Jaarverslag AcOA

Transcriptie

1 Jaarverslag AcOA Inleiding Dit is het vierde jaarverslag van de AcOA, de Academische Opleidingsschool Amsterdam. De AcOA is een samenwerkingsverband van het Montessori College Oost (MCO) en het Montessori Lyceum Amsterdam (MLA) (beide scholen bestuurlijk onderdeel van de Montessori Scholengemeenschap Amsterdam, MSA, tevens penvoerder van de AcOA), de Open Schoolgemeenschap Bijlmer (OSB), het Spinoza Lyceum Amsterdam, de Hogeschool van Amsterdam domein O&O (hier verder afgekort tot HvA), de Interfacultaire Lerarenopleiding van de Universiteit van Amsterdam (ILO), de Amsterdamse Hogeschool voor de Kunsten (AHK) en de Academie voor Lichamelijke Opvoeding (ALO). Deze scholen en instituten werken al een aantal jaren met elkaar samen aan het opleiden van leraren en het opzetten en uitvoeren van onderwijsonderzoek in het kader van het door het Ministerie van Onderwijs opgezette Opleiden in de school. De AcOA is in het voorjaar van 2009 officieel erkend als opleidingsschool en in het najaar van 2011 officieel erkend als Academische Opleidingsschool. In dit verslag staat beschreven welke activiteiten er op verschillende niveaus in het schooljaar zijn opgezet en uitgevoerd. Achtereenvolgens komen in dit jaarverslag de volgende onderwerpen aan bod: de uitvoering van het voorgenomen beleid op hoofdlijnen, de werkzaamheden van de stuurgroep, de activiteiten rond het opleiden, de activiteiten rond het onderzoek, de deelnemende studenten en studentenregistratie, de activiteiten in het kader van de overdracht en het delen van kennis en andere aspecten van de kwaliteitszorg binnen de AcOA en de financiële verantwoording. 2. Uitvoering van het beleid op hoofdlijnen Schooljaar is verder gewerkt aan de doelstelling van de AcOA om het opleiden van nieuwe docenten, zowel eerste- als tweedegraads, in een gezamenlijk programma van VO-school en opleidingsinstituut vorm te geven en te koppelen aan onderzoek. Bij de start van dit schooljaar was de basis voor de infrastructuur op het gebied van opleiden en onderzoeken reeds gelegd. Opleiden, onderzoek en schoolontwikkeling zijn in de activiteiten van de AcOA-partners inmiddels steeds nauwer met elkaar verweven. De onderzoeksthema s zijn door de scholen (onderzoeksdocenten in samenspraak met directie) aangedragen en bieden studenten en docenten de mogelijkheid om aan te sluiten met hun eigen onderzoeksvragen. De thema s zijn zodanig gekozen dat de koppeling met onderwijsontwikkeling voor zowel school als student kan worden gemaakt. De bruikbaarheid en implementatie van onderzoek door docenten en studenten voor school en opleiding zijn een belangrijk kwaliteitscriterium. De kwaliteitszorg is een belangrijk punt van aandacht. De verschillende opleidingsplatforms en de verschillende partnerscholen voeren elk hun eigen evaluaties uit. Voor het AcOA-breed evalueren en het vastleggen van verbeterpunten is een model voor een AcOA-brede kwaliteitszorg in ontwikkeling, een punt dat zowel bij de erkenning als opleidingsschool als bij de erkenning tot academische opleidingsschool als zwak werd beoordeeld. Het overleg met andere (academische) opleidingsscholen heeft voorbeelden van good practice op dit gebied opgeleverd. Het totaalpakket voor de kwaliteitszorg zal in verder worden uitgewerkt. De toetreding van de AHK en de ALO en de integratie tot officiële partners in de AcOA was in een belangrijke vervolgstap in het samenwerkingsverband. De banden tussen deze opleidingen en de diverse scholen waren al jaren aanwezig maar de begeleiding van de studenten van deze opleidingen vond buiten het kader van de AcOA plaats. Het plaatsen van aparte opleidingstrajecten naast de AcOA was een ongewenste situatie. De toetreding van AHK en ALO tot de AcOA is inmiddels gerealiseerd, waardoor de begeleiding van studenten in deze opleidingen onderdeel is van het totale aantal studenten voor de subsidiegrondslag. Met beide partners zijn evaluatiegesprekken gevoerd en beide partners hebben de samenwerkingsovereenkomst getekend. Studenten van de ALO en de AHK participeren sinds in de schoolgroepen. De opleiders van de verschillende instituten hebben inmiddels de eerste stappen gezet tot een uitwisseling op instituutsniveau. Ze zijn

2 twee maal bij elkaar geweest om de schoolgroepprogramma s te bespreken en hun kennis als instituutsopleider te delen. De organisatiestructuur van de AcOA is vorig cursusjaar aangepast. Twee nieuwe coördinatoren (Rosanne Bekker en Hanneke Beneden) zijn aangesteld met secretariële ondersteuning. De coördinatoren hebben na een inwerkperiode gespreksrondes gehouden met schoolopleiders en instituutsopleiders. Ze hebben zich ingewerkt in de studentenregistratie en deze gecoördineerd. Er zijn twee informatiekanalen ontwikkeld: een maandelijkse nieuwsbrief en een website Een protocol voor de evaluatie van opleiden (door schoolopleider en opleidingsdocenten) en onderzoeken is in ontwikkeling. Rosanne Bekker heeft aan het eind van het cursusjaar de AcOA verlaten. Hanneke Beneden neemt de gehele coördinatietaak op zich met een versterkte secretariële ondersteuning. In de loop van het komen cursusjaar zal bekeken worden of deze constructie werkbaar is. 3. De stuurgroep De stuurgroep is het bestuurlijk orgaan van de AcOA, waarin alle partners van de AcOA vertegenwoordigd zijn. De directeuren van de deelnemende scholen, de bestuurder van de penvoerder MSA en twee vertegenwoordigers van ILO en HvA hebben zitting in de stuurgroep. Ook de coördinatoren maken deel uit van de stuurgroep. De vertegenwoordigers van de AHK en de ALO ontvangen de agenda en de notulen en nemen deel aan de vergadering als er voor hen belangrijke punten worden besproken. Onderwerpen waarover de stuurgroep sprak, waren onder meer: Het borgen van de erkenning van de academische top. Evaluatieve voortgangsgesprekken door de coördinator met schoolopleiders, instituutsopleiders en onderzoekers. Studentenregistratie (ook in verband met een accountantscontrole die voorjaar 2013 plaatsvond). De toetreding van de AHK en de ALO tot de AcOA en de evaluatie van het eerste jaar samenwerking. Het kwaliteitsbeleid binnen de AcOA. Regionale samenwerking (SONF). Cursussen voor opleidingsdocenten. Verslag van diverse externe contacten (o.a. MEO). Financiën. De opleidingsplatforms eerste en tweedegraads en het onderzoeksplatform staan centraal binnen de organisatie van AcOA, de coördinatoren zijn aanspreekpunt en de stuurgroep stuurt de platforms via de coördinatoren aan. Door middel van de nieuwsbrief worden de partners: eerste- en tweedegraadsplatform, onderzoeksplatform en stuurgroep van elkaars activiteiten op de hoogte gehouden, worden activiteiten aangekondigd en wordt ervan verslag gedaan. Op de website zijn naast actuele agendapunten, ook de doelstellingen, de organisatiestructuur en een database van de onderzoeken van AcOA te vinden. In de stuurgroep is een eerste opzet gemaakt voor de facilitering van opleidingsdocenten (opdocs) voor het begeleiden van studenten. Dit onderwerp is niet afgerond en komt terug in het volgende cursusjaar. De voorzitter van de stuurgroep Peter Romein is aan het eind van het cursusjaar teruggetreden en wordt opgevolgd door de nieuwe voorzitter Saskia Grotenhuis (bestuurderdirecteur OSB). De vertegenwoordiger van de HvA (Douwe van der Kooi) is teruggetreden en wordt opgevolgd door Karen Slot. De vertegenwoordiger van de ILO (Gert Rijlaarsdam) is teruggetreden en wordt opgevolgd door Carla van Boxtel. 4. Opleiden eerste- en tweedegraads De instroomgegevens over cursusjaar studenten 1 e graads 2 e graads MLA Spinoza Lyceum MCO 47 OSB 10 54

3 De opleidingsplatforms eerste- en tweedegraads zijn dit cursusjaar vijf keer bij elkaar gekomen. Het programma van de schoolgroepen, de relatie tussen de programma s van de eerste- en tweedegraadsopleidingen, de inhoud van de platformbijeenkomsten, het ontwikkelen van een jaarplanning voor de platforms, het afstemmen van de inhoud en de evaluatie van de schoolgroepprogramma s en de taak van de coördinatie vormden de inhoud van de gesprekken met de schoolopleiders. Binnen het eerstegraadsplatform is extra aandacht besteed aan de onderzoeken die uitgevoerd zijn door zowel studenten als docentonderzoekers, waardoor lopende onderzoeken meer in beeld kwamen en dus studenten daar steeds beter bij kunnen aansluiten. Het onderzoek door HvAstudenten heeft vooral groepsgewijs plaatsgevonden waarbij per school actuele onderzoeksthema s werden aangedragen. Deze onderzoeken werden per school begeleid. De schoolgroep constateerde een behoefte aan het structureel evalueren op de punten intervisie, het functioneren van de opdoc en het programma om te kunnen vaststellen of de doelen jaarlijks worden gehaald. Hiertoe wordt een format voor alle AcOA-scholen ontwikkeld. Conclusies naar aanleiding van de gesprekken met de opleidingsplatforms zijn: - Het zou goed zijn een lijn aan te brengen in het jaarprogramma van de platforms met een beperkte gezamenlijke opzet en ruimte voor eigen invulling. De pijlers opleiden, onderzoek en evalueren moeten daarin terugkomen. - Er bestaat behoefte aan een gemeenschappelijk evaluatieformulier voor de schoolgroepen en het begeleiden. - Het is wenselijk om jaarlijks op één van de studiedagen een AcOA-breed gedeelte voor scholing/professionalisering/uitwisseling in te plannen. Ook zou men de AcOA-scholing in het professionaliseringsplan willen opnemen. - De schoolopleiders geven aan dat er behoefte is aan een informatiekanaal van AcOA. Aan deze behoefte wordt inmiddels voldaan door nieuwsbrief en website. Deze informatie kan bestaan uit verslagen van de stuurgroep, nieuws van het ministerie, etc. Deze conclusies zijn mede uitgangspunt voor de verdere ontwikkeling van het kwaliteitszorgbeleid. 5. Onderzoek De onderzoeksbegeleiding van de ILO was van in handen van Gonny Schellings. De onderzoekscoördinatoren voor de AcOA: waren Hanneke Beneden en Rosanne Bekker (tot ). Van heeft de onderzoeksbegeleider volgens de jaarplanning de onderzoeksoverleggen om de vier weken op de verschillende scholen bezocht. Gedurende het schooljaar waren er zes gemeenschappelijke bovenschoolse overlegbijeenkomsten op de ILO. Op de gemeenschappelijke overleggen worden vooral elkaars onderzoeksinspanningen besproken; er is minder aandacht voor scholing van de docenten. De onderzoeksdocenten hebben aangegeven om in het komende jaar meer scholing te willen krijgen. Vanaf september 2013 wordt geëxperimenteerd om de lio s op de scholen meer bij het onderzoek te betrekken. Waar de lio s voorheen de begeleiding op de ILO door derden kregen, worden zij nu ook uitgenodigd voor het bovenschoolse overlegteam, waar ook de onderzoeksinspanningen van de lio s worden besproken. Dit heeft wel tot gevolg gehad dat het aantal gezamenlijke bijeenkomsten op de ILO is toegenomen (er worden nu acht bijeenkomsten georganiseerd). Werkzaamheden van de onderzoeksdocenten: - begeleiden van lio s (ILO/HVA) - uitvoeren van het onderzoek (bedenken plan, uitvoering én rapportage) - implementeren / verspreiden binnen de school - uitvoeren van de interventie. Onderzoeken per school: MLA: 2012: In dit jaar wordt een grootschalig vragenlijst onderzoek uitgevoerd naar de opvattingen van leerlingen en docenten over de invulling van de werktijd. Het onderzoeksdocententeam is nauwelijks gewijzigd; een ervaren onderzoeksdocent komt in de plaats van een andere onderzoeksdocent. De onderzoeksresultaten leiden ertoe om ook in de volgende jaren de werktijd verder te onderzoeken nu: Er wordt een tweejaren plan opgesteld om de werktijd verder te onderzoeken. Het eerste jaar staat in het teken een observatieschema te ontwikkelen, waarmee de onderzoeksdocenten de

4 werktijden gaan observeren. Het doel is om verschillende scenario s te beschrijven hoe je werktijd kunt invullen om de leerlingen beter te betrekken in deze tijd. Het team is niet veranderd. MCO: 2012-nu: In 2012 gaat het MCO met twee onderzoeksdocenten werken die samen één onderzoek naar de professionalisering van docenten uitvoeren; het uitroosteren van de docenten bleek problematisch: overleggen konden vaak niet doorgaan. Omdat het eerste jaar wat moeilijker verliep is besloten het onderzoek over twee jaar te spreiden. Dit jaar participeert ook een lio van de ILO in het onderzoek op het MCO. OSB: 2010-nu: Vanaf 2010 gaan twee onderzoeksdocenten (die ook onderzoeksdocent in 2009 waren) zich richten op differentiatie. In het eerste jaar beschrijven brengen zij belemmerende en stimulerende factoren om te kunnen differentiëren in kaart (interview-onderzoek). In de jaren daaropvolgend ontwikkelen de onderzoeksdocenten een interventie; en voeren deze uit (eerste keer met vier docenten; tweede keer met acht docenten). De interventie wordt geëvalueerd aan de hand van zelfontwikkelde onderzoeksinstrumenten. 2013: De interventie wordt grootschaliger uitgevoerd en met minder instrumenten geëvalueerd. Ook is het plan om de resultaten bij de leerlingen te gaan onderzoeken. Er is een derde onderzoeksdocent toegevoegd aan het team. Spinoza: : In deze periode hebben de onderzoeksdocenten een grootschalig vragenlijst onderzoek uitgevoerd naar de keuzefactoren bij het nemen van verantwoordelijkheid nu: Het plan is nu om de effectiviteit van het onderwijs te onderzoeken. Het onderzoeksteam (duo) van het Spinoza kent steeds een wisselende samenstelling: elk onderzoeksdocent participeert twee jaar. In het team zit een ervaren onderzoeksdocent (één jaar onderzoekservaring) en een nieuwe docent. Op de scholen hebben de onderzoeksdocenten op studiedagen workshops aan de collega s gegeven over de betreffende onderzoeksthema s. Op de openingsconferentie 2013 zijn de onderzoeken gepresenteerd aan alle AcOA-partners. Zaken die tijdrovend verlopen en drukken op de jaarplanning: - het verwerken van kwalitatieve data (zoals het verwerken van antwoorden op openvragen en interviews) - het analyseren van een zelfontwikkelde vragenlijst - het schrijven van een onderzoeksplan en van een onderzoeksrapport - onderzoek levert niet altijd meteen gewenste c.q. duidelijk te interpreteren antwoorden op. - veel overleggen vallen uit omdat het onderwijs een dynamische plek is (extra vergaderingen, etc.) - de verschillende planningen van de onderzoeken maakt een gezamenlijk overleg lastig: de onderzoeksdocenten hebben vragen/problemen op verschillende momenten in het onderzoeksproces Referenties Docent-onderzoek: Janssen, J. & Niewold, S. (2013). Gedeelde verantwoordelijkheid. Een onderzoek naar factoren van invloed op het maken van keuzes door leerlingen in het nemen van verantwoordelijkheid.amsterdam: Spinoza Lyceum & Interfacultaire Lerarenopleidingen, UvA. Sienders, M. & Van den Bongaardt, J.A.C. (2013). Gedifferentieerd leren differentiëren. Een casestudy naar het effect van een leergemeenschap Differentiatie op leren differentiëren. Amsterdam: Open Schoolgemeenschap Bijlmer; Interfacultaire Lerarenopleidingen, UvA.

5 Van Duijne, N., Van den Tempel, A., Ter Welle, A. (2013). Onderzoeksverslag MLA Vervolgonderzoek werktijd. Amsterdam: Montessori Lyceum Amsterdam; Interfacultaire Lerarenopleidingen, UvA. Student-onderzoek (ILO): Aboussaid, L. & Van Waardenberg, D. (2013). Wat kunnen docenten doen om verantwoordelijkheid bij leerlingen te bevorderen binnen de Daltontijd? Amsterdam: Spinoza Lyceum; Interfacultaire Lerarenopleiding, UvA Bronswijk, E. & Muruzábal Lamberti, P. (2013). Onderzoek naar de opbrengst van KWT opdrachten. Amsterdam: Montessori Lyceum Amsterdam; Interfacultaire Lerarenopleidingen UvA. Erkenning onderzoek: * Wetenschappelijke conferenties: 2011: OSB poster EAPRIL 2012: OSB poster ORD 2012: Spinoza paper ORD 2012: MLA round table ORD (niet gepubliceerd op repository) 2013: OSB round table EAPRIL 2013: MLA paper EAPRIL * Dalton-vereniging: Presentatie handelingsmatrix/observatie-instrument * Contacten: Diverse mailcontacten / lezingen op andere scholen (OSB) Gesprek met groep uit Zweden (MLA). * professionalisering docenten: 1 onderzoeksdocent heeft promotiebeurs aangevraagd (en tot eindronde doorgedrongen) 1 onderzoeksdocent gaat een master halen bij Academisch Meesterschap. 6. Studentregistratie De studentregistratie werd in de voorgaande jaren bemoeilijkt door de verschillende in- en uitstroommomenten van studenten, de verschillende vormen van overeenkomsten die scholen met studenten hebben, de verschillende opleidingsvormen en de schoolopleiders die er verschillende vormen van registreren op nahielden. In is er eenheid gebracht in de registratie. De schoolopleiders werken met een stage-overeenkomst en houden de in- en uitstroom van studenten bij op gelijkvormige telformulieren. De schoolopleiders hebben een verbeterslag gemaakt met het op tijd aanleveren van de juiste gegevens. De accountantcontrole vond dit jaar in mei 2013 plaats, de accountant is akkoord gegaan met de tellingen. De AcOA zal met ingang van het cursusjaar beschikken over een centrale studentenadministratie op het secretariaat van de AcOA van de penvoerder (MSA). De coördinatie stuurt dit proces aan. 7. Activiteiten in het kader van de overdracht en het delen van kennis De nieuwe website, waarop al het onderzoek van de onderzoeksdocenten op de scholen en van de studenten wordt gepubliceerd, is een van de belangrijkste instrumenten om de kennisdeling tussen de deelnemers van de AcOA onderling en van de AcOA met andere (academische) opleidingsinstituten te realiseren. Daarnaast is door de onderzoeksdocenten samen met onderzoekers van de opleidingsinstituten actief deelgenomen aan studiedagen en conferenties over onderwijs en onderzoek zoals de ORD. De AcOA neemt verder deel aan de volgende landelijke en regionale platforms voor het delen van kennis en ervaring met het opleiden van nieuwe docenten en het doen van onderzoek, en het uitwisselen van beleidsmatige ontwikkelingen rond het opleiden in de school: HvA regionetwerk MEO voor managers van opleidingsscholen die HvA studenten opleiden. Het bestuurlijk regionetwerk SONF (geaccrediteerde opleidingsscholen in Noord Holland en Almere)

6 VO-raad kenniskring Veldadviesraad van de HvA Schoolleidersoverleg ILO Regionale OPLIS-bijeenkomsten HvA Voor overige AcOA-activiteiten: zie Website De volgende bijlagen bij het jaarverslag zullen ook gepubliceerd worden op de AcOA website: Bijlage 1: Financiële verantwoording: begroting Bijlage 2: Het beleidsplan Bijlage 3: Onderzoeksplan Bijlage 4: Kwaliteitsdossier Bijlage 5: Verslag van de gespreksronden met schoolopleiders Contactadressen AcOA Coördinator: Hanneke Beneden, tel: Secretariaat: Martine Brendel, Penvoerder AcOA: MSA, Polderweg Polderweg 3, 1093 KL Amsterdam Postadres: Postbus 92048, 1090 AA Amsterdam, tel: