RAPPORTAGE. renovatieadvies drie natuurgras voetbalvelden GVV 63 te Geesteren Sportpark De Brouwer

Transcriptie

1 RAPPORTAGE renovatieadvies drie natuurgras voetbalvelden GVV 63 te Geesteren Sportpark De Brouwer Gemeente Berkelland Opdrachtgever : Gemeente Berkelland Postbus HA Borculo Contactpersoon : de heer H. ten Hagen Datum : 10 september 2012 Projectnummer : Projectleider : de heer ing. G.H. Klein Wolterink

2 renovatieadvies drie natuurgras voetbalvelden GVV INHOUDSOPGAVE.i.1 1. INLEIDING BEVINDINGEN Algemeen Hoofdveld Bodemprofiel Hoogteligging en vlakheid Waterhuishouding/drainage Afmetingen Veld Bodemprofiel Hoogteligging en vlakheid Waterhuishouding/drainage Afmetingen miniveld Profielopbouw Hoogteligging en vlakheid Waterhuishouding/drainage Afmetingen CONCLUSIES EN ADVIEZEN Algemeen Hoofdveld Hoogteligging Toplaag Waterhuishouding/drainage Afmetingen Veld Hoogteligging Toplaag Waterhuishouding/drainage Afmetingen Miniveld Hoogteligging Toplaag Afmetingen Adviezen alle velden Uitvoering Bodemstructuur en bodemleven Grassamenstelling WERKOMSCHRIJVING Stappenplan hoofdveld Stappenplan veld Stappenplan miniveld i.1

3 renovatieadvies drie natuurgras voetbalvelden GVV BIJLAGEN: Bijlage 1: Bijlage 2: laboratoriumrapporten resultaten hoogtemeting i.1

4 1. INLEIDING De gemeente Berkelland is voornemens om de drie natuurgrasvelden van GVV 63 op Sportpark De Brouwer te Geesteren te renoveren. De gemeente Berkelland heeft Kiwa ISA Sport gevraagd de velden te onderzoeken en renovatieadviezen op te stellen. Om te komen tot adviezen voor de renovaties heeft Kiwa ISA Sport een onderzoek uitgevoerd op locatie. Dit onderzoek heeft plaatsgevonden op 22 augustus Bij dit onderzoek is monstermateriaal van de bovenlagen van de natuurgras voetbalvelden verzameld. Deze mengmonsters zijn geanalyseerd in het laboratorium van Kiwa ISA Sport. De bevindingen van het onderzoek zijn verwoord in hoofdstuk 2 van deze rapportage. Op basis van bovengenoemde gegevens zijn adviezen opgesteld voor de renovaties van de velden. Deze adviezen staan in hoofdstuk 3. Hoofdstuk 4 bevat een technische werkomschrijving per veld waarin het renovatieadvies in de vorm van een stappenplan is verwerkt. In de rapportage wordt verwezen naar normen van NOC*NSF. Indien zich wijzigingen in deze normen voordoen, is de meest recente versie van toepassing. 1

5 2. BEVINDINGEN 2.1 Algemeen Op 22 augustus 2012 is er door de heer G. Klein Wolterink van Kiwa ISA Sport een bezoek gebracht aan het Sportpark De Brouwer waarbij het hoofdveld, veld 2 en het miniveld van GVV zijn opgenomen. In onderstaande tabel zijn het jaar van aanleg en een eventuele renovatie weergegeven: veld aanleg renovatie hoofdveld veld kleine trainingsveld Hoofdveld Bodemprofiel Uit archiefgegevens en door middel van een aantal boringen is de profielopbouw van het veld vastgesteld. Het veld heeft een matig humeuze toplaag met een dikte van 0,15 m. Hieronder is tot 0,60 à 0,80 m minus maaiveld aflopend humeus, zwak lemig, matig fijn zand aanwezig. Vanaf 0,60 à 0,80 m minus maaiveld bestaat het profiel uit humusarm, zwak lemig, fijn tot matig fijn zand. Tijdens het onderzoek is van de bovenste circa 0,15 m van het bodemprofiel materiaal verzameld. Van dit materiaal is een mengmonster samengesteld. Dit monster is geanalyseerd in het laboratorium van Kiwa ISA Sport. Uit de laboratoriumanalyse van het monster blijkt dat de toplaag (granulair) de volgende eigenschappen heeft: organische stofgehalte leemgehalte M50-cijfer (µm) 4.6 % 5.6 % 193 De analyseresultaten zijn opgenomen in bijlage 1. 2

6 2.2.2 Hoogteligging en vlakheid Met behulp van laserapparatuur is tijdens het bezoek op locatie de hoogteligging van het veld bepaald. In onderstaande tabel is een overzicht van de hoogteligging uiteengezet: breedteafschot richting weg breedteafschot richting kantine 89 mm 165 mm In de lengterichting is vanaf de middellijn tot aan de beide achterlijnen eveneens een afschot aanwezig. Richting de tennisbanen is het afschot 155 mm en richting het pupillenveld bedraagt het afschot 125 mm. Naast de hoogteligging met de laser is de hoogteligging en vlakheid tevens visueel beoordeeld. Er zijn een aantal forse golvingen en laagten aangetroffen. In bijlage 2 zijn de resultaten van de hoogtemeting van het veld weergegeven Waterhuishouding/drainage De waterhuishouding van het veld is visueel beoordeeld en tijdens het bezoek akkoord bevonden. Er is geen grondwaterspiegel aangetroffen binnen 1,20 m minus maaiveld. Het veld is voor zover bekend niet voorzien van een drainagesysteem. Gelet op de huidige waterhuishouding (veld en de omgeving), de profielopbouw van het veld en de informatie vanuit de gemeente over de waterhuishouding zijn er geen waterhuishoudkundige problemen te verwachten. Door de aanwezigheid van enkele (ingesloten) laagten kan het veld plaatselijk kwetsbaar zijn door (tijdelijke) stagnatie van oppervlakkig toegestroomd neerslagwater Afmetingen De afmetingen van het veld zijn tijdens het bezoek opgemeten. In onderstaande tabel zijn de (bruto) afmetingen van het veld (inclusief uitlopen) opgenomen. lengte breedte 108,48 / 106,55 72,95 / 72,52 3

7 2.3 Veld Bodemprofiel Uit archiefgegevens en door middel een aantal boringen tot 1,00 m minus maaiveld is de profielopbouw van het veld vastgesteld. Het veld heeft een homogene toplaag met een dikte van 0,15 m. Hieronder is wisselend humeus, matig fijn zand aangetroffen dat op een diepte van 0,60 à 0,65 m humusarm is. Tijdens het onderzoek is van de bovenste circa 0,15 m van het bodemprofiel materiaal verzameld. Van dit materiaal is een mengmonster samengesteld. Dit monster is geanalyseerd in het laboratorium van Kiwa ISA Sport. Uit de laboratoriumanalyse van het monster blijkt dat de toplaag (granulair) de volgende eigenschappen heeft: organische stofgehalte leemgehalte M50-cijfer (µm) 4,8 % 4,3 % 206 De analyseresultaten zijn opgenomen in bijlage Hoogteligging en vlakheid Met behulp van laserapparatuur is tijdens het bezoek op locatie de hoogteligging van het veld bepaald. In onderstaande tabel is een overzicht van de hoogteligging uiteengezet: breedteafschot richting pupillenveld breedteafschot richting weg 129 mm 114 mm Naast de hoogteligging met de laser is de hoogteligging en vlakheid tevens visueel beoordeeld. Er zijn een aantal golvingen en laagten aangetroffen. In bijlage 2 zijn de resultaten van de hoogtemeting van het veld weergegeven Waterhuishouding/drainage De waterhuishouding van het veld is visueel beoordeeld en tijdens het bezoek akkoord bevonden. Er is geen grondwaterspiegel aangetroffen binnen 1,20 m minus maaiveld. Het veld is voor zover bekend niet voorzien van een drainagesysteem. Gelet op de huidige waterhuishouding (veld en de omgeving), de profielopbouw van het veld en de informatie vanuit de gemeente over de waterhuishouding zijn er geen waterhuishoudkundige problemen te verwachten. 4

8 2.3.4 Afmetingen De afmetingen van het veld zijn tijdens het bezoek opgemeten. In onderstaande tabel zijn de (bruto) afmetingen van het veld (inclusief uitlopen) opgenomen. In de oostelijke zijuitlopen van het veld bevinden zich lichtmasten. lengte breedte 108,17 / 108,08 71,20 / 72, miniveld Profielopbouw Uit archiefgegevens en door middel van een aantal boringen tot 1,00 m minus maaiveld is de profielopbouw van het veld vastgesteld. De profielopbouw van het veld komt overeen met de profielopbouw van veld 2, alleen de toplaag heeft een wisselende dikte van 0,12 tot 0,17 m..het humusarme zand bevindt zich veelal op een diepte vanaf 0,55 minus maaiveld. Tijdens het onderzoek is van de bovenste circa 0,12 à 0,15 m van het bodemprofiel materiaal verzameld. Van dit materiaal is een mengmonster samengesteld. Dit monster is geanalyseerd in het laboratorium van Kiwa ISA Sport. Uit de laboratoriumanalyse van het monster blijkt dat de toplaag (granulair) de volgende eigenschappen heeft: organische stofgehalte leemgehalte M50-cijfer (µm) 4,0 % 4,6 % 211 De analyseresultaten zijn opgenomen in bijlage 1. De toplaag van het veld is plaatselijk compact Hoogteligging en vlakheid Met behulp van laserapparatuur is tijdens het bezoek op locatie de hoogteligging van het veld bepaald. Er is geen specifiek afschot in het veld aanwezig. De zijde van het weiland ligt gemiddeld genomen gering lager. Naast de hoogteligging met de laser is de hoogteligging en vlakheid tevens visueel beoordeeld. Er zijn geringe laagten geconstateerd. In bijlage 2 zijn de resultaten van de hoogtemeting van het veld weergegeven. 5

9 2.4.3 Waterhuishouding/drainage De waterhuishouding van het veld is visueel beoordeeld en tijdens het bezoek akkoord bevonden. Er is geen grondwaterspiegel aangetroffen binnen 1,20 m minus maaiveld. Het veld is voor zover bekend niet voorzien van een drainagesysteem. Gelet op de huidige waterhuishouding (veld en de omgeving), de profielopbouw van het veld en de informatie vanuit de gemeente over de waterhuishouding zijn er geen waterhuishoudkundige problemen te verwachten. De bovenlaag kan echter gering kwetsbaar zijn vanwege de plaatselijke compactheid van de toplaag waardoor het water langer op de toplaag stagneert alvorens het water door de toplaag via de ondergrond kan worden afgevoerd Afmetingen De afmetingen van het veld zijn tijdens het bezoek globaal opgemeten. De afmetingen bedragen afgerond circa 50 x 40 m. 6

10 3. CONCLUSIES EN ADVIEZEN 3.1 Algemeen Met de bevindingen van het onderzoek op locatie, de analyseresultaten van het laboratoriumonderzoek en de verkregen gegevens van de gemeente zijn adviezen voor de renovaties van de velden opgesteld. In dit hoofdstuk zijn deze adviezen opgenomen. 3.2 Hoofdveld Hoogteligging Het huidige breedteafschot van het veld bedraagt 0,09 en 0,17 m. Volgens de norm is op een wedstrijdveld een breedteafschot van maximaal 0,15 m naar beide zijden toegestaan. Vanaf de middellijn tot aan de achterlijn van het veld is in de lengte richting eveneens een afschot aanwezig. De hoogteligging voldoet hiermee niet aan de norm. Gelet op de profielopbouw en het huidige afschot is het niet wenselijk de hoogteligging aan te passen en het aan de norm te laten voldoen. Om het veld aan de norm te laten voldoen zou de complete toplaag in depot gezet moeten worden en de hoogteligging van de ondergrond worden aangepast. Gelet op de aard van de renovatie en de hierbij noodzakelijke werkzaamheden wordt het in depot zetten van de toplaag niet wenselijk geacht. Het advies is het veld zoveel mogelijk aan te leggen conform het huidige afschot. Het afschot in de beide lengterichtingen dient vloeiend te verlopen van de middellijn tot aan de achterlijn. Ook het breedte afschot dien zoveel mogelijk vloeiend te verlopen. Het breedteafschot in de richting van de weg zou eventueel iets forse kunnen worden. Voorgesteld wordt in deze richting een afschot van circa 0,10 m te hanteren. Indien de opdrachtgever wenst dat het afschot van het veld aan de norm gaat voldoen, dient eerst de bovenlaag van 0,15 m ontgraven en in depot gezet te worden. Vervolgens dient in de ondergrond de hoogteligging te worden aangepast conform de norm met een maximaal afschot in de breedte van 0,15 m en een, over het hele veld vloeiend verlopen, afschot in de lengterichting. 7

11 3.2.2 Toplaag De huidige toplaag voldoet aan de normen van NOC*NSF en is voor hergebruik geschikt. Voorgesteld wordt om een lichte verschraling met zand door te voeren, om het humusgehalte gering te reduceren. Om de samenstelling van het toplaagmateriaal te verbeteren wordt geadviseerd om 0,12 m van het toplaagmateriaal te verschralen door middel van het mengen met 0,01 m verschralingszand. Het verschralingszand dient te voldoen aan de norm NOCNSF-M3.e (juni 2004) met de volgende specifieke eigenschappen: M50-cijfer µm; leemgehalte 0%; organische stofgehalte < 0,2%; vrij van grove en vreemde bestanddelen. Theoretisch ontstaat dan na de menging een toplaag (0,13 m) met de volgende eigenschappen: organische stofgehalte leemgehalte M50-cijfer (µm) 4,3 % 5,2 % 194 De toplaag voldoet met bovenstaande samenstelling aan de norm NOCNSF-KNVB2.a (juli 2004) die voor voetbalwedstrijdvelden is opgesteld Waterhuishouding/drainage Uitgaande van de bestaande profielopbouw in combinatie met het voorgestelde verschralingsadvies, de huidige waterhuishouding, de archiefgegevens en informatie van de gemeente over de waterhuishouding, wordt het niet noodzakelijk geacht om een drainagesysteem aan te leggen Afmetingen Gelet op de bruto afmetingen van het veld is het niet mogelijk om een veld met afmetingen van 100 x 64 m en uitlopen van minimaal 4 m te realiseren De afmetingen voldoen hiermee niet aan het reglement van de KNVB. Voor de afwijking in de afmetingen dient bij de KNVB dispensatie te worden aangevraagd. 8

12 3.3 Veld Hoogteligging Het huidige breedteafschot van het veld bedraagt respectievelijk 0,13 en 0,11 m. Volgens de norm is op een wedstrijdveld een breedteafschot van maximaal 0,15 m naar beide zijden toegestaan. De hoogteligging voldoet hiermee aan de norm. Geadviseerd wordt veld tijdens de renovatie conform het huidige afschot aan te leggen Toplaag De huidige toplaag voldoet aan de normen van NOC*NSF en is voor hergebruik geschikt. Voorgesteld wordt om een lichte verschraling met zand door te voeren, om het humusgehalte gering te reduceren. Om de samenstelling van het toplaagmateriaal te verbeteren wordt geadviseerd om 0,12 m van het toplaagmateriaal te verschralen door middel van het mengen met 0,015 m verschralingszand. Het verschralingszand dient te voldoen aan de norm NOCNSF-M3.e (juni 2004) met de volgende specifieke eigenschappen: M50-cijfer µm; leemgehalte 0%; organische stofgehalte < 0,2%; vrij van grove en vreemde bestanddelen. Theoretisch ontstaat dan na de menging een toplaag (0,13 m) met de volgende eigenschappen: organische stofgehalte leemgehalte M50-cijfer (µm) 4,3 % 3,9 % 205 De toplaag voldoet met bovenstaande samenstelling aan de norm NOCNSF-KNVB2.a (juli 2004) die voor voetbalwedstrijdvelden is opgesteld Waterhuishouding/drainage Uitgaande van de bestaande profielopbouw in combinatie met het voorgestelde verschralingsadvies, de huidige waterhuishouding, de archiefgegevens en informatie van de gemeente over de waterhuishouding, wordt het niet noodzakelijk geacht om een drainagesysteem aan te leggen Afmetingen De huidige afmetingen zijn niet toereikend voor een wedstrijdveld van 100 x 64 m met uitlopen van 4 meter. Daarnaast bevinden zich lichtmasten binnen de uitlopen. Indien het veld alleen voor trainingen wordt gebruikt, wordt geadviseerd de uitlopen minimaal 4 m te laten bedragen. 9

13 Voor de beperkte afmetingen en de lichtmasten binnen de uitlopen dient, indien het veld voor wedstrijden wordt gebruikt, bij de KNVB dispensatie te worden aangevraagd. De lichtmasten dienen bij voorkeur te worden voorzien van beschermingskussens. 3.4 Miniveld Hoogteligging Het veld ligt vrij vlak. Er zijn enkele geringe hoogteverschillen aangetroffen in de hoeken vanwege de aansluitingen op de omgevingshoogte. Voor minivelden zijn geen normen opgesteld. Geadviseerd wordt de huidige hoogteligging van het veld bij een renovatie zoveel mogelijk te handhaven Toplaag De huidige toplaag voldoet aan de normen van NOC*NSF en is voor hergebruik geschikt. Gelet op de samenstelling van de toplaag wordt een verschraling niet noodzakelijk geacht, mede om de bodemstructuur en het bodemleven zo weinig mogelijk terug te zetten Afmetingen Een miniveld mag maximaal 40 x 30 m en dient minimaal 30 x 20 te zijn. Gelet op deze afmetingen kan een miniveld met maximale afmetingen worden uitgezet. 3.5 Adviezen alle velden Uitvoering Het is van groot belang dat de werkzaamheden onder droge weers- en terreinomstandigheden worden uitgevoerd Bodemstructuur en bodemleven Bij een renovatie worden het bodemleven en de bodemstructuur teruggezet. In de periode na de renovatie dienen de bodemstructuur en het bodemleven van het veld zich te ontwikkelen. Om de ontwikkeling van de bodemstructuur en het bodemleven te optimaliseren wordt geadviseerd structuur/bodemverbeteraars aan te brengen. Daarnaast wordt geadviseerd te bemesten met organische/biologische meststoffen. Om de ontwikkeling van de bodemstructuur en het bodemleven verder te stimuleren wordt geadviseerd de velden na de renovatie te bewerken met een vertidrain of schudfrees. Deze bewerkingen dienen in de jaren na de renovatie te worden herhaald. 10

14 3.5.3 Grassamenstelling Om een goede en stevige grasmat te verkrijgen, wordt geadviseerd de velden in te zaaien met een graszaadmengsel SV8. Geadviseerd wordt een mengsel toe te passen bestaande uit rassen die voorkomen in de Grasgids, het zogenaamde Oranjebandmengsel. De samenstelling van dit mengsel is 50% Engels raaigras en 50% veldbeemdgras. Het Engels raaigras heeft de eigenschap snel te groeien en goed betredingsresistent te zijn. Het veldbeemdgras is goed droogte resistent en vormt onder goede condities een stevige grasmat. Mede door de vorming van ondergrondse uitlopers is veldbeemdgras in staat uitgespeelde plekken wederom te bezetten. De geadviseerde hoeveelheid bedraagt 275 kg/ha. 11

15 4. WERKOMSCHRIJVING 4.1 Stappenplan hoofdveld De grondbewerkingen dienen onder droge weer- en terreinomstandigheden te worden uitgevoerd om structuurbederf van de grond zoveel mogelijk te voorkomen. - De doelen dienen in depot te worden gezet en aan het eind van de renovatie terug te worden geplaatst; - grasmat voor zover van toepassing zeer kort maaien (10-15 mm) en vervolgens maaisel vegen en afvoeren; - grasmat, indien dit binnen de richtlijnen van de gemeente past, doodspuiten met een daarvoor geëigend middel (navraag bij de leverancier is gewenst in verband met veranderende wetgeving op dit gebied). Na ongeveer tien dagen kan de grasmat worden gepulverfreesd. De bewerking uitvoeren met een trekker in de kruipversnelling. Diepte circa 50 mm. Indien chemisch bestrijden niet wenselijk is, kan worden volstaan met alleen pulverfrezen; - loswerken veld met vaste tand cultivator tot een diepte van circa 0,35 m; - egaliseren en profileren veld; afschot in breedte en lengterichting zoveel mogelijk conform huidige afschot. Afschot dient vloeiend te verlopen. Afschot in de breedte richting de weg indien mogelijk 0,10 m; - aanbrengen voorraadbemesting (organisch/biologisch) uitgaande van: 150 kg/ha zuivere fosfaat; 200 kg/ha zuivere kali; 500 kg/ha kalk met een neutraliserende waarde van circa 50; - aanbrengen structuur/bodemverbeteraar; - gelijkmatig aanbrengen 0,01 m zand conform de norm NOCNSF-M3.e, zonder fijne delen en vreemde bestanddelen; - verschralingszand, voorraadbemesting en structuur/bodemverbeteraar mengen met circa 0,12 m bovenlaag tot een homogene uniforme toplaag van circa 0,13 m; - aanrijden en fijn profileren veld; - aanbrengen organische/biologische aanslagbemesting uitgaande van 40 kg/ha zuivere stikstof; - veld in twee richtingen (recht en diagonaal) inzaaien met een SV8-mengsel (50% Engels raaigras en 50% veldbeemdgras) circa 275 kg/ha, waarbij de sterkste rassen uit de grasgids worden toegepast (20 kg in reserve houden voor eventueel bijzaaien); 12

16 - enkele dagen voor de eerste maaibeurt is het gewenst om het oppervlak te rollen. Eerste maaibeurt uitvoeren met een vingerbalk of cirkelmaaier en maaisel afvoeren. Hierna nogmaals het oppervlak rollen. Hierna kan met een kooimaaier worden gemaaid; - na de eerste maaibeurt nogmaals bemesten met organische meststoffen uitgaande van 25 kg/ha zuivere stikstof. In de jaren na de renovatie is het wenselijk om extra bewerkingen met een vertidrain of schudfrees uit te voeren om de bodemstructuur te verbeteren en de ontwikkeling van het bodemleven te stimuleren. Daarnaast is ter voorkomen van verrijking een jaarlijkse bezanding met m 3 wenselijk. 4.2 Stappenplan veld 2 De grondbewerkingen dienen onder droge weer- en terreinomstandigheden te worden uitgevoerd om structuurbederf van de grond zoveel mogelijk te voorkomen. - De doelen dienen in depot te worden gezet en aan het eind van de renovatie terug te worden geplaatst; - grasmat voor zover van toepassing zeer kort maaien (10-15 mm) en vervolgens maaisel vegen en afvoeren; - grasmat, indien dit binnen de richtlijnen van de gemeente past, doodspuiten met een daarvoor geëigend middel (navraag bij de leverancier is gewenst in verband met veranderende wetgeving op dit gebied). Na ongeveer tien dagen kan de grasmat worden gepulverfreesd. De bewerking uitvoeren met een trekker in de kruipversnelling. Diepte circa 50 mm. Indien chemisch bestrijden niet wenselijk is, kan worden volstaan met alleen pulverfrezen; - loswerken veld met vaste tand cultivator tot een diepte van circa 0,35 m; - egaliseren en profileren veld; afschot in breedte en lengterichting conform huidige afschot; afschot zoveel mogelijk vloeiend verlopen; - aanbrengen voorraadbemesting (organisch/biologisch) uitgaande van: 150 kg/ha zuivere fosfaat; 200 kg/ha zuivere kali; 500 kg/ha kalk met een neutraliserende waarde van circa 50; - aanbrengen structuur/bodemverbeteraar; - gelijkmatig aanbrengen 0,015 m zand conform de norm NOCNSF-M3.e, zonder fijne delen en vreemde bestanddelen; 13

17 - verschralingszand, voorraadbemesting en bodem/structuurverbeteraar mengen met circa 0,12 m bovenlaag tot een homogene uniforme toplaag van circa 0,13 m; - aanrijden en fijn profileren veld; - aanbrengen organische/biologische aanslagbemesting uitgaande van 40 kg/ha zuivere stikstof; - veld in twee richtingen (recht en diagonaal) inzaaien met een SV8-mengsel (50% Engels raaigras en 50% veldbeemdgras) circa 275 kg/ha, waarbij de sterkste rassen uit de grasgids worden toegepast (20 kg in reserve houden voor eventueel bijzaaien); - enkele dagen voor de eerste maaibeurt is het gewenst om het oppervlak te rollen. Eerste maaibeurt uitvoeren met een vingerbalk of cirkelmaaier en maaisel afvoeren. Hierna nogmaals het oppervlak rollen. Hierna kan met een kooimaaier worden gemaaid; - na de eerste maaibeurt nogmaals bemesten met organische meststoffen uitgaande van 25 kg/ha zuivere stikstof. In de jaren na de renovatie is het wenselijk om extra bewerkingen met een vertidrain of schudfrees uit te voeren om de bodemstructuur te verbeteren en de ontwikkeling van het bodemleven te stimuleren. Daarnaast is ter voorkomen van verrijking een jaarlijkse bezanding met 10 tot 15 m 3 wenselijk. 4.3 Stappenplan miniveld De grondbewerkingen dienen onder droge weer- en terreinomstandigheden te worden uitgevoerd om structuurbederf van de grond zoveel mogelijk te voorkomen. - De doelen (voor zover van toepassing) dienen in depot te worden gezet en aan het eind van de renovatie terug te worden geplaatst; - grasmat voor zover van toepassing zeer kort maaien (10-15 mm) en vervolgens maaisel vegen en afvoeren; - grasmat, indien dit binnen de richtlijnen van de gemeente past, doodspuiten met een daarvoor geëigend middel (navraag bij de leverancier is gewenst in verband met veranderende wetgeving op dit gebied). Na ongeveer tien dagen kan de grasmat worden gepulverfreesd. De bewerking uitvoeren met een trekker in de kruipversnelling. Diepte circa 50 mm. Indien chemisch bestrijden niet wenselijk is, kan worden volstaan met alleen pulverfrezen; - loswerken veld met vaste tand cultivator tot een diepte van circa 0,35 m; - egaliseren en profileren veld conform huidige hoogteligging; 14

18 - aanbrengen voorraadbemesting (organisch/biologisch) uitgaande van: 150 kg/ha zuivere fosfaat; 200 kg/ha zuivere kali; 500 kg/ha kalk met een neutraliserende waarde van circa 50; - aanbrengen structuur-/bodemverbeteraar; - doormengen voorraadbemesting en de structuur/bodemverbeteraar door de bovenste circa 0,12 m toplaag; - aanrijden en fijn profileren veld; - aanbrengen organische/biologische aanslagbemesting uitgaande van 40 kg/ha zuivere stikstof; - veld in twee richtingen (recht en diagonaal) inzaaien met een SV8-mengsel (50% Engels raaigras en 50% veldbeemdgras) circa 275 kg/ha, waarbij de sterkste rassen uit de grasgids worden toegepast (circa 20 kg in reserve houden voor eventueel bijzaaien); - enkele dagen voor de eerste maaibeurt is het gewenst om het oppervlak te rollen. Eerste maaibeurt uitvoeren met een vingerbalk of cirkelmaaier en maaisel afvoeren. Hierna nogmaals het oppervlak rollen. Hierna kan met een kooimaaier worden gemaaid; - na de eerste maaibeurt nogmaals bemesten met organische meststoffen uitgaande van 25 kg/ha zuivere stikstof. In de jaren na de renovatie is het wenselijk om extra bewerkingen met een vertidrain of schudfrees uit te voeren om de bodemstructuur te verbeteren en de ontwikkeling van het bodemleven te stimuleren. Daarnaast is een geringe bezanding (circa 2,5 m 3 ) wenselijk. Instituut voor Sportaccommodaties B.V. R. van Bremen Business Unit Manager 15