Wethouder van Welzijn, Volksgezondheid en Emancipatie. Onderwerp Regie in verslavingszorg

Transcriptie

1 Wethouder van Welzijn, Volksgezondheid en Emancipatie H.P.G. van Alphen Gemeente Den Haag Retouradres: Postbus , 2500 DJ Den Haag Aan: de Commissie Maatschappelijke ontwikkeling Uw brief van Uw kenmerk Ons kenmerk BOW/ RIS Doorkiesnummer adres Aantal bijlagen Onderwerp Regie in verslavingszorg Datum 29 januari 2010 Geachte voorzitter, In de voortgangrapportage van de nota verslavingszorg is nadere informatie toegezegd over gemeentelijke sturing en regie. Dit naar aanleiding van eerdere discussies over de afbakening van verantwoordelijkheden tussen behandelende medici en zorgverleners enerzijds en de gemeente als opdrachtgever. Hieronder informeer ik u over de rollen en taken van de gemeente bij sturing en regie in de sociale verslavingszorg en de belangrijkste partijen die daarbij zijn betrokken. Daarbij wordt aangesloten bij de toelichting op de gemeentelijke regievoering in de WMO (RIS ). In deze brief wordt ook ingegaan op de sturingsinstrumenten en het gebruik daarvan in de Haagse setting. De wet Verslaving en risicovol-middelengebruik kunnen ernstige gevolgen hebben voor de gebruiker zelf, de directe omgeving en de samenleving als geheel. De gemeente heeft een wettelijke verantwoordelijkheid voor de gezondheid van de bewoners van de stad en voor sociale verslavingszorg en preventie in het bijzonder. De verantwoordelijkheden van de gemeente voor ambulante verslavingszorg zijn opgenomen in de WMO. In de Wet Publieke Gezondheid (WPG) zijn de wettelijke taken en bevoegdheden op het gebied van ondermeer de infectieziektenbestrijding vastgelegd. Het bestuurlijk proces Inlichtingen bij a.d. schoorl Postadres: Postbus , 2500 DJ Den Haag Telefoon: Bezoekadres: Spui 70, Den Haag Fax: Internetadres:

2 BOW/ Vertekpunt van het proces om te komen tot nieuw beleid op het terrein van verslavingszorg is de vaststelling dat het vigerend beleid niet meer aan de eisen van de tijd voldoet en in de stad knelpunten zichtbaar worden. Dit blijkt o.a. uit signalen uit het veld en allerlei rapportages en metingen die ook door de gemeente worden verricht, zoals het Haags Uitgaansonderzoek. Op basis hiervan wordt het bestuurlijk proces opgestart. De uitgangspunten van het Haagse verslavingsbeleid zijn vastgelegd in de opeenvolgende nota s, meest recentelijk de nota Verslaving: een zorg voor alle Hagenaars. Daarin stelt de gemeente haar visie en de daaraan verbonden uitvoeringsplannen vast. De basis hiervoor wordt gevormd door de kaders van het landelijke drugsbeleid, de gemeentelijke prioriteiten, wetenschappelijke inzichten en beschikbare informatie over gebruik en risicogroepen. Dat wordt afgestemd met de visie en ervaringen van belangrijke partners zoals zorginstellingen en cliëntenorganisaties. Eerste stap is het verzamelen van signalen van politie, burgers, instellingen en cliënten. Deze komen rechtstreeks binnen bij de gemeente of worden verzameld in bewonersoverleggen of via de OCW medewerkers in de stadsdelen. Met cliëntenorganisaties wordt regulier overlegd. In de onderzoekscommissie MORE wordt door onderzoeksafdelingen van politie, Parnassia en GGD onderzoeken uitgevoerd. Op deze wijze wordt de noodzakelijke informatie geconcentreerd en vindt een analyse plaats van de problematiek. Een andere te nemen stap is het in beeld brengen van kaders en regelgeving op juridisch, financieel en organisatorisch gebied. Hieruit vloeit een visie voort met een bijbehorende aanpak waarin probleem en interventie worden gekoppeld. Afstemming tussen de beleidsterreinen vindt plaats op ambtelijk en bestuurlijk niveau. Er vindt overleg plaats tussen diensten, met de stadsdelen en met externe partijen. De bestuurlijke afstemming vindt plaats binnen het college en in het overleg met de portefeuillehouders uit de regio. Uiteindelijk komen hier ter beleidsbepaling alle lijnen bij elkaar. Laatste stap is de definitieve besluitvorming door de Raad. Sturing en regie vinden plaats door de dienst OCW en de portefeuillehouder verslavingszorg. Er wordt op toegezien dat alle betrokkenen aan het woord komen, alle knelpunten worden benoemd, alle procedures op de juiste wijze worden doorlopen. In de interne fase van dit proces is vooral de leiding van de dienst OCW aan zet. Kwaliteit, tijdigheid en ambtelijke afstemming worden door de dienst bewaakt. Tijdens de tweede fase, het bestuurlijk proces, zal de portefeuillehouder een prominente rol spelen, o.a. in relatie tot het college van B&W en in relatie tot de Raad. Aan de uitvoering wordt begonnen zodra het bestuurlijk proces is afgerond. In samenwerking met onze partners kunnen producten en diensten worden geleverd. In deze fase maakt de gemeente gebruik van een aantal sturingsinstrumenten die hieronder nader worden toegelicht. Instrumenten van sturing en regie De manier waarop de gemeente de verslavingszorg kan aansturen, is afhankelijk van wettelijke randvoorwaarden, beschikbare financiële middelen de doelen en de betrokken partijen die daarbij zijn betrokken. De sterkste invloed kan uitgeoefend worden als de uitvoering in eigen hand kan worden genomen, of als de gemeente de vrijheid heeft om op basis van eigen prioriteiten voorwaarden op te leggen aan andere partijen. Daarnaast kan de gemeente optreden als opdrachtgever door (co-) financiering of door subsidieverlening van specifieke activiteiten. Tot slot kan de gemeente invloed uitoefenen door partijen bij elkaar te brengen en door afspraken te maken over coördinatie en samenwerking.

3 BOW/ De primaire verantwoordelijkheid van de gemeente ligt op het terrein van de sociale verslavingszorg, waarbij er (nog) geen hulpvraag is, of waarbij hulpvraag en -aanbod onvoldoende op elkaar aansluiten. De justitiële zorg vormt een aparte keten voor alle zorg aan cliënten waarvoor justitiële maatregelen het uitgangspunt zijn, zoals bij de veelplegersaanpak. De belangrijkste partijen zijn OM, politie, Palier-Forensische zorg. Het Veiligheidshuis heeft een centrale rol bij coördinatie en afstemming. De klinische verslavingszorg betreft zorg en behandelingen die door medici zijn voorgeschreven. Uitvoering in de Haagse regio vindt plaats door ParnassiaBavogroep via BrijderVerslavingszorg. De financiering is geheel afkomstig van Zorgverzekeraars en AWBZ. Medici zijn verantwoordelijk voor de diagnose en behandeling. De Inspectie gezondheidszorg bewaakt de kwaliteit van de dienstverlening. De verslavingszorg verschilt daarbij niet van andere vormen van klinische zorg. Hoewel er geen directe invloed is op de medische besluitvorming over diagnoses en methodieken, kan de gemeente wel invloed uitoefenen op de beschikbaarheid klinische zorg en hulpverlening in de stad. Een goed voorbeeld is het methadonproject. De uitvoerende instelling wordt rechtstreeks gefinancierd vanuit landelijke zorgmiddelen. De behandelmethodiek is voorgeschreven in de landelijke richtlijn opiaatbehandeling (RIOB). De diagnose van cliënten en de vaststelling van individuele behandeling zijn de verantwoordelijkheid van de behandelde arts. Er is dus geen rechtstreekse gemeentelijke invloed, maar omdat de methadonbehandeling een laagdrempelige manier is om contact te leggen en te onderhouden met een moeilijk bereikbare doelgroep (= sociale verslavingszorg), stelt de gemeente aanvullende middelen beschikbaar. Hiermee is het mogelijk dat deze vorm van hulpverlening op meerdere plekken in de stad plaatsvindt. Deze extra middelen maken het bovendien mogelijk dat de integrale aanpak van andere problemen van deze doelgroep versterkt wordt. Doorgaans worden meerdere sturingsinstrumenten tegelijkertijd ingezet voor het bereiken van de doelen. Hieronder volgt een overzicht van de gemeentelijke sturing de partijen die daarbij betrokken zijn. Uitvoering en regelgeving De gemeente neemt in deze de volledige zeggenschap en controle over de toeleiding vanaf de straat, omdat het een cruciale eerste stap is naar zorg en hulpverlening. De doelgroep zelf neemt deze stap vaak niet (tijdig) op eigen initiatief. Uitvoering vindt plaats door het Haags Straatteam van de GGD. De trajectregisseurs van het Centraal Coördinatiepunt bewaken als onafhankelijke partij de voortgang en samenhang van de zorg en opvang voor dak en thuislozen via werkafspraken met de maatschappelijke opvanginstellingen en zorgverleners (Leger des Heils, Parnassia, Kessler Stichting, Limor, Reakt en RGconsult) en gemeentelijke diensten. Gemeentelijke regelgeving en handhaving worden ingezet bij de alcoholaanpak, om het gedrag van betrokken partijen te sturen. Op het gebied van coffeeshops zullen de gedoogvoorwaarden worden gebruikt om de preventie te versterken. Opdrachtverlening Preventie is het meest effectief als het is aangepast op doelgroep en fase van verslaving. Daarvoor is specifieke deskundigheid nodig. Om probleemgebruikers eenvoudig te kunnen doorgeleiden is een koppeling aan de tweedelijnszorg wenselijk. ParnassiaBavo voert het grootste deel van de verslavingspreventie uit. De gemeente treedt daarin op als opdrachtgever. Daarbij stellen we duidelijke kaders over doelgroepen en activiteiten en werken de externe partners samen met de GGD.

4 BOW/ Co-financiering Als landelijke regelgeving en taakverdeling nog niet voorzien in bepaalde vormen van zorg, dan realiseren we dit als gemeente zelf door (co-) financiering van inhoudelijk gespecialiseerde instellingen zoals Lijn1 en BrijderVerslavingszorg. Pre-conceptiezorg en geïndiceerde preventie voor risicojongeren worden bijvoorbeeld (tijdelijk) met subsidie ondersteund. Met deze ondersteuning maken we mogelijk dat de aanpak zichzelf kan bewijzen in de Haagse setting. Welzijn, onderwijs en maatschappelijke opvang moeten kunnen beschikken over - toegang totdeskundigheid over verslavingsproblemen. De gemeente zorgt dat een gesubsidieerd preventie aanbod beschikbaar is met een pakket aan consultatie en deskundigheidsbevordering opgenomen. Partijen zoals scholen kunnen zelf beslissen of ze gebruik maken van dit aanbod.

5 BOW/ Regievoering: fora, overleggen & inspectie Regievoering is het belangrijkste sturingsmiddel als er geen doorslaggevende financiële middelen of regelgeving beschikbaar zijn. De nadruk ligt op afstemming van autonome taken in ketens op instellingsniveau en op individueel niveau. Om de ketensamenwerking ten behoeve van de totale groep verslaafden en dak- en thuislozen af te kunnen stemmen is de samenwerkingsstructuur Den Haag Onder Dak opgezet. De activiteiten van de partners worden afgestemd in de stuurgroep van Den Haag Onder Dak en de gerelateerde directeuren overleggen. Zorgkantoor, Leger des Heils, Parnassia, Kessler Stichting, Limor, Reakt en RG-consult maken met de gemeentelijke diensten werkafspraken over: capaciteit, financiering, realisatie van nieuw aanbod, registratie en integrale hulpverlening. Regie gaat daarbij samen met (co-) financiering, regelgeving en subsidieverstrekking. In de regiegroep verslavingsproblematiek, waarin gemeente, politie, Om en verslavingszorg participeren, komt de praktische samenwerking aan de orde. Dat betreft ondermeer het functioneren van de beide gebruikersruimten. Omdat verslaving vrijwel nooit een geïsoleerd probleem is, wordt de inzet van gespecialiseerde zorgverleners op individueel niveau afgestemd. In schoolveiligheidsplannen worden afspraken gemaakt tussen onderwijs, politie en zorgverlening. Op alle VO-scholen zijn Zorg en Adviesteams actief waarin scholen, jeugdzorg, jeugdgezondheidszorg en leerplicht participeren. Centra voor jeugd en gezin spelen hierbinnen een centrale rol. Den Haag heeft als centrumgemeente een verantwoordelijkheid voor verslavingspreventie in de regio (Leidschendam-Voorburg, Rijswijk, Wassenaar, Zoetermeer). Op bestuurlijk niveau is verslavingszorg opgenomen in het afstemmingsoverleg van de regionale zorgwethouders. Uitgangspunt is dat de ondersteuning en hulpverlening van de afzonderlijke gemeenten vanuit de overige WMO-prestatievelden goed geregeld dient te zijn om ontstaan en verergering van verslavingsproblemen te voorkomen. Omdat het aanbod van Brijder- verslavingszorg zo belangrijk is voor de stad is, wordt de bedrijfmatige continuïteit door de gemeente gevolgd. De Parnassia Bavo groep is daarom een van instellingen die is bezocht in het kader van het preventief onderzoek door de gemeentelijk subsidie inspecteur. De realisatie van een AWBZ-voorziening voor zeer complexe verslavingsgevallen, speelt de gemeente een actieve rol in het initiëren en ondersteunen van zorgaanbieders. Via de gemeentelijke contacten met Zorgkantoor en VWS in het kader van Den Haag Onder Dak is actief de aanvraag van Parnassia Bavo-groep ondersteund voor realisatie van een AWBZvoorziening voor Duurzaam beschermd verblijf. Samenvatting De inzet van gemeentelijke sturingsinstrumenten is afhankelijk van de taken, verantwoordelijkheden en de doorzettingsmacht van de deelnemers. Door eigen uitvoering, regelgeving en financiering kan rechtstreekse invloed worden uitgeoefend. De inhoud van zorgverlening is bij uitstek een terrein waarop de eigen verantwoordelijkheden en financieringsstromen van instellingen richtinggevend zijn. De gemeente heeft dan de rol van regisseur door partijen bij elkaar te brengen, gezamenlijk visie te formuleren en vernieuwende initiatieven te ondersteunen.

6 BOW/ Nieuwe kansen voor synergie liggen er op het snijvlak van verslavingspreventie en lichte vormen van behandeling. In de komende tijd onderzoeken of we op dit terrein meerwaarde kunnen bereiken met bijvoorbeeld de zorgverzekeraars. In breder verband kan de samenwerking rond de 2 e fase van het plan van aanpak Den Haag Onder Dak genoemd worden. Rijk en G4 gaan gezamenlijk een aanpak vormgeven voor de zorg en ondersteuning van thuiswonenden met multi-problematiek. In de rapportages rond Den Haag Onder Dak wordt u hierover op de hoogte gehouden. Ik vertrouw er op u hiermee voldoende te hebben geïnformeerd. Met vriendelijke groet, Bert van Alphen wethouder van Welzijn, Volksgezondheid en Emancipatie