Archeologienota:!De!herinrichting!van!de!Liersebaan!en!het! afrittencomplex!e313!te!zandhoven!

Transcriptie

1 Archeologienota:DeherinrichtingvandeLiersebaanenhet afrittencomplexe313tezandhoven KesselKLo,2016 StudiebureauArcheologiebvba AnneliesDeRaymaeker MaartenSmeets VanessaVanderGinst NickVanLiefferinge JeroenVerrijckt WouterYperman

2

3 Archeologienota:DeherinrichtingvandeLiersebaanenhet afrittencomplexe313tezandhoven AnneliesDeRaymaeker MaartenSmeets VanessaVanderGinst NickVanLiefferinge JeroenVerrijckt WouterYperman KesselKLo,2016 StudiebureauArcheologiebvba

4

5 Colofon Archeologienota:DeherinrichtingvandeLiersebaanenhetafrittencomplexE313teZandhoven Initiatiefnemer: AgentschapWegen&Verkeer,WegenenVerkeerAntwerpen Projectleiding: MaartenSmeets Erkendarcheoloog: AnneliesDeRaymaeker Auteurs: AnneliesDeRaymaeker,MaartenSmeets,VanessaVander Ginst,NickVanLiefferinge,JeroenVerrijckt&Wouter Yperman Foto s,plannenentekeningen: StudiebureauArcheologiebvba(tenzijandersvermeld) Opalleteksten,foto sentekeningengeldteenauteursrecht.zondervoorafgaandelijkeschriftelijke toestemmingvanstudiebureauarcheologiebvbamagnietsuitdezeuitgavewordenvermenigvuldigd, bewerkten/ofopenbaargemaakt,hetzijdoormiddelvanwebpublicatie,druk,fotokopie,microfilmof opwelkeanderewijzeook. StudiebureauArcheologiebvba JozefWautersstraat6 3010KesselTLo tel:0474/ fax:016/ ,StudiebureauArcheologiebvba

6

7 Archeologienota:DeherinrichtingvandeLiersebaanenhetafrittencomplexE313teZandhoven Inhoudstafel Inhoudstafel p.1 Hoofdstuk1 Bureaustudie p.3 1.1Beschrijvendgedeelte p Administratievegegevens p Archeologischevoorkennis p Onderzoeksopdracht p Beschrijvinggeplandewerken p Werkwijze p Assessmentrapport p Landschappelijkeliggingvanhetprojectgebied p Historischebeschrijvingvanhetprojectgebied p Archeologischkadervanhetprojectgebied p Dateringeninterpretatievanhetonderzochtegebied p Synthese p Samenvattingvooreengespecialiseerdpubliek p Samenvattingvooreennietgespecialiseerdpubliek p.24 Hoofdstuk2 Programmavanmaatregelen p Gemotiveerdadvies p Programmavanmaatregelen p Vraagstellingenonderzoeksdoelen p Onderzoeksstrategieen methode p Onderzoekstechnieken p VoorzieneafwijkingentenaanzienvandecodeGoedePraktijk p.33 Bibliografie p.35 Bijlagen Bijlage1:Plannenlijst Bijlage2:Fotolijst 1

8 Archeologienota:DeherinrichtingvandeLiersebaanenhetafrittencomplexE313teZandhoven Hoofdstuk2 Programmavanmaatregelen Projectcode: 2016F85 Erkendarcheoloog: Annelies De Raymaeker OE/ERK/Archeoloog/2016/00148, Studiebureau Archeologiebvba,OE/ERK/Archeoloog/2015/00002 Aanleiding: De nota word opgemaakt voor een stedenbouwkundige aanvraag in een projectgebieddatbuitendevastgesteldearcheologischezonesligt,engeen onderdeel uitmaakt van een zone zonder archeologie. Het projectgebied is wordt ontwikkeld door een publiekrechtelijk rechtspersoon. De totale oppervlaktevanhetprojectgebiedbedraagt14283m 2,waarbij+T10000m 2 een ingreep in de bodem ondergaat. Daarmee valt de stedenbouwkundige vergunningsaanvraagbinnendeaanvragenwaarbijdetotaleoppervlaktevan de kadastrale percelen waarop de vergunning betrekking heeft 3000 m 2 of meer bedraagt en waarbij de percelen helemaal buiten de archeologische zones, opgenomen in de vastgestelde inventaris van archeologische zones, liggen. Vigerende wetgeving: Onroerenderfgoeddecreet van 12 juli 2013 en het Onroerenderfgoedbesluit van 16 mei De nota met landschappelijk bodemonderzoek werd opgesteld overeenkomstig de Code van Goede Praktijk. Locatie: Zandhoven,MAssenhoven,Liersebaan(fig.1.1en1.2) Boundingbox: punt1:x:168707,y: punt2:x:169329,y: Zandhoven, Afd. 5, Sectie A, openbaar domein en percelen 158k, 160w3, 160y2,160h3,160n3,160w2,160s3,160d3,160s2,160r3,161k,195f,661m², 88s,218x,218w,217L,216E,216F,172W2,169A,168A,168B,229B,229D, 229Cen229E Zandhoven,Afd.5;SectieB,openbaardomeinenpercelen172w2en169A(fig. 1.3) Periodeuitvoering: 15juni,29&30september2016 Relevantetermen: Kempen,bureauonderzoek Verstoordezones: Dewerkenomvattenaanpassingenopdebestaandeinfrastructuur.Doorde aanwezigheidvandezeinfrastructuurkanereenonderscheidindriezones gemaaktworden(fig.1.23). De eerste zone betreft een zone waar voor de aanleg van de huidige wegenis al een afgraving heeft plaatsgevonden tot tenminste het archeologische vlak. Onder de wegenis bevinden zich rioleringendienagenoegallesporenverstoordzullenhebben.detweedezone betreft een zone waar de wegenis in opbouw aangelegd is. De derde zone betrefteenbebostterreinwaargeenaanwijzingenvoorverstoringenzijn. Aanleidingvooronderzoek: Zie1.1.4 Resultatenvooronderzoek: Zie1.2.4en

9 Archeologienota:DeherinrichtingvandeLiersebaanenhetafrittencomplexE313teZandhoven 2.1Gemotiveerdadvies Totophedenkonenkeleenbureaustudieuitgevoerdworden.Dewerkenvallentesituerenbinnende huidige infrastructuur. De oude infrastructuur zalgefaseerd opgebroken worden waarna direct de nieuwewegenisaangelegdwordt. Hetverwijderenvandeaanwezigeverhardingenkanslechtsplaatsvindennetvoorhetaanleggenvan denieuweinfrastructuur.doordatheteendrukkeverbindingasis,iseerderverwijderenvandeze verhardingen juridisch en economisch niet mogelijk. Het verwijderen van beplanting (bomen en struiken)kanslechtsuitgevoerdwordennahetbekomenvaneenstedenbouwkundigevergunning daareenkapvergunninghierinvervatzit. Opbasisvanhetuitgevoerdebureauonderzoekkanonvoldoendeaangetoondwordendaterzichgeen relevantearcheologischewaardenopdelenvanditterreinbevinden.daaromlijktvervolgonderzoek aangewezen. In functie van de hieronder gepresenteerde vraagstellingen zal in paragraaf een strategie en onderzoeksmethodewordenomschrevenvooreendeelvanhetonderzoeksgebied. Binnenhetprojectgebiedwordengrootschaligeinfrastructuurwerkengepland.Dewerkensitueren zichrondhetalbertkanaalenhetafrittencomplexvandee313aanden14liersebaan(fig.1.4enfig. 1.5). Aan het Albertkanaal wordt een tijdelijke brug geplaatst voorafgaand de vervanging van de bestaandebrug.hetplaatsenvandezetijdelijkebrugenhetplaatsenvandenieuwedefinitievebrug heeftnagenoeggeenimpactopdebodemdoordatdezelfdefunderinggebruiktwordtalsdebestaande brug. Om een toekomstige verbreding van het Albertkanaal toe te laten, worden voorbereidende werkenuitgevoerd.aanweerszijdenwordteengedeeltelijkeverplaatsingvanhetjaagpadvoorzien. Door de minimale drukbelasting van dit jaagpad (fietspad) is er een minimale afgraven aanwezig. Hierdoorisernagenoeggeenverstorendeimpactaanwezig. DewegeniswerkenaandeN14enhetopTenafrittencomplexzijnintedeleninvijfdeelgebiedenmet telkensverschillendewerkzaamhedenenverschillendeverstoringsdieptes. HeteerstedeelgebiedbetrefteencarpoolparkingindeokselvanhetopTenafrittencomplexende N14. Allereerst wordt de aanwezig beplanting, voornamelijk bomen, gerooid. Vervolgens zal het volledigeterreinafgegravenwordentoteendieptevan50cmt80cm.rondomdezecarpoolparking worden verscheidene bufferbekkens aangebracht. De bufferbekkens tussen de N14 en de carpoolparking worden bovengrond gecreëerd (in ophoging) terwijl de bufferbekkens aan de buitenzijdevandecarpoolparkingwordeningegraventoteendieptevan50cmtot135cm. Deontsluitingvandecarpoolparkinggebeurtviaeenfietstunneleneenautotunnel.Respectievelijk aandewestelijkeennoordelijkekant.dezetunnelsvormenhettweededeelgebied.defietstunnel gaatonderden14door.den14isopdezelocatie6meterbovenhetmaaiveldtesituerendoordat hiereenverbindingtussendebrugoverhetalbertkanaalendasnelweggemaaktis.detunnelzal4 meterdiepwordeningegraventegenoverden14.hierdoorzaldetunnel2meterhogerkomente liggen dan het omringende, aanwezige maaiveld. De autotunnel situeert zich onder het opt en afrittencomplex en de Venstraat. Dit opt en afrittencomplex ligt 5,5 m hoger als het omringende maaiveldniveau. De te plaatsen tunnel wordt 5,80 m ingegraven onder het niveau van het op en afrittencomplexwaardoordebodemingreepzichbeperkttot20cmonderhetmaaiveldniveau. DeoverigedriedeelgebiedensituerenzichallenopdeN14. 26

10 Archeologienota:DeherinrichtingvandeLiersebaanenhetafrittencomplexE313teZandhoven HetderdedeelgebiedisgelegentussenhetkruispuntmetdeKanaalstraatendetoegangswegnaarde interichtencarpoolparking.hierbijwordtdebestaandewegontstaanvanzijnverhardingenwaarna ertussen15cmen25cmdieperwordtgegraven.vervolgenswordtereennieuweopbouwgemaakt waarbijhetuiteindelijkterealiserenniveaudezelfdehoogteverkrijgtalsdehuidigeweg.ditwilzeggen dat tot aan de helling van de brug over de snelweg de weg wordt afgegraven tegenover het omringende maaiveld. Vanaf de helling wordt de nieuwe weg aangelegd in de reeds aanwezige ophoging.bijhetoptenafrittencomplexwordtvoorhetgrootstedeelenkeldebovensteasfaltlaag vervangen,slechtseenkleingedeeltekrijgteenvolledignieuweopbouwwaarbij65cmdiepwordt gegraven.inditdeelgebiedwordteennieuwerwatrioolaangelegdmeteenafgravingsdieptevan80 cmtot150cm.erwordenlangsheenden14ooknieuwebekenaangelegddietussen20cmen50cm wordeningegraven. Hetvierdedeelgebiedistesituerentussendeopritvandecarpoolparkingenhetkruispuntvande Kerkstraat en Vaartstraat. Hier wordt de huidige weg opgebroken waarna er ophogingen worden doorgevoerdwaaropdenieuwewegenisaangelegdwordt.hierdoorzalereenverhogingplaatsvinden diekadertinhetprojectwaarbijbruggen(enbijbehorendewegen)overhetalbertkanaalverhoogd worden.langsheendewegkomenenkeleregenwaterriolendieeveneensindeophoginggeplaatst worden.enkeleregenwaterriolenkruisenden14enzullentoteendieptevan1,75tot2,60mworden ingegraven. De grachten langsheen de N14 worden enkel geherprofileerd, hier zal geen extra uitgravingplaatsvinden.hetoptenafrittencomplexvandee313wordtheraangelegdinophoging. HetvijfdedeelgebiedbevindzichtussenhetkruispuntvandeKerkstraatenVaarstraatstotaande noordelijkgelegentweedefase.dezetweedefaseisreedsaangelegd.binnenditvijfdedeelgebied wordtdebestaandewegontstaanvanzijnverhardingenwaarnaertussen15cmen30cmdieper wordt gegraven. Vervolgens wordt er een nieuwe opbouw gemaakt waarbij het uiteindelijk te realiserenniveaudezelfdehoogteverkrijgtalsdehuidigeweginditdeelgebiedwordteennieuwe RWATenDWATrioolaangelegdmeteenafgravingsdieptevariërendtussen110cmtot270cm. Binnendenieuweinfrastructuurwordteenlandschappelijkeinkledingvoorzien. Kan*de*hoogstwaarschijnlijke*afwezigheid*van*een*archeologische*site*afdoende*gestaafd*worden?* DoordeaanleghistorievandeN14indejaren1960kanergesteldwordendatonderdezeweggeen archeologischevondstenensporeninsitubewaardzullenzijn.doordeopbouwvan+t65cmmet hieronderrioleringenisersprakevaneentotaalverstoringvanhetarcheologischevlak.anderedelen vandewegenisendeopenafrittenzijninopbouwaangelegd.dezeopbouwblijfbehouden.hierdoor kanerindezezonegesteldwordendatereenbewaringvaneventuelearcheologischesitesis,enblijft. Dederdezonebetrefteenboswaargeenaanwijzingenvoorverstoringzijn,eventuelearcheologische siteswordenindezezonebedreigddooreenafgraving. Zijn*er*archeologisch*relevante*sites*aanwezig?* Erzijngeendirecteindicatiesaangetroffenvoordeaanwezigheidvanarcheologischsites. Wat*is*het*wetenschappelijk*potentieel*van*de*aanwezige*sites?* De beboste zone (zone van de carpool parking) heeft een potentieel om archeologische sites te herbergen. Door het ontbreken van sites in de omgeving van het projectgebied is er een groot potentieelopkennisvermeerdering. Moeten*er*bijkomende*maatregelen*genomen*omwille*van*eventuele*aanwezige*sites?* Zie2.2 Maak*een*plan*van*aanpak*op*voor*een*eventueel*vervolgonderzoek.* 27

11 Archeologienota:DeherinrichtingvandeLiersebaanenhetafrittencomplexE313teZandhoven Zie2.2 Kunnen* maatregelen* voorgesteld* worden* voor* een* eventueel* behoud* in* situ* van* een* aanwezige* archeologische*site?*hoe*kunnen*deze*maatregelen*afgedwongen*en*gecontroleerd*worden?* Dezonewaardehuidigewegenisinopbouwisaangelegdbehouddezeopbouw.Hierdooriserindeze zonesprakevaneenbehoudinsitu. Erwordtverderarcheologisch(voor)onderzoekophetprojectgebiedgeadviseerdvoordezonevande carpoolparking.deoverigezoneswordenvrijgegeven.hierblijvendedecretalebepalingeninverband mettoevalsvondstentijdensdewerkenvantoepassing. Deopportuniteitvandediversemethodenvanvooronderzoekzonderingreepindebodemvoorde zonevandecarpoolparking: Methode Opportuun Motivering Landschappelijke boringen Landschappelijke profielputten Ja Nee Omineersteinstantiedeaardkundigeopbouw, deontstaansgeschiedenisvandeondergronden dewaterstandophetterreinnategaan,wordt een landschappelijk booronderzoek (Code van Goede Praktijk (CGP) 7.3.2) geadviseerd. Deze methode wordt gekozen omdat ze toelaat met eenminimale(verstorende)impactindebodem degegevensvandebodemkaart,hetvoorkomen van een mogelijk bewaarde paleobodem (podzol),tetoetsen.deaardenbewaringvande bodemopbouw is bepalend voor de verdere strategie. Ondanksdeindicatievaneenpaleobodemzoals gekarteerd op de bodemkaart wordt er niet geopteerd om landschappelijke profielputten te graven. Landschappelijke boringen kunnen voldoende aantonen of er sprake is van een bewaarde paleobodem en hebben een kleinere impact op de bewaring van eventuele archeologische vondstent en sporen sites. Dergelijk onderzoek is niet nuttig en schadelijk vooreventuelearcheologischesites. Geofysischonderzoek Nee Geofyischonderzoekisnietaangewezenomdat dit geen gegevens over de chronologie van de eventueel gedetecteerde fenomenen kan opleveren.ookdienteropgewezenteworden datvooralgroteenspecifiekesporenopgemerkt worden tijdens dit soort onderzoek. Kleinere sporen die mogelijk deel uit maken van een plattegrondwordenalveelalnietopgemerkt. Ook dient na de uitvoering van geofysisch onderzoeksteedsverderonderzoekmetingreep indebodemplaatstevindenomdeaardvande 28

12 Archeologienota:DeherinrichtingvandeLiersebaanenhetafrittencomplexE313teZandhoven aangetroffenanomalieënteverifiëren.dergelijk onderzoekisnietnuttigennietnoodzakelijk. Veldkartering Nee Binnenditonderzoekbiedtdezemethodegeen meerwaarde en zal dit vermoedelijk niet tot kenniswinstleiden.hetgrootstegedeeltevanhet projectgebied is bebouwd, bos of bestaat uit dichte weidegrassen waardoor eventuele archeologische artefacten niet kunnen worden opgemerkt.dergelijkonderzoekisnietnuttigen nietnoodzakelijk. Deopportuniteitvandediversemethodenvanvooronderzoekmetingreepindebodemvoordezone vandecarpoolparking: Methode Opportuun Motivering Verkennend archeologisch booronderzoek Waarderend archeologisch booronderzoek Proefputten in functie van steentijd artefactensites Proefsleuven proefputten en/of Ja Ja Ja Ja Indientijdenshetlandschappelijkbooronderzoek een intacte paleobodem wordt aangetroffen dienendelocatiesvandezeintactepaleobodem onderzocht te worden op een eventuele aanwezigheid van (in situ) steentijd artefactensites. Dergelijk onderzoek is mogelijk nuttigennoodzakelijk. Indientijdenshetlandschappelijkbooronderzoek een intacte paleobodem wordt aangetroffen dienendelocatiesvandezeintactepaleobodem onderzocht te worden op een eventuele aanwezigheid van (in situ) steentijd artefactensites.wanneerbijhetonderzoekdoor middel van verkennende archeologische boringenartefactenaangetroffenworden,dient dezelocatieonderzochttewordenineendichter boorgrid. Dergelijk onderzoek is mogelijk nuttig ennoodzakelijk. Indien er tijdens het waarderend archeologisch booronderzoek indicaties zijn om bewaarde steentijdartefactensiteskanergetrachtworden omviaproefputteneenbeterzichtekrijgenopde bewaring en omvang van deze sites om zo een beterinzichttekrijgenindebenodigdedoelten vraagstellingvooreentoekomstigeopgravingof insitubewaring.dergelijkonderzoekismogelijk nuttigennoodzakelijk. Indien uit alle bovenstaande onderzoeken blijkt dat er een mogelijk intact archeologisch vlaak aanwezig is, dienen na de opgraving van eventuelesteentijdartefactensites,proefsleuven 29

13 Archeologienota:DeherinrichtingvandeLiersebaanenhetafrittencomplexE313teZandhoven getrokken te worden over het gehele onderzoeksgebied. Om beter ruimtelijk inzicht toe te laten is het nodig een groter percentage van het terrein (12,5%) te onderzoeken dan de voorgaande onderzoeksmethoden, wat resulteert in een grotereschadelijkeimpactophetbodemarchief. Deze methode is echter niet overdreven schadelijktenoemen. Ondanks de grotere schadelijke impact op het bodemarchiefisdezeonderzoeksmethodenodig omverdereuitsprakentekunnendoenoverde aanwezigheidvaneenarcheologischesiteophet terrein. 2.2Programmavanmaatregelen 2.2.1Vraagstellingenonderzoeksdoelen Dedoelstellingvanhetsub2.2.5en2.2.6voorgesteldevooronderzoekmetingreepindebodemin uitgesteldtrajectiseenantwoordtebiedenoponderstaandeonderzoeksvragen: T Op*welke*diepte*bevindt*zich*het*archeologische*niveau?* T Op*welke*diepte*bevindt*zich*de*grondwaterspiegel?* T Is*er*sprake*van*een*intacte*paleobodem?* T In* hoeverre* is* er* sprake* van* een* intacte* bodemopbouw?* Zijn* er* aanwijzingen* voor* verstoringen?* T Kan* de* hoogstwaarschijnlijke* afwezigheid* van* een* archeologische* site* afdoende* gestaafd* worden?* T Zijn*er*archeologisch*relevante*sites*aanwezig?* T Wat*is*het*wetenschappelijk*potentieel*van*de*aanwezige*sites?* Deonderzoeksdoelenzijnbereiktindienaandehandvandestapsgewijsuittevoerenverschillende onderzoeksmethodesopdezevragenafdoendekangeantwoordworden OnderzoeksstrategieenTmethode Voor de start van enig vooronderzoek (zowel landschappelijke en archeologische boringen als proefsleuvenofproefputten)dienendebomengerooidteworden.deopdrachtgeverisvanmening datdemaniervanhetrooienvandezebomendientafgesteldtewordenophetverderearcheologische onderzoek. Hierdoor dienen de bomen gekapt te worden tot net boven het huidige maaiveld. De ondergrondse stronken en wortels dienen ten allen tijde bewaard te blijven tot het terrein archeologievrij verklaard is. Na het rooien en opruimen van het bos kunnen landschappelijke en eventuelearcheologischeboringenuitgevoerdworden. Omineersteinstantiedeaardkundigeopbouw,deontstaansgeschiedenisvandeondergrondende waterstandophetterreinnategaan,wordteenlandschappelijkbooronderzoek(codevangoede Praktijk(CGP)7.3.2)geadviseerd.Dezemethodewordtgekozenomdatzetoelaatmeteenminimale 30

14 Archeologienota:DeherinrichtingvandeLiersebaanenhetafrittencomplexE313teZandhoven (verstorende)impactindebodemdegegevensvandebodemkaart,hetvoorkomenvaneenmogelijk bewaardepaleobodem(podzol),tetoetsen.deaardenbewaringvandebodemopbouwisbepalend voordeverderestrategie.hoewelprehistorischesitesnatuurlijknietgekoppeldzijnaanprocessenvan bodemvormig, is een bewaarde paleobodem toch een eerste indicatie dat er eventueel een steentijdsite in situ kan bewaard gebleven zijn. Omwille van de minimalere verstorende factor op mogelijk aanwezige sites wordt bij het nagaan van de bodemopbouw dus gekozen voor landschappelijkeboringeni.p.v.onderzoekmetprofielputten. Indien bij het landschappelijk booronderzoek geen resten van een bewaarde paleobodem worden aangetroffen,kanonmiddellijkovergegaanwordentothettrekkenvanproefsleuven(overeenkomstig CGP8.6).Hiermeewordtbeoogddooreenbeperktmaarstatistischrepresentatiefgedeeltevanhet terrein op te graven, uitspraken te doen over de archeologische waarde van de totaliteit van dat terrein.hetisnuttigdezemethodetoetepassenophetterrein,omdatdeonderzoekstechniekeen goed ruimtelijk inzicht biedt. Omwille daarvan, en de verwachting dat er geen complexe verticale strategieaanwezigis,iseenproefsleuvenonderzoekaangewezen. Indien bij het landschappelijk booronderzoek wel resten van een bewaarde paleobodem worden aangetroffen (en er dus een kans bestaat dat een mogelijke steentijdsitu in situ bewaard zou zijn gebleven),kanovergegaanwordentoteenverkennendarcheologischbooronderzoek(cgp8.4).dit heeftalsdoelarcheologischesitesoptesporendoormiddelvanboringen. Indien tijdens dit onderzoek lithische artefacten worden aangetroffen, wordt overgegaan tot een waarderend archeologisch booronderzoek (CGP 8.5). Dit heeft als doel een reeds opgespoorde archeologischesiteteevaluerendoormiddelvanboringen.erwordtgeopteerdomniettewerkenmet proefputtenaangeziendezeeengrotereverstorendeimpactopmogelijkaanwezigesiteshebbenen omdatboringensnellergaanendusgoedkoperzijn. Wanneereendoormiddelvanarcheologischeboringengelokaliseerdesteentijdsitezichnietoverhet hele terrein lijkt uit te strekken, zullen er proefsleuven worden getrokken over het resterende oppervlakommogelijkaanwezigesitesmetbodemsporenoptesporen. Zodraaandehandvandewaarderendearcheologischeboringen(eventueeldusincombinatiemet proefsleuven) de site(s) afgebakend is/zijn, kan worden overgaan tot opgraving van de mogelijk aanwezige(steentijd)site(s)meteenaandeaardvandesiteaangepastemethodiekenovereenkomstig decodevangoedepraktijk. Indezonevandemogelijkaanwezigesteentijdsitewordt,naopgravinghiervan,nogovergegaantot proefsleuvenonderzoekindienmetdezearcheologischeopgravingdenatuurlijkebodemnognietzou bereiktzijnin(eendeelvan)dezezone Onderzoekstechnieken HetlandschappelijkbooronderzoekwordtconformdeCodevanGoedePraktijk(CGP7.3.2)uitgevoerd. Hetgridkanbepaaldwordendoordeuitvoerendebodemkundigeofveldwerkleider.Ditgridwordt dusdanigaangelegdzodatdeonderzoeksvragenbeantwoordkunnenworden.omwillevanpraktische reden zoals het voorkomen van zand en de mogelijkheid van de aanwezigheid van puin in de ondergrondwordtgeopteerdvoorhetgebruikvaneenedelmanboormeteendiametervan7cm. DesleuvenwordenaangelegdvolgensdeCodevanGoedePraktijk(CGP8.6). Om zoveel mogelijk dwars op het hoogteverschil te werken worden de sleuven loodrecht op de oriëntatievanhetalbertkanaalaangelegd(fig.2.1).omwillevanpraktischeaspectenzoalssnelheiden efficiëntiewordtgeopteerdvoor2mbrede,parallelleproefsleuvenmeteentussenafstanddieniet meer dan 15 m bedraagt. Mogelijk aanwezige sporen in zandgronden zijn doorgaans zeer goed 31

15 Archeologienota:DeherinrichtingvandeLiersebaanenhetafrittencomplexE313teZandhoven leesbaar,zodathiervoornietop4mbredesleuvenmoetteruggevallenworden.desleuvenworden aangelegdtotopheteerstearcheologischrelevantevlak.deconventioneelaanvaardedekkingsgraad van12,5%wordtconformdecgropgesplitstin10%sleuvenen2,5%kijkvensters. HetverkennendarcheologischbooronderzoekwordtuitgevoerdconformdeCodevanGoedePraktijk (CGP8.4).Hetgridwordtverdichttot10x12mineenverspringenddriehoeksgrid(fig.2.2)omopdie manier potentieel bewaarde steentijdsites in kaart te brengen. Voor het karteren van dergelijke lithische artefactensites dient een Edelmanboor met boorkop van minimaal 10 cm doorsnede gehanteerdteworden.hetopgeboordesedimentwordtgezeefdovereenkomstigdebepalingenvan de CGR, met, in geval van steentijd artefacten sites, een zeef met maaswijdte van maximaal 2 millimeter. HetwaarderendarcheologischbooronderzoekwordtuitgevoerdconformdeCodevanGoedePraktijk (CGP8.5).Bijhetarcheologischbooronderzoekwordthetgridgerichtverdichtmetextraboringen (gridvan5op6m)omdeomvangenbegrenzingvandeconcentratietekunnenevalueren.bijhet karterenvanartefactensiteswordteenedelmanboormeteenboorkopmeteendiametervan15cm gebruikt. Bijdevisueleweergavevandeboorraaienopdefiguren2.2en2.4werdenerzijdsgetrachtomde landschappelijkeboringenzogoedmogelijkteverdelenoverdeoppervlaktevanhetterreinineen verspringend driehoeksgrid aan de noordgrens van het terrein. Aangezien het gehele terrein onderzocht wordt heeft de oriëntatie van de boorraaien geen invloed op de resultaten van het onderzoek. Fig.2.1:Inplantingvandeverkennendearcheologischeboringen(12x10grid). 32

16 Archeologienota:DeherinrichtingvandeLiersebaanenhetafrittencomplexE313teZandhoven Fig.2.2:Inplantingvandeproefsleuven VoorzieneafwijkingentenaanzienvandecodeGoedePraktijk ErwordengeenafwijkingentegenoverdeCodeGoedePraktijkvoorzien.Indientijdenshetveldwerk blijktdathettochopportuunisomaftewijkenvandecodegoedepraktijk,dienendezeafwijkingen voldoendeonderbouwdgestaafdtewordeninhetverslagvanderesultaten. 33

17 Archeologienota:DeherinrichtingvandeLiersebaanenhetafrittencomplexE313teZandhoven 34

18 Archeologienota:DeherinrichtingvandeLiersebaanenhetafrittencomplexE313teZandhoven Bibliografie Literatuur: GYSSELINGM.1960:Toponymisch*woordenboek*van*België,*Nederland,*Luxemburg,*NoordJFrankrijk*en* WestJDuitsland*voor*1226,Leuven. REYNSN.,BRUGGEMANJ.&CLÉDAB.2014:Het*archeologisch*vooronderzoek*Zandhoven*en*Massenhove* (Zandhoven)* *Antwerpsebaan/Goormansstraat* Herinrichting*N14* *fase*ii,bornem. Websites(allengeraadpleegdop15juni2016):

19 Archeologienota:DeherinrichtingvandeLiersebaanenhetafrittencomplexE313teZandhoven Bijlagen Bijlage1:Plannenlijst Projectcode 2016F85 Onderwerp Plannenlijst Aanmakeralle WouterYperman plannen Plannummer/fig. Type Onderwerp Schaal Analoog/Digitaal Datum 1/1.1 Topo1996 Locatie onderzoeksgebied 2/1.3 Kadaster2016 Locatie onderzoeksgebied 1/1.000 Analoog 13T /5.000 Digitaal 13T 2016 Digitaal 3/1.4 Bouwplan Geplande toestand ten noorden van het Albertkanaal 4/1.5 Bouwplan Geplande Digitaal toestand ten zuiden van het Albertkanaal 5/1.6 Bouwplan Terreinsnedes Digitaal 6/1.7 Digitaalhoogtemodel hoogte 1/5.000 Digitaal 13T /1.8 Bodemkaart Bodemopbouw 1/ digitaal 13T /1.9 Tertiairgeologische kaart 9/1.10 Quartairgeologische kaart Tertiar (1989T 2001) Quartair (1991T 2005) 1/ Analoog & digitaal 1/ Analoog & digitaal 13T T /1.11 Historischekaart Ferraris(1777) 1/ Analoog 13T /1.12 Historischekaart Ferraris(1777) 1/2.500 Analoog 13T /1.13 Historischekaart Buurtwegen (1840) 1/ Analoog 13T

20 Archeologienota:DeherinrichtingvandeLiersebaanenhetafrittencomplexE313teZandhoven 13/1.14 Historischekaart Buurtwegen (1840) 14/1.15 Historischekaart Vandermaelen (1846T1852) 15/1.16 Historischekaart Vandermaelen (1846T1852) 1/2.500 Analoog 13T / Analoog 13T /2.500 Analoog 13T /1.17 Historischekaart Popp(1842T1879) 1/ Analoog 13T /1.18 Historischekaart Popp(1842T1879) 1/2.500 Analoog 13T /1.19 Topografische kaart /1.20 Topografische kaart /1.21 Topografische kaart 1962 Locatie onderzoeksgebied Locatie onderzoeksgebied Locatie onderzoeksgebied 21/1.22 CAI Gekende archeologische sites 1/2.500 Analoog 13T /2.500 Analoog 13T /2.500 Analoog 13T / Digitaal 13T 2016 Bijlage2:Fotolijst Projectcode 2016F85 Onderwerp Fotolijst Nummer type Vervaardiging Onderwerp Voorblad Luchtfoto2012 Digitaal Impressieterrein 37