Ontwerponderzoek Paper 3 Onderzoeksinstrumenten

Transcriptie

1 Ontwerponderzoek Paper 3 Onderzoeksinstrumenten Student Graziella de Guytenaere (studentnummer: ) Docenten Abdul A. Rezaei Vakdidacticus Jannet P. van Drie Onderwijskundige Femke Boesenkool - Onderwijskundige Datum: 26 april 2012, Amsterdam 1

2 Inleiding Door middel van de lessenserie Humanisme heb ik geprobeerd de leerlingen uit klas G2b van het Trinitas College in Heerhugowaard meer kennis bij te brengen van het humanisme en ze een oordeel te laten vormen over deze levensbeschouwing. Dit heb ik gedaan door gebruik te maken van werkvormen die aansluiten bij samenwerkend leren. Nadat ik de lessen over het humanisme heb gegeven, zal ik meten of het daadwerkelijk tot een verandering geleid heeft bij de leerlingen uit klas G2b van het Trinitas College in Heerhugowaard. In dit paper beschrijf ik hoe ik ga onderzoeken of mijn interventie, de lessenserie over het humanisme, heeft bijgedragen aan meer kennis en een waardering of oordeel over het humanisme. Ik beschrijf de meetinstrumenten die ik zal gebruiken, het Learner Report en de vragenlijst. Deze heb ik ook toegevoegd als bijlage. Eerst geef ik een samenvatting van paper Samenvatting paper 1 De lessen levensbeschouwing zijn meestal gericht op de grote wereldgodsdiensten jodendom, christendom, islam, hindoeïsme en boeddhisme. Één van de aanwezige grote groepen in Nederland is het humanisme. Desondanks zie ik hier weinig van terug in de methode Perspectief die gebruikt wordt op het Trinitas College. Ook uit de nulmeting is gebleken dat leerlingen weinig kennis hebben van het humanisme. Als ik het probleem dat de leerlingen weinig kennis hebben van het humanisme aanpak met de interventie van een lessenserie over verschillende aspecten van het humanisme (geschiedenis, bronnen, uitgangspunten), dan verwacht ik van de leerlingen meer kennis over deze levensbeschouwing en een waardering of oordeel hiervan, die ze kunnen onderbouwen door middel van de kennis en ervaringen die ze hebben opgedaan tijdens de lessenserie. De kennis en waardering zal ik meten aan de hand van een vragenlijst en een Learner Report. 2. Beschrijving onderzoeksmethode Aan het eind van de lessenreeks meet ik of mijn interventie, de lessenreeks Humanisme, gezorgd heeft voor een leeropbrengst en een waardering/oordeel bij de leerlingen van klas G2b. Dit doe ik aan de hand van de volgende onderzoeksvraag: In hoeverre heeft de lessenreeks Humanisme gezorgd voor meer kennis over het humanisme en een voor waardering/oordeel van de levensbeschouwing? 2

3 De leeropbrengst zal ik meten aan de hand van een doordachte vragenlijst, waarvoor ik mijn reeds gebruikte vragenlijst voor de nulmeting als basis gebruik. De uitkomsten van de tweede vragenlijst zal ik afzetten tegen de nulmeting. De waardering zal ik meten door de leerlingen een Learner Report te laten schrijven. Dit is een zelfrapportage-instrument om leereffecten te achterhalen die niet of moeilijk objectief te toetsen zijn. De antwoorden die de leerlingen geven op het Learner Report, geven inzicht in wat zij geleerd hebben over de wereld en over zichzelf en wat zij daarbij geleerd hebben over regels en uitzonderingen op regels (Janssen, 2011, p. 3,8). In schema ziet dit er als volgt uit: regels uitzonderingen wereld zelf A. Regels mbt de wereld: B. Uitzonderingen mbt de wereld: Ik heb geleerd dat (X=Y) Ik heb geleerd dat het niet waar is dat C. Regels mbt mijzelf: D. Uitzonderingen mbt mijzelf: Ik heb geleerd dat ik (altijd).. Ik heb geleerd dat het niet waar is dat ik. 1 Ik zal kiezen voor een open Learner Report, omdat ik denk hiermee meer informatie van de leerlingen te kunnen krijgen. Zo zijn zij niet beperkt tot de mogelijkheden die ik ze geef. Ik geef ook geen voorbeeldzinnen, zodat ik niet het gevaar loop dat ik ze een bepaalde richting op stuur. Ik zal in plaats daarvan een duidelijke instructie geven van wat van ze verwacht wordt en gebruik maken van 1 Janssen, 2011, p

4 aanloopzinnen (zoals hierboven). Het Learner Report zal anoniem worden ingevuld, om sociaal wenselijke antwoorden te voorkomen. Ik zal de antwoorden atomistisch, opgesplitst per rubriek analyseren. Ik categoriseer op basis van de theorie die ik in de les behandeld heb. Dit doe ik zodat ik ook meet wat ze niet geleerd hebben. (zie bijlage). De vragenlijst en het Learner Report neem ik tijdens de laatste les van mijn lessenreeks af. Ik heb hier een hele les voor uitgetrokken, zodat de leerlingen hun tijd nemen voor het Learner Report en zoveel mogelijk opschrijven, waardoor ik een goed zicht krijg op wat ze geleerd hebben. De eerste tien minuten van de les trek ik uit om de klas rustig te laten zitten en een duidelijke instructie te geven van het Learner Report. Dan beginnen de leerlingen met het beantwoorden van een korte vragenlijst die hun kennis meet. Deze vragenlijst komt overeen met de vragenlijst van de nul-meting, maar is nu zo opgesteld dat het open vragen zijn. De vragenlijst houd ik bewust kort, aangezien het Learner Report, afhankelijk van hoe de leerlingen het invullen, ook kennis kan meten. De vragenlijst koppel ik los van het Learner Report, zodat ik er een S.O. cijfer aan kan verbinden. Dit doe ik eenvoudigweg omdat er een cijfer nodig is. De vragenlijst vullen ze dus niet anoniem zijn. Het Learner Report vullen ze wel anoniem in om sociaal wenselijke antwoorden tegen te gaan. Als ze klaar zijn met het invullen van de vragenlijst en het Learner Report mogen ze niet het lokaal verlaten, om te vermijden dat ze het afraffelen omdat ze weg willen. 4

5 Bijlage 1: Vragenlijst + antwoordmodel S.O. Humanisme G2b 1. In hoeverre spreken de volgende religies/levensbeschouwingen je aan? (Omcrikel: waarbij 1 is helemaal niet en 5 heel erg) Christendom Jodendom Islam Humanisme Boeddhisme Hindoeïsme Wat zijn belangrijk kenmerken van het Humanisme? Noem er Welke tijdsperioden waren van speciale betekenis als voorbereiding op het moderne humanisme, waarin de waarden van het humanisme tot zijn recht zijn gekomen? Noem er Welke Bronnen worden door aanhangers van het Humanistisch Verbond als richtlijn gebruikt? Noem er minstens één. 5. Noem twee Humanistische denkers. 6. Noem 3 mensenrechten uit de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens. 5

6 Antwoordmodel S.O. Humanisme G2b Totaal aantal te behalen punten: 13. (behaalde punten gedeeld door 1,3= cijfer) 1. In hoeverre spreken de volgende religies/levensbeschouwingen je aan? (Omcrikel: waarbij 1 is helemaal niet en 5 heel erg) 1 bonuspunt 2. Wat zijn belangrijk kenmerken van het humanisme? Noem er 3 3 punten. Ethiek, moreel, rede, ratio, redelijk, individu, verantwoord, vrijheid, vrij, afwijzing god als noodzakelijk, zelfstandig. 1. de voortdurende bereidheid zich in denken en doen naar normen van redelijkheid en zedelijkheid te verantwoorden; 2. de helpende zorg voor de medemens om hem in staat te stellen zich te ontplooien tot een volwaardig bestaan in zelfbestemming; 3. het streven naar een samenleving waarin vrijheid, gerechtigheid, verdraagzaamheid, eerbied voor de menselijke waardigheid en medemenselijkheid centraal staan.' 3. Welke tijdsperioden waren belangrijk voor het humanisme? Noem er 3. 3 punten Klassieke tijd, Renaissance, Verlichting. 4. Welke Bronnen zijn belangrijk voor het humanisme? Noem er minstens één. 1 punt Beginselverklaring humanistisch Verbond, UVRM (Loft der zotheid, utopia). 5. Noem twee Humanistische denkers. 2 punten Socrates, Plato, Aristoteles, Epicurus, de Stoa, Cicero, Seneca, Marcus Aurelius, Petrarca, Ficino, Pico, Machiavelli,Erasmus, Thomas More, Voltaire, Kant, Leonardo da Vinci. 6. Noem 3 mensenrechten uit de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens. 3 punten zie UVRM. 6

7 Bijlage 3: Learner Report Learner Report Humanisme G2b Dit mag anoniem worden ingevuld Met dit Learner Report willen we erachter komen wat jij van de lessen Humanisme geleerd hebt, wat jij vindt dat je er aan gehad hebt. Met leren bedoelen we niet alleen meer kennis gekregen hebben, maar ook wat je door de lessen over jezelf geleerd hebt. Om je te helpen met het naar boven halen van leerzinnen, bevat het leerverslag twee hulpmiddelen: denkrubrieken en aanloopzinnen. Denkrubrieken Het leerverslag bevat vier rubrieken van leerzinnen die je op ideeën kunnen brengen. Op elke pagina van je leerverslag begint een nieuwe rubriek: Rubriek A: Alles wat je ontdekt hebt over hoe de dingen zijn, hoe iets werkt, hoe iets in elkaar zit, feiten, regels, regelmatigheden. Rubriek B: Alles wat je ontdekt hebt aan uitzonderingen: dat sommige dingen anders zijn dan je eerst dacht, dat iets niet zo is of niet zo werkt, dat iets anders gedaan moet worden dan je dacht. Dingen waardoor je verrast bent. Rubriek C: Alles wat je ontdekt hebt over jezelf. Inzichten over hoe je bent, hoe je reageert, waarvan je houdt, hoe je het liefst werkt. Rubriek D: Alles wat je ontdekt hebt aan uitzonderingen over jezelf: dat je niet altijd zo bent als je dacht, dat je dacht dat je altijd zus of zo deed, maar dat dat niet in alle omstandigheden zo blijkt te zijn. Dat je van andere dingen houdt, op een andere manier reageert, of op een andere manier werkt, dan je dacht. Verrassingen over jezelf. In schema: Regels Uitzonderingen De wereld buiten jezelf A B Jezelf C D Aanloopzinnen Om ideeën als het ware uit je geheugen te trekken, kun je gebruik maken van aanloopzinnen, zoals: -Ik heb geleerd dat (ik)..., want/omdat/bijvoorbeeld... -Ik heb geleerd dat het niet waar is dat (ik)... want/omdat/bijvoorbeeld... 'Leren' is misschien niet altijd het juiste woord. Je kunt zinnen ook beginnen met: -Ik heb ontdekt, gemerkt, weet nu dat/hoe... -Ik ben erachter gekomen, heb ervaren, begrijp nu dat/hoe... 7

8 RUBRIEK A VAN DE LESSEN OVER HET HUMANISME HEB IK GELEERD DAT/HOE Je kunt dingen geleerd hebben waardoor je algemene regels, regelmatigheden, feiten, technieken, methodes kent. Weten hoe iets moet, hoe iets is, hoe iets in elkaar zit. Aanloopzinnen: -Ik heb geleerd/gemerkt/ontdekt dat... want/omdat/toen/bijvoorbeeld... -Ik heb geleerd/gemerkt/ontdekt hoe... want/omdat/toen/bijvoorbeeld... Schrijf hieronder en op het volgende blad zoveel mogelijk leerzinnen op die op jou van toepassing zijn. 8

9 VERVOLG RUBRIEK A 9

10 RUBRIEK B VAN DE LESSEN OVER HET HUMANISME HEB IK GELEERD DAT HET NIET WAAR IS DAT... Je kunt geleerd of ontdekt hebben dat er uitzonderingen zijn: dingen die anders bleken dan je vroeger altijd dacht. Verrassingen over dingen. Aanloopzinnen: Ik heb geleerd/gemerkt/ontdekt/weet nu dat het niet waar is dat... dat het niet zo is dat... dat er ook... dat niet alle... terwijl ik vroeger dacht dat... Schrijf hieronder en op het volgende blad zoveel mogelijk leerzinnen op die op jou van toepassing zijn. 10

11 VERVOLG RUBRIEK B 11

12 RUBRIEK C VAN DE LESSEN OVER HET HUMANISME HEB IK GELEERD DAT IK Je kunt dingen geleerd of ontdekt hebben over jezelf. Over hoe je bent, hoe je reageert, hoe je het liefst of het beste werkt, waar je van houdt, waar je een hekel aan hebt. Aanloopzinnen: Ik heb geleerd/ontdekt/gemerkt/weet nu dat ik... dat ik...vind dat ik goed/slecht ben in... dat ik...leuk/mooi/interessant vind dat ik...vervelend/lelijk/... vind dat ik... het beste...(zus of zo) kan aanpakken want/omdat/toen/bijvoorbeeld... Schrijf hieronder en op het volgende blad zoveel mogelijk leerzinnen op die op jou van toepassing zijn. 12

13 VERVOLG RUBRIEK C 13

14 RUBRIEK D VAN DE LESSEN OVER HET HUMANISME HEB IK GELEERD DAT HET NIET WAAR IS DAT IK Je kunt uitzonderingen geleerd hebben over jezelf. Ontdekt hebben dat je niet altijd zo bent als je dacht, dat je van andere dingen houdt, op een andere manier reageert, te werk gaat dan je altijd dacht. Verrassingen over jezelf. Aanloopzinnen: Ik heb geleerd/ontdekt/gemerkt/weet nu dat het niet waar is dat ik altijd... dat ik nooit... dat ik goed/slecht ben in... dat ik altijd...leuk/vervelend vind dat ik ook... dat ik (iets)...altijd op...(manier) hoef aan te pakken, maar dat ik ook... terwijl ik vroeger dacht dat ik... Schrijf hieronder en op het volgende blad zoveel mogelijk leerzinnen op die op jou van toepassing zijn. 14

15 VERVOLG RUBRIEK D 15

16 GEDRAG Declaratieve kennis Procedurele kennis & vaardigheden Positieve Aattitudes Negatieve attitudes Metacognitieve kennis & vaardigheden Overig gedrag Bijlage 3: Analyse instrument INHOUD Definitie humanisme Kenmerken humanisme Christelijk humanisme Belangrijke tijdperken humanisme Belangrijke personen humanisme Humanistisch Verbond UVRM/ mensenrechten Overige inhouden Toelichting op de categorieën in het classificatieschema: De dimensie Gedrag valt uiteen in vijf categorieën: 1. Declaratieve kennis ("weten dat ) Hierbij gaat het om kennis die bij uitstek geschikt is om in woorden ge(re)produceerd te worden. 2. Procedurele kennis & vaardigheden ( iets kunnen" of "weten hoe ") De leerling heeft geleerd iets "te kunnen" of weet hoe iets aangepakt moet worden. 3. Attitudes of affectieve leerervaringen ( iets willen of voelen ) De leerling heeft een bepaalde attitude, houding of gevoel verworven ten opzichte van de leerstof of de instructie. 16

17 4. Metacognitieve kennis & vaardigheden ( kennis over kennis ) Leerervaringen met betrekking tot het eigen cognitief functioneren van de leerling: weet hebben van eigen sterke en zwakke punten, van moeilijke en makkelijke taken en/of van werkzame en niet-werkzame strategieën. 5. Overig gedrag Restcategorie, voor leerervaringen die niet onder te brengen zijn. 17

18 Literatuurlijst Janssen, T. (2011). Het learner report als onderzoeksinstrument ppt. Amsterdam: ILO. 18