Patiëntenprofiel. Algemeen

Transcriptie

1 Algemeen In 2004 kregen verschillende verpleegkundige zorg van Wit-Gele-Kruisverpleegkundigen. Sommige worden kortdurend verpleegd, anderen hebben gedurende langere tijd behoefte aan verpleegkundige zorg. De referentiemaand voor het jaarverslag is oktober. In Figuur 3: Leeftijdsverdeling van gegroepeerd in klassen van 10 jaar naar het geslacht, oktober 2004 (n = ). 9, 10,1% 5,1% 3,1% 1,8% 5,2% 2,1% 1,4% 0,8% 0,4% 0,1% 3,1% 2,3% 1,1% 0,4% 0,1% 4, 7,6% ,6% 22,2% deze maand werden verpleegd. De figuren en de tabellen vermelden telkens de populatie waarop deze betrekking hebben (n). De aantallen kunnen evenwel afwijken van voorgaande gegevens omdat het niet altijd gaat over unieke. Figuur 3 geeft de relatieve verdeling weer van naar geslacht en leeftijd. Hieruit blijkt dat 80,6% 60 jaar of ouder is. De gemiddelde leeftijd is 75,7 jaar. Het merendeel van de populatie is bovendien van het vrouwelijk geslacht (66,1%) met een gemiddelde leeftijd van 77,0 jaar, wat 4 jaar hoger is dan de gemiddelde leeftijd bij de mannelijke populatie. Hoe de leeftijd van de Wit-Gele-Kruis evolueert over de jaren heen wordt weergegeven in figuur 4. Hieruit blijkt dat tot de leeftijd van 59 jaar het aantal relatief constant blijft. Opvallend is de relatieve daling van het aantal in de leeftijdsgroepen van 60 tot 79 jaar; de daling bedraagt hier gemiddeld 0,3% per jaar. Het aantal hoogbejaarden tussen 80 jaar en 89 jaar neemt toe met ongeveer 0, per jaar. Op vijf jaar tijd is hun aantal gestegen met Cijfers over de vergrijzing in het Vlaams Gewest 2 illustreren dat zowel de vergrijzing als de dubbele vergrijzing toenemen. In de populatie van het Wit-Gele Kruis echter zien we andere fenomenen. De relatieve verdeling van de 60-plussers van de Wit-Gele-Kruis daalt, terwijl de verhouding van het aantal 80-plussers ten Figuur 4: Evolutie van de leeftijdsverdeling van de (relatief), gegroepeerd in leeftijdscategoriën van 10 jaar, (oktober) < Evolutie demografische maten , Rijksregister Nationaal Instituut voor de Statistiek. 14 Wit-Gele Kruis van Vlaanderen

2 Tabel 3: Evolutie van de proportie bejaarden (60+) en hoogbejaarden (80+) binnen de Wit-Gele-Kruispopulatie, (oktober) n bejaarden 81,8 81,7 81,5 81,4 80,8 80,7 N n hoogbejaarden n 43,5 44,2 45,0 46,1 46,6 47,5 bejaarden aanzien van het aantal 60-plussers toeneemt. Dit wil zeggen dat het aantal zorgafhankelijke bejaarden tussen '99 en '04 is afgenomen, maar dat het aantal zorgafhankelijke hoogbejaarden in dezelfde tijdspanne toeneemt. Dit komt door het feit dat mensen langer gezond blijven, doch hoe ouder ze worden hoe groter de kans dat ze hun leven ziek doorbrengen 3. (tabel 3) Afhankelijkheid De Katz-schaal Katz 1 = Katz 2 = Katz 3 = Katz 4 = Katz 5 = Katz 6 = Katz 7 = patiënt is volledig onafhankelijk voor alle items patiënt is afhankelijk voor 'wassen' patiënt is afhankelijk voor 'wassen' en 'kleden' patiënt is afhankelijk voor 'wassen, 'kleden' en 'verplaatsen' patiënt is afhankelijk voor 'wassen', 'kleden', 'verplaatsen' en 'toiletbezoek' patiënt is afhankelijk voor 'wassen', 'kleden', 'verplaatsen', 'toiletbezoek' en 'incontinentie' patiënt is afhankelijk voor 'wassen', 'kleden', 'verplaatsen', 'toiletbezoek', 'incontinentie' en 'eten'. De afhankelijkheid van in de thuisverpleging wordt gemeten met de Katz-schaal. Deze schaal, bestaande uit 7 niveaus (Katz 1 tot 7), meet de afhankelijkheid van ten opzichte van bepaalde activiteiten van het dagelijks leven: Figuur 5 geeft de evolutie weer van het aantal volgens de Katz-schaal tussen 1999 en We zien een lichte daling bij Katz-groepen 1 en 7. Er is een toename van de Katz-groepen 2 en 6. De groepen Katz 3, Katz 4 en Katz 5 blijven ongeveer constant. Figuur 5: Evolutie van de relatieve verdeling van volgens de Katz-schaal, (oktober) Katz 1 Katz 2 Katz 3 Katz 4 Katz 5 Katz 6 Katz 7 3 Mestdagh, J., Lambrecht, M., (July 2003). The AGIR project: Ageing, Health and Retirement in Europe. Working Paper, Federal Planning Bureau, p. 65. Jaarverslag

3 Elk item (wassen, kleden,...) wordt gescoord op een vierpuntenschaal, naargelang de afhankelijkheid van de patiënt. De verpleegkundige evalueert aan de hand hiervan de zorgafhankelijkheid van de patiënt, bij aanvang van de verzorging en later op regelmatige tijdstippen. Het relatieve aantal dat afhankelijk is (d.i. een score 2, 3 of 4) voor de verschillende items, wordt weergegeven in figuur 6. De meeste zijn afhankelijk voor de activiteiten 'wassen' en 'kleden' (respectievelijk 6 en 63%). Voor verplaatsen, toiletbezoek, continentie en eten is respectievelijk 49%, 43%, 44% en 41% van de afhankelijk van hulp door derden. Deze cijfers illustreren in ruime mate de nood van aan thuisverpleging. De Weckx-schaal Aan de hand van de Weckx-schaal kan een verpleegkundige nagaan hoe goed een patiënt zich kan oriënteren in tijd en ruimte, en in welke mate de patiënt rusteloos is (beide criteria zijn relevante parameters in het detecteren van dementie).tevens wordt nagegaan of de patiënt voldoende omringd is door familie, vrienden of buren (mantelzorg) en hoe de woonsituatie is. Bovendien meet de Weckxschaal ook comfortgegevens van de woonsituatie (het al dan niet beschikken over een ingerichte badkamer of stromend warm water). De schaal kent vier niveaus met een totaalscore van 0 tot 3. Een Weckx-score = 0 betekent dat de patiënt geen enkel probleem heeft voor elk van de items. Hoe de zich verdelen volgens de Weckx-schaal bij een stijgende afhankelijkheid op de Katz-schaal, wordt weergegeven in figuur 7. Naarmate we hoger opschuiven op de Katz-schaal zien we dat er ook meer hoger scoren op de Weckxschaal. Oriëntatie en rusteloosheid Figuur 8 geeft aan dat er een sterke positieve relatie is tussen oriëntatie en rusteloosheid. Van de die geen probleem hebben met de oriëntatie heeft slechts 7% problemen met de rusteloosheid. Bij de die occasioneel gedesoriënteerd zijn, is ongeveer drie vierde ook occasioneel rusteloos. Van de die voortdurend gedesoriënteerd zijn, zijn (58%) ook voortdurend rusteloos. Mantelzorg en woonsituatie De relatie tussen woonsituatie en de mantelzorg is weergegeven in figuur 9. De meerderheid van de (68%) woont samen met een beschikbare valide persoon; van deze groep is bij 41% de mantelzorg intensief te noemen. Een minderheid van woont samen met een niet-beschikbare valide persoon of een beschikbare niet-valide persoon (1). De meest kwetsbare groep van is wellicht deze die alleen woont (22%): bij 6% is er weliswaar intensieve mantelzorg aanwezig maar bij 12% is de mantelzorg slechts partieel aanwezig. In 4% van de gevallen is er geen mantelzorg. De thuisverpleegkundige heeft in deze situaties vaak niet enkel een verpleegtechnische rol, ook haar sociale functie is van groot belang. Figuur 6: Relatieve verdeling van die hulp nodig hebben bij één of meer activiteiten van het dagelijkse leven, opgenomen in de Katz-schaal, oktober 2004 (n = ). Figuur 7: Proportionele verdeling van het aantal naar de Katz-schaal in functie van de Weckx-schaal, oktober 2004 (n = ) % 49% 43% 44% 41% wassen kleden verplaatsen toiletbezoek continentie eten Katz-schaal 16 Wit-Gele Kruis van Vlaanderen

4 Comfort Ondanks de algemene welvaart in Vlaanderen beschikt 14% van de niet over een ingerichte badkamer. 3% heeft zelfs geen stromend warm water in de woning (1.863 personen). Deze cijfers geven aan dat de omstandigheden waarin de hulpverlening verstrekt wordt niet altijd even optimaal zijn. Dit gebrek aan basiscomfort wordt des te belangrijker bij oudere (figuur 10). Figuur 9: Relatieve verdeling van volgens hun score voor woonsituatie naargelang de mantelzorg, oktober 2004 (n = ). Figuur 8: Relatieve verdeling van het aantal volgens de score voor oriëntatie in functie van de rusteloosheid, oktober 2004 (n = ) % Mantelzorg oriëntatie = geen probleem n = % 1% % occasioneel gedesoriënteerd n = % % 16% 3% met beschikbare met valide niet-beschikbare of alleenwonend valide persoon met niet-valide beschikbare persoon woonsituatie 2% 6% 12% 4% Figuur 10: Proportionele verdeling van naar scores op comfort (Weckx) in functie van de leeftijd, oktober 2004 (n = ). 74% 10 9 voortdurend gedesoriënteerd n = % 58% Rusteloosheid 36% Jaarverslag

5 Chronisch zieken Een meerderheid van de Wit-Gele-Kruis is chronisch ziek. Dat blijkt uit figuur 11: na één jaar is 53% van de nog in verzorging, na twee jaar is dit nog 39%, en na drie jaar nog 28%. Van de die in januari 2001 verzorgd werden, blijven er na 4 jaar nog 21% in verzorging ( ). Het profiel van deze chronisch zieke verschilt van dat van de gemiddelde Wit-Gele-Kruispatiënt. Figuur 12 geeft de relatieve verdeling weer van het aantal chronische in functie van het aantal bezoeken dat ze behoeven naargelang het vergoedingstype.vergelijken we deze figuur met figuur 18, die de relatieve verdeling van de tweede en meerdere bezoeken aangeeft in de globale Wit-Gele- Kruispopulatie, dan valt op dat chronische over het algemeen ook meer bezoeken ontvangen. 41% van de chronisch zieken krijgt een tweede bezoek per dag, en 11% zelfs meer dan twee. Deze analyse betreft de groep van chronische die vier jaar in verzorging zijn. Chronische hebben dus nood aan een intensievere begeleiding door de verpleegkundige. Esmeralda L. Tobing staat in voor de creatieve verwerking van de facturatiegegevens. 10 Figuur 11: Evolutie van de relatieve verdeling van Wit-Gele-Kruis naar de verzorgingsduur (maanden) over een periode van vier jaar, (n = ) % 39% % 21% Verzorgingsduur (maanden) Figuur 12: Relatieve verdeling van het aantal chronische (4 jaar) dat een tweede bezoek of meer dan twee bezoeken behoeft in functie van het vergoedingstype, 2004 (n = ). Figuur 13: Relatieve verdeling van het aantal diabetes naar het aantal bezoeken volgens het vergoedingstype, 2004 (n = ) chronische % 37% 53% 41% 7% 8% 13% 54% 11% diabetes % 86% 72% 1 31% 39% 71% 22% 2de bezoek meer dan 2 bezoeken 2de bezoek meer dan 2 bezoeken 18 Wit-Gele Kruis van Vlaanderen

6 Diabetes Medische pathologieën worden in de thuisverpleging voorlopig nog niet systematisch geregistreerd. Eén uitzondering hierop vormen de diabetes bij wie aan de hand van de facturatiecodes, de diagnose gekend is. In 2004 werden unieke diabetes verzorgd. Uit tabel 4 blijkt dat het grootste deel van deze niet zwaar zorgafhankelijk is: 57% van de is volledig zelfredzaam (Katz = 1) tot licht zorgafhankelijk (Katz = 2). 19% van deze is zwaar (Katz = 6) tot zeer zwaar (Katz = 7) zorgafhankelijk. De intensiteit van de zorg aan diabetes is weergegeven in figuur % van de krijgt een tweede bezoek per dag. Bij 22% van de diabetes gaat de verpleegkundige meer dan twee keer langs. In 2004 werden slechts 80 (1,1%) geëduceerd tot zelfzorg. Dit lage aantal heeft alles te maken met het hoge percentage dat in een diabetescentrum van een ziekenhuis geconventioneerd is. Immers, voor deze kan geen educatie meer getarifeerd worden. Aan deze anomalie wordt momenteel gewerkt in de uitgebreide akkoordraad van het RIZIV. Voor 86% van de diabetes wordt een opvolgingshonorarium aangerekend. Vergoeding In de RIZIV-nomenclatuur betreffende de vergoeding van de verpleegkundige verzorging, worden ingedeeld in groepen naargelang hun score op de Katz-schaal. Zo wordt de verzorging van met een hoge zorgafhankelijkheid op forfaitaire basis vergoed. Figuur 14 laat zien hoe de van het Wit-Gele Kruis van Vlaanderen volgens de bepalingen in de nomenclatuur van het RIZIV, worden ingedeeld. 26,1 % wordt forfaitair getarifeerd; dit zijn die matig tot erg zorgafhankelijk zijn. Voor de meeste (73,9%) wordt de verzorging per handeling vergoed; dit zijn die eerder licht zorgafhankelijk zijn. De forfait- worden onderverdeeld in forfait-a-, forfait-b- en forfait-c- naargelang hun graad van zorgafhankelijkheid. Bovendien zijn er vergoedingsgroepen Tabel 4: Relatieve verdeling van diabetes volgens hun afhankelijkheid op de Katz-schaal, oktober 2004 (n = 4.770). Katz 1 Katz 2 Katz 3 Katz 4 Katz 5 Katz 6 Katz 7 Totaal Diabetes 42% 1 14% 3% 7% 12% 7% 10 Figuur 14: Relatieve verdeling van het aantal op jaarbasis per vergoedingsgroep, 2004 (N = ). Figuur 15: Relatieve verdeling van het aantal per vergoedingstype naar de leeftijd, oktober 2004 (n = ) ,9% 13,4% 9,7% 3, 26,1% Per FFA FFB FFC Alle behandeling forfaits leeftijdsklassen Jaarverslag

7 voor palliatieve ; zij hebben immers specifieke noden. Daarom is voor deze een specifieke financiering van de zorg uitgewerkt; het palliatief forfait A (FPA), het palliatief forfait B (FPB) en het palliatief forfait C (FPC). Een klein aantal palliatieve is echter niet onder te brengen in één van de voorvermelde categorieën omdat ze buiten de voorwaarden vallen waarvoor een palliatief forfait geldt. Voor deze mag de verpleegkundige een supplementair honorarium PN of een forfaitair honorarium PP aanrekenen in de betaling per handeling. Tabel 5 toont de vergoedingscategorieën in relatie met de Katz-scores. We zien dat forfait-c- en met het palliatief forfait C zich uitsluitend in de categorie Katz 7 bevinden. Omgekeerd merken we echter dat (1.895 personen) van de waarvoor we per handeling vergoed worden een Katz-score van 6 of 7 heeft, hetgeen toch een grote afhankelijkheid inhoudt voor de items incontinentie en/of eten. De relatie tussen vergoedingstype en leeftijd wordt weergegeven in figuur 15. Het relatief aandeel van de forfaitaire groepen wordt beduidend groter naarmate de ouder worden. Hieruit blijkt eens te meer dat de zorgbehoefte stijgt met de leeftijd. Onze front-office dames zijn Viviane Janssens en Marie-Thérèse Van De Velde die u steeds met de glimlach ontvangen. Tabel 5: Relatieve verdeling van volgens hun afhankelijkheid op de Katz-schaal naar vergoedingstype, oktober 2004 (n = ). Katz 1 Katz 2 Katz 3 Katz 4 Katz 5 Katz 6 Katz 7 Totaal Per handeling 43% 21% 28% 1% 2% 4% 1% 10 FFA 23% 51% 21% 10 FFB FFC FPA (*) 19% 62% 1 4% 10 FPB (*) FPC (*) *FPA, FPB, FPC betreft forfaits voor palliatieve (A, B of C). 20 Wit-Gele Kruis van Vlaanderen