Pilot De kanteling in uitvoering

Transcriptie

1 Pilot De kanteling in uitvoering Uitkomst van de challenge: Gezond & Sociaal Zebraspoor/Spechtenkamp Waarom: De context In de wijk Maarssenbroek ontbreekt een fysieke voorziening waar de functies wonen, welzijn en zorg bij elkaar komen. In het verleden was het complex Willem van Hoornhof daarvoor opgezet, maar in de praktijk kwam dat niet uit de verf. Vooral de zorgcomponent behoeft versterking in de wijk. Voor de gemeente Stichtse Vecht is bijdrage die de aanwezigheid van wonen, welzijn en zorgfaciliteiten in de wijk kan spelen in preventie van groot belang. De gemeente wil graag de positie van de inwoner versterken en door het bieden van preventief aanbod voorkomen dat hij/zij een beroep moet doen op tweedelijns voorzieningen (bv. in de zorg). Dit sluit aan bij de landelijke beweging, ook wel genoemd De Kanteling. In deze beweging neemt welzijn een faciliterende rol aan en organiseren bewoners en vrijwilligers de activiteiten. Dit is een kans, maar er moeten wel bouwstenen worden aangedragen zodat vrijwilligers deze activiteiten kunnen organiseren, zonder te veel onduidelijkheid en te veel lasten (bijv. te veel tijd & energie, financiële lasten of conflicten). Daarnaast is het van groot belang dat sociaal werkers worden getraind in het vraaggericht ondersteunen van bewoners. Vandaar dat de challenge het volgende doel had: in kaart brengen van de behoefte van de inwoners in de directe omgeving van het complex en ervoor zorgen dat de Willem van Hoornhof een aantrekkelijke voorziening voor welzijn en zorg wordt voor de gehele wijk, die gedragen wordt door een robuuste groep vrijwilligers. Wie: De partners Portaal: eigenaar van het complex Willem van Hoornhof Maria Dommer: zorginstelling in Maarssen Welzijn Stichtse Vecht: de lokale welzijnsstichting Gemeente Stichtse Vecht: verantwoordelijk voor de uitvoering van Wmo The Social Firm: sociale onderneming die de participatiemaatschappij kracht bijzet door workshops en advies te bieden aan professionals en vrijwilligers die zich richten op zorg en welzijn. Hun doel: samen met burgers meer ruimte creëren om te ondernemen in eigen leefomgeving. Zorgverslimming: sociale onderneming die zorg en welzijn mensgerichter, toekomstbestendiger, efficiënter, leuker en dus slimmer wil maken. 1

2 Wat: De Pilot Er is intensief samengewerkt op tactisch niveau door de stichting Welzijn Stichtse Vecht, zorginstelling Maria Dommer, Portaal/de Willem van Hoornhof, de gemeente en de sociaal ondernemers onder leiding van de Social Impact Factory. De casus is uitgewerkt aan de hand van de volgende parallelle doelstellingen: 1. De inwoners van de wijken Zebraspoor en Spechtenkamp geven vorm aan Wonen-Welzijn-Zorg, nu en de komende 10 jaar. Bewonersinitiatieven hebben een fysieke plek en ruimte in de wijk. 2. De Willem van Hoornhof transformeert naar een goed gebruikt multifunctioneel complex dat aansluit bij de behoeften, die vanuit de wijk ontstaan. Het betreft een pilot die gedurende 4 maanden wordt uitgevoerd. De uitvoering staat beschreven bij het kopje uitvoering. De volgende stappen gaan wij ondernemen om in de wijk Zebraspoor / Spechtenkamp behoeften van bewoners op het gebied van wonen, welzijn en zorg naar boven te halen en om te zetten naar actie. Samenwerking en investeringen De samenwerking tussen de partners (Maria Dommer, Portaal en Stichting Welzijn) op wonen, welzijn en zorg is geïntensiveerd. Bovendien heeft Portaal al risico genomen voor deze pilot zonder zeker te weten of de pilot doorgaat. Portaal heeft namelijk geïnvesteerd in het verplaatsen van de ingang en het aankleden van de ruimte voor Stichting Welzijn. Bovendien heeft Maria Dommer ondertussen ook al haar intrek in dit pand gedaan. Kopieerbaar door middel van learning loop De pilot heeft een learning loop: de sociaal ondernemers leiden de vrijwilligers, de medewerkers van de wijkteams en stichting Welzijn op om activerend vragen te stellen. Ook moet aan het einde van de pilot een blauwdruk met do s and don ts worden opgeleverd. Hiermee is de inzet van de methode en een paar van deze mensen in andere wijken bruikbaar. Uiteindelijk kan de aanpak in alle wijken in Stichtse Vecht worden uitgevoerd. De stichting Welzijn ziet een rol voor zichzelf in de regie van deze aanpak bij de andere wijken met behulp van vrijwilligers. Doelstellingen sluiten aan bij bestuurlijke doelstellingen andere programma s De doelstellingen van de pilot sluiten aan bij de doelstellingen van de actuele actieprogramma s van 2016 en 2017: het actieprogramma Wonen, welzijn en zorg en de ouderennota. Daarnaast sluit de pilot goed aan bij de actieve inzet van de gemeente op preventie: mensen moeten langer zelfstandig thuis blijven wonen, en daarbij hebben ze hulp nodig. Niet alleen fysiek, maar vooral ook sociaal. En daar gaat de pilot over. Het langer thuis wonen van alle mensen in reguliere woningen in de wijk maakt dat het wenselijk is dat mensen elkaar beter leren kennen, zodat men een beroep op elkaar kan doen indien nodig en bovendien activiteiten kan ondernemen die aansluiten bij hun wensen en mogelijkheden. Extra inzet voor transformatie De pilot is niet zozeer nieuw, maar het brengt wel een transformatie op gang. Het vernieuwende zit in de combinatie van gemeente, zorg, wonen en welzijn met sociaal ondernemers. Daarnaast wordt er concreet uitvoer gegeven aan de kanteling en de participatiesamenleving. Zowel de wijkcommissies als de wijkteams komen hier vooralsnog niet aan toe. De wijkcommissies zijn nog zoekende naar de juiste werkvorm en invulling van de taken. Momenteel ligt de focus van de commissies vooral op de fysieke infrastructuur gericht en komen de (sociaal) wijkteams niet aan preventie toe. De pilot draagt bij aan sociale infrastructuren in wijken. 2

3 Hoe: Uitvoering Pilot De aanpak van de pilot is hieronder beschreven. Akkoord is gegeven om met de eerste twee stappen te starten in september: 1 De sociale kaart (ook de digitale netwerken) wordt in beeld gebracht door alle betrokken partners. Door middel van de spinnen ofwel sleutelfiguren binnen de wijk (de mensen die veel mensen kennen of een aanjagende factor in de wijk zijn) wordt gekeken welke mensen als eerste benaderd moeten worden of bij welke gelegenheden mensen benaderd kunnen worden. 2 Daarna worden de belangrijkste personen (spinnen, vrijwilligers, mensen van stichting Welzijn etc) opgeleid door de sociaal ondernemers. Het doel is om activerende gesprekken te voeren zodat inwoners uit deze wijken voor, door en met elkaar zelfstandig activiteiten gaan ontwikkelen en uitvoeren. 3 Tot slot in aansluiting op de reguliere welzijnsactiviteiten ondersteuning bieden bij de uitvoering zelf met het zo snel mogelijk invullen en coördineren van wensen en activiteiten. Hieronder meer in detail per stap hoe de pilot eruit zit: Stap 1 Sociale kaart samenstellen (informele netwerken, formele netwerken, al actieve wijkcommissies/ buurtinitiatieven) - coachen van Welzijn en vrijwilligers Om een goed inzicht in de wijk te krijgen en haar bestaande netwerk is het belangrijk om een (interactief) beeld te krijgen van de sociale kaart van Zebraspoor / Spechtenkamp. In deze eerste, verkennende, stap wordt er in gesprek getreden met alle stakeholders in het sociale veld. Er wordt geïnventariseerd welke belangen er spelen en welke doelen alle partijen nastreven. Zo is het duidelijk, wanneer er het veld in gegaan wordt, waar welke hulp te halen valt voor professionals en bewoners als er initiatieven worden ontplooid. Verantwoordelijkheden: Sociaal ondernemers inventariseren de verschillende manieren van vrijwilligerswerk/behoefte-uiting in Zebraspoor/Spechtenkamp (Nextdoor, Mijnbuurtwelzijn, Buurtlink, Wijkconnect, Facbeookgroepen etc.); Sociaal ondernemers stellen een communicatieplan (offline en online) op voor alle partijen in de coalitie; Welzijn en Gebiedsregisseur inventariseert bestaande vrijwilligers (vrijwilligerscentrale, wijkcommissie, vrijwilligers in de wijk, Kom erbij Maarssenbroek, Handje Helpen, etc.); Portaal vraagt buurtbeheerder van Portaal en adviseur Leefomgeving om contacten in de wijk; Maria Dommer vraagt wijkverpleging en beheerder Willem van Hoornhof. Resultaat: Lijst met vrijwilligers en andere betrokkenen uit de wijk. Warmmaak bijeenkomst (bredere visie sociale kaart en enthousiasmeren van deelnemers aan pilot). 3

4 Stap 2 Behoeften uit de wijk (onder afgebakende doelgroep) inventariseren. Motivaties om mee te doen inventariseren. Om de hoofdvraag: Hoe faciliteer je de wijk en bewoners van Zebraspoor / Spechtenkamp in het vormgeven van Wonen, Welzijn en Zorg (nu en in 10 jaar)? te kunnen beantwoorden staan de behoeften van de bewoners centraal. Tijdens deze stap gaan de Welzijnsprofessionals de wijken in met vrijwilligers om met een vooraf vastgestelde topiclijst met bewoners te onderzoeken wat bewoners (dragers) willen/kunnen betekenen nu en in de toekomst op het sociale vlak. Zij worden getraind door The Social Firm en Zorgverslimming in het vraagstellen, talentontdekking, aanbod in de wijk, mogelijkheden bij buurtbewoners ontdekken. Er is namelijk vaak een behoefte die niet manifest is, maar latent. Ook is er vaak een latent aanbod ( Ik weet niet of er iets is in de wijk. Ik ben bang om alleen te gaan. Vroeger was er heel veel... ). Daar gaan we ook op focussen. Het behoeftenonderzoek is een actieonderzoek en gaat uit van de theorie: Appreciative inquiry (positieve psychologie). In coalitie met gemeente, Portaal en welzijn- en zorgorganisatie(s) kunnen we snel schakelen en acteren op behoeften die naar boven komen. Dit schakelen doen we door verbindingen te leggen binnen de huidige voorzieningen en initiatieven. Het is hiervoor cruciaal dat de coalitie goed samenwerkt en het duidelijk is wat ieders rol is. Daarnaast worden de behoeften van bewoners in kaart gebracht om ze naast de huidige sociale kaart (voorzieningen en initiatieven) te leggen. Is er een kloof? Aan de hand van dit inzicht kunnen nieuwe initiatieven ontstaan en gefaciliteerd worden, zie stap 3. Verantwoordelijkheden: Sociaal ondernemers zetten (minimaal) twee trainingen op om Welzijnsprofessional(s) en vrijwilligers te trainen in het doen van behoeftenonderzoek. En zorgen dat de duurzaamheid van de pilot geborgd wordt door intern (binnen de coalitie) te trainen en extern (vrijwilligers); Welzijn, Maria Dommer en Gebiedsregisseur denken mee aan het vormen van de trainingen; Maria Dommer benadert sociaal wijkteam om deel te nemen aan de trainingen. Resultaten: Bijeenkomst om de pilot toe te lichten en mensen uit te nodigen mee te doen. Netwerk van buurtbewoners die mee doen met de pilot, trainingen gaan volgen en de wijk in gaan. 2 trainingen vanuit The Social Firm en Zorgverslimming (Welzijn, gebiedsregisseur en Maria Dommer doen mee met het vormen van de training). Sociale behoeften uit de wijk zijn opgehaald ( Wat hebben jullie van elkaar nodig? ). 4

5 Stap 3 Bewoners (en sociaal werkers) faciliteren in het opbouwen van bewonersinitiatieven en sociale infrastructuur. Wanneer er blijkt dat er witte vlekken zijn tussen de huidige sociale kaart en de behoeften van bewoners wordt er gekeken welke stappen er kunnen worden ondernomen om deze kloof te verkleinen en bewoners zo goed mogelijk te faciliteren in hun behoeften. Dit wordt samen met buurtbewoners, de sociaal ondernemers (Zorgverslimming en The Social Firm) en stakeholders gedaan. Mogelijk leidt dit tot het ontwerp van een nieuwe samenwerkingsvorm tussen bewoners, gemeente en organisaties (het voetbalveld met de drie helften). Verantwoordelijkheden: Sociaal ondernemers leiden creatieve sessies, verwerken resultaten tot een blauwdruk met Welzijn, Maria Dommer, Portaal, Gebiedsregisseur en gemeente. Welzijn, Maria Dommer en Gebiedsregisseur denken mee aan het vormen van de creatieve sessies. Welzijn zal de WVH openstellen voor schriftelijke communicatie. Gemeente zal bewoners berichten via hun website. Sociaal ondernemers versturen nieuwsbrief (naar alle betrokkenen) met resultaten om betrokkenheid te stimuleren. Welzijn: doorpakken van aanpak en sociale infrastructuur in de wijk (nieuwe initiatieven, nieuwe vrijwilligers, nieuwe energie etc.). Zorgen dat initiatieven daadwerkelijk gefaciliteerd worden (en wat is daarvoor nodig?). Resultaten: Opbouwen van bewonersinitiatieven en sociale infrastructuur. Club van spinnen in de wijk die de duurzaamheid van de pilot waarborgen. Efficiënt matchen van behoeften in de wijk: mensen die iets willen doen matchen met mensen die een behoefte hebben aan een activiteit. 2 creatieve sessies die zorgen dat mensen worden geïnspireerd om actie te ondernemen in hun wijk. Blauwdruk aanpak Presentatie van resultaten aan bewoners en stakeholders (raadsleden, wethouder, bestuur, maatschappelijke organisaties etc.) in de wijk. 5

6 Bijlagen Overheid Marktpartijen Overheid Markt partijen Burgerij TSG/DCS Bouwen met elkaar (Coalitie) Sociaal ondernemers: bieden training en ondersteuning bij 1 Sociale kaart 2 Inventariseren behoeften 3 Faciliteren behoeften 4 Wijkaanpak 6

7 Bijlagen GO / NO GO PILOT Ophalen Behoeften Initiatieven / spinnen Sociale kaart Faciliteren Meegaan Doorleiden (gebouw) Doe mee, kom erbij. Presenteren wijkaanpak Wijkaanpak Overdragen wijkaanpak 7

8 Bijlagen Systeemwereld Rijksoverheid Gemeenten VERWACHTING Participatiemaatschappij eigen kracht eigen verantwoordelijkheid zelf organisatie samenredzaamhedi wijkgerichte aanpak vvrijwillige inzet PROCES De kanteling Buurtcentrummedewerkers Buurtbewoners Leefwereld 8

9 Bijlagen 9