheid te waarborgen. Het is de moeite waard om de voor- en nadelen van de diverse middelen, inclusief Pgb en ZiN, gezamenlijk op een rij te zetten. In een onderzoek daarnaar is de inbreng van cliënten aan te bevelen. De verschillen tussen de gemeenten kunnen allerlei oorzaken hebben. De aanwezigheid van gespecialiseerde of collectieve voorzieningen kan een belangrijke invloed hebben, maar dat zal nader onderzocht moeten worden. Het is zinvol om in een dergelijk onderzoek ook de effecten van voorzieningen en de succes- en faalfactoren van voorzieningen mee te nemen. 14

19 Hoofdstuk 4 Toegang en aanbieders Algemeen Nu we weten hoe de cliënten er uit zien en hoeveel cliënten er van welke doelgroep zijn, is het van belang te bezien hoe zij toegang krijgen tot de begeleiding en bij welke aanbieders zijn dit inkopen. De huidige toegang Langs welke wegen komen mensen terecht bij ondersteuning? Er zijn meerdere manieren om in aanmerking te komen voor ondersteuning. Vanuit de AWBZ is het CIZ eindverantwoordelijk voor de indicatiestelling van alle volwassenen met een hulpvraag en voor kinderen met een niet psychiatrische aandoening. Bureau Jeugdzorg is verantwoordelijk voor de indicatiestelling van kinderen met een psychiatrische aandoening/stoornis. Het CIZ heeft een aantal mogelijkheden voor zorgaanbieders, ziekenhuizen en zorgloketten om indicaties te stellen bij spoedzorg, standaardindicaties en bij herindicaties bij niet complexe aanvragen. Aanbieders In bijlage 2 wordt een overzicht gegeven van de zorgaanbieders waarvan de cliënten de geïndiceerde zorg ontvangen. Helaas is er geen beeld van alle aanbieders die zorg leveren op basis van persoonsgebonden budget. Er is een aantal aanbieders dat in alle gemeenten levert. Een aantal aanbieders richt zich op een specifieke doelgroep en zou daarmee interessant kunnen zijn als gezamenlijke gesprekspartner. 15

20 Bijlage 1 - Overzicht van de zorgvraag Overzicht van de zorgvraag, beperkingen, mogelijkheden, aard van de begeleiding en omvang per beschreven cliëntgroep. Client groep Zorgvraag Beperkingen Mogelijkheden Aard begeleiding 1.1 Hulp bij Sociale Aangepaste zelfstandig redzaamheid: matig activiteiten in Groepsverban wonen en beperkt ; wijkgebouwen, d andere Bewegen en met aandacht mensen verplaatsen: matig voor sociaal ontmoeten gedrag en tempo. Probleemgedrag: Bewegen en matig valpreventie. Psychisch functioneren: matig Oriëntatiestoornisse n: matig beperkt. 1.2 Kan onze partner/moede r/vader hulp krijgen om gevaarlijke situaties en verwaarlozing op het gebied van gezondheid, voeding en persoonlijke verzorging te voorkomen? 2 Hoe kan ik een zo normaal mogelijk leven leiden, waarbij ik word ondersteund bij het uitvoeren van de dagelijkse handelingen, dagstructureri ng en in sociale contacten en contacten met instanties? Sociale redzaamheid: zwaar Probleemgedrag: matig Psychisch functioneren: matig Oriëntatiestoornisse n: afhankelijk van de fase matig tot zwaar beperkt. Sociale redzaamheid: matig tot ernstig Sociaal functioneren: licht tot zwaar beperkt Probleemgedrag: licht tot ernstig Psychisch functioneren: matig tot zwaar Oriëntatiestoornisse n: matig tot zwaar beperkt. Aanspreken op hun mogelijkheden, bewegen en valpreventie. Ondersteuning en informeren van de mantelzorgers. De mogelijkheid gebruik te maken van activeringsactivite iten mits met gerichte professionele aandacht voor hun problematiek. Er wordt gebruik gemaakt van de participatieladder, daarnaast worden vrijwilligers ingezet voor diverse projecten. Groepsverban d Groepsverban d Omvang INDIVIDUEEL: Laagfrequent langdurig, eens per week één tot twee uur : twee tot drie dagen per week INDIVIDUEEL: Laagfrequent langdurig, eens per week één tot twee uur GROEPSVERBAND: twee tot drie dagen per week INDIVIDUEEL: Gemiddeld 3 uur per week. GROEPSVERBAND: Dit fluctueert, gemiddeld 4 tot 5 dagdelen per week. 3.1 Hoe kan ik een zo normaal mogelijk leven leiden, waarbij mijn familie goed wordt Sociale redzaamheid: matig Probleemgedrag: matig tot ernstig Psychisch functioneren: matig leren in aangepast tempo: op school, in het kinderdagcentrum (KDC) en thuis. Leren op praktisch gebied INDIVIDUEEL: klasse 2-3, veelal verdeeld over de week. GROEPSVERBAND: bij schoolgang niet, anders 3-9 dagdelen. 16

21 ondersteund en ik mezelf maximaal kan ontwikkelen? 3.2 Hoe kan ik een zo normaal mogelijk leven leiden en deelnemen aan de maatschappij? Kan ik hulp krijgen om te leren zelfstandig te worden? Kan ik hulp krijgen om op het rechte pad te blijven? Sociale redzaamheid: matig tot ernstig Probleemgedrag: matig tot ernstig Psychisch functioneren: matig als op het gebied van sociale omgang. Deelnemen aan speciale en/of reguliere clubs of verenigingen. leren in aangepast tempo, zowel op praktisch gebied als op het gebied van sociale omgang. Vrijwilligerswerk. Regulier werk/werk onder begeleiding Deelnemen aan speciale en/of reguliere clubs of verenigingen. INDIVIDUEEL: klasse 2-3, veelal verdeeld over de week. GROEPSVERBAND: bij schoolgang niet, anders 3-9 dagdelen. 3.3 Hoe kan ik een zo normaal mogelijk leven leiden, daarbij deelnemen aan de maatschappij en mezelf maximaal ontwikkelen? Sociale redzaamheid: matig Probleemgedrag: matig Psychisch functioneren: matig Oriëntatiestoornisse n: matig beperkt. Met specifieke professionele begeleiding gericht op de cliënt en zijn sociale omgeving kan worden deelgenomen aan speciale en/of reguliere clubs en verenigingen. Ook werk onder begeleiding Groepsverban d INDIVIDUEEL: 2 7 uren per week, verdeeld over één of meerdere momenten. GROEPSVERBAND: veelal 9 dagdelen per week. 3.4 Kunt u mij veiligheid, welbevinden en comfort bieden? 3.5 Kunt u duidelijke grenzen stellen en mijn gedrag structureren? Sociale redzaamheid: zwaar Bewegen en verplaatsen: zwaar Probleemgedrag: Van licht beperkt tot ernstig probleemgedrag. Psychisch functioneren: zwaar Oriëntatiestoornisse n: matig tot zwaar beperkt. Sociale redzaamheid: zwaar Probleemgedrag: matig tot zwaar beperk; Psychisch functioneren: zwaar Dagbesteding vanuit de instelling/onder begeleiding deelnemen aan passende activiteiten. Dagbesteding vanuit de instelling/onder begeleiding deelnemen aan passende activiteiten. 17 Groepsverban d Groepsverban d INDIVIDUEEL: 2-7 uur per week. GROEPSVERBAND: 9 dagdelen per week. INDIVIDUEEL: 2-7 uur per week. GROEPSVERBAND: 9 dagdelen per week.

22 4.1 Communicatie Informatie Ondersteuning 4.2 Praktische hulp en begeleiding en emotionele ondersteuning 4.3 Communicatie en contact. Informatie Ondersteuning 5.1 Praktische ondersteuning Overzicht houden Oriëntatiestoornisse n: niet beperkt. Sociale redzaamheid: beperkt tot steeds minder wordend; Probleemgedrag: soms; Psychisch functioneren: Soms. Sociale redzaamheid: Beperkt tot steeds minder wordend; Communicatie: Beperkt; Bewegen en verplaatsen: Beperkt; Probleemgedrag: soms Oriëntatiestoornisse n: beperkt tot zwaar Psychisch functioneren: Soms. Sociale redzaamheid: matig tot ernstig Bewegen en verplaatsen: matig tot ernstig Psychisch functioneren: matig tot ernstig Oriëntatiestoornisse n: ernstig beperkt. Sociale redzaamheid: matig tot zwaar Bewegen en verplaatsen: vaak zwaar Ten aanzien van sociale redzaamheid, zelfredzaamheid en psychosociaal functioneren is er een achterstand ontstaan. De groep cliënten waarover wij spreken heeft zeer beperkte mogelijkheden. De samenleving is zeer visueel en auditief ingesteld, de cliënt mist een groot deel van deze boodschappen. Volwaardig meedoen daardoor lastig. De mogelijkheden zijn afhankelijk van de aard en de mate van de handicap, in combinatie met de mate waarin de context of de randvoorwaarden op maat aanwezig (moeten) zijn. INDIVIDUEEL continu: (twee)wekelijks 2-6 uur INDIVIDUEEL interval: korte perioden 1 uur/week, jaarlijks of minder GROEPSVERBAND: 2-4 dagdelen per week INDIVIDUEEL: 1-3 uur gemiddeld per week INDIVIDUEEL: Tussen de 4-10 uur per week meerdere momenten GROEPSVERBAND: gem. vier dagdelen aangepaste dagbesteding. INDIVIDUEEL: gemiddeld 4 uur per week veelal op meerdere momenten per week. GROEPSVERBAND: gemiddeld 5 dagdelen per week met grote spreiding. 18

23 5.2 Help mij mijn man/vrouw etc. te ondersteunen 5.3 Overzicht houden. 6.1 Hoe kan ik een zo normaal mogelijk leven leiden, waarbij mijn familie goed wordt ondersteund en ik mezelf maximaal kan ontwikkelen? Sociale redzaamheid: zwaar Probleemgedrag: licht Psychisch functioneren: matig tot zwaar Oriëntatiestoornisse n: matig tot zwaar Sociale redzaamheid: matig Bewegen en verplaatsen: niet tot matig Probleemgedrag: licht tot matig Psychisch functioneren: matig Oriëntatiestoornisse n: matig Sociale redzaamheid: matig Probleemgedrag: matig Psychisch functioneren: matig Oriëntatiestoornisse n: licht tot matig beperkt. De mogelijkheden zijn geheel afhankelijk van de aard en de fase van de handicap. De mogelijkheden zijn afhankelijk van de aard en de fase van de handicap. Het gaat om kinderen en jongeren die graag onderdeel uit willen maken van de maatschappij, maar het gevoel hebben niet geaccepteerd te worden. Groepsverban d Groepsverban d Groepsverban d INDIVIDUEEL: gemiddeld 4 uur per week, verspreid over meerdere momenten. GROEPSVERBAND: sterk variërend afhankelijk van de fase van de ziekte. INDIVIDUEEL: gemiddeld 4 uur, met grote spreiding. GROEPSVERBAND: gemiddeld 5 dagdelen per week, met grote spreiding. De betrokken organisaties konden hier geen antwoord op geven. 6.2 Hoe kan ik een zo normaal mogelijk leven leiden, waarbij mijn familie goed wordt ondersteund en ik mezelf maximaal kan ontwikkelen? Sociale redzaamheid: matig Probleemgedrag: matig tot ernstig Psychisch functioneren: matig Oriëntatiestoornisse n: licht tot matig beperkt. De kloof tussen cliënt en maatschappij is vaak groot. Groepsverban d De betrokken organisaties konden hier geen antwoord op geven. 7 Professioneel zorgverlener toezicht houdt op mijn fysieke en psychische gesteldheid en zorg verleent met als doel de best mogelijke Sociale redzaamheid: (matig tot) zwaar Bewegen en verplaatsen: (matig tot) zwaar beperkt Psychisch functioneren: varieert sterk; Cliënten bevinden zich in de laatste fase van hun leven en er is daarom geen sprake meer van werk of andere maatschappelijke participatie. 19 INDIVIDUEEL: omvang varieert sterk, van klasse 4 tot klasse 8 plus 31 uur additioneel.

24 kwaliteit van leven voor mijzelf en mijn naaste(n). Oriëntatiestoornisse n: varieert sterk. 8 Hoe kan ons gezin normaal functioneren en daarnaast een plek krijgen in de maatschappij? Sociale redzaamheid: matig beperk; Probleemgedrag: matig tot ernstig Psychisch functioneren: matig beperkt. Deelnemen aan clubs en verenigingen/ond erwijs/regulier werk. Ouders kunnen met hulp een verantwoorde pedagogische opvoeding geven en een veilige opvoedsituatie realiseren. Groepsverban d INDIVIDUEEL: klasse 3 of 4, (4-9,9 uren per week), meestal verspreid over meerdere momenten per week. GROEPSVERBAND: 0-9 dagdelen per week. 20