Nederlandse Vereniging voor Veiligheidskunde. Juryrapport. NVVK - prijs voor de Veiligheidskunde

Transcriptie

1 NVVK-omslag_DEF :07 Pagina 2 Nederlandse Vereniging voor Veiligheidskunde Juryrapport NVVK - prijs voor de Veiligheidskunde 2006

2 Nederlandse Vereniging voor Veiligheidskunde Secretariaat NVVK-jury Spijksedijk GN Gorinchem telefoon telefax nvvkjury@kindunos.nl Secretariaat NVVK Postbus BH Eindhoven telefoon telefax nvvksecretariaat@planet.nl Rapport van de NVVK-jury voor de 12 e NVVK-prijs voor de Veiligheidskunde Overzicht en beoordeling van de scripties die zijn genomineerd voor de Aangeboden en openbaar gemaakt op 20 april 2006 te Amersfoort.

3 Voorwoord van de voorzitter van het NVVK-hoofdbestuur Ook dit jaar heeft de NVVK-jury een belangrijk deel van haar vrije tijd besteed aan het lezen en beoordelen van afstudeerscripties van veiligheidskundige opleidingen. Het is altijd weer verrassend om te zien hoeveel kwaliteit er in relatief korte tijd door de verschillende opleidingen wordt geleverd. Daarbij is het niet van belang of het een middelbare, hogere, of post-doc studie betreft; iedere opleiding levert zijn specifieke product, afgestemd voor de specifieke taken in het uitgebreide scala aan functies dat de afgestudeerden kunnen gaan bekleden De opgaande lijn in de kwaliteit van de afstudeer-scripties geeft aan dat de BV Nederland zich mag verheugen in veiligheidskundige ondersteuning van een steeds hogere kwaliteit. Hier snijdt het mes aan twee kanten; de werkgever kan rekenen op professionele assistentie en de recent afgestudeerde veiligheidskundige verbetert zo zijn kansen op de arbeidsmarkt. Wat dat laatste betreft kent onze beroepsgroep op dit moment geen problemen. Ondanks (of misschien wel dankzij) het verdwijnen van de verplichte bijstand door arbodiensten, bevindt de veiligheidskundige zich in een luxueuze vraagmarkt. Blijkbaar erkennen organisaties de toegevoegde waarde van een deskundige adviseur in toenemende mate en is het ontbreken van de wettelijke verplichting in feite een stimulans om een veiligheidskundige in eigen dienst te nemen. 2 Toch is het niet allemaal rozegeur en maneschijn. Dit jaar bleek namelijk bij de beoordeling van de genomineerde werkstukken dat, mogelijk als gevolg van de juridicering van de samenleving, in toenemende mate sprake is van terughoudendheid bij werkgevers omtrent de publicatie van scripties, waarin de situatie rondom arbeidsveiligheid binnen het eigen bedrijf aan de orde wordt gesteld. Dat acht ik een zorgelijke ontwikkeling. Daar waar de politiek meer en meer aandacht vraagt voor openbaarheid, lijkt de voor de kwaliteit van de arbeid verantwoordelijke groep het belang van het delen van kennis en ervaring omtrent een zo belangrijk aspect van het arbeidsproces nog onvoldoende in te zien. Mijns insziens ligt hier een taak voor de NVVK; n.l. het stimuleren van collectieve bewustwording van werkgevers ten aanzien van het belang van arbeidsveiligheid. Ik wil vanaf deze plaats uiteraard een woord van dank richten aan onze professionele jury. De twee afgezwaaide juryleden Jos van Winsen en Dik van Drimmelen wil ik hartelijk danken voor hun jarenlange inzet. De twee recent aangetreden juryleden Ulrike Veenendaal en Evert Verberne wens ik alle succes bij dit voor het vakgebied zo belangrijke werk. Ik feliciteer alle genomineerden, en tot slot de gelukwensen voor de NVVK-prijswinnaars van dit jaar. De lezer die nu nog zit te blokken om een veiligheidskundig diploma te kunnen ontvangen wil ik graag enthousiasmeren te proberen in een volgend jaar een NVVK-prijs in de wacht te slepen. Victor Roggeveen voorzitter NVVK-hoofdbestuur Den Helder, maart 2006.

4 Inleiding van de voorzitter van de NVVK-jury Eind 2005 heeft de NVVK-jury onder passende dankzegging afscheid genomen van twee leden, de heren Jos van Winsen en Dik van Drimmelen. Zij maakten zes jaar deel uit van het gezelschap dat sinds 1995 veiligheidskundige scripties beoordeelt volgens door de vereniging vastgestelde criteria. De jury is alweer op volle sterkte aan de slag met de nieuwe juryleden mevrouw Ulrike Veenendaal en de heer Evert Verberne. Ook dit jaar heeft de jury zich ingespannen haar taak streng én rechtvaardig uit te oefenen. Er zijn uit de elf inzendingen van de opleidingsinstituten vier scripties voor de NVVK-publieksprijs geselecteerd, er is op MVK-niveau zowel als op PostDoc-niveau een NVVK-prijs toegekend, terwijl op HVK-niveau een Eervolle Vermelding is toegekend. Sinds 1995 heeft de NVVK-jury een wisselend niveau van inzendingen onder ogen gekregen. Op zich komen wisselingen in het niveau vaker voor, maar de gestaag opgaande lijn in het opleidingenveld is reden tot optimisme. Zonder de genomineerden tekort te doen zijn er evenwel door de jaren heen ook ontwikkelingen waar te nemen die niet alléén maar gunstig voor de ontwikkeling van het beroep en het vakgebied zijn. Allereerst het vertrouwelijke karakter van afstudeerscripties en daarmee de de terughoudendheid van bedrijven mee te werken aan openbare nominatie voor de NVVK-prijs. Dit verschijnsel is door de NVVK-jury in 2006 bij uitstek ervaren op HVK-niveau: meer dan de helft van de HVK-afstudeerscripties kwam op voorhand niet voor selectie in aanmerking omdat de inhoud vertrouwelijk was verklaard. De jury vindt dit een slechte zaak: de bevindingen van de afstudeerder en de daaruitvolgende lering blijven zodoende binnen het bedrijf en zijn niet toegankelijk te maken voor de sector en de beroepsgroep. Dit is echter niet alles. Juist daar waar een Onderzoeksraad voor Veiligheid wettelijke bescherming kreeg om deskundig en onafhankelijk ongevallenonderzoek te kunnen doen, lijkt het alsof de bevindingen van de individuele beroepsbeoefenaar ingezet kunnen worden in juridische procedures: koudwatervrees van het bedrijfsmanagement lijkt de overhand te krijgen. 3 Dan is er nóg een ontwikkeling die de NVVK-jury zorgen baart m.b.t. de veiligheidskundige opleiding op academisch en postdoctoraal niveau. Met het ontbreken van een tweede-fase-opleiding Master in Safety Science en in het verlengde daarvan het vrijwel ontbreken van een promotietraditie in de veiligheidskunde ontbeert het vakgebied in Nederland een academische opleiding tot algemeen veiligheidskundige. De instituten die nomineren voor het postdoctoraal niveau hebben elk een eigen doelgroep met specifieke leerdoelen, welke zijn gericht op hetzij specifiek veiligheidsmanagement dan wel op crisismanagement. De aandacht ligt daar bij de operationele fase van de bedrijfsvoering, bij het omgaan met cultuur en bestuur. In hun scriptieaanbod zijn daarmee algemeen veiligheidskundige en probleemoplossende kennisdomeinen, alsmede vaardigheden als ongevallenanalyse en ontwerpverbeteringen ondervertegenwoordigd. Dergelijke onderwerpen zijn van oudsher een wezenlijk deel van het vakgebied. Ze staan centraal in het vestigen van bijvoorbeeld de Onderzoeksraad voor Veiligheid en bij de hernieuwde aandacht voor preventie in termen van First Time Right en Zero Defects-ontwerpopvattingen. Ook is er een relatie naar de rol van onafhankelijk deskundige met een analytisch en diagnostisch vermogen, los van actoren en belangen. De combinatie van de eerder gesignaleerde druk vanuit juridisch oogpunt en de wens tot geheimhouding, met daarnaast een rol als klokkenluider stelt

5 hoge eisen aan de vakbekwaamheid van een veiligheidskundige. In dit licht is het is zorgelijk te moeten constateren dat in sommige scripties de conclusies gebaseerd worden op summiere onderzoeksgegevens, het literatuuronderzoek uitgaat van slechts enkele bronnen en er weinig reflectie plaats vindt op de eigen werkwijze en bevindingen. Tenslotte: er treden in het vakgebied veranderingen op die hun weerslag hebben op de opleidingen. De diversificatie in veiligheidskundige opleidingen heeft geleid tot deelname van meer nominerende instituten op MVK- en postdoctoraal niveau, elk met hun eigen accenten en doelgroepen. De pluriformiteit van het vakgebied komt hiermee in de nominaties tot uitdrukking. Omdat de NVVK ook nieuwe deelgebieden en nieuwe opleidingen wil honoreren en aansluiting nastreeft met vernieuwing in het vakgebied, heeft zij het initiatief genomen voor een nieuwe mogelijkheid om te nomineren: de wildcard. Zo kan de beroepsgroep ook via andere kanalen dan de huidige nominerende instituten kennis nemen van onderwerpen en ontwikkelingen die buiten het traditionele gezichtveld van de veiligheidskundige liggen. Het reglement voor de NVVK-prijs voor de veiligheidskunde wordt op deze ontwikkelingen aangepast en in samenspraak met het NVVKhoofdbestuur zal bekendheid worden geven aan de wildcard. 4 De NVVK-jury wil bevorderen dat in de opleidingen en bij de begeleiding van studenten voldoende aandacht wordt gegeven aan elementaire wetenschappelijke onderzoeksprincipes, zoals voldoende betrouwbare en representatieve bevindingen en conclusies. Zo kunnen naam en faam van de veiligheidskundige als onafhankelijke professional garant blijven staan voor een vakgebied waar wij allen trots op kunnen zijn. John Stoop voorzitter NVVK-jury Gorinchem, maart 2006

6 De scripties ingezonden door de nominerende instituten De elf door de instituten ingezonden en door de NVVK-jury beoordeelde scripties zijn: MVK de heer J. Ros Onderzoek naar de mogelijkheden tot standaardisatie van beveiliging van dak- en vloersparingen tijdens de uitvoering van utiliteitsbouwwerken Aviera Opleidingen, Terneuzen de heer ing. G.B. van Vliet Opstellen TRA-procedure voor het uitvoeren van mechanisch boorwerk op verontreinigde locaties Aviera Opleidingen, Terneuzen de heer A. Baltes Het beoefenen van ontruimingen in volcontinue bedrijven Copla Opleiding en Training, Harderwijk mevrouw H. de Vries Lentsch Werkplekinspecties?! Het inpassen van werkplekinspecties binnen de organisatie van RVR Copla Opleiding en Training, Harderwijk de heer W.H. Brinker De positionering van het groepsrisico in het arbeidsomstandighedenbeleid. Verantwoording van de acceptatie van veiligheid Elsevier opleidingen en advies, Zwijndrecht 5 de heer W.C.G. Donkers Hoe spannend maken we het vandaag? Elsevier opleidingen en advies, Zwijndrecht HVK mevrouw drs. V.R. van Guldener Zet je organisatie niet in de koelkast. Veiligheid van ammoniak koelinstallaties Stichting PHOV, Utrecht PostDoc de heer ir. A. Overbeeke 10-6, de macht van een getal. De invloed van kwantitatieve risicoanalyses op de veiligheid in Nederland NIBRA, Arnhem mevrouw drs. M. Smeels Better safe than sorry. Een onderzoek naar de invloed van groepsdynamische processen en maatschappelijke omstandigheden op het inschatten van risico s NIBRA, Arnhem de heer H.G.H.B. Schreurs Routering vervoer gevaarlijke stoffen over de weg Delft TopTech, Delft de heer R.J. Venhuizen/mevrouw S. Goole Learning from incidents. Een onderzoek naar het effectief leren van incidenten bij DSM Delft TopTech, Delft

7 De nominaties voor de NVVK-publieksprijs De door de jury voor de NVVK-publieksprijs genomineerde scripties In de categorie MVK-opleidingen is genomineerd voor de NVVK-publieksprijs: de heer J. Ros Onderzoek naar de mogelijkheden tot standaardisatie van beveiliging van dak- en vloersparingen tijdens de uitvoering van utiliteitsbouwwerken 6 Samenvatting van de scriptie van de hand van de heer Ros: Vallen van hoogte is een belangrijke oorzaak van veel verzuimongevallen en dodelijke ongevallen in Nederland. Ondanks dit gegeven wordt er onvoldoende aandacht geschonken aan het voorkomen van gevaarlijke situaties door het tijdig treffen van de juiste maatregelen. De aanwezigheid van dak- en vloersparingen vormt een voortdurend en wezenlijk gevaar tijdens de diverse fasen van een bouwwerk. Beveiliging van deze sparingen wordt door betrokkenen op geheel eigen wijze uitgevoerd. Door het ontbreken van uniforme voorschriften neemt de betrokkenheid van de uitvoerenden af, zeker in een werkomgeving waar veiligheidsmaatregelen het eerste sneuvelen bij het oplopen van werkdruk en hectiek. Concrete inbreng vanuit brancheorganisaties, adviserende instanties en arbeidsinspectie schiet hier ernstig tekort. Er worden talloze informatiebladen en publicaties over dit onderwerp uitgegeven door overheid en adviserende instanties; daarin worden echter meer de voorwaarden omschreven waaraan beveiligingen moeten voldoen (al dan niet aangevuld met wat voorbeelden) dan dat er concreet per situatie een oplossing wordt aangedragen. Het onderzoek richt zich op het standaardiseren van beveiligingen bij vastgestelde situaties. Standaardisering blijkt in vrijwel alle onderzochte gevallen heel goed toepasbaar. Vanuit de uitkomsten van het onderzoek zijn een aantal nieuwe en bestaande sparingbeveiligingsmethoden ontwikkeld en uitgewerkt, welke zijn samengevat in een matrix. Het gaat hier om collectieve beveiligingen die de noodzaak van het gebruik van PBM voorkomen en die intact kunnen blijven tot alle werkzaamheden aan en rond de sparing gereed zijn. Standaardisering vormt een belangrijk hulpmiddel om de motivatie, de betrokkenheid en het draagvlak voor de toepassing van de voorgestelde methoden bij uitvoerenden te vergroten. Standaardisering maakt het meenemen van voorzieningen in de constructie om de risico s bij de bron aan te pakken beduidend eenvoudiger én standaardisering maakt het voor de uitvoerenden eenvoudiger de aangebrachte voorzieningen te controleren en in stand te houden. Tenslotte kunnen adviserende en handhavende instanties hun voordeel doen met de standaardisering van de methodieken. Beoordeling door de NVVK-jury voor nominatie voor de NVVK-publieksprijs: De goed geschreven, prettig leesbare scriptie heeft een duidelijke structuur en opbouw en is uitstekend verzorgd. De vraag naar mogelijkheden van standaardisatie in de bouw op het gebied van het beveiligen van dak- en vloersparingen is oud, maar nog steeds actueel. De schrijver geeft er blijk van de taal van de bouwsector te beheersen. Het gebruik van beeldmateriaal geeft ook buitenstaanders een goed inzicht in de problemen. De soms vernieuwende resultaten zijn zeer bruikbaar, zijn klant- en doelgroepgericht en zeer haalbaar.

8 De nominaties voor de NVVK-publieksprijs vervolg De door de jury voor de NVVK-publieksprijs genomineerde scripties In de categorie HVK-opleidingen is genomineerd voor de NVVK-Publieksprijs: mevrouw drs. V.R. van Guldener Zet je organisatie niet in de koelkast. Veiligheid van ammoniak koelinstallaties Samenvatting van de scriptie van de hand van mevrouw Van Guldener: De afgelopen zes jaar zijn in Nederland 16 ongevallen gerapporteerd bij het gebruik van ammoniak koelinstallaties. Bij deze ongevallen kwam ammoniak vrij. Hierdoor zijn in totaal 19 medewerkers met ademhalingsproblemen en brandwonden in het ziekenhuis opgenomen. De vraag is waarom deze ongevallen gebeuren en op welke manier de veiligheid bij ammoniak koelinstallaties kan worden beheerst. Uit de uitgevoerde ongevalsanalyse blijkt dat alle ongevallen plaatsvinden bij onderhoudswerkzaamheden aan de ammoniak koelinstallatie. De factoren onderhoudsprocedure, toezicht en voorlichting/instructie vormen hierbij de basisoorzaken. Uit gesprekken met bedrijven bleken de risico s van deze onderhoudswerkzaamheden niet altijd opgenomen te zijn in de RI&E, waardoor ook maatregelen als een onderhoudsprocedure niet werden getroffen. Dit alles is te herleiden naar onvoldoende besef van de risico s tijdens onderhoudswerkzaamheden aan deze installaties. Een manier om het risicobewustzijn te vergroten is invoering van een veiligheidsbeheerssysteem. Bij één van de geïnterviewde bedrijven bleek namelijk dat door het betrekken van de operators bij de risicoanalyse de operators zich meer bewust werden van de gevaren. Daarnaast was de veiligheid beter geborgd doordat het principe van de verbetercyclus geïmplementeerd was. Een bedrijf heeft niet automatisch een Plan-Do-Check-Act-(verbeter)cyclus als het de CPR 13-2 *) richtlijn volgt. De Act-functie dient namelijk door het bedrijf zelf ingevuld dient te worden en is niet als zodanig opgenomen in de richtlijn. 7 Om de veiligheid bij ammoniak koelinstallaties te verbeteren kan men uit twee oplossingsrichtingen kiezen: de eerste is te adviseren de verbetercyclus op te nemen in de CPR 13-2 richtlijn, de tweede is de CPR 13-2 richtlijn ongewijzigd te laten en bedrijven te stimuleren de verbetercycluselementen toe te passen. De tweede oplossingrichting geniet de voorkeur. Conclusie van het uitgevoerde ongevals- en bedrijfsonderzoek is dat de CPR 13-2 richtlijn namelijk niet door elk bedrijf wordt geaccepteerd. Met alléén handhaving door de Arbeidsinspectie wordt naleving van de richtlijn dan ook niet verbeterd. *) richtlijn voor veiligheid van ammoniak koelinstallaties Beoordeling door de NVVK-jury voor nominatie voor de NVVK-publieksprijs: De plezierig lezende scriptie toont een goede beheersing van zowel regelgeving als relevante kennis van het beoordeelde vakgebied rond ammoniak koelinstallaties. Het combineren van in de branche niet algemeen gebruikelijke managementmodellen en de verfrissende sprong over meerdere bedrijven heen geven diepgang aan het onderzoek, aan de analyse en aan de bruikbaarheid van de adviezen. Het is niet eenvoudig bij te dragen aan een deel van het vak waarin reeds veel onderzoek is verricht. Het getuigt van zelfstandigheid een vergelijking over de bedrijven heen te maken. Helaas zijn daarbij de economische aspecten minder sterk uitgewerkt dan de culturele en beheersmatige aspecten. Dit maakt het resultaat iets minder gebalanceerd.

9 De nominaties voor de NVVK-publieksprijs vervolg De door de jury voor de NVVK-publieksprijs genomineerde scripties In de categorie Postdoctorale opleidingen is genomineerd voor de NVVK-publieksprijs: de heer ir. A. Overbeeke 10-6, de macht van een getal. De invloed van kwantitatieve risicoanalyses op de veiligheid in Nederland Samenvatting van de scriptie van de hand van de heer Overbeeke: Op het verlanglijstje van de Nederlander is een gevoel van veiligheid de afgelopen jaren sterk gestegen. Uit recente beleidsdocumenten over het veiligheidsthema blijkt dat de overheid dit verlangen naar veiligheid beantwoordt door te eisen dat risico s niet mogen afwijken van een vooraf bepaalde norm. Risico s worden dan gekwantificeerd. De omzetting van risico s naar getallen (voor zover dat mogelijk is!) maakt risico s onderling vergelijkbaar. Tevens kan gecontroleerd worden of de risico s binnen de norm blijven. Zodra het getal ongunstig afwijkt van de norm eist de overheid dat het risico vermeden of verminderd wordt. Een voorbeeld is de wettelijke norm die is vastgelegd voor het plaatsgebonden risico: de kans op overlijden rond risicovolle bedrijven moet kleiner zijn dan 1 op een miljoen, of kleiner dan De invloed van dit getal op het veiligheidsbeleid is groot. Bij de norm voor het plaatsgebonden risico wordt gebruik gemaakt van een exponent, het getalletje -6. Formules waarin exponenten voorkomen hebben als eigenschap dat kleine wijzigingen in de exponent kunnen leiden tot grote wijzigingen in de uitkomst, die daarmee aan betrouwbaarheid inboet. Mijn onderzoek veronderstelt dat de getalsmatige benaderingswijze, mede door deze onbetrouwbaarheid, te beperkt is voor een evenwichtig veiligheidsbeleid. De argumentatie richt zich op de beperkingen van de getalsmatige benaderingswijze en plaatst deze methode in een breder perspectief met andere factoren die invloed hebben op veiligheid. Na onderzoek blijkt dat effectief veiligheidsbeleid vooral tot stand komt door de getalsmatige benaderingswijze te combineren met andere maatregelen die passen bij het risicoprofiel. Beleid dat zich beperkt tot het verminderen van risico s gaat dan verschuiven naar beleid dat veiligheid wil verhogen. Dit veiligheidsbeleid is evenwichtiger en schenkt naast risicoverminderen ook aandacht aan het verhogen van het incasseringsvermogen en het verlagen van kwetsbaarheid. Beoordeling door de NVVK-jury voor nominatie voor de NVVK-publieksprijs: De scriptie behandelt de problematiek van de kwantitatieve risicoanalyse die momenteel sterk in de belangstelling staat. De scriptie is zeer lezenswaardig, de bevindingen zijn maatschappelijk relevant en dragen bij aan de ontwikkeling van het vakgebied. De theorievorming en de wijze waarop de auteur de omvangrijke hoeveelheid literatuur heeft verwerkt getuigen van een gedegen vakkennis. De risicodriehoek geeft aan dat een meer evenwichtige beleidsafweging mogelijk is, met een versterkte invloed van de risicodrager op de besluitvorming en de te treffen preventieve beheersmaatregelen. Uitbreiding van het arsenaal met begrippen als veerkracht en kwetsbaarheid, kan tegenwicht bieden voor een oververtegenwoordiging van kwantitatieve analyses in beleidsafwegingen.

10 De nominaties voor de NVVK-publieksprijs vervolg De door de jury voor de NVVK-publieksprijs genomineerde scripties In de categorie Postdoctorale opleidingen is genomineerd voor de NVVK-publieksprijs: mevrouw drs. M.F. Smeels Better safe than sorry. Een onderzoek naar de invloed van groepsdynamische processen en maatschappelijke omstandigheden op het inschatten van risico s Samenvatting van de scriptie van de hand van mevrouw Smeels: Groupthink is een vorm van groepsdynamiek die kan ontstaan wanneer een groep onder extreme druk van bijv. politiek, media of tijd, besluiten moet nemen. Het leidt tot het ernstig onderschatten van risico s. De ontploffing van The Challenger en het Varkensbaai-incident zijn volgens wetenschappers het gevolg geweest van groupthink. De risico s waren onder de groepsleden bekend, maar werden genegeerd en onderschat, met alle gevolgen van dien. Het komt vaker voor bij hechte groepen met een dominante leider. Wanneer groupthink optreedt wordt het streven naar unanimiteit belangrijker dan het kiezen van de beste oplossing. Alternatieven worden niet meer afgewogen en kritische personen worden niet langer geaccepteerd. In de scriptie is voor het eerst onderzocht of groupthink ook kan leiden tot óverschatting van risico s. Er zijn vier cases onderzocht waarbij sprake was van risico-overschatting, o.a. de millenniumwisseling en het kroonprinselijk huwelijk. Bij alle cases was sprake van discrepantie tussen het dreigingsbeeld op grond van de feitelijke risicoanalyse (bijv. politie-informatie) en het dreigingsbeeld dat besluitvormers hanteerden om veiligheidsmaatregelen te bepalen. Er werden naar verhouding veel extra veiligheidsmaatregelen getroffen die op basis van de risicoanalyse wellicht overbodig leken. Centrale vraag is hoe die overschatting van risico s ontstond. Twee mogelijke oorzaken zijn onderzocht: ten eerste groupthink en ten tweede de maatschappelijke context waarbinnen de casus plaats vond. De resultaten wijzen uit dat het zeer aannemelijk is dat groupthink kan leiden tot risico-overschatting. Daarnaast blijken ook actuele maatschappelijke omstandigheden (zoals de aanslagen op 11 september 2001, de afnemende risicoacceptatie van de burger en de politieke afrekencultuur) te hebben bijgedragen aan het ontstaan van risico-overschatting. Natuurlijk zal de maatschappij in bepaalde situaties van de overheid accepteren (en zelfs verlangen) dat extra maatregelen worden getroffen, bijv. vlak na terroristische aanslagen. Van bestuurders zal echter steeds meer worden geëist dat maatregelen passend en proportioneel zijn en dat zij daarover verantwoording afleggen. Daarom zullen zij zich bewust moeten zijn van de oorzaken van risico-overschatting. 9 Beoordeling door de NVVK-jury voor nominatie voor de NVVK-publieksprijs: De scriptie leest prettig door de gestructureerde opeenvolging van theorie, analyse en conclusies over een complex onderwerp als groepsdynamica. Door de helderheid van de argumentatie wordt een moeilijk vatbaar begrip helder gemaakt. De theorie ondersteunt de hypothesen van de schrijfster, die op grond van een viertal cases haar betoog uitbouwt. De scriptie biedt een goede start voor een brede discussie op de verschillende bestuurlijke niveaus. De bruikbaarheid voor de praktijk is minder, mede door het stadium van ontwikkeling waarin het onderwerp verkeert. De stap naar groepsdynamische processen, groepsdenken en polarisatie is snel gezet, terwijl het begrip voorzorg dicht onder de oppervlakte ligt zonder echt door te breken. De schrijfster daagt bestuurders uit zichzelf kritisch te evalueren met het oog op het efficiënt aanwenden van maatschappelijke middelen.

11 De NVVK-prijs voor de Veiligheidskunde verleden en heden De Nederlandse Vereniging voor Veiligheidskunde kent sinds 1995 jaarlijks prijzen toe aan de auteurs van de beste afstudeerscripties van de veiligheidskundige opleidingen in het Nederlandse taalgebied van de opleidingen tot middelbaar, hoger en postdoctoraal veiligheidskundige. De jury kan besluiten om naast of in plaats van een NVVK-prijs een eervolle vermelding toe te kennen. De NVVK-prijs dient een aantal doelen: veiligheidskundigen in opleiding worden gestimuleerd een manuscript af te leveren dat uitstijgt boven het gemiddelde. Voorts krijgt het vakgebied door het produceren van hoogwaardige publicaties meer aanzien en worden beroepsgenoten geattendeerd op interessante ontwikkelingen. De manuscripten zijn openbaar, waardoor voor de NVVK de mogelijkheid heeft bevindingen te publiceren. En niet in de laatste plaats is voor het instituut de onafhankelijke en deskundige beoordeling van de scripties een maatstaf voor de kwaliteit van hun opleiding. Uit elf door de instituten genomineerde scripties van in 2005 afgeronde opleidingen heeft de jury er vier genomineerd voor de NVVK-publieksprijs, onder hen de winnaars van de NVVK-prijs De auteurs van de vier voor de NVVK-publieksprijs genomineerde scripties houden op 20 april 2006 in Amersfoort een voordracht over hun scriptie voor NVVK-leden en andere belangstellenden. Zij dingen met het houden hun presentatie mee naar de NVVK-publieksprijs. De winnaar daarvan wordt aangewezen door het publiek en wordt dezelfde middag uitgereikt. 10 De NVVK-jury heeft in 2006 unaniem besloten tot de toekenning van: twee prijzen: in de categorie middelbare en in de categorie postdoctorale veiligheidskundige opleidingen een eervolle vermelding: in de categorie hogere veiligheidskundige opleidingen. Alle genomineerden ontvangen een oorkonde en een jaarlidmaatschap van de NVVK. De winnaars ontvangen tevens een geldprijs. Bovendien zullen zij in een komende editie van NVVKInfo een artikel over hun scriptie en afstudeerwerk publiceren. Samenstelling NVVK-jury: de heer dr.ir. J.A. Stoop voorzitter de heer A.G. Kroes B.Sc. mevrouw U.M. Veenendaal-Dykstra de heer ir. E.C. Verberne de heer T.K. van der Voorden de heer ir. J.K.J. van der Vorm Nominerende instituten zijn tot dusver: Aviera Opleidingen, Terneuzen MVK Copla Safety Services, Harderwijk MVK Elsevier opleiding en advies, Zwijndrecht MVK Stichting PHOV, Utrecht HVK Delft TopTech, Delft PostDoc NIBRA, Arnhem PostDoc

12 De NVVK-prijzen 2006 In de categorie MVK-opleidingen heeft de jury unaniem besloten de toe te kennen aan: de heer J. Ros voor zijn scriptie getiteld: Onderzoek naar de mogelijkheden tot standaardisatie van beveiliging van dak- en vloersparingen tijdens de uitvoering van utiliteitsbouwwerken De motivatie van de jury de scriptie als beste te beoordelen en deze de prijs toe te kennen: Het onderwerp is gezien het grote aantal ernstige ongevallen relevant voor het verbeteren van de veiligheid in de bouw. De scriptie heeft daarmee toegevoegde waarde voor het vakgebied. Om dit onderwerp goed te behandelen is een grote mate van praktijkkennis nodig. De auteur brengt de stand der techniek helder in kaart. Hij maakt goed gebruik van beschikbare onderzoeksmethoden en -technieken. De scriptie is het overtuigend bewijs dat voorzieningen in de bouwfase niet noodzakelijk eenmalige verloren kosten zijn: zij kunnen ook als available best practice nuttig gebruikt worden in de latere fase van afbouw en gebruik. De scriptie heeft de NVVK-prijs voor de Veiligheidskunde op MVK-niveau zeer zeker verdiend. In de categorie postdoctorale opleidingen heeft de jury unaniem besloten de toe te kennen aan: de heer ir. A. Overbeeke voor zijn scriptie 10-6, de macht van een getal. De invloed van kwantitatieve risicoanalyses op de veiligheid in Nederland De motivatie van de jury deze scriptie als best te beoordelen en deze de prijs toe te kennen: De gekozen methodiek van literatuuronderzoek legt een begrippenkader bloot dat in de traditionele, meer op een cijfermatige benadering gebaseerde, veiligheidskunde niet sterk is vertegenwoordigd. De theorievorming is gezien de complexiteit van beleidsontwikkeling en besluitvorming goed uitgewerkt. Het is bijzonder origineel, creatief en voor het vakgebied nuttig de verkenning vanuit de gegeven driehoek risicoveroorzaker risicoregulator risicodrager te benaderen. In hoeverre uitputtend dan wel oriénterend gebruik is gemaakt van beschikbare literatuur is niet geheel duidelijk gemaakt. De onderzoekshypothese wint gaande de scriptie aan duidelijkheid. Met dit alles levert de scriptie een duidelijke bijdrage aan vernieuwing van het vakgebied en is daarmee de NVVK-prijs voor de Veiligheidskunde op postdoctoaal niveau ruimschoots waard. 11 In de categorie HVK-opleidingen heeft de jury unaniem besloten een eervolle vermelding toe te kennen aan: mevrouw drs. V.R. van Guldener voor haar scriptie getiteld: Zet je organisatie niet in de koelkast. Veiligheid van ammoniak koelinstallaties De motivatie van de jury deze scriptie een eervolle vermelding toe te kennen: Met dit onderwerp heeft de schrijfster een complexe, zij het deels reeds bekende problematiek opgepakt rond de CPR 13-2 richtlijn en een veiligheidsbeheerssysteem en het expliciet benoemen van een verbetercyclus. De veranderende rol van de Arbeidsinspectie in de handhaving en de eigen rol van het bedrijf in het bevorderen van een veiligheidscultuur komen daarbij nadrukkelijk aan de orde. De scriptie speelt als zodanig goed in op veranderingen in het werkveld en de onderlinge verhoudingen tussen belanghebbenden. De bevinding dat een controlemechanisme ontbreekt levert een duidelijke bijdrage aan het vakgebied. Het onderzoek kent echter beperkingen in de uitwerking van de probleemstelling, de methodische aanpak, de nadruk op de rol van de Arbeidsinspectie en de beperkte theorievorming. Al met al heeft de scriptie een Eervolle Vermelding ruimschoots verdiend.

13 De NVVK-prijs voor de Veiligheidskunde NVVK-prijzen en eervolle vermeldingen zijn vanaf 1995 uitgereikt aan: 1995 dhr. J.W. IJkel HVK-prijs dhr. ir. D.F. Mulder PostDoc-prijs 1996 dhr. G.C.J. Uittenhout HVK-prijs 1997 dhr. T.K. van der Voorden MVK-prijs mevr. ing. H.T. Niele-Sanders HVK-prijs dhr. T. Franssen HVK-e.v. dhr. R.T.J. Montijn PostDoc-prijs dhr. ing. L.A.M. Voesten PostDoc-e.v dhr. W. Holtrop MVK-prijs dhr. ing. C.H. van den Berg HVK/PostDoc-prijs dhr. drs. H.G.D. Cramer HVK/PostDoc-e.v dhr. F. van Doorn MVK-prijs dhr. R.M. Vermeul HVK-prijs 2000 dhr. Th. Koetsier MVK-prijs dhr. E.J. Oomes HVK-prijs dhr. J.W. van Middelaar HVK/PostDoc-e.v dhr. A. Lefeber MVK-prijs dhr. ir. E. van der Schans HVK/PostDoc-prijs en publieksprijs 2002 mevr. drs. P.C. Kuijpers MVK-prijs en publieksprijs dhr. ing. J.C. Berkhout HVK-prijs dhr. drs. M.F. Jager PostDoc-prijs dhr. drs. A. Wold PostDoc-e.v dhr. G.J. Offers MVK-prijs dhr. H.G.A. van den Elsen HVK-prijs dhr. ing. A.H. Emmen PostDoc-e.v. en publieksprijs 2004 dhr. E.J. de Reus MVK-prijs dhr. P.A.H. Klein HVK-e.v. dhr. ir. C.A. Zemering PostDoc-prijs dhr. J.J. Rooijmans PostDoc-e.v. dhr. P.C. Booster publieksprijs 2005 mevr. ing. I. Breedveld MVK-prijs dhr. H.A. van Helsland MVK-e.v. dhr. ing. R.W.M. van Uum HVK-prijs en publieksprijs 2006 dhr. J. Ros MVK-prijs mevr. drs. V.R. van Guldener HVK-e.v dhr. ir. A. Overbeeke PostDoc-prijs Gorinchem, 29 maart 2006/wm