Strategische Marketingvisie Toerisme Regio Arnhem Nijmegen

Transcriptie

1 Strategische Marketingvisie Toerisme Regio Arnhem Nijmegen arnhem rijk van nijmegen veluwezoom betuwe gelderse poort land van maas en waal de liemers

2 regionaal bureau voor toerisme arnhem nijmegen Inhoud Inleiding 3 1 Visie, missie en doelstellingen Visie Missie RBT KAN als marketingorganisatie RBT KAN als gastheer; de VVV functie Terugblik op Ambities in Kwalitatief Kwantitatief De resultaten Doelstellingen Strategie Regio als shortbreakbestemming Rust en ruimte Focus op nieuwe doelgroepen Senioren Overige doelgroepen Riviercruises Touroperators Inwoners van de regio Gelderse samenwerking Productontwikkeling Prijs Plaats Promotie Offline communicatie Online communicatie Regio- en citymarketing 23 5 De regio als bestemming voor (zakelijke) bijeenkomsten en congressen Huidige situatie Nederlandse markt Zakelijke markt in de regio Arnhem Nijmegen Doelstellingen Strategie Doelgroepen Middelen 28 6 Het (toeristisch) marketingbudget voor de regio Arnhem Nijmegen 29 7 adviesfunctie 30 8 Nawoord 30 3 Doelgroepen Binnenlandse markt Buitenlandse markt 13 4 Marketingmix Product Natuur Cultuur(historie) Attracties en bezienswaardigheden Evenementen Funshoppen Wellness en well-being 18 Bijlagen 32 1 Strategische partners van RBT KAN 32 2 Trends en ontwikkelingen 32 3 Marktanalyse 35 4 Zakenreisonderzoek NBTC/NIPO 43 5 SWOT-analyse 44 6 Organisatiestructuur RBT KAN 45 7 Geraadpleegde bronnen 46

3 strategische marketingvisie Inleiding Er is crisis en er is internet. Wat ze met elkaar gemeen hebben? Alle twee zijn ze belangrijk voor het Regionaal Bureau voor Toerisme Arnhem Nijmegen en zijn partners. In 2008 zette de crisis in, met grote gevolgen voor onder nemers en consumenten. Er zijn faillissementen en we hebben te maken met krimpende budgetten. Aan de andere kant zijn er ook kansen; crisis vraagt om creativiteit. En er komt meer belangstelling voor vakantie in eigen land. Voor u ligt de Strategische Marketingvisie van de regio Arnhem Nijmegen Deze visie is opgesteld door het Regionaal Bureau voor Toerisme Arnhem Nijmegen (RBT KAN) en sluit waar mogelijk aan bij bestaande visies van onder andere de lokale overheden in de regio Arnhem Nijmegen en de provincie Gelderland. Tevens is het toeristisch-recreatief bedrijfsleven in de regio intensief betrokken geweest bij het opstellen van deze Strategische Marketingvisie. Met de Strategische Marketingvisie wordt de gewenste richting aan gegeven voor de komende jaren, op basis van ontwik kelingen in de markt en de ervaringen uit de afgelopen jaren. Daarbij wordt ook aandacht besteed aan de rol van RBT KAN daarbinnen. Wij kijken naar de toekomst. We bekijken wat de gevolgen zijn van zowel de economische als technische ontwikkelingen voor het toerisme in onze regio. Hierover hebben we een aantal stakeholders ondervraagd. Studenten van de Saxion Hogeschool te Deventer hebben eind 2011 een onderzoek uitgevoerd. Samen met toeristischrecreatieve ondernemers in de regio Arnhem Nijmegen hebben zij de voorgaande strategische marketing visie geëvalueerd. Trendwatcher Adjiedj Bakas deed bovendien in februari 2012 een aantal uitspraken over de ontwikkelingen binnen de toeristische sector. In mei 2012 volgde de presen tatie van de resultaten van de Toeristisch-recreatieve monitor regio Arnhem Nijmegen. Deze geeft inzicht in de economische betekenis van toerisme en recreatie in de regio Arnhem Nijmegen in 2011, en laat zien hoe de ontwikkeling de afgelo pen twee jaar ( ) is verlopen. Saxion Hogeschool voegde aan de monitor een imago-onderzoek onder consu menten toe. De Hogeschool Arnhem Nijmegen zorgde ook als afstudeeropdracht voor het in kaart brengen van de mogelijkheden van social media voor RBT KAN. Tenslotte heeft het onderzoek van Van Assendelft & Partners naar de mogelijkheden voor een toeristische herpositionering van het Rijk van Nijmegen gezorgd voor veel informatie. De resultaten van al deze onderzoeken en presentaties gaven ons de inspiratie voor deze Strategische Marketingvisie RBT KAN zal samen met ondernemers en overheid deze visie gebruiken om het (toeristisch) marktaandeel van de regio de komende jaren verder uit te bouwen. Jurriaan J. de Mol Wij wensen u veel leesplezier toe. Jurriaan J. de Mol Directeur Regionaal Bureau voor Toerisme Arnhem Nijmegen

4 A73 4 regionaal bureau voor toerisme arnhem nijmegen Hoofdstuk 1 Visie, missie en doelstellingen 1.1 Visie De vrijetijdseconomie vormt een belangrijk onderdeel van de economie in de regio Arnhem Nijmegen. Het streven naar economische groei binnen recreatie en toerisme zorgt voor meer bestedingen en werkgelegenheid. Hierdoor ontstaat een kwalitatief goed verblijfsklimaat. Een klimaat dat uitnodigt om te bezoeken, in te wonen en in te werken. RBT KAN heeft de ambitie een belangrijke partner te zijn in deze regionale ontwikkelingen. 1.2 Missie De missie van RBT KAN is het initiëren en aanreiken van een collectieve marketingaanpak die ingezet kan worden om duurzame groei te realiseren in de vrijetijdseconomie van de regio Arnhem Nijmegen. Daarvoor werkt RBT KAN intensief samen met een grote hoeveelheid aan partners binnen en buiten de regio. 1.3 RBT KAN als marketing organisatie RBT KAN werkt samen met 20 gemeenten in de regio Arnhem Nijmegen alsmede met de Duitse gemeente Kranenburg. Naast gemeenten werkt RBT KAN samen met ca. 700 bedrijven uit de toeristisch-recreatieve sector. Teneinde zo veel mogelijk recht te doen aan lokale en subregionale belangen is het werkgebied van RBT KAN opgedeeld in een aantal deelregio s: Arnhem, Rijk van Nijmegen, Veluwezoom, Betuwe, Land van Maas en Waal, Gelderse Poort en De Liemers. Elke geografische deelregio heeft een overlegstructuur met RBT KAN. Binnen deze overlegstructuur vindt afstemming plaats over het toeristisch marketingbeleid. In bijlage 1 is een overzicht opgenomen van de strategische partners met wie RBT KAN structureel samenwerkt. N786 N384 N311 N804 A50 Dieren N310 N224 N317 A12 Wolfheze N310 N224 A12/A50 Rheden A348 Doesburg N338 Wageningen N782 Renkum N783 Oosterbeek Arnhem Velp IJSSEL N338 N336 Missie van RBT KAN is het initiëren en aanreiken van een collectieve marketingaanpak gericht op duurzame groei NEDERRIJN N322 Zetten N837 N836 W A A L N837 A50 Beuningen N836 A15 Elst A325 N325 Bemmel Nijmegen Westervoort Huissen N839 N838 t PANNERDENS KANAAL Gendt W A A L N840 Duiven A12 BIJLANDS KANAAL Millingen a/d Rijn Zevenaar N813 N811 Didam Lobith N812 A18 A12 N813 N335 Emmerich N847 N325 N840 Beek Ubbergen A50 Wijchen D N845 N324 N845 A73 MAASWAALKANAAL N844 Malden N842 N841 Groesbeek Kranenburg Kleve N846 N271 N843 MAAS Mook N844

5 strategische marketingvisie Focus ligt op het genereren van meer bezoekers die langer blijven en meer besteden 1.4 RBT KAN als gastheer; de VVV functie In de regio Arnhem Nijmegen zijn verschillende VVV s waar bezoekers diensten en producten kunnen afnemen. De VVV s in de regio Arnhem Nijmegen vervullen de toeristische informatiefunctie voor RBT KAN. RBT KAN beschikt daarvoor door de door VVV Nederland uitgegeven licenties voor het gebruik van de merknaam VVV. De VVV s zijn in verschillende typen onder te verdelen, te weten de VVV Shop, VVV Service Shop en een VVV-agentschap. Daarnaast wordt de VVV informatie ook mobiel aangeboden. 1.5 Terugblik op de jaren In 2009 heeft RBT KAN een aantal ambities en doelstellingen geformuleerd. Terugkijkend kunnen we melden dat deze vrijwel allemaal gerealiseerd zijn, zie bijlagen. RBT KAN werkt samen met 20 gemeenten in de regio Arnhem Nijmegen Economische waarde van de vrijetijdseconomie De regio Arnhem Nijmegen telt in 2011 totaal bijna 1,7 miljoen overnachtingen. Hiervan zijn circa 1,2 miljoen overnachtingen toeristisch van aard. Het totaal aantal bestedingen door toeristen in 2011 in de regio Arnhem Nijmegen bedraagt circa 1,3 miljard euro. Toerisme en recreatie levert in totaal ruim FTE aan werkgelegenheid op. Dit komt overeen met circa banen, ofwel circa 7% van de totale regionale werkgelegenheid. De toeristische-recreatieve bezoekers in de regio Arnhem Nijmegen hebben in 2011 gezamenlijk circa 6% meer uitgegeven dan in De werkgelegenheid die voortvloeit uit deze bestedingen is met 5% toegenomen ten opzichte van Deze stijging is sterker dan de groei van de totale werkgelegenheid in de regio (+0,5%). Hieruit kan geconcludeerd worden dat het belang van de toeristische-recreatieve sector voor de regionale werkgelegenheid is toegenomen.

6 6 regionaal bureau voor toerisme arnhem nijmegen Budget Jaarlijks wordt door RBT KAN een (inter)nationaal marketingprogramma met een budget van 3 3 miljoen gerealiseerd. Dit budget komt tot stand door intensieve samenwerking tussen bedrijven en overheden binnen RBT KAN. In hoofdstuk 6 wordt nader ingegaan op het marketingbudget van RBT KAN Ambities in 2009 Historisch Belevenisnetwerk. Dit is met veel succes gerealiseerd voor de regio Arnhem Nijmegen. Met een dusdanige belangstelling, dat vanaf 2012 het netwerk wordt uitgerold over heel Gelderland onder de naam Spannende Geschiedenis. Visualisatie Romeins verleden in Nijmegen. Door Spannende Geschiedenis is een groot deel van de stad gevisualiseerd. In het project Herpositionering Rijk van Nijmegen zal het imago van het Romeinse verleden verder worden benadrukt. De inspanningen van diverse partijen in de stad, waaronder die van de gemeente Nijmegen, hebben de beleving groter gemaakt. Made in Arnhem. De citymarketing-campagne Made in Arnhem is de afgelopen jaren nadrukkelijk ingezet bij activiteiten die een relatie hebben met de groene en creatieve positionering van Arnhem. De campagne richtte zich op mensen die verbonden zijn aan Arnhem of aan activiteiten die in Arnhem plaatsvinden. Het logo Made in Arnhem geldt anno 2013 als verbindend element in communicatie-uitingen bij citymarketing. Nomineren van Regio Arnhem Nijmegen als culturele hoofdstad Deze doelstelling is niet gerealiseerd door het uitbreken van de financiële crisis. Het verder ontwikkelen van activiteiten op de zakelijke markt. Deze doelstelling is gerealiseerd door focus op Food and Health en de Energie- en Milieutechnologiebranche Kwalitatieve doelstellingen voor de periode Door middel van vernieuwende marketing- en promotie-inspanningen meer bezoekers te genereren die langer blijven en meer besteden en tot herhalingsbezoek overgaan, teneinde het toeristisch marktaandeel van de regio Arnhem Nijmegen in het algemeen en dat van de diverse deelgebieden in het bijzonder te vergroten. De regio Arnhem Nijmegen biedt een rijk cultuurhistorisch erfgoed

7 strategische marketingvisie Evenementen zorgen jaarlijks voor een grote toestroom van bezoekers Kwantitatieve doelstellingen in voor de regio Arnhem Nijmegen waren: 4% groei van het aantal toeristische bezoeken 4% groei van het aantal zakelijke bezoeken 4% groei van het aantal toeristische overnachtingen van verblijfsbezoekers 4% groei van het aantal zakelijke overnachtingen van verblijfsbezoekers 15% procent verhoging van de totale bestedingen De resultaten over ZKA Consultants & Planners heeft in opdracht van RBT KAN een toeristisch-recreatieve monitor opgesteld om een inzicht te geven van de economische betekenis van toerisme en recreatie in de regio in 2011 als ook in de ontwikkelingen van de sector in de jaren Een samenvatting van de onderzoeksresultaten: aantal overnachtingen gestegen met 12% tot bijna 1,7 miljoen toeristisch dagbezoek met 0,5% gedaald tot 42 miljoen bezoekers toeristisch/recreatieve bestedingen met 6% gestegen tot 3 1,3 miljard werkgelegenheid in toerisme en recreatie met 5% gestegen In bijlage 3 zijn de onderzoeksresultaten uitgebreid weergegeven. Over 2012 zijn nog geen cijfers beschikbaar. 1.6 Doelstellingen Voor de periode heeft RBT KAN de volgende kwalitatieve en kwantitatieve doelstellingen geformuleerd: Kwalitatief Door middel van vernieuwende marketing- en promotieinspanningen meer bezoekers genereren die langer blijven, meer besteden en tot herhalingsbezoek overgaan, om zo het toeristisch marktaandeel van de regio Arnhem Nijmegen in het algemeen en dat van de diverse deelgebieden in het bijzonder te vergroten. Kwantitatief 4% stijging van het aantal toeristische bezoeken 4% stijging van het aantal toeristische overnachtingen 2% stijging van het aantal zakelijke bezoeken 2% stijging van het aantal zakelijke overnachtingen 6% stijging van de totale bestedingen in de sector Doel voor is met vernieuwende marketing- en promotie-inspanningen meer bezoekers te genereren

8 8 regionaal bureau voor toerisme arnhem nijmegen Hoofdstuk 2 Strategie Om de gestelde doelstellingen daadwerkelijk te bereiken zijn strategische keuzes nodig. De hoofdlijnen van de strategie voor de komende vier jaar beschrijven we in dit hoofdstuk. Voor de opstelling van de strategie heeft RBT KAN zich gebaseerd op de door gezaghebbende onderzoeksinstituten gesignaleerde trens en ontwikkelingen, zoals geschetst in bijlage 2. Een analyse van de sterke en zwakke punten van de regio, zoals vermeld in bijlage 5 heeft de basis geleverd voor de opstelling van de strategie. RBT KAN zet sterk in op de positionering van de regio als shortbreakbestemming De shortbreakcampagne Cool Breaks krijgt daarom internationaal een vervolg. Ook zal de regio op nationaal gebied nadrukkelijk als shortbreakbestemming worden weggezet. Binnen de campagne Gelderland levert jou mooie streken... is volop gelegenheid voor het begrip storytelling. Mensen willen tijdens een bezoek iets beleven en op een ontspannen wijze iets opsteken. Steeds meer toeristische bedrijven zoals musea en dierentuinen spelen hier al op in en profileren zich als belevingscentra. Met projecten als Spannende Geschiedenis en Liberation Route ontsluit RBT KAN ook de cultuurhistorie in onze regio op een nieuwe manier, vol belevenis. Bij deze concepten wordt gebruikt gemaakt van traditionele en eigentijdse communicatiemiddelen zoals brochures, maar ook (mobiele) websites en GPS-routes. In de komende jaren zal op deze wijze steeds meer van de cultuurhistorie worden ontsloten. Projecten die in voorgaande jaren zijn voorbereid en vanaf 2013 ten uitvoer worden gebracht zijn Toerisme rondom de rivieren, Verdronken dorpen en Proef de smaak van de Grensregio. 2.1 Regio als shortbreakbestemming De regio Arnhem Nijmegen doet het goed in dagrecreatief opzicht. Er zijn sterke attracties, musea en evenementen, mooie natuur en twee grote steden. Daar komen mensen op af, zo bleek ook uit de resultaten van de toeristische recreatieve monitor uitgave juni Ambitie voor de komende vier jaar is het dagbezoek te verlengen naar meerdaags bezoek, waarmee de regio Arnhem Nijmegen ook als verblijfsregio groeit. Om mee te spelen op die shortbreakmarkt is in de eerste plaats toeristische verblijfscapaciteit nodig. Vervolgens horen die accommodaties van concurrerende kwaliteit te zijn en zich voldoende te onderscheiden. Door het opstellen van interessante productmarktcombinaties en een slimme vermarkting ervan worden de kansen op meer verblijfstoeristen vergroot. 2.2 Rust en ruimte Er vindt een grote demografische verschuiving plaats. Steeds meer mensen trekken weg uit de dorpen richting de grote steden. Dit zijn met name jonge mensen die op zoek zijn naar relaties en werk. Eén op de vier mensen voelt zich eenzaam en heeft de behoefte aan persoonlijke aandacht en is op zoek naar vriendschappen. Daarom zal een verblijf met zingeving groeien; mensen willen weer aangeraakt worden. Tevens is er steeds meer markt voor stilte, simpelheid, ruimte, ontspanning en offline kunnen gaan. Men is op zoek naar rust. In de jaren zal RBT KAN deze thema s oppakken en tot vernieuwende concepten uitwerken met inzet van een mix van online en offline mediacampagnes. De nadere invulling van de concepten geschiedt in nauw overleg met de samenwerkingspartners van RBT KAN zoals genoemd in bijlage 1.

9 strategische marketingvisie De aantrekkelijke natuur en cultuur rondom de grote steden vormt een van pijlers van het toerisme 2.3 Focus op nieuwe doelgroepen Senioren 50-plussers zijn een uiterst interessante consumentengroep voor de regio Arnhem Nijmegen. Ze zijn met velen; de verwachting is dat in 2025 het aantal 50-plussers in Nederland is gestegen tot zeven miljoen mensen. En daarnaast weten 50-plussers wat ze willen, zijn daadkrachtig én koopkrachtig. De 50-plusser kan grofweg in drie leeftijdsgroepen worden verdeeld: de vooroorlogse generatie, de stille generatie en de naoorlogse babyboomgeneratie. Voor de regio Arnhem Nijmegen is vooral naar de leef- en belevingswereld van de jongere 50-plusser van belang: de babyboomers van de protestgeneratie, in de leeftijd 55 t/m 64 jaar. Dat zijn zo n 1,8 miljoen mensen in Nederland, ruim een miljoen zelfstandig wonende huishoudens. Deze groep van jonge 50-plussers bevat de meest vitale en maatschappelijk actieve senioren. De jonge 50-plusser gaat zowel vaker en langer op vakantie (ter ontspanning) als vaker en korter (jezelf bewijzen). Ook organiseren ze vaker gezinsvakanties, waarbij grootouders, ouders en kinderen samen weg gaan. Vooral de middellange vakanties van 5 tot 8 dagen zijn populair. 50-plussers nemen samen 42% van de buitenlandse reizen voor hun rekening en geven er jaarlijks 1,1 miljard euro aan uit. In Nederland gaat deze doelgroep gemiddeld per persoon 2,6 keer per jaar met vakantie. 50-plussers geven op vakantie (veel) meer geld uit dan de jongere generaties. Het toeristisch product van de regio Arnhem Nijmegen is aantrekkelijk voor deze doelgroep. Met welke producten RBT KAN zich op deze groep in zal richten wordt beschreven in hoofdstuk 4.1. Actieve senioren vormen een belangrijke doelgroep

10 10 regionaal bureau voor toerisme arnhem nijmegen Vanaf 2013 wordt een project ter bevordering van toerisme rond de rivieren uitgevoerd Overige doelgroepen Bovendien zal RBT KAN zich richten op: Nederlanders op korte vakantie Gezinnen met kinderen Nederlanders op dagtocht De zakelijke verblijf- en dagbezoekers Duitsers, Belgen en Britten op korte vakanties Duitsers uit grensstreek op dagtocht De zakelijke verblijf- en dagbezoekers uit Duitsland en Groot-Brittannië Riviercruises Jaarlijks leggen tussen de 450 en 550 cruisevaartschepen in de regio Arnhem Nijmegen aan. Goed voor onze economie! Want de schepen betalen liggeld en de cruisepassagiers, besteden geld aan wal. De meeste passagiers zijn 55-plus en afkomstig uit Duitsland. Ze hebben een bovengemiddeld inkomen en maken een cruisevakantie vanwege de combinatie varen en stedenbezoek. Aan wal wandelen ze vooral. Daar besteden ze gemiddeld een halve dag aan en geven dan 3 11,- per persoon per dag uit. Vergeleken met bijvoorbeeld Amsterdam, waar toeristen twaalf uur blijven en gemiddeld 3 90,- per persoon per dag besteden, is dit niet veel. Het doel voor de komende jaren is daarom om cruisevaartondernemers te verleiden om langer in de stad te blijven en meer te besteden. Ook is het de bedoeling om meer cruisevaartorganisaties te laten aanmeren in Nijmegen en Arnhem. Daarbij worden we geholpen door beide gemeenten die op dit moment investeren in de infrastructuur zodat meer cruiseschepen kunnen aanmeren aan hun kades. Dat verzoek komt ook uit de cruisesector zelf. Een goed bericht in deze recessie! Touroperators Ook de touroperatormarkt zal intensief worden benaderd. Het in 2012 geformuleerde plan van aanpak voor de binnenlandse- en buitenlandse markt (Vlaanderen, Duitsland en Groot-Brittannië) zal worden voortgezet. Met op maat gemaakte arrangementen worden de grootste touroperators benaderd middels salesgesprekken, beursdeelname, presentaties etc. Doel is de regio in zo veel mogelijk programma s opgenomen te krijgen, waarmee het dag- en verblijfsbezoek worden gestimuleerd. RBT KAN zal in extra investeren om meer cruisevaartpassagiers naar de regio te trekken

11 strategische marketingvisie Inwoners van de regio Inwoners uit de regio zelf zijn vooral voor dagtrips een belangrijke doelgroep. Honderden tot duizenden kilometers worden afgelegd om buitenlandse must sees te bezoeken, maar wat er om de hoek te doen is, weet de regio-inwoner vaak niet. RBT KAN zet de komende vier jaar dan extra in om deze groep meer tot dagrecreatie in en rond de eigen omgeving te verleiden. 2.4 Gelderse samenwerking Gelderland levert jou mooie Streken De vier Gelderse Regionale Bureaus voor Toerisme (Veluwe, regio Arnhem Nijmegen, Achterhoek en Rivierenland) hebben in 2012 intensief samengewerkt aan de campagne Gelderland levert jou mooie Streken. Met zo n zelfde bovenregionale marketingaanpak wordt vanaf 2012 het project Spannende Geschiedenis over heel Gelderland uitgerold. UITinGLD.nl Ook op het webplatform UITinGLD.nl krijgen alle culturele aanbieders en uitgaansgelegenheden uit de provincie de mogelijkheid zich te presenteren en online kaarten te verkopen. De komende jaren zal de samenwerking tussen de RBT s steeds meer geïntensiveerd worden. Op deze wijze zal er een gezamenlijke back-office ontstaan waardoor kostenefficiënter gewerkt kan worden en er budget gerealiseerd wordt voor toekomstige investeringen. Topattracties Arnhem De topattracties van Arnhem (Burgers Zoo, Nederlands Openluchtmuseum, Kröller-Müller Museum en Het Nationale Park De Hoge Veluwe, Airborne Museum Hartenstein, Nederlands Watermuseum en het Museum voor Moderne Kunst Arnhem) zijn een intensieve samenwerking gestart, samen met RBT KAN. De attracties krijgen zo meer slagkracht dan als individuele onderneming. Insteek is joint-promotions te voeren met landelijke partijen als Wegener of Albert Heijn waarmee de attracties op vernieuwende wijze in beeld kunnen worden gebracht. Toeristische Herpositionering Rijk van Nijmegen In het project Toeristische Herpositionering Rijk van Nijmegen heeft RBT KAN onderzoek laten uitvoeren naar de noodzakelijke strategie voor de middellange termijn. Zaken als gewenste profilering, de noodzakelijke investeringen, kansen en bedreigingen alsmede een lijst met actiepunten voor de korte termijn zijn geformuleerd. De te volgen strategie alsmede de communicatie van het merk Rijk van Nijmegen dient er voor te zorgen dat het toeristisch marktaandeel van het Rijk van Nijmegen ook op de middellange termijn veilig wordt gesteld. Tevens zal hier extra aandacht worden gegeven aan de toeristische trekkers en de samenwerking daarbinnen. RBT KAN heeft een hechte samenwerking met de top attracties rond Arnhem en in het Rijk van Nijmegen

12 12 regionaal bureau voor toerisme arnhem nijmegen RBT KAN legt verschillende accenten in de aanpak van de marketingstrategie. Voor de stad Arnhem wordt extra aandacht besteed aan de betekenis van de stad op gebied van de mode

13 strategische marketingvisie Hoofdstuk 3 Doelgroepen Het wordt steeds moeilijker om doelgroepen zeer specifiek te benoemen. De consument is grillig en laat zich vaak door thema s dan wel het moment inspireren. Lifestyle-marketing; events of historie van een regio, het zijn allemaal zaken die het keuzeproces beïnvloeden om toch enige richting te geven hebben wij de (beoogde) doelgroepen zowel demografisch als geografisch ingedeeld. De doelgroepen waar RBT KAN zich de komende jaren op richt, komen uit binnen- en buitenland en zijn demografisch verschillend. In hoofdstuk 2.3. is reeds een eerste schets van doelgroepen gemaakt. 3.1 Binnenlandse markt Geografisch Bezoekers uit Noord-Holland en de aan Gelderland grenzende provincies: Zuid-Holland, Brabant, Limburg, Utrecht en Overijssel. Dit geldt voor zowel zakelijke als toeristische bezoekers. * Aandacht voor nieuwe doelgroepen zie pagina Demografisch Actieve senioren: op dagtocht, korte of lange vakantie Gezinnen met kinderen: op dagtocht, korte of lange vakantie Jongeren op dagtocht (van 15 tot 25 jaar) Zakelijke verblijfs- en dagbezoekers Tussenpersonen, zoals touroperators en riviercruise-rederijen 3.2 Buitenlandse markt Geografisch Ook in de jaren zal RBT KAN haar marktbewerking inzetten op Duitsland, België en Groot-Brittannië. Vanuit deze landen komen immers de meeste bezoekers naar Nederland. Daarnaast vormt het Duits-Nederlandse grensgebied één van de focusgebieden Demografisch Duitsers, Belgen en Britten op korte vakanties, vooral tweepersoons huishoudens en gezinnen (senioren en ook jongeren onder de 30 jaar) Duitsers uit de grensstreek Noordrijn-Westfalen op dagtocht, vooral senioren en tweepersoonshuishoudens De consument is grillig en laat zich vaak door thema s dan wel het moment inspireren

14 14 regionaal bureau voor toerisme arnhem nijmegen Hoofdstuk 4 Marketingmix De traditionele marketingmix bestaat uit de 4 P s (product, prijs, plaats, promotie). In de loop der jaren zijn er vele P s bijgekomen (personeel, periferie, packaging, partners, proces, etc.), maar in de volgende beschrijving beperken we ons tot de oorspronkelijke mix. 4.1 Product De regio Arnhem Nijmegen heeft veel te bieden. Om een gestructureerd overzicht te bieden is er een indeling gemaakt aan de hand van de volgende thema s: Natuur actieve natuurbeleving Cultuur(historie) Attracties en bezienswaardigheden Evenementen Funshoppen Wellness en well-being Natuur en actieve natuurbeleving Natuur en mooie landschappen zijn er in overvloed in de regio Arnhem Nijmegen. Om door te wandelen, te fietsen en te varen. Natuurgebieden zoals de Hatertse en Overasseltse Vennen, de Ooijpolder, de Mookerheide, Millingerwaard, de Posbank, het Renkums Beekdal, Nationaal Park Veluwezoom, Nationaal Park de Hoge Veluwe, Nationaal Landschap de Gelderse Poort. Ook zijn er verschillende grote parken zoals Park Sonsbeek, het Kronenburgerpark, Goffertpark en Park Lingezegen en is er bos (de Veluwe). Daarnaast wordt het landschap van de regio rijker door onder andere Betuwse fruitbomen en Groesbeekse wijnbouw. Waterliefhebbers hebben de Rijn, de Waal, de IJssel én de Maas tot hun beschikking. Op en rondom deze rivieren is er veel te doen voor de recreant. Ook voor fietsers is in de regio een uitgebreid fietsroutenetwerk, dat is uitgezet aan de hand van het landelijke knooppuntennetwerk. Op de website lekkerfietsen.nl kan de recreant zijn eigen route samenstellen en daarbij naar wens een arrangement kiezen. Het weidse en grotendeels ongerepte gebied van Beuningen biedt fietsers en wandelaars prachtige tochten over de slingerende dijken. Voor ruiter- en paardrijroutes in de natuur is de website lekkerpaardrijden.nl opgericht Cultuur(historie) Cultuur is een breed begrip. Er is populaire cultuur (bioscoopbezoek, popconcerten), hoogwaardige cultuur (theater- en museumbezoek) en cultuur in de vorm van waarden, normen en gebruiken (bijvoorbeeld streekcultuur). Maar ook cultuurhistorie; de overblijfselen van de geschiedenis van de door de mens gemaakte en beïnvloede leefomgeving. Al deze vormen van cultuur zijn in hoge mate te vinden in de regio Arnhem Nijmegen. Eenvoudigheidshalve is de grote hoeveelheid aan streekproducten ook onder dit hoofdstuk opgenomen. Fietsers kunnen gebruik maken van een groot fietsknooppuntennetwerk in de gehele regio Marktbewerking in Wandelaars komen aan hun trekken door verschillende grote wandelevenementen zoals de Internationale Vierdaagse Afstandsmarsen Nijmegen, de Zevenheuvelenloop, de Posbankloop, de Marikenloop en de Airborne Wandeltocht. En uiteraard door de verschillende wandelroutes die in de regio aanwezig zijn.

15 strategische marketingvisie De Vierdaagsefeesten rond Nijmegen trekken jaarlijks honderdduizenden bezoekers Culturele voorzieningen In de regio Arnhem Nijmegen bevindt zich een scala aan musea van groot tot klein en van internationaal tot lokaal. Musea zoals Museum Het Valkhof, het Nederlands Openluchtmuseum, het Museum voor Moderne Kunst Arnhem en het Kröller-Müller Museum trekken een (inter)nationaal publiek. Theaters en podia zijn er ook. Van diverse culturele centra in de dorpen van de regio Maldesteijn, Mozaïk, Mallemolen tot bijvoorbeeld de Stadsschouwburg Nijmegen en Musis Sacrum in Arnhem, waar Het Gelders Orkest en Introdans hun thuisbasis hebben. In de regio zijn talloze poppodia, bioscopen en casino s aanwezig. Ook worden het hele jaar door evenementen georganiseerd, zoals Koninginnedag in Arnhem, de Vierdaagsefeesten Nijmegen en (mega)concerten in het Goffertpark en het GelreDome. Marktbewerking in Het cultuuraanbod is terug te vinden op UITinGLD.nl. UITinGLD.nl is het online uitplatform voor heel Gelderland dat informeert over alle activiteiten op gebied van kunst, cultuur, uitgaan, evenementen, festivals, horeca, sport en recreatie. Kortom, de vrijetijdsbesteding van Gelderland. In de online Uitagenda kan iedereen, inwoner en toerist, zien wat uitgaan is in Gelderland. Uiteraard is de agenda ook mobiel te bekijken. Daarnaast maken Arnhem en Nijmegen beide deel uit van het webplatform UIT in Gelderland ( Cultuurhistorie De regio Arnhem Nijmegen is een gebied waar veel cultuurhistorie te vinden is, van de Romeinse tijd en de Middeleeuwen tot aan de Industriële Revolutie en de Tweede Wereldoorlog. Zo loopt de grens van het Romeinse Rijk, de Limes, dwars door de regio. En is Nijmegen de oudste stad van Nederland met een groot Romeins verleden; met Museum Het Valkhof als verzamelplaats van Romeinse schatten. Er zijn veel bezienswaardigheden, historische gebouwen, kastelen en landgoederen. In de regio liggen Kasteel Doorwerth, Kasteel-Raadhuis Wijchen, Kasteel Doornenburg, Kasteel De Kinkelenburg, Kasteel Hernen en Kasteel Middachten. En natuurlijk bezienswaardigheden als Het Duivelshuis, de Historische Kelders en de Eusebiuskerk te Arnhem en de Stevenskerk, het Valkhof Kwartier in Nijmegen en Kasteel Wijchen. Aan de Veluwezoom in de gemeenten Wageningen, Renkum, Arnhem, Rozendaal en Rheden ligt een uniek historische landgoederenzone, het Gelders Arcadië. Dit gebied telde ooit meer dan 80 landgoederen en buitenplaatsen, waarvan een groot aantal nog (gedeeltelijk) bestaat, zoals Sonsbeek, Doorwerth, Middachten, Rosendael en Rhederoord. Marktbewerking in De historie van de regio is sedert 2012 ontsloten door het Historisch Belevenisnetwerk/Spannende Geschiedenis. Bezoekers beleven daarbij de regionale (cultuur)historie door een combinatie van on- en offline communicatiemiddelen

16 16 regionaal bureau voor toerisme arnhem nijmegen Op tal van luisterplekken komt de Liberation Route tot leven middels film- en luisterverhalen ( en Op zo n negentig locaties worden verhalen verteld over de Romeinen & Bataven, de Middeleeuwen & Hertogdom Gelre en de bevrijding aan het einde van de Tweede Wereldoorlog (Liberation Route). Vanaf 2012 wordt Spannende Geschiedenis door de vier Gelderse RBT s uitgerold over de andere toeristische regio s van Gelderland: Achterhoek, Rivierenland en Veluwe. Per 2014 zullen er acht tijdlijnen zijn ontstaan waarvan zich er vijf binnen de regio Arnhem Nijmegen afspelen: Romeinen & Bataven, de Middeleeuwen & Hertogdom Gelre, Industriële Revolutie, Liberation Route en de Koude Oorlog. De negentig bestaande locaties worden dan verdeeld over de hele provincie met 120 nieuwe locaties, alle voorzien van markeringen. Een vaste en mobiele website geeft van iedere locatie info, audio, animaties en video. Arrangementen, evenementen, routes en een routeplanner zorgen voor een spannende beleving van de geschiedenis in Gelderland. En dat alles in drie talen: Nederlands, Duits en Engels. Bovendien worden er regionale startpunten ingericht vanaf waar kennis kan worden gemaakt met het netwerk. Voor de regio Arnhem Nijmegen is dat Museum Het Valkhof in Nijmegen. Liberation Route De Liberation Route bestaat uit een aantal locaties in de regio Arnhem Nijmegen, waar in 1944 en 1945 oorlog-gerelateerde gebeurtenissen hebben plaatsgevonden ten tijde van operatie Market Garden. Op deze locaties liggen levensgrote veldkeien die luisterplekken markeren. Bij iedere veldkei is een hoorspel te beluisteren over de indrukwekkende belevenissen van één of meerdere personen in de jaren Het Airborne Museum Hartenstein in Oosterbeek, het Arnhems Oorlogsmuseum , het Nationaal Bevrijdingsmuseum in Groesbeek, het Betuws Oorlogsmuseum The Island in Heteren en Infocentrum Slag om Arnhem geven ook invulling aan het thema. Begin 2012 is de regio Noord-Brabant aangesloten op de Liberation Route met 23 luisterplekken. Voor de komende jaren is het plan om de Liberation Route Europees uit te rollen, de route zal dan lopen van Zuid-Engeland via Normandië, de Ardennen, Brabant en Gelderland naar Berlijn. De Liberation Route maakt ook deel uit van Spannende Geschiedenis. Streekcultuur De regio Arnhem Nijmegen bestaat voor een groot deel uit plattelandsgemeenten met elk hun eigen gebruiken en streekproducten, zoals fruit, zuivel en wijn. Het merk Oregional is zelfs ontstaan uit de verse en smaakvolle producten uit de regio. De kwalitatief goede wijn uit Gelderland met onder andere wijngaarden in Groesbeek, Dieren, Arnhem, Wageningen en de Achterhoek spelen nationaal een belangrijke rol. De plattelandswinkeltjes en streekmusea (onder andere Museum Veluwezoom, Liemers streekmuseum, het Streekhistorisch Museum Tweestromenland, Buitengoed de Panoven), zijn op het gebied van streekcultuur het bezoeken waard. Marktbewerking in Met het project de Smaak van de Grensregio dat vanaf 2013 zal worden uitgerold, kan de bezoeker routes volgen met thematische streekproducten. Een project dat in nauwe samenwerking wordt uitgevoerd met de collega-toeristische partijen in Noord-Limburg en aangrenzend Duitsland Attracties en bezienswaardigheden Een aantal attracties in Arnhem heeft de krachten gebundeld onder de naam Topattracties Arnhem: Burgers Zoo, Nederlands Openluchtmuseum, Kröller-Müller Museum, Het Nationale Park De Hoge Veluwe, Airborne Museum Hartenstein, Nederlands Watermuseum en het Museum voor Moderne Kunst Arnhem. In dezelfde regio zijn ook onder meer attracties zoals het Nederlands Wijnmuseum en Museum Bronbeek met het Indisch Herinneringscentrum gevestigd. Nijmegen huist onder andere Museum Het Valkhof, het Holland Casino Nijmegen, MuZIEum, de Stratemakerstoren en het Nationaal Fietsmuseum Velorama. Verschillende attractiesbezienswaardigheden zijn gelegen aan of in de buurt van de De Romeinen hebben hun sporen in de regio achtergelaten

17 strategische marketingvisie RBT KAN onderneemt met de topattracties tal van activiteiten om zowel op de zakelijke markt als de consumentenmarkt goed zichtbaar te zijn. Waalkade. In de regio rondom Arnhem en Nijmegen zorgen allerlei bezienswaardigheden voor een gevarieerd vrijetijdsaanbod, voorbeelden zijn: Groesbeek (o.a. Draisine) Millingen aan de Rijn (Millinger Theetuin) Fort Pannerden in de Gelderse Poort Kasteel Rosendael in Rozendaal De Posbank Nationaal Park Veluwezoom Afrika Museum, Berg en Dal Museumpark Oriëntalis, Heilig Land Stichting Nationaal Bevrijdingsmuseum , Groesbeek Marktbewerking in RBT KAN onderneemt samen met de Topattracties tal van activiteiten om zowel op de zakelijke markt als de consumentenmarkt goed zichtbaar te zijn Evenementen Ook worden in de regio Arnhem Nijmegen veel evenementen georganiseerd. Een uniek evenement dat een (inter)nationale uitstraling heeft en de sfeer van de regio uitdraagt is Outdoor Gelderland. Lokale evenementen zoals bijvoorbeeld de Paardenmarkt Elst, Bemmel ponymarkt, Arnhem UITboulevard, Nederlandse wijnfeesten in Groesbeek en Beuningen on ice. Maar ook landelijke evenementen, zoals de Vierdaagsefeesten Nijmegen, World Statues festival in Arnhem, Najaarskermis in Nijmegen, Koninginnedag en -nacht in Arnhem, en (mega) concerten in het Goffertpark en het GelreDome, de Arnhem Mode Biënnale (MoBa) en het Gebroeders van Limburg Festival. De 23 grootste evenementen in 2011 trokken in totaal bijna 3,8 miljoen bezoekers. Evenementen top-10 regio Arnhem Nijmegen Rangorde Naam Gemeente Aantal bezoeken Vierdaagse feesten Nijmegen Evenementen Gelredome Arnhem World Statues Festival Arnhem Koninginnedag Arnhem Arnhem Internationale Wandelvierdaagse Nijmegen Hobma modelbouw Overbetuwe Najaarskermis Nijmegen Nijmegen Paasmarkt Nijmegen Gebroeders van Limburg Festival Nijmegen Koninginnenacht Arnhem Arnhem Bron: ZKA-monitor, mei 2012

18 18 regionaal bureau voor toerisme arnhem nijmegen Marktbewerking in RBT KAN onderneemt en zet de komende jaren zijn online en offline activiteiten in om de bekendheid van de evenementen in de regio verder te vergroten. In nauw overleg met lokale partijen wordt er ook (publicitaire) ondersteuning gegeven aan de evenementen in plaats of deelregio Funshoppen Bij dagbezoekers staat funshoppen bovenaan de lijst van activiteiten, gerekend in aantal dagtochten. Ook de (buitenlandse) verblijfstoeristen winkelen graag voor hun plezier in de regio. Funshoppen is aantrekkelijk in een leuke stad of gezellig dorp. De twee grote steden in de regio, Nijmegen en Arnhem, hebben uitgebreide winkelvoorzieningen. Nijmegen combineert haar historie als oudste stad van Nederland met een divers winkelaanbod. Arnhem is een aantrekkelijke stad als het gaat om mode en groen. De ArtEZ hogeschool voor de kunsten, het Modekwartier Arnhem, het tweejaarlijkse Arnhem Mode Biënnale, de Arnhemse modeweken en diverse Arnhemse modemerken zetten Arnhem als hippe modestad op de kaart. Maar ook kleinere kernen zoals Oosterbeek, Velp, Zevenaar en Elst hebben een belangrijke winkelfunctie voor de lokale bevolking in de regio verblijvende toerist. Parkeren voor de deur en een gevarieerd horeca- en winkelaanbod zijn voor deze plaatsen belangrijke pluspunten ten opzichte van beide grote steden. In bijlage 3 is een overzicht opgenomen van het aantal dagbezoekers op gebied van funshoppen in de regio in het jaar Marktbewerking in RBT KAN brengt de komende jaren diverse shopping-gidsen op de markt, er verschijnen voordeelbonnenboekjes van Arnhem en Nijmegen en in samenwerking met lokale partijen worden er speciale activiteiten opgezet om het aantal dagbezoekers te vergroten Wellness en well-being In onze steeds drukker wordende samenleving hebben we steeds meer behoefte aan ontspanning, onthaasten en verwennerij. Daarmee neemt de vraag naar wellness toe. Ook mensen met een aandoening, of ouderen die zorg nodig hebben, willen met vakantie. (Medische) Zorg op het verblijfsadres is dan vereist. Niet alleen nu, maar zeker in de toekomst omdat er een groeiend aantal vijftigplussers is. De vele sauna s en beauty resorts, alsmede het thermenlandschap van Sanadome Nijmegen, bieden een interessant aanbod voor bovenstaande doelgroepen. Ook zijn er verschillende hotels en resorts in de regio die beauty- en wellnessarrangementen aanbieden. Ontspanning gaat goed samen met plezierige inspanning. Dat komt mooi uit, want de regio Arnhem Nijmegen is vele golfbanen rijk, midden in het glooiende groene landschap. Marktbewerking in Samen met de partners in deze markt worden er de komende jaren activiteiten opgezet om het aantal wellness-bezoekers aan de regio te vergroten Productontwikkeling Zoals hiervoor is beschreven kent de regio Arnhem Nijmegen een gevarieerd productaanbod op het gebied van vrijetijdsvoorziening. Naast het feit dat het bestaande aanbod veel bezoekers trekt is het noodzakelijk om voortdurend aan productvernieuwing en productverbreding te blijven werken. Immers, consumenten worden mondiger en kritischer, er ontstaan nieuwe doelgroepen en de bezoekersmotieven om een stad of regio te bezoeken zijn aan veranderingen onderhevig. Belangrijke bezoekersmotieven anno 2013 zijn bijvoorbeeld: Wandelen Fietsen Funshoppen (Cultuur)geschiedenis Well-being en wellness In onze steeds drukker wordende samenleving hebben we steeds meer behoefte aan ontspanning en verwennerij

19 strategische marketingvisie Een belangrijk bezoekersmotief is bijvoorbeeld funshoppen Marktbewerking in RBT KAN heeft de afgelopen jaren in samenwerking met diverse partijen, het initiatief genomen voor de ontwikkeling van de volgende projecten die elk een belangrijke bijdrage hebben geleverd aan het verhogen van de aantrekkelijkheid van de regio Arnhem Nijmegen waar het gaat om vrijetijdsbesteding. Arnhem UITboulevard Sinds 2007 organiseert RBT KAN in samenwerking met diverse culturele partijen zoals o.a. Cultuur Netwerk Arnhem (CNA) de Arnhem UITboulevard, hét communicatie moment voor de aanbieders van Cultureel Arnhem. De UITBoulevard is qua grootte uitgegroeid tot tweede van Nederland. Een samenwerking die voor beslist zal worden voortgezet. UIT in Gelderland RBT KAN biedt in samenwerking met de RBT s in Gelderland en de culturele aanbieders een webplatform aan waar kunst, cultuur en uitgaan in Gelderland makkelijk te vinden en te reserveren is. Participeerde in 2012 nog maar een beperkt aantal Gelderse steden, ambitie van RBT KAN is het aantal steden de komende jaren te laten toenemen. Vierdaagsebed Nijmegen VVV Nijmegen, als onderdeel van RBT KAN, verzorgt al jarenlang het onderdak brengen van de vele wandelaars tijdens de Vierdaagse. Naast hotel, bungalow en camping accommodaties wordt er jaarlijks een speciale logiesservice bij gastgezinnen in de regio opgezet. Een activiteit die de komende jaren zal worden voortgezet. In 2013 wordt het webportal vernieuwd, waardoor de informatie nog gemakkelijker zijn weg naar de wandelaar kan vinden. Lekkerfietsen.nl Ten tijde van de introductie van het fietsknooppuntensysteem, lanceerde RBT KAN de website van het routebureau Aan de site zal een nieuwe interactieve kaart worden gekoppeld, waarmee de gebruiksvriendelijkheid van het product verder zal toenemen. Spannende Geschiedenis Door de ontwikkeling van acht tijdlijnen en liefst 120 belevenisplekken zal RBT KAN de bijzondere geschiedenis van de provincie Gelderland op vernieuwende wijze beleefbaar gaan maken. Met behulp van een nieuwe website, audio- en videofragmenten in drie talen plus een mobiele website wordt de consument in 2013 en 2014 een nieuw en verrassend product voorgeschoteld. Liberation Route Europa RBT KAN heeft, in samenwerking met, Airborne Museum Hartenstein, Nationaal Bevrijdingsmuseum en Nationaal Oorlogs- en Verzetsmuseum Overloon, de locaties van Operation Market Garden (WOII; september 1944) voor bezoekers en bewoners beleefbaar gemaakt. De route ligt inmiddels door geheel Gelderland en Brabant en zal in 2014 gekoppeld zijn met belangrijke gebieden Zuid-Engeland, Normandië, Parijs, de Ardennen, Brabant, Gelderland en Berlijn tijdens de bevrijding van (West) Europa in de periode juni 1944 mei 1945.

20 20 regionaal bureau voor toerisme arnhem nijmegen Warme Winterweken In de feestelijke maand december vinden in Arnhem vele bijzondere evenementen, concerten, voorstellingen en activiteiten plaats. Warme Winter Weken is de paraplu voor de collectieve marketing en promotie van alles wat er zich in de decembermaand afspeelt in Arnhem. RBT KAN organiseert in samenwerking met Stichting Binnenstad Arnhem (SBA), Gemeente Arnhem en vele ondernemers dit project. Dankzij het succes van de samenwerking zal in het project worden voortgezet. Cruisevaart Nijmegen Uit onderzoek naar het belang van de cruisevaart voor Nijmegen is gebleken dat er kansen liggen om de cruisevaart een meer belangrijke rol te laten spelen voor de lokale economie. RBT KAN heeft een project geïnitieerd met als doel om meer cruisevaartpassagiers te trekken en hun ook meer te laten besteden tijdens een bezoek aan de binnenstad van Nijmegen. Digitale informatie voorziening In 2012 heeft RBT KAN hard gewerkt aan de bereikbaarheid en de toegankelijkheid van de toeristische informatie over de regio. Dit heeft geresulteerd in het plaatsen van digitale informatiezuilen bij VVV s en ondernemers in de regio. Bovendien is er een mobiele website m.regioarnhemnijmegen.nl. in de lucht gebracht. De mobiele website toont op basis van de huidige locatie van de bezoeker op een gebruikersvriendelijke manier wat de regio Arnhem Nijmegen op toeristisch gebied te bieden heeft. 4.2 Prijs In de huidige recessie is het element prijs steeds belangrijker aan het worden. De consument houdt de hand steeds meer op de knip. Dit betekent dat het toeristisch-recreatief bedrijfsleven de juiste prijs-kwaliteitsverhouding zal moeten aanbieden. Daarnaast meer service bieden dan men verwacht zodat een gast ook een potentiële herhalingsbezoeker wordt. De toeristische regio moet zich duidelijk profileren ten opzichte van de concurrentie. Naast bekende trekkers dient het authentieke aanbod dat een regio specifiek maakt; ontsloten te worden. De kosten van de distributiekanalen (communicatie, boekingskantoren, etc.) dienen voortdurend kritisch bekeken te worden. Alternatieven zullen ontwikkeld moeten worden om zo het rendement van het toeristisch-bedrijfsleven te bewaken. Marktbewerking in In nauw overleg met de zakelijke partners van RBT KAN worden er de komende jaren plannen ontwikkeld om de concurrentie met andere gebieden aan te gaan. Denk aan voordelige arrangementen aan de hand van succesvolle thema s, kortingscoupons, online reserveringen, upselling et cetera. Niet alleen richting de consument maar ook business-to-business. De VVV-winkels in onder andere Arnhem en Nijmegen voorzien in een grote behoefte van het publiek