Onderzoeksrapport EOS

Transcriptie

1 November 2011 Onderzoeksrapport EOS De noden en behoeften van allochtone prestarters en ondernemers in Vlaanderen

2 Inhoud I. Inleiding... 4 II. Noden en behoeften van allochtone prestarters in Vlaanderen Profiel respondenten Provincie Leeftijd Geslacht Land van herkomst Aantal jaren in België Ondernemerservaring Info over de toekomstige zaak Sector Grootte bedrijf personeel Hoofdberoep of bijberoep Doelpubliek Opstarttermijn De opstart Motivatie voor opstart zaak Verwachte problemen bij opstart Business plan Noden bij opstart Opleiding Scholingsgraad prestarters Attest bedrijfsbeheer Welke opleidingen volgen prestarters? Waarom volgen prestarters geen opleidingen? Nood aan opleidingen bij prestarters Weten prestarters waar ze terecht kunnen voor opleidingen? Evaluatie opleidingsaanbod voor prestarters Begeleiding Nood aan begeleiding bij prestarters Weten prestarters waar ze terecht kunnen voor begeleiding? Evaluatie begeleidingsaanbod voor prestarters Financiën Beheer financiën Financieel plan Financiële opleidingen

3 6.4. Opstartkapitaal Subsidiekanalen Netwerk en informatie Wie helpt prestarters bij de opstart van een zaak? Waar halen prestarters Informatie over het opstarten van een zaak? Evaluatie van de informatie over het opstarten van een zaak Andere problemen Welke andere problemen verwachten prestarters bij het opstarten van een zaak? Weten prestarters waar ze hulp kunnen vragen voor deze problemen? Hebben prestarters al hulp gevraagd voor deze problemen? Verwachten prestarters problemen door hun origine? III. Noden en behoeften van allochtone ondernemers in Vlaanderen Profiel respondenten Provincie Leeftijd Geslacht Land van herkomst Aantal jaren in België Ondernemerservaring Details bedrijf Sector Grootte bedrijf personeel Wie helpt nog mee in de zaak? Zijn de ondernemers alleen eigenaar van hun zaak? Leeftijd bedrijf Doelpubliek De opstart Motivatie voor opstart zaak Problemen bij de opstart Business plan Nood aan begeleiding bij de opstart Opleiding Scholingsgraad ondernemers Welke opleidingen volgen ondernemers? Waarom volgen ondernemers geen opleidingen? Nood aan opleiding bij de ondernemers Weten ondernemers waar ze terecht kunnen voor opleidingen? Evaluatie opleidingsaanbod voor ondernemers

4 5. Begeleiding Nood aan begeleiding bij ondernemers Wie begeleidt de ondernemers? Waarom zoeken ondernemers geen hulp? Weten ondernemers waar ze terecht kunnen voor begeleiding? Evaluatie begeleidingsaanbod voor ondernemers Bij welke problemen worden ondernemers nog te weinig geholpen? Financiën Beheer financiën Financiële opleiding en begeleiding Kapitaal Subsidiekanalen Netwerk en informatie Contacten met andere ondernemers Informatie voor ondernemers Evaluatie van informatie voor ondernemers Andere problemen Welke andere problemen ondervinden ondernemers? Weten ondernemers waar ze hulp kunnen vragen voor deze problemen? Vragen ondernemers hulp voor deze problemen? Ondervinden ondernemers problemen door hun origine? IV. Conclusies en vergelijking resultaten De respondenten De opstart Opleidingen Begeleiding Financiën Netwerk en informatie Problemen door origine

5 I. Inleiding Het EOS project wil de noden en behoeften van allochtone ondernemers en prestarters in Vlaanderen in kaart brengen. Dit onderzoek zal gebruikt worden om de huidige ondersteuning voor (toekomstige) allochtone ondernemers in iedere Vlaamse provincie onder de loep te nemen en eventuele leemtes bloot te leggen. Op basis van de conclusies van dit onderzoek zal per provincie een pilootproject ontwikkeld worden om de ondernemers en prestarters van vreemde origine beter te kunnen ondersteunen. Het EOS project wil uiteindelijk komen tot een betere en meer geïntegreerde aanpak op het vlak van: Stimuleren van ondernemerschap bij studenten. Begeleiding en opleiding van starters en jonge bedrijven. Dienstverlening voor allochtone ondernemers. Integratie van ondernemers van vreemde origine bij autochtone ondernemers. Om de noden en behoeften van de allochtone ondernemers en prestarters in kaart te brengen, werd per doelgroep een vragenlijst ontwikkeld. Deze vragenlijst werd door iedere partnerorganisatie afgenomen bij 50 ondernemers/prestarters van allochtone origine. Dit onderzoek werd over heel Vlaanderen uitgevoerd. Daarom werd per provincie een partner geselecteerd: West Vlaanderen: Gusto Oost Vlaanderen: Voka Kamer van Koophandel Oost Vlaanderen en Uniekon Antwerpen: Syntra Vlaanderen Vlaams Brabant: NFTE Limburg: Stebo De verschillende partners hebben door hun werking en voorgaande projecten een netwerk opgebouwd bij één van de (of soms ook beide) doelgroepen. Zo werden met de 6 partners samen in totaal 297 (toekomstige) ondernemers bereikt. De prestarters en ondernemers werden bevraagd over hun noden inzake opleiding, begeleiding en informatie. Er werd ook gepolst in welke mate deze (toekomstige) ondernemers het bestaande aanbod kennen en voldoende vinden. Het rapport bestaat uit drie delen. In de eerste twee delen worden de resultaten per doelgroep apart weergegeven. In het laatste deel worden de belangrijkste resultaten van de ondernemers en prestarters met elkaar vergeleken. Dit onderzoek naar de noden en behoeften van allochtone ondernemers en prestarters in Vlaanderen, zal door iedere partner gebruikt worden om het huidige aanbod inzake opleiding, begeleiding en informatie in hun respectievelijke provincie te evalueren en eventuele leemtes te detecteren. Iedere partner zal uiteindelijk een pilootproject lanceren in zijn provincie om een antwoord te bieden aan deze leemtes. 4

6 II. Noden en behoeften van allochtone prestarters in Vlaanderen Om de noden en behoeften van allochtone prestarters inzake opleiding, begeleiding en informatie in kaart te brengen, werd een vragenlijst ontwikkeld. Met deze vragenlijst werd ook onderzocht in welke mate de prestarters het bestaande aanbod kennen en voldoende vinden. In totaal werden 149 interviews afgenomen in de verschillende Vlaamse provincies. Alle gegevens werden verzameld aan de hand van persoonlijke gesprekken, hetzij telefonisch, hetzij face to face. Om de gegevensverwerking vlot te laten verlopen, werd voor de meeste vragen een multiple choice lijst opgemaakt, gebaseerd op de ervaring van de onderzoekspartner en hun inschatting van de mogelijke antwoorden. De respondenten kregen de mogelijkheden echter niet voorgelezen, zij droegen dus zelf de antwoorden aan. De enquêteur categoriseerde vervolgens het antwoord. Waar de lijst niet exhaustief bleek, werd het antwoord onder de lijst genoteerd Dit onderzoek geeft natuurlijk geen volledig beeld van de noden en behoeften van allochtone prestarters in Vlaanderen, maar met deze 149 prestarters werd toch al een mooie steekproef bereikt. In dit deel worden de resultaten van het onderzoek beschreven. 5

7 1. Profiel respondenten Op vraag van de respondenten is dit onderzoek volledig anoniem. Maar het is wel relevant om het profiel van de bevraagde prestarters te kennen. Zo wordt bias vlugger opgespoord en kunnen subgroepen vergeleken worden Provincie Het aantal bevraagde prestarters is relatief goed verdeeld over de verschillende provincies. Uit onderstaande tabel blijkt wel dat bijna een derde van de bevraagde prestarters uit Limburg afkomstig is, kort gevolgd door Antwerpen (26%). Het aantal respondenten in de overige provincies ligt iets lager. Bij de interpretatie van de resultaten moeten we dit zeker in het achterhoofd houden. Provincie Aantal West Vlaanderen 26 18% Oost Vlaanderen 17 11% Vlaams Brabant 23 15% Antwerpen 38 26% Limburg 45 30% Totaal % 1.2. Leeftijd Onderstaande tabel maakt duidelijk dat 69% van de respondenten zich in de leeftijdscategorie jaar bevindt. Daarnaast werden ook, in mindere mate, prestarters bevraagd in de leeftijdscategorieën jaar en 45+. Dat komt overeen met het profiel van de Vlaamse ondernemer; ook die is meestal tussen de 25 en de 45 jaar oud. De steekproef is dus meer dan waarschijnlijk representatief. Leeftijdscategorie < 18 0% % % % 1.3. Geslacht Het aantal mannelijke en vrouwelijke prestarters dat bevraagd werd, is vrijwel in evenwicht: respectievelijk 58% en 42%. Een opvallend resultaat, want bij de ondernemers is dat evenwicht er niet. Dat kan enerzijds aan de bevraging liggen (het netwerk van de organisaties is misschien hoofdzakelijk mannelijk). Anderzijds zien we ook bij Vlaamse ondernemers een ondervertegenwoordiging van vrouwen. We kunnen dus voorzichtig concluderen dat ook allochtone vrouwen minder snel hun ondernemersaspiraties, die er dus duidelijk wel zijn, daadwerkelijk realiseren. Geslacht Man 58% Vrouw 42% 6

8 1.4. Land van herkomst Het land van herkomst van de respondenten is zeer divers. In totaal werden 38 verschillende landen geïdentificeerd. Een groot deel van de prestarters hebben wel hun roots in Turkije (20%), Marokko (18%) en Rusland (12%). LAND LAND AFGHANISTAN 1% OEZBEKISTAN 1% ALGERIJE 3% OEKRAÏNE 1% ARMENIË 1% POLEN 1% BULGARIJE 3% PORTUGAL 2% CHINA 1% ROEMENIE 2% CONGO 1% RUSLAND 12% ECUADOR 1% SERVIE 3% EGYPTE 1% SPANJE 2% FILIPPIJNEN 2% SAUDI ARABIË 1% INDIA 1% SYRIË 1% IRAN 1% THAILAND 1% IRAK 1% TOGO 1% ISRAEL 1% TSJETSJENIË 1% JEMEN 1% TSJECHIË 1% KAMEROEN 1% TUNESIE 1% LIBERIA 1% TURKIJE 20% MAROKKO 18% U.S.A. 1% NEDERLAND 1% VERENIGD 1% KONINKRIJK NIGERIA 6% WIT RUSLAND 1% 1.5. Aantal jaren in België Uit onderstaande tabel blijkt dat slechts 18% van de bevraagde prestarters geboren is in België. Het merendeel van de respondenten (74%) woont tussen de 1 en 25 jaar in België. De partnerorganisaties hebben ook zeer weinig absolute nieuwkomers (0 tot 1 jaar in België) in hun netwerk. Zij worden dus (nog) niet bereikt. Waarschijnlijk is het voor inburgeraars op dat moment ook nog zeer vroeg om al de eerste stappen naar ondernemerschap te zetten. Hoe lang wonen de prestarters reeds in België? In België geboren 18% 0 1 jaar 2% 1 5 jaar 25% 5 10 jaar 21% jaar 28% > 25 jaar 6% 7

9 1.6. Ondernemerservaring Uit het onderzoek blijkt dat een groot deel van de prestarters (42%) al ondernemerservaring heeft, voor een groot deel in hun land van herkomst. Hebben de prestarters reeds ondernemingservaring? Ja 42% Nee 58% 8

10 2. Info over de toekomstige zaak De prestarters werden ook bevraagd over de zaak die ze willen opstarten. Hiermee willen we een beter zicht krijgen op de sectoren, doelgroepen, waarop allochtone ondernemers mikken. Vaak leeft het clichébeeld van de Turkse pitabar of het Afrikaanse winkeltje dat zich enkel naar de eigen gemeenschap richt. Maar dat beeld lijkt al lang achterhaald. De respondenten hebben zeer diverse ambities Sector De bevraagde prestarters willen blijkbaar zeer diverse zaken opstarten. In het totaal werden 24 verschillende sectoren geïdentificeerd. Er is slechts één sector die beduidend beter scoort, namelijk de horeca (33%). Sector Horeca 33% Detailhandel 11% Kleding + schoenen 8% Bouw 7% Auto: verkoop, verhuur en herstellingen 5% Wellness en cosmetica 5% ICT 3% Import/export 3% Textiel en leder 3% Voeding en drank productie 3% Voeding en drank retail 3% Logistiek 2% Schilders 2% Advocaat 1% Astrologie 1% Callcenter 1% Carwash 1% Consultancy 1% Kapper 1% Kunst 1% Schoonmaak 1% Schrijnwerk 1% Taxi 1% Vertalingen 1% Geen antwoord 1% 2.2. Grootte bedrijf personeel Uit het onderzoek blijkt dat een groot deel van de prestarters een eerder bescheiden zaak wil oprichten, zonder de intentie deze later uit te breiden. Bijna de helft van de respondenten (47%) 9

11 geeft immers aan dat ze niet van plan zijn om met personeel te werken. De overige helft wil dit wel overwegen als de zaak goed draait. Bedrijf met personeel? Ja 45% Nee 47% Ik weet het niet 8% 2.3. Hoofdberoep of bijberoep De overgrote meerderheid (83%) van de respondenten is tevens van plan zijn zelfstandige activiteit in hoofdberoep uit te oefenen. Hoofdberoep of bijberoep Hoofdberoep 83% Bijberoep 16% Ik weet het niet 1% 2.4. Doelpubliek Aan de prestarters werd ook gevraagd welk publiek ze denken te bereiken met hun onderneming. Allochtone zaakvoerders hebben de reputatie zich vooral op de eigen gemeenschap te richten, maar dat blijkt niet te kloppen. Drie vierde van de respondenten (76%) antwoordt zowel Vlamingen als hun eigen gemeenschap te willen bereiken. 17% geeft aan zich voornamelijk te willen focussen op autochtone, Vlaamse klanten. Slechts 7% antwoordt dat ze zich voornamelijk zullen richten op hun eigen gemeenschap. Als we dit vergelijken met de antwoorden van de ondernemers verdubbelt dit percentage bijna. 13% van de bevraagde ondernemers bereikt voornamelijk klanten uit de eigen gemeenschap. Doelpubliek Voornamelijk eigen gemeenschap 7% Voornamelijk Vlamingen 17% Beide 76% 2.5. Opstarttermijn Meer dan 40% van de bevraagde prestarters wil zijn zaak op zeer korte termijn opstarten. 27% heeft de intentie dit slechts op langere termijn te doen. Bij 23% van de respondenten hangt de opstart dan weer af van een bepaalde voorwaarde, zoals een locatie vinden, een lening kunnen aangaan, het attest bedrijfsbeheer halen,. Binnen welke termijn willen we de prestarters hun zaak opstarten? < 1 jaar 41% > 1 jaar 27% Ik weet het niet 9% Hangt af van een bepaalde voorwaarde 23% 10

12 3. De opstart Tijdens dit onderzoek werden de prestarters ook in detail bevraagd over de toekomstige opstart van hun zaak. Welke problemen verwachten ze, wat zijn hun drijfveren en hebben ze begeleiding nodig? Met deze antwoorden kan er een efficiënter begeleidingsaanbod worden uitgewerkt Motivatie voor opstart zaak Er werd gepolst naar de motivatie van de prestarters om een eigen zaak op te starten. Onderstaande tabel toont aan dat de redenen om met een eigen zaak te beginnen zeer divers zijn. Bijna de helft van de respondenten (48%) geeft wel aan dat ze een zaak opstarten om een eigen job te kunnen creëren. Waarom willen prestarters een zaak opstarten? Eigen job willen creëren 48% Vrijheid, flexibiliteit, onafhankelijkheid 37% Winst van eigen werk kunnen genieten 22% Ervaring in de sector als werknemer 19% Ontsnappen uit de werkloosheid 18% Logische stap na bepaalde opleiding/ervaring 17% Zelfontwikkeling 16% Bepaalde opportuniteit gezien in de sector 11% Nood aan extra inkomen 10% Discriminatie op de arbeidsmarkt 8% Ondernemers in de familie 7% Avontuur, het eens willen proberen 5% Tekort aan scholing 4% Ik weet het niet 1% De gegevens in bovenstaande tabel zijn de meest voorkomende antwoorden. Hieronder worden ook nog een aantal antwoorden opgesomd die slechts één of enkele keren werden gegeven. Ervaring delen met de gemeenschap Bijdragen aan de Belgische economie Samenwerken met de rest van de familie Eigen baas zijn Betere work life balans Grote ambitie Voorbeeld zijn voor de kinderen Handicap/gezondheidsproblemen Altijd gedroomd van eigen zaak Commercieel talent Het valt op dat de meeste respondenten positief gemotiveerd zijn. Pullfactoren zoals een eigen job willen creëren, flexibiliteit, ervaring in de sector, spelen een grotere rol dan pushfactoren zoals vluchten uit de werkloosheid. Een positieve motivatie zorgt over het algemeen voor meer slaagkansen op termijn. 11

13 3.2. Verwachte problemen bij opstart De prestarters werden ook bevraagd over de problemen die ze verwachten bij de opstart van hun zaak. 43% van de prestarters verwacht financieringsproblemen. Bijna een vierde van de respondenten (24%) vreest ook een tekort aan klanten. Opvallend is ook dat 17% van de toekomstige ondernemers problemen verwacht door een gebrekkige kennis van het Nederlands. Daarnaast zijn er nog een aantal struikelblokken die regelmatig terugkeren: problemen met administratie/boekhouding (15%), geen netwerk (14%), geen of slechte locatie (13%). Bij het ontwerpen van mogelijke begeleidingsprojecten is deze informatie niet onbelangrijk. Het geeft aan waar de prestarters zelf de knelpunten inschatten. Welke problemen verwachten prestarters bij de opstart? Financieringsproblemen 43% Tekort aan klanten 24% Taalproblemen 17% Problemen met administratie/boekhouding 15% Geen netwerk 14% Geen of slechte locatie 13% Geen 11% Belastingen 9% Geen attest bedrijfsbeheer 7% Moeite om vergunningen te bekomen 7% Problemen met opstartformaliteiten 6% Negatieve impact op sociaal leven 6% Ik voel me niet klaar om een zaak op te starten 3% Aflossing van schulden 3% Geen geschikt personeel 3% Te hoge privé uitgaven 2% Onvoldoende steun en begrip van het thuisfront 2% Slechte voorbereiding 1% Tegenvallende verkoop 1% Slecht voorraadbeheer 1% Wanbetalers 1% Problemen met zakenpartner(s) 1% Hieronder worden nog een aantal antwoorden opgesomd, die aanvullend werden gegeven door de bevraagde prestarters. Leeftijd Nog geen verblijfsvergunning Geen ervaring Geen auto Bereiken van autochtone klanten Economische crisis Politieke instabiliteit 12

14 Geen zekerheid Wetgeving Te weinig kennis van internetmarketing Inschatten kosten en inkomsten Moeilijke combinatie werk gezin Veel concurrentie Groot risico Racisme 3.3. Business plan Bijna alle bevraagde prestarters (91%) zijn van plan de opstart van hun zaak degelijk voor te bereiden aan de hand van een business plan. Slechts 5% weet niet wat een business plan is. De bevraging bij de ondernemers leert dat uiteindelijk slechts 34% van de opgestarte zaakvoerders effectief een business plan opstelt. Stellen prestarters een business plan op? Ja 91% Nee 4% Ik weet niet wat een business plan is 5% 3.4. Noden bij opstart De toekomstige ondernemers konden tijdens het interview aangeven waar ze denken nood aan te zullen hebben bij de opstart van hun zaak. Bijna de helft van respondenten (49%) gaf aan voornamelijk nood te zullen hebben aan financiële middelen. De vraag naar informatie (28%), advies (24%), begeleiding (28%) en vooral opleiding (18%) is lager. Waar hebben prestarters nood aan bij hun opstart? Financiële middelen 49% Begeleiding 28% Informatie 28% Advies 24% Opleiding 18% Locatie 9% Een breder netwerk (klanten, leveranciers,...) 6% Ik weet het niet 6% 13

15 4. Opleiding In dit hoofdstuk wordt nagegaan in welke mate prestarters opleidingen volgen ter voorbereiding van de opstart van hun zaak, maar ook of ze het huidige opleidingsaanbod voor ondernemers kennen en voldoende vinden Scholingsgraad prestarters De scholingsgraad van de bevraagde prestarters is zeer verschillend. Zowel niet geschoolden als universitairen hebben meegewerkt aan dit onderzoek. Opvallend is wel dat ongeveer één op de vijf prestarters (21%) geen diploma secundair onderwijs heeft. Wat is de scholingsgraad van de prestarters? Geen diploma 7% Diploma lager onderwijs 14% Diploma secundair onderwijs ASO 21% Diploma secundair onderwijs TSO 16% Diploma secundair onderwijs BSO 13% Diploma secundair onderwijs KSO 2% 4.2. Attest bedrijfsbeheer Bachelor 17% Master 10% Een vierde van de respondenten (26%) heeft reeds een attest bedrijfsbeheer en kan dus in principe onmiddellijk een zaak opstarten. Meer dan de helft van de bevraagde prestarters (53%) is momenteel een opleiding bedrijfsbeheer aan het volgen en heeft dus een duidelijke ambitie om op korte termijn ondernemer te worden. Slechts een kleine minderheid (13%) heeft geen attest en is ook niet van plan deze op korte termijn te behalen. Hun ondernemersambitie is dus eerder op lange termijn. Hebben de prestarters een attest bedrijfsbeheer? Ja 26% Nee 13% Nee, maar ik wil op korte termijn een attest bedrijfsbeheer behalen 8% Momenteel een opleiding bedrijfsbeheer aan het volgen 53% 4.3. Welke opleidingen volgen prestarters? Het valt op dat de toekomstige ondernemers, naast de beroepsopleidingen (26%) en taalopleidingen (28%), nog maar weinig extra opleidingen hebben gevolgd om zich voor te bereiden op de opstart van hun zaak. 40% van de bevraagde prestarters geeft zelfs aan nog geen enkele opleiding te hebben gevolgd. 14

16 Opleidingen Geen 40% Taalopleiding 28% Beroepsopleiding 26% Opleiding marketing 7% Managementopleiding 4% Opleiding ICT 4% Financiële opleiding 2% Juridische en fiscale opleiding 1% Naast de antwoorden in bovenstaande tabel, somden de prestarters nog enkele andere opleidingen op die ze reeds gevolgd hebben: commerciële opleiding, opleiding logistiek, traject bij activiteitencoöperatie, sectorgerelateerde opleidingen, NFTE cursus Waarom volgen prestarters geen opleidingen? Zoals hierboven vermeld, heeft 40% van de bevraagde prestarters nog geen opleidingen gevolgd. Aan deze toekomstige ondernemers werd gevraagd wat de redenen hiervoor zijn. Het meest aangehaalde argument is: Ik heb geen tijd (31% van de respondenten). Een op de vijf respondenten zegt geen behoefte te hebben aan opleidingen en 15% geeft aan dat ze geen interesse hebben. Slechts een kleine minderheid vindt de opleidingen te duur (9%), weet niet waar men opleidingen kan volgen (5%), of heeft onvoldoende kennis van het Nederlands (14%) Andere redenen, die niet vermeld worden in onderstaande tabel, zijn: gezondheidsproblemen, voldoende bagage door schoolopleidingen, familie heeft voldoende ervaring en kennis, opleiding niet nodig voor bijberoep, ik kan mijn opleidingsnood niet inschatten, ik heb reeds voldoende ervaring. Waarom volgen prestarters geen opleidingen? Ik heb geen tijd 31% Geen behoefte aan een opleiding 20% Geen interesse 15% Ik weet het niet 15% Kennis Nederlands is onvoldoende 14% Te duur 9% Ik weet niet waar ik een opleiding kan volgen 5% 4.5. Nood aan opleidingen bij prestarters Iets meer dan de helft (52%) van de bevraagde prestarters antwoordt ja op de vraag of ze in de toekomst nog andere opleidingen willen volgen. Langs de andere kant antwoordt wel bijna 38% negatief op deze vraag. Bij de ondernemers loopt dit percentage zelfs op tot 51%. Willen prestarters in de toekomst nog andere opleidingen volgen? Ja 52% 15

17 Nee 38% Ik weet het niet 10% Hierboven werd reeds vermeld dat 52% van de bevraagde prestarters in de toekomst nog opleidingen wil volgen. Uit onderstaande tabel blijkt dat deze toekomstige ondernemers, naast de beroepsopleidingen (33%), maar weinig interesse hebben in klassieke business opleidingen, zoals: financiële opleidingen (14%), managementopleidingen (5%), opleiding ICT (8%) of een opleiding marketing (10%). 16% van de respondenten geeft ook nog aan dat ze in de toekomst extra taalopleidingen zullen nodig hebben om hun zaak te kunnen runnen. Welke opleidingen willen prestarters nog volgen? Beroepsopleiding 33% Ik weet het niet 19% Taalopleiding 16% Financiële opleiding 14% Opleiding marketing 10% Opleiding ICT 8% Managementopleiding 5% Andere opleidingen die de prestarters in de toekomst nog willen volgen zijn: Opleiding voorraadbeheer Opleiding personeelsbeheer Opleiding bij activiteitencoöperatie Opleiding bedrijfsadministratie Opleiding import/export Stage bij andere bedrijven Managementopleiding Sectorgerelateerde opleidingen 4.6. Weten prestarters waar ze terecht kunnen voor opleidingen? 76% van de bevraagde prestarters zegt te weten waar ze opleidingen kunnen volgen. Toch blijft het voor 24% van de prestarters onduidelijk wat het opleidingsaanbod is en waar ze terecht kunnen. Hier is duidelijk nog een leemte in te vullen voor opleidingsverstrekkers. Weten prestarters waar ze opleidingen kunnen volgen? Ja 76% Nee 24% 4.7. Evaluatie opleidingsaanbod voor prestarters Net iets meer dan de helft van de prestarters (54%) vindt dat er voldoende opleidingen zijn voor startende ondernemers. Slechts 10% antwoordt uitdrukkelijk nee op deze vraag. 16

18 Het is opvallend dat meer dan een derde van de prestarters (36%) niet weet of er voldoende opleidingen zijn voor ondernemers. Voor hen is het aanbod dus onbekend. Zijn er voldoende opleidingen? Ja 54% Nee 10% Ik weet het niet 36% Aan de prestarters, die verklaren dat er onvoldoende opleidingen zijn voor startende ondernemers, werd gevraagd welke opleidingen volgens hen dan nog ontbreken. Hieronder een opsomming van hun antwoorden: Er zouden meer cursussen met taalondersteuning moeten komen. Het gedeelte 'boekhouden' in de cursus bedrijfsbeheer mag uitgebreider. Meer specifieke opleidingen rond bv. import export, administratie,.... Het aanbod is niet voldoende omdat ik in de praktijk met andere problemen geconfronteerd word. Ondernemerschap voor ingenieurs. Opleiding over de zoektocht naar financiële middelen. Er moeten meer opleidingen zijn over actuele topics en trends. 17

19 5. Begeleiding In dit hoofdstuk wordt onderzocht in welke mate (en vooral voor welke problemen) de toekomstige ondernemers hulp nodig hebben bij de opstart van hun zaak. Daarnaast wordt het huidige begeleidingsaanbod ook geëvalueerd door de prestarters Nood aan begeleiding bij prestarters Uit dit onderzoek blijkt dat de overgrote meerderheid van de prestarters (95%) behoefte heeft aan begeleiding bij de opstart van hun zaak. Slechts 5% zegt immers expliciet geen begeleiding nodig te hebben. Dit contrasteert met de antwoorden uit hoofdstuk 3.4. Daar gaf amper 28% van de prestarters begeleiding aan als een nood bij de opstart. Pas als er expliciet gevraagd wordt waarbij ze hulp kunnen gebruiken, komen de prestarters met begeleidingsvragen. Spontaan komt de vraag naar begeleiding veel minder sterk naar voor. De toekomstige ondernemers kunnen vooral hulp gebruiken bij de zoektocht naar financiële middelen (36%), de boekhouding (33%), het opstellen van een business plan (31%), de administratieve verplichtingen bij de opstart (29%) en administratie (24%). Het onderzoek bij de ondernemers levert totaal andere resultaten op. Slechts 49% van de ondernemers doet uiteindelijk beroep op organisaties of derden bij de opstart van hun bedrijf. Bij welke problemen hebben prestarters nood aan begeleiding? Zoeken naar financiële middelen 36% Boekhouding 33% Opstellen business plan 31% Administratieve verplichtingen bij opstarten zaak 29% Administratie 24% Opbouwen netwerk (klanten, leveranciers,...) 16% Zoeken naar locatie 11% Bekomen vergunningen 11% Aanvragen subsidies 11% Voorraadbeheer 7% Ik weet het niet 7% Ik heb geen begeleiding nodig 5% Zoeken naar personeel 3% Hieronder andere antwoorden die werden gegeven door de prestarters: Vinden van geschikte producten Begeleiding bij overname Vakkennis Kostenbeheer Communicatie Marketing Nood aan mentor 18

20 Advies bij het maken van keuzes Internetmarketing Inrichting zaak 5.2. Weten prestarters waar ze terecht kunnen voor begeleiding? 68% van de bevraagde prestarters zegt te weten waar ze terecht kunnen voor begeleiding bij de opstart van een zaak. Toch blijft het voor bijna een derde van de prestarters (32%) onduidelijk wat het begeleidingsaanbod is en waar ze terecht kunnen met bepaalde vragen. Het is duidelijk dat begeleidingsverstrekkers zich nog beter kunnen profileren bij deze groep. Weten prestarters waar ze terecht kunnen voor begeleiding? Ja 68% Nee 32% 5.3. Evaluatie begeleidingsaanbod voor prestarters Bijna de helft van de bevraagde prestarters (49%) vindt dat er voldoende begeleiding is voor startende ondernemers. Slechts 11% antwoordt uitdrukkelijk nee op deze vraag. 40% weet niet of er voldoende begeleiding is. Voor hen is het aanbod dus nog onbekend. Is er voldoende begeleiding voor prestarters? Ja 49% Nee 11% Ik weet het niet 40% Aan de prestarters die verklaren dat er onvoldoende begeleiding is voor startende ondernemers, werd gevraagd welke begeleiding volgens hen dan nog ontbreekt. Hieronder een opsomming van hun antwoorden: Hulp wordt niet proactief aangeboden. Er is meer en betere begeleiding nodig bij alle aspecten van de opstart en vooral bij het zoeken naar kapitaal. De taal is soms een drempel bij het zoeken naar hulp. Meer duidelijkheid over vergunningen. Een duidelijk stappenplan om een zaak op te starten. Hulp is niet altijd kwalitatief. Starters moeten duidelijker geïnformeerd worden. Er is geen goede doorverwijzing. Er is meer hulp nodig bij alle opstartformaliteiten. Het moet duidelijk zijn waar je terecht kan met bepaalde problemen. 19

21 6. Financiën Net als bij autochtone starters is ook bij allochtonen de financiële kant van een zaak vaak de grootste zorg. Daarom werden de prestarters bevraagd over het financiële aspect van de opstart van een zaak: hoe gaan de prestarters hun zaak financieel voorbereiden, gaan ze hulp zoeken bij het beheer van de financiën of zullen ze dit volledig zelf doen, hebben ze nog een financiële opleiding nodig,. Van allochtone ondernemers leeft het beeld dat zij in grote mate afhankelijk zijn van hun boekhouder. Ook zouden zij veel meer informeel lenen dan bij de bank. Met deze vragen willen we toetsen of ook onze respondenten in dat plaatje passen Beheer financiën Meer dan de helft van de prestarters (56%) denkt de financiële kant van zijn zaak zelf te kunnen beheren. De overige 36% laat dit liever aan zakenpartners of, vooral, de boekhouder over. Als we dezelfde vraag aan ondernemers stellen, blijkt nog slechts 17% de financiële kant van zijn zaak zelf te beheren. Zullen de prestarters hun financiën zelf beheren? Ja 56% Nee 36% Ik weet het niet 8% Alhoewel 56% van de bevraagde prestarters de financiën zelf zal beheren, gaat meer dan 80% van de respondenten toch nog extra hulp zoeken. Ter vergelijking: slechts 22% van de ondernemers zegt extra hulp nodig te hebben bij het beheer van de financiën. Hebben de prestarters hulp nodig bij beheer financiën? Ja 82% Nee 11% Ik weet het niet 7% Uit onderstaande cijfers blijkt dat het merendeel van de prestarters (83%) beroep zal doen op een boekhouder voor het beheer van de financiën. Daarnaast wordt ook, in veel mindere mate, beroep gedaan op advocaten, vrienden, familie,. Wie helpt de prestarters bij het beheer van hun financiën? Boekhouder 83% Familie 13% Advocaat 7% Vrienden 7% Collega ondernemers 4% Overheid 4% Ik weet het niet 4% Werkgeversorganisaties 2% 20