Angina pectoris PZ04.indd :51
|
|
- Joris de Veen
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Angina pectoris
2 Inhoudsopgave Pagina Inleiding 3 Het hart, de kransslagaders en slagaderverkalking 4 Hoe stelt men een angina pectoris vast? 7 Hoe kan angina pectoris behandeld worden? 9 Leven met angina pectoris 15 Meer informatie 17
3 Inleiding Wat is angina pectoris? Wat gebeurt er met u als u misschien angina pectoris hebt: hoe zal men u onderzoeken, welke behandeling kunt u krijgen, hoe leeft u met angina pectoris? Over deze vragen gaat deze brochure. De informatie in de brochure is bedoeld voor mensen die zelf angina pectoris hebben, en voor mensen in hun omgeving. Midden in de brochure zit een Aandachtspuntenlijst. Die kunt u eruit halen en voor uzelf invullen als u naar de specialist gaat, zodat u tijdens het bezoek geen vragen vergeet. Angina pectoris 3
4 Het hart, de kransslagaders en slagaderverkalking Het hart zorgt ervoor dat het bloed constant door ons lichaam stroomt en alle stoffen aan- en afvoert die overal nodig zijn of die het lichaam kwijt moet. Het hart is een spier die werkt als een pomp. Per minuut gaat er vier à vijf liter bloed doorheen. Zoals alle spieren, heeft ook het hart zuurstof nodig. Die krijgt het uit de kransslagaders: slagaders die als een krans om het hart heen liggen. Zolang die slagaders van binnen mooie gladde wanden hebben, is er niets aan de hand. Ook als u zich tijdens het werk of bij het sporten geweldig hard inspant en het hart extra zuurstof nodig heeft, kunnen ze nog altijd genoeg bloed en zuurstof aan het hart afgeven. Dat u daarbij gaat hijgen, hoort bij het verhogen van het tempo. Problemen ontstaan als de kransslagaders van binnen dichtslibben. Ze zijn maar een paar millimeter in doorsnee. Er kunnen beschadigingen ontstaan waar bloedcellen en vetachtige stoffen (waaronder cholesterol Grote lichaamsslagader/aorta Kransslagaders De kransslagaders Uit de lichaamsslagader komen twee kransslagaders die het hart van zuurstof en voedingsstoffen voorzien. n = zuurstofrijkbloed n = zuurstofarm bloed 4 Nederlandse Hartstichting
5 Slagaderverkalking deeltjes) aan vast gaan zitten. We noemen zo n opeenhoping een plaque (plak) en de vorming ervan slagaderverkalking (atherosclerose). Daardoor wordt de kransslagader nauwer. Langs een plaque kan minder bloed stromen en dan krijgt het hart minder zuurstof dan het op een bepaald moment nodig heeft. U voelt dit als vermoeidheid bij inspanning of als pijn op de borst, ofwel angina pectoris of hartkramp. Hoe voelt u een angina pectoris? Angina pectoris voelt als een beklemmende, drukkende of benauwende pijn midden op uw borst. Het voelt soms alsof er een knellende band om uw borst zit. De pijn kan uitstralen naar onderkaak, armen of rug. U kunt ook misselijk worden. Vrouwen kunnen ook andere verschijnselen hebben, zoals kortademigheid. Ook kunnen zij al een tijd last hebben van ongewone moeheid en slecht slapen. Een kenmerk van de pijn is dat deze optreedt in aanvallen, bijvoorbeeld bij inspanning, bij heftige emoties, na een zware maaltijd, of als men ineens van de warmte in de kou komt. De klachten van angina pectoris ebben na enkele minuten rust langzaam weg. Dit wordt de stabiele vorm van angina pectoris genoemd. In al die gevallen vraagt het lichaam ineens meer zuurstof dan het hart kan leveren. Stabiele angina pectoris heeft geen dringende behandeling nodig. Veel ernstiger is onstabiele angina pectoris. In dat geval is er kans op het ontstaan van stolsels in de vernauwde kransslagaders of de kransslag- Angina pectoris 5
6 aders verkrampen zonder enige directe aanleiding. Het kan gebeuren als u in rust bent. Onstabiele angina pectoris kan zó verergeren dat acute hulp nodig is. Bel dan 112! Welk verband is er tussen angina pectoris en een hartinfarct? De pijnaanvallen van een angina pectoris zijn waarschuwingen dat de bloedvoorziening van het hart niet helemaal gezond is. Een vernauwde kransslagader loopt natuurlijk meer kans op helemaal dichtslibben dan een gezonde slagader met een gladde wand en een normale doorsnede. Als een bloedstolsel of een losgeschoten stukje plaque de vernauwing niet kan passeren, stopt de bloedtoevoer via die slagader. Het deel van de hartspier dat dan geen bloed meer krijgt, sterft af. Dit is een hartinfarct. Dit kán gebeuren, maar het hoeft niet. Bij een dreigend hartinfarct voelt u meteen een veel ergere pijn dan bij een aanval van angina pectoris. 6 Nederlandse Hartstichting
7 Hoe krijg je vernauwde kransslagaders? Een aantal factoren verhoogt de kans op vernauwing van de kransslagaders. Hoe alles precies in zijn werk gaat weten we helaas niet. De risicofactoren zijn: - hoge bloeddruk; - te hoog cholesterolgehalte in het bloed; - diabetes mellitus (suikerziekte); - familieleden die ook een te hoog cholesterol hebben; - roken; - te weinig lichaamsbeweging; - te veel verzadigde vetten in het eten; - overgewicht; - langdurige negatieve spanning (stress). Voor een aantal van deze factoren kan men een erfelijke aanleg hebben. Hoe stelt men een angina pectoris vast? Om te achterhalen of uw angina pectoris-klachten inderdaad door slagaderverkalking worden veroorzaakt, kunt u met een aantal onderzoeken door de specialist te maken krijgen. Sommige zijn eenvoudig, andere zijn vermoeiend en ingrijpend. Bij zulke onderzoeken gaat het steeds om twee vragen: komen uw klachten door angina pectoris, of komen ze door iets anders? We zetten ze op een rijtje. - Eerst hebt u een gesprek met de specialist die beoordeelt of uw klachten waarschijnlijk met angina pectoris samenhangen. Hij of zij zal met u ook doornemen welke risicofactoren voor angina pectoris bij u aanwezig zijn. - Vervolgens doet de specialist een lichamelijk onderzoek: uw bloeddruk meten, met een stethoscoop de toestand van uw hart, uw bloedvaten en uw longen beoordelen, en meten of uw gewicht gezond is voor uw lengte. Angina pectoris 7
8 - Men maakt met behulp van plakkertjes of zuignapjes een elektrocardiogram (ECG) om de elektrische activiteit van uw hart vast te stellen; aan de bekende grafiek van de hartslag kunnen specialisten veel zien. Het onderzoek duurt vijf minuten. - Bloedonderzoek in het laboratorium: men neemt wat bloed bij u af en kijkt naar aanwijzingen voor bloedarmoede, stoornissen in de functies van nieren en lever, suiker en cholesterol. - Een inspanningstest. Omdat de stabiele vorm van angina pectoris optreedt bij inspanning, laat men u een bepaalde inspanning doen en meet men tegelijk hoe het hart zich daarbij gedraagt. Men stelt vast bij hoeveel inspanning uw hartspier zuurstof tekort komt. U krijgt plakkers op uw rug en borst en laat u op een hometrainer fietsen of op een loopband lopen. De plakkers zijn verbonden met een apparaat dat een elektrocardiogram (ECG) van uw hart maakt. - Een echocardiogram. Als een deel van uw hartspier te weinig zuurstof krijgt, trekt dit minder goed samen dan het gezonde deel. De weerkaatsing van ultrageluidsgolven laat dit heel goed zien. Men kan meteen zien of de hartkleppen goed werken. - Een isotopenonderzoek of hartscan. Men spuit een licht-radioactieve vloeistof in uw ader en kan dan foto s van uw hart maken waarop te zien is welke delen van het hart te weinig zuurstof krijgen. De hoeveelheid radioactiviteit is klein. Meestal maakt men een foto in rust en een bij inspanning (of na toediening van medicijnen). - Hartkatheterisatie. U wordt plaatselijk verdoofd en men schuift een slangetje via de bloedvaten naar de kransslagader. Daarna spuit men contrastvloeistof in uw slagader. Vervolgens kan men op een röntgenfilmpje precies zien waar uw kransslagaders vernauwd zijn. Voor dit onderzoek moet u in het ziekenhuis worden opgenomen. U kunt bij de Nederlandse Hartstichting een aparte brochure over hartkatheterisatie aanvragen. Op pagina 17 leest u hoe u deze brochure kunt aanvragen. 8 Nederlandse Hartstichting
9 - DNA-onderzoek. Als de specialist wil weten of u een erfelijke aanleg voor verhoogd cholesterol hebt, zal men uw DNA in het laboratorium analyseren; hiervoor heeft men nog wat bloed van u nodig. Hoe kan angina pectoris behandeld worden? Angina pectoris kan goed worden behandeld. De kans dat u een hartinfarct zou krijgen wordt daardoor beduidend kleiner. Er zijn drie manieren om angina pectoris te bestrijden: een gezonde leefstijl, medicijnen en een behandeling. De meeste mensen hoeven geen operatie te ondergaan en kunnen een normaal leven leiden mits ze er een gezonde leefstijl op na houden en de juiste medicijnen nemen. Gezonde leefstijl Als u nog even terugkijkt naar de risicofactoren, ziet u welke zaken u zelf in de hand hebt: lichaamsbeweging, overgewicht, cholesterol en roken. De meeste mensen hebben te weinig dagelijkse lichaamsbeweging. Lichamelijke inspanning zorgt voor een goede doorbloeding van uw hele lichaam, dus ook van uw hart, en gaat zodoende het vormen van vernauwingen in de kransslagaders tegen. Als u meer aan lichaamsbeweging gaat doen, kunnen uw klachten afnemen. U moet het niet overdrijven door zo zwaar te gaan sporten, dat u buiten adem raakt. Denk eerder aan regelmatig wandelen, fietsen, zwemmen, of eventueel ook aan golfen, aquajoggen, dansen, enzovoort. In de brochure Bewegen doet wonderen vindt u tips voor meer bewegen. Op pagina 17 leest u hoe u deze brochure kunt aanvragen. U kunt in de meeste plaatsen meedoen met sport- en zwemgroepen van De Hart&Vaatgroep. Daar zijn deskundige begeleiders die erop toezien dat u zich niet teveel Angina pectoris 9
10 maar ook niet te weinig inspant. Kijk voor een adres bij u in de buurt op Het adres van De Hart&Vaatgroep vindt u op pagina 18. Hebt u bij weinig inspanning al last van pijn op de borst? Overleg dan met uw arts wat u het beste kunt doen. Veel mensen zijn eigenlijk te zwaar. De extra kilo s vragen te veel inspanning van het hart. U kunt (laten) uitrekenen hoeveel kilo u misschien te zwaar bent, of wat uw ideale gewicht is. Uw gezonde gewicht hangt vooral samen met uw lengte en wordt uitgedrukt in de Body Mass Index (BMI). Met de digitale BMI-meter op kunt u uw BMI vaststellen. Afvallen gebeurt al als u meer gaat bewegen, en meestal kunt u ook nog wat kilo s kwijtraken door uw eetgewoonten aan te passen: minder eten, minder snoepen, minder vet eten. U zult merken dat u minder aanvallen van angina pectoris krijgt. Eventueel kunt u van uw arts een verwijzing naar een diëtist krijgen die u bij het afvallen kan begeleiden. In de brochures Eten naar hartenlust en Over Gewicht vindt u informatie over gezonde voeding en tips om af te vallen. Hoe u deze brochures kunt aanvragen, leest u op pagina 17 Door regelmatige beweging en een normaal gewicht verkleint u de kans op diabetes mellitus (suikerziekte), een hoge bloeddruk en een te hoog cholesterolgehalte. Wees ook zuinig met zout. 10 Nederlandse Hartstichting
11 Aandachtspuntenlijst Angina pectoris
12 Tijdens gesprekken met de cardioloog en hartchirurg krijgt u veel informatie. Om u hier zo goed mogelijk op voor te bereiden, is een aandachtspuntenlijst opgesteld. Hierop staan de onderwerpen die tijdens de gesprekken aan de orde komen. Neem de lijst voorafgaand aan het gesprek met de specialist door en kruis eventueel de onderwerpen die u belangrijk vindt aan. Wanneer u merkt dat die onderwerpen tijdens het gesprek niet (voldoende) aan de orde komen, kunt u hier zelf naar vragen. De aandachtspuntenlijst volgt het traject dat u doorloopt in het ziekenhuis, maar gaat ook over de situatie thuis, na ontslag uit het ziekenhuis. Realiseert u zich dat niet alle onderwerpen in één gesprek aan bod hoeven te komen. Vaak zijn hier meerdere gesprekken voor nodig. In ieder gesprek wordt aandacht besteed aan: 1 Onderwerpen waarover de cardioloog of hartchirurg u informeert. 2 Onderwerpen en/of vragen die u eveneens belangrijk vindt om ter sprake te brengen; deze kunt u zelf op de lijst noteren. 3 Informatie die ú aan de specialist kunt geven. U zult merken dat u niet alleen informatie krijgt van de specialist, maar dat u zelf ook veel informatie moet geven. Deze informatie is belangrijk om de behandeling of operatie en de voorlichting zo goed mogelijk op uw situatie aan te kunnen passen. Op de laatste pagina staat daarom een aantal gesprekspunten die belangrijk zijn om te bespreken. Wanneer u zelf nog andere punten in gedachten heeft, kunt u deze ook hier noteren. 2 Nederlandse Hartstichting
13 De cardioloog bespreekt met u: Eerste gesprek 1 Uw klachten 2 Een eerste vermoeden 3 Uitleg over onderzoeken die volgen bijv.: elektrocardiogram (ECG) inspanningsonderzoek bloedonderzoek slokdarmcardiogram isotopenonderzoek hartkatheterisatie 4 De kans dat de oorzaak onbekend blijft 5 Risico s aan onderzoeken 6 Uw toestemming voor onderzoek(en) 7 Uw naaste / partner welkom 8 Hoe het contact met uw huisarts / verwijzend arts geregeld is 9 Waar u met verdere vragen terecht kunt (namen, telefoonnummers) ziekenhuis, afdeling cardiologie De Hart&Vaatgroep informatielijn Nederlandse Hartstichting Aantekeningen Vervolggesprek(ken) 1 Bevindingen van het onderzoek en diagnose 2 Wat angina pectoris / slagaderverkalking is: Waar stolsel en vernauwing zich bevinden Mogelijke oorzaken, onderzoek naar de oorzaken 3 Angina pectoris
14 De cardioloog bespreekt met u: Aantekeningen Erfelijkheid, DNA-onderzoek welke verschijnselen op kunnen treden 3 De behandeling: Leefstijladviezen (niet roken, lichaamsbeweging, gezonde voeding, gewicht) Evt. behandeling v. hoge bloeddruk Evt. behandeling van hoog cholesterolgehalte Medicijnen Bijwerkingen medicijnen Duur van de behandeling Verwachte resultaten Evt. dotter- of stentbehandeling Evt. bypassoperatie 4 Uw verwachtingen t.a.v. de behandeling 5 De risico s van diverse behandelingen 6 Welke behandelingsmogelijkheid in uw situatie de voorkeur heeft 7 De vooruitzichten voor de kwaliteit van uw leven 8 Angst om te bewegen niet nodig 9 Uw toestemming voor de behandeling 10 Het bestaan van: De Hart&Vaatgroep Informatielijn Nederlandse Hartstichting Brochure Angina pectoris Brochure Medicijnen en hart- en vaatziekten 4 Nederlandse Hartstichting
15 De cardioloog bespreekt met u: Aantekeningen 13 Het vóórkomen van slagaderverkalking in uw familie en eventueel onderzoek naar erfelijke aanleg Na besluit tot operatie 1 Welk ziekenhuis 2 Verwachte opnameduur t.b.v. hartkatheterisatie 3 Welke zorgverleners betrokken zijn bij de behandeling (arts, verpleging) 4 Welke onderzoeken worden gedaan en waarom 5 Risico s hartkatheterisatie 6 Gang van zaken bij hartkatheterisatie 7 Na afloop: aanwezigheid drukverband lies Vooraf aan ontslag 1 Hoe om te gaan met de dreiging van een nieuwe aanval van angina pectoris 2 Evt. de antistollingscontrole bij de trombosedienst Wat doet de trombosedienst Adres / telefoonnummer trombosedienst 3 Vervolgafspraak met cardioloog 4 Belang van sport en beweging onder deskundige begeleiding 5 Angina pectoris
16 De cardioloog bespreekt met u: Aantekeningen 5 Wat later gevolgen van slagaderverkalking kunnen zijn: Heroptreden pijnklachten Vermoeidheidsklachten en kortademigheid Psychische klachten, labiel zijn 6 Bij welke klachten u contact op moet nemen met de cardioloog 7 Medicijnen: beschrijving (aard en doel), toediening / dosering, bijwerkingen, samengaan met andere medicijnen of middelen 8 Recepten mee 9 Gevolgen voor dagelijks leven en adviezen om uw herstel gunstig te beïnvloeden 10 Bij welke klachten u het alarmnummer moet bellen 6 Nederlandse Hartstichting
17 Informatie die ú kunt geven en vragen die ú kunt stellen: Informatie die ú aan de cardioloog kunt geven 1 Uw klachten 2 Medicijnen die u gebruikt 3 Uw thuissituatie 4 Problemen die u in uw thuis- of werksituatie verwacht 5 Of er hartaandoeningen in de familie voorkomen 6 Bekende allergieën 7 Uw contact / afspraken met huisarts Aantekeningen Vragen die u aan de cardioloog kunt stellen 1 Gebruik van anticonceptiepil in combinatie met medicijnen 2 Onderzoeksuitslagen meekrijgen 3 Wat u allemaal wel en niet mag doen na de behandeling (bijv. sporten, seks, autorijden, vliegen, bergvakantie) 7 Angina pectoris
18 Informatielijn (lokaal tarief) Postbus 300, 2501 CH Den Haag Giro 300
19 Stress is in onze maatschappij een normaal verschijnsel geworden. Het is niet meer de vraag óf je er ooit last van krijgt, maar vooral hoevéél last je ervan ondervindt. Voor mensen met angina pectoris is stress de druk van veel, vaak negatieve spanningen tegelijk uiterst ongezond. Laat u zo weinig mogelijk door drukte en problemen beïnvloeden. Uw hart is belangrijker dan de meeste dingen waar gezonde mensen zich druk over maken. Roken heeft een rechtstreekse uitwerking op vaatvernauwing. Als u rookt kunt u er het beste meteen helemaal mee stoppen. Langzaam stoppen (afbouwen) werkt niet. U zult vanzelf merken dat u daardoor minder aanvallen van angina pectoris krijgt, en dat u zich gemakkelijker kunt inspannen. Zorg wel dat u niet méér gaat eten of snoepen. Het lukt niet iedereen om zomaar met roken te stoppen. In de brochure Uitdrukkelijk voor rokers leest u over de schadelijke effecten van roken op hart- en bloedvaten en vindt u tips om te stoppen. Hoe u deze brochure kunt aanvragen, leest u op pagina 17. Voor meer informatie over stoppen met roken en voor een steuntje in de rug kunt u terecht bij STIVORO (het expertisecentrum voor tabakspreventie). Het adres van STIVORO vindt u op pagina 17. Wilt u weten of u gezond eet en genoeg beweegt? Raadpleeg Medicijnen Diverse medicijnen helpen om de oorzaken en de gevolgen van angina pectoris te bestrijden. De medicijnen verlagen de zuurstofbehoefte van het hart en voorkomen of verlichten zodoende de pijn. Bij de 0nstabiele Angina pectoris 11
20 vorm van angina pectoris helpen plaatjesremmers of antistollingsmiddelen. We verdelen de medicijnen in een aantal verschillende groepen. De belangrijkste zijn: nitraten, bètablokkers, calciumantagonisten, plaatjesremmers en anti stollings middelen, en cholesterolverlagers. Daarnaast zijn er nog medicijnen die verhoogde bloeddruk of een verminderde hartfunctie tegengaan. Nitraten Nitraten zorgen voor een verwijding van de bloedvaten. Daardoor krijgt de hartspier meer zuurstof aangeboden en zakt de pijn. De pompspray en het tabletje onder de tong zijn nitraatmedicijnen die u gebruikt op het moment dat u ze nodig heeft. Als u die gebruikt bij een aanval van angina pectoris, is de pijn meestal binnen enkele minuten weg. Patiënten blijken een voorkeur te hebben voor de pompspray, omdat die het snelste werkt. U kunt de spray of het tabletje onder de tong ook nemen vóór u zich gaat inspannen, om ervoor te zorgen dat de pijn niet optreedt. De sprays en tabletjes onder de tong zijn na een half uur uitgewerkt. Daarnaast zijn er tabletten, capsules en nitraatpleisters die u een aantal uren lang tegen aanvallen van angina pectoris beschermen. Bètablokkers Bètablokkers werken in op de prikkels die de hartslag regelen. Bij inspanningen of emoties zorgen die prikkels normaal voor een snellere hartslag. Bètablokkers houden dat tegen, waardoor het hart dus toch niet zo veel kracht - en dus zuurstof - nodig heeft. Dit verkleint de kans op een aanval van angina pectoris. Er zijn veel verschillende vormen en merken bètablokkers. Als u last heeft van bijwerkingen, kan uw arts u een ander merk voorschrijven. Bepaalde vormen bètablokkers (met toevoegingen als durette, retard of zoc ) werken langzaam en zijn daarom goed voor een hele dag. Als bètablokkers niet werken of niet mogen worden gebruikt, dan kan 12 Nederlandse Hartstichting
21 de arts ivabradine voorschrijven. Dit middel vertraagt de hartslag ook. Soms wordt ivabradine naast een bètablokker voorgeschreven. Calciumantagonisten Spieren trekken sterker samen als er meer calcium (kalk) in aanwezig is. Calciumantagonisten (ook wel calciumblokkers genoemd) verhinderen de opname van calcium in de spiercellen. Sommige van deze medicijnen werken rechtstreeks op de hartspier: de hartslag wordt rustiger en de kracht wordt minder. Andere calciumantagonisten werken op de spieren in de aders en slagaders, zodat die zich verwijden. In beide gevallen wordt de kans op een aanval van angina pectoris kleiner. Patiënten krijgen deze medicijnen een- of tweemaal per dag. Plaatjesremmers en antistollingsmiddelen Plaatjesremmers en antistollingsmiddelen worden vaak bloedverdunners genoemd, maar ze verdunnen het bloed niet. Ze zorgen ervoor dat de kans op het ontstaan van stolsels vermindert. - Plaatjesremmers zorgen ervoor dat de bloedplaatjes minder snel samenklonteren en dat ze zich minder snel hechten op de plaque in de slagader. Dit vermindert de kans op het ontstaan van bloedstolsels op de plaque, op het losschieten van bloedstolsels en dus op het ontstaan van een hartinfarct. - De lever produceert de stoffen waardoor het bloed kan stollen. De antistollingsmiddelen (coumarines) werken op de lever en zorgen ervoor dat de stollingsfactor van het bloed vermindert. Voor het gebruik van antistollingsmiddelen staat u onder controle van de Trombosedienst. Daar wordt uw bloed regelmatig gecontroleerd om steeds de juiste stollingstijd (INR-waarde) te kunnen instellen. Neem contact op met de Trombosedienst of met uw huisarts als u last krijgt van onverklaarbare blauwe plekken of ongewone bloedingen. Bijvoorbeeld een bloedneus, een wond die blijft bloeden, hevige of onverwachte menstruatie, bloed in de urine of de ontlasting, ophoesten Angina pectoris 13
22 of uitbraken van bloed of iets dat er uit ziet als koffiedik. Ook als u uw hoofd stoot met blauwe plek of wondje tot gevolg, is het raadzaam om contact op te nemen met de Trombosedienst of met uw huisarts. Cholesterolverlagende middelen Cholesterolverlagende middelen remmen de verdere slagaderverkalking af. Ze houden de wanden van de bloedvaten in conditie, de plaques groeien niet meer aan en de kans op een infarct of een onstabiele angina pectoris wordt er kleiner door. Houdt u altijd aan de voorgeschreven dosering van de medicijnen en overleg eerst met uw arts als u last van bijwerkingen krijgt. Uw apotheek heeft een medicijnkaart voor u: het Geneesmiddelen Paspoort. Daarop kunt u alle medicijnen noteren die u krijgt voorgeschreven. Operatie of dotterbehandeling Mochten een gezonde leefstijl en medicijngebruik de klachten niet verhelpen, dan zal nader onderzoek nodig zijn en moet u misschien geopereerd of gedotterd worden, of een stent krijgen. Het onderzoek zal gebeuren met een hartkatheterisatie zoals we die eerder hebben besproken. De mogelijke behandelingen zijn: - dotteren (ook wel PTCA of ballondilatatie genoemd); - het plaatsen van een stent; - een bypassoperatie (omleiding). Bij dotteren maakt men met behulp van een ballonnetje de vernauwde plek wijder, waarna het ballonnetje weer wordt weggehaald. 14 Nederlandse Hartstichting
23 Een stent is een soort balpenveertje dat de slagader op de plaats van de vernauwing wijd houdt. Bij een bypassoperatie maakt men met een stukje ader uit uw been, of van een slagader van de borst of van de maag, een omleiding van de lichaamsslagader (aorta) tot voorbij de vernauwing in de kransslagader. Over deze behandelingen heeft de Nederlandse Hartstichting aparte brochures. Op pagina 17 leest u hoe u deze brochures kunt bestellen. Leven met angina pectoris Kan ik autorijden met angina pectoris? In principe mogen mensen met angina pectoris autorijden. Als u tijdens het rijden een aanval van angina pectoris krijgt, doet u er het beste aan om zo snel mogelijk langs de kant te gaan staan tot de aanval over is. Bij mensen met de stabiele vorm van angina pectoris zal een aanval tijdens rustig autorijden niet zo gauw optreden. Bij mensen met de onstabiele vorm van angina pectoris is dit veel onvoorspelbaarder. Mensen met onstabiele angina pectoris mogen daarom geen auto meer rijden. Mensen die professioneel rijden (truckers, buschauffeurs) moeten met hun arts of het Centraal Bureau Rijvaardigheidsbewijzen (CBR) overleggen of ze hun beroep mogen blijven uitoefenen. Kan seksualiteit met angina pectoris? Seksualiteit en angina pectoris gaan goed samen. Aanvallen van angina pectoris komen maar heel zelden tijdens het vrijen voor. U hoeft hier dus niet bang voor te zijn. Als het toch gebeurt, bespreek dit dan op een open manier met uw partner. Probeer de inspanning wat te beperken en de aanval vóór te zijn, of neem van tevoren een spraytje of tabletje onder de tong. Angina pectoris 15
24 Hoe ziet mijn toekomst eruit? De meeste mensen met angina pectoris leiden niet echt een heel erg ander leven dan ieder ander. Het belangrijkste verschil zal zijn dat u uw grenzen in acht moet nemen als u geen onnodige pijn wilt lijden. Kijk ook bij de adviezen voor een gezonde leefstijl op de pagina s 9 t/m 11. Als u graag contact hebt met andere mensen die angina pectoris hebben en die na de diagnose hun leven opnieuw hebben ingericht, kunt u die ontmoeten via De Hart&Vaatgroep. Het adres van De Hart&Vaatgroep vindt u op pagina 18. Wanneer moet ik de dokter raadplegen of het alarmnummer bellen? U maakt zich waarschijnlijk iets meer dan anderen zorgen om uw gezondheid. In een aantal gevallen kunt u het beste naar de dokter gaan of zelfs het alarmnummer bellen. - Raadpleeg de dokter als u meer aanvallen dan normaal krijgt, of als die pijnlijker worden; - Raadpleeg de dokter als u denkt dat uw medicijnen niet zo goed meer werken of als u bijwerkingen ondervindt; - Duurt de pijn langer dan 5 minuten terwijl u in rust bent, is de pijn veel erger dan anders, voelt het als het strak aantrekken van een band om uw borst, gaat u zweten, bent u misselijk, en helpt het nitraatmedicijn niet? Dan heeft u mogelijk een hartinfarct. Bel direct het alarmnummer 1-1-2! Maar misschien is het geen hartinfarct. Korte stekende pijnen in de borst komen vrijwel altijd van de ribben, de spieren of de zenuwen; bijvoorbeeld als gevolg van hyperventilatie. Als u er gerust in bent dat het zoiets is en geen hartinfarct, raadpleeg dan wel uw dokter. 16 Nederlandse Hartstichting
25 Meer informatie Informatielijn Met vragen over hart- en vaatziekten en over een gezonde leefstijl kunt u van maandag t/m vrijdag van tot uur terecht bij de Informatielijn van de Nederlandse Hartstichting: (lokaal tarief). Brochures De Nederlandse Hartstichting geeft brochures uit over gezonde voeding, meer bewegen, roken, overgewicht, te hoog cholesterol, hoge bloeddruk, diabetes mellitus en over diverse hart- en vaatziekten en geneesmiddelen. Deze brochures kunt u bestellen of downloaden via de website: U kunt ze ook schriftelijk aanvragen: Nederlandse Hartstichting, Afdeling Bestellingen, Antwoordnummer 300, 2501 VB Den Haag. Een postzegel is niet nodig. Stoppen met roken Heeft u vragen, advies nodig, of gewoon behoefte aan een steuntje in de rug, dan kunt u 7 dagen per week en 24 uur per dag bellen met de informatielijn van STIVORO (het expertisecentrum voor tabakspreventie): (? 0,10 per minuut). Van maandag t/m vrijdag tijdens kantooruren kunt u op dit nummer terecht voor een persoonlijk gesprek. STIVORO voor een rookvrije toekomst Postbus 16070, 2500 BB Den Haag Website: Gezonde voeding Het Voedingscentrum geeft brochures uit over gezonde voeding en diëten, waaronder de brochures Dieet bij verhoogd cholesterolgehalte en Dieetadviezen bij een natriumbeperking. Angina pectoris 17
26 Met alle vragen over voeding kunt u bellen met het Voedingscentrum. Op de website vindt u veel informatie. Voedingscentrum Postbus 85700, 2508 CK Den Haag Telefoon: (van maandag t/m vrijdag van 9.00 tot uur) Website: De Hart&Vaatgroep Van en voor mensen met een hart- of vaatziekte De Hart&Vaatgroep is de patiëntenorganisatie van en voor mensen met een hart- of vaatziekte. Zowel landelijk als regionaal richt De Hart&Vaatgroep zich op informatievoorziening, lotgenotencontact, leefstijlmanagement en collectieve belangenbehartiging. Het adres van De Hart&Vaatgroep vindt u hieronder. Verantwoord bewegen kunt u bij meer dan 250 HIB-gecertificeerde beweegclubs van De Hart&Vaatgroep in het land. Kijk voor een adres bij u in de buurt op Voor meer informatie kunt u contact opnemen met: De Hart&Vaatgroep Postbus ZJ Soesterberg Telefoon: (maandag tot en met vrijdag van 9.00 tot uur) info@hartenvaatgroep.nl Website: 18 Nederlandse Hartstichting
27 Wij zijn benieuwd naar uw reactie! De Nederlandse Hartstichting vindt het belangrijk dat brochures duidelijke informatie geven en uitnodigen om te lezen. Daarom zijn wij benieuwd naar uw reactie op deze uitgave. U kunt uw sturen naar: reactiesbrochures@hartstichting.nl De eerste uitgave van deze brochure en de daarin opgenomen aandachtspuntenlijst is ontwikkeld door Project 2-gesprek (een samenwerkingsverband tussen het Academisch Ziekenhuis Utrecht en de Nederlandse Patiënten Consumenten Federatie) in samenwerking met Hartezorg, vereniging van hartpatiënten, de Nederlandse Vereniging voor Cardiologie en de Nederlandse Vereniging voor Hart- en Vaatverpleegkundigen in opdracht van de Nederlandse Hartstichting. De Nederlandse Hartstichting heeft deze informatie met de grootst mogelijke zorgvuldigheid samengesteld, maar kan geen aansprakelijkheid aanvaarden voor de juistheid, volledigheid en actualiteit ervan. Bovendien gaat het om algemene informatie, waar niet zonder meer medische conclusies voor een individueel geval aan kunnen worden verbonden. Voor een juiste beoordeling van uw eigen situatie, dient u dus altijd te overleggen met uw arts of andere professionele hulpverlener. Daar waar in deze brochure wordt vermeld dat de cardioloog u informeert, wordt bedoeld dat de cardioloog hier geldt als eindverantwoordelijke. Daadwerkelijk kan de informatie, afhankelijk van deskundigheidgebied of taaktoedeling, aan u worden verstrekt door andere behandelaars en begeleiders. Deze brochure is tot stand gekomen met medewerking van drs. R.M.M. Gevers (cardioloog Jeroen Bosch Ziekenhuis locatie Groot Ziekengasthuis), dhr. P. Brock, dhr. K. Dijkstra en dhr. W. Roskamp (De Hart&Vaatgroep). Niets uit deze uitgave mag worden vermenigvuldigd en/of openbaar gemaakt door middel van druk, fotokopie, microfilm, of welke andere wijze ook, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de Nederlandse Hartstichting. Colofon Tekst: Vandelaar tekstbewerking, Antwerpen i.s.m. de Nederlandse Hartstichting Illustraties: Ben Verhagen/Comic House, Oosterbeek Druk: Mouthaan Grafisch Bedrijf, Papendrecht Copyright: Nederlandse Hartstichting Uitgave: december 2010 (versie 1.6)
28 Informatielijn (lokaal tarief) Postbus 300, 2501 CH Den Haag Giro PZ04 Deze brochure is vervaardigd uit chloor- en zuurvrij papier.
Inhoudsopgave Pagina
Angina pectoris Inhoudsopgave Pagina Inleiding 3 Het hart, de kransslagaders en slagaderverkalking 4 Hoe voelt een angina pectoris? 5 Welk verband is er tussen angina pectoris en een hartinfarct? 6 Hoe
Nadere informatieInhoudsopgave Pagina
Angina pectoris Inhoudsopgave Pagina Inleiding 3 Het hart, de kransslagaders en slagaderverkalking 4 Hoe stelt men een angina pectoris vast? 7 Hoe kan angina pectoris behandeld worden? 9 Leven met angina
Nadere informatieInleiding. 3 Angina pectoris
Inhoud 3 Inleiding 4 Het hart, de kransslagaders en slagaderverkalking 7 Hoe stelt men een angina pectoris vast? 9 Hoe kan angina pectoris behandeld worden? 15 Leven met angina pectoris 17 Meer informatie/adressen
Nadere informatieInhoudsopgave Pagina
Angina pectoris Inhoudsopgave Pagina Inleiding 3 Het hart, de kransslagaders en slagaderverkalking 4 Hoe voelt een angina pectoris? 5 Welk verband is er tussen angina pectoris en een hartinfarct? 6 Hoe
Nadere informatieDREIGEND HARTINFARCT
DREIGEND HARTINFARCT (onstabiele angina pectoris) In deze folder geeft het Ruwaard van Putten Ziekenhuis u algemene informatie over een dreigend hartinfarct. Wij adviseren u de informatie zorgvuldig te
Nadere informatieAngina pectoris. Wat betekent dat? Onderzoek en behandeling 1
Angina pectoris Wat betekent dat? Onderzoek en behandeling 1 De Hartstichting strijdt al 50 jaar succesvol tegen hart- en vaatziekten. Maar het aantal sterfgevallen en patiënten moet nóg verder omlaag,
Nadere informatieWerking van het hart. Algemene informatie over het hart, de bloedvaten en de meest voorkomende hart- en vaataandoeningen
Werking van het hart Algemene informatie over het hart, de bloedvaten en de meest voorkomende hart- en vaataandoeningen Het hart is een pomp Hart- en vaatziekten zijn een belangrijke doodsoorzaak in Nederland.
Nadere informatieAngina pectoris. Pijn op de borst. Onderzoek en behandeling 1
Angina pectoris Pijn op de borst Onderzoek en behandeling 1 De Hartstichting De Hartstichting wil dat minder mensen vroegtijdig hart- en vaatziekten krijgen of eraan overlijden. Ook het ongemak en leed
Nadere informatieHartfalen. Wat is het en hoe herken je het
Hartfalen Wat is het en hoe herken je het Hartfalen, onbekend en onderschat Hartfalen is de grote onbekende onder de hartziekten. Hartfalen klinkt misschien bekend in de oren. Het woord doet denken aan
Nadere informatieAngina pectoris. Pijn op de borst. Onderzoek en behandeling 1
Angina pectoris Pijn op de borst Onderzoek en behandeling 1 De Hartstichting De Hartstichting wil dat minder mensen vroegtijdig hart- en vaatziekten krijgen of eraan overlijden. Ook het ongemak en leed
Nadere informatieAngina pectoris. Pijn op de borst. Onderzoek en behandeling 1
Angina pectoris Pijn op de borst Onderzoek en behandeling 1 De Hartstichting De Hartstichting wil dat minder mensen vroegtijdig hart- en vaatziekten krijgen of eraan overlijden. Ook het ongemak en leed
Nadere informatieAngina pectoris. Pijn op de borst. Onderzoek en behandeling 1
Angina pectoris Pijn op de borst Onderzoek en behandeling 1 De Hartstichting De Hartstichting wil dat minder mensen vroegtijdig hart- en vaatziekten krijgen of eraan overlijden. Ook het ongemak en leed
Nadere informatieALGEMENE LEEFREGELS NA EEN BEROERTE
ALGEMENE LEEFREGELS NA EEN BEROERTE In deze folder geeft het Ruwaard van Putten ziekenhuis u enkele algemene leefregels na de beroerte (= CVA (Cerebro Vasculair Accident) die u heeft gehad. Dit kan zijn
Nadere informatieTIA: een voorbijgaande beroerte
TIA: een voorbijgaande beroerte Inhoudsopgave Pagina TIA: Een voorbijgaande beroerte 3 Hoe ontstaat een TIA? 5 Een TIA kan zich herhalen 7 Migraine is geen TIA 7 Hoewel geen schade, neem een TIA serieus
Nadere informatiePatiënten Informatie Map voor patiënten met angina pectoris
Patiënten Informatie Map voor patiënten met angina pectoris Opname Afhankelijk van de ernst van de situatie wordt u opgenomen op de Cardio Care Unit (hartbewaking) of op afdeling Cardiologie. Bij aankomst
Nadere informatieProblemen met de slagaders
Arterieel vaatlijden Problemen met de slagaders U heeft een afwijking in de slagaders. In deze informatie wordt hier uitleg over gegeven. Bedenk dat voor u persoonlijk de situatie anders kan zijn dan beschreven.
Nadere informatieAcuut Coronair Syndroom
Acuut Coronair Syndroom Aandoening van de bloedvaten rondom het hart U bent opgenomen op de afdeling C3-Cardiologie Cardiologie of de afdeling E2-Intensive Care omdat u (mogelijk) een acuut coronair syndroom
Nadere informatieTIA: een voorbijgaande beroerte
TIA: een voorbijgaande beroerte Inhoudsopgave Pagina TIA: Een voorbijgaande beroerte 3 Hoe ontstaat een TIA? 5 Een TIA kan zich herhalen 7 Migraine is geen TIA 7 Hoewel geen schade, neem een TIA serieus
Nadere informatieRisicofactoren die een rol spelen in het proces van atherosclerose zijn:
Arterieel vaatlijden Inleiding Deze folder geeft u een globaal overzicht van de klachten en de behandeling van het perifeer (slagaderlijk) arterieel vaatlijden. Het is goed u te realiseren dat voor u persoonlijk
Nadere informatieArterieel vaatlijden. Wat is er aan de hand? Atherosclerose. Risicofactoren. Roken. Hoge bloeddruk. Diabetes mellitus
Arterieel vaatlijden Deze folder geeft u een globaal overzicht van de klachten en de behandeling van het perifeer (slagaderlijk) arterieel vaatlijden. Het is goed u te realiseren dat voor u persoonlijk
Nadere informatieHart- en vaatziekten: risicoprofiel en leefstijladviezen. Cardiologie Centrum Waterland
Hart- en vaatziekten: risicoprofiel en leefstijladviezen Cardiologie Centrum Waterland Hart- en vaatziekten: risicoprofiel en leefstijladviezen Hart- en vaatziekten zijn de belangrijkste doodsoorzaak in
Nadere informatieHart- en vaatziekten. voor Marokkaanse Nederlanders. Zorg goed voor uw hart
Hart- en vaatziekten voor Marokkaanse Nederlanders Zorg goed voor uw hart Zorg goed voor uw hart Deze folder gaat over gezondheid en hart- en vaatziekten. Eerst vertellen we wat hart- en vaatziekten zijn.
Nadere informatieHart- en vaatziekten. voor Nederlanders. Zorg goed voor uw hart
Hart- en vaatziekten voor Nederlanders Zorg goed voor uw hart Zorg goed voor uw hart Deze folder gaat over gezondheid en hart- en vaatziekten. Eerst vertellen we wat hart- en vaatziekten zijn. Daarna vertellen
Nadere informatieWat te doen bij pijn op de borst
Wat te doen bij pijn op de borst Deze folder geeft u informatie over de werking van de medicijnen isordil of nitroglycerinespray en over het gebruik daarvan. Deze medicijnen kunnen mogelijk gebruikt worden
Nadere informatieAngina pectoris. Pijn op de borst. Onderzoek en behandeling 1
Angina pectoris Pijn op de borst Onderzoek en behandeling 1 De Hartstichting De Hartstichting wil dat iedereen uit het leven kan halen wat erin zit. Daarom werken we dag in dag uit aan oplossingen om ieders
Nadere informatieHet gebruik van Isordil en Nitroglycerine Spray Bij angina pectoris (pijn op de borst)
HARTFUNCTIE-ONDERZOEK Het gebruik van Isordil en Nitroglycerine Spray Bij angina pectoris (pijn op de borst) ADVIES Het gebruik van Isordil en Nitroglycerine Spray bij angina pectoris Deze folder informeert
Nadere informatieArteriosclerose. Ziekenhuis Gelderse Vallei
Arteriosclerose Ziekenhuis Gelderse Vallei U hebt een folder in handen met daarin uitleg over de klachten en de behandeling van arteriosclerose. Het is goed u te realiseren dat de situatie voor u anders
Nadere informatieHartinfarct gehad? Hoe nu verder. Cardiologie
Hartinfarct gehad? Hoe nu verder Cardiologie Inhoudsopgave Hoofdstuk Pagina 1. Uitleg over een hartinfarct 3 2. Diagnose en behandeling 4 3. Naar huis 6 4. Instructies en adviezen voor thuis 7 3 Uitleg
Nadere informatieTIA en dan. Transient ischemisch attack
TIA en dan Transient ischemisch attack Een TIA (transient ischemisch attack) is een plotseling optredende neurologische uitval (voorbijgaande beroerte). Dit komt door een tijdelijke afsluiting van een
Nadere informatieCardiologie. Het gebruik van Isordil of Nitroglycerinespray
Cardiologie Het gebruik van Isordil of Nitroglycerinespray 1 2 Inleiding Deze folder informeert u over het gebruik van de medicijnen Isordil en Nitroglycerinespray bij pijn op de borst (angina pectoris).
Nadere informatieChirurgie. Operatie wegens een afsluiting of vernauwing van liesof beenslagaderen
Chirurgie Operatie wegens een afsluiting of vernauwing van liesof beenslagaderen Inleiding Deze folder geeft u een globaal overzicht van de klachten en de behandeling van het perifeer arterieel (slagaderlijk)
Nadere informatieEtalagebenen. Poli vaatchirurgie CWZ voor onderzoek en/of behandeling vanwege problemen door vernauwing van de beenslagaders
Etalagebenen Poli vaatchirurgie CWZ voor onderzoek en/of behandeling vanwege problemen door vernauwing van de beenslagaders Uw behandelend arts heeft u voor een onderzoek of behandeling naar de poli vaatchirurgie
Nadere informatiePijn op de borst: Angina Pectoris
Hartcentrum Pijn op de borst: Angina Pectoris Patiëntenfolder aandoeningen Inhoudsopgave De werking van een gezond hart... 3 Wat doet het hart?... 3 Hoe zit het hart in elkaar?... 3 De bloedsomloop...
Nadere informatieSeniorenraad Son en Breugel 22 juni 2018
Seniorenraad Son en Breugel 22 juni 2018 1 1 Houd je hart gezond Programma Leefstijl Risicofactoren Meest voorkomende hart- en vaatziekten Gezond bewegen 2 2 Werking van het hart 3 3 Werking van het hart
Nadere informatieZorg bij hart- en vaatziekten
Zorg bij hart- en vaatziekten Inhoud Klachten en symptomen 3 Oorzaken 4 Wanneer moet je een arts raadplegen 4 Voorkomen van hart- en vaatziekten 5 Wat kun je er zelf aan doen 6 Geneesmiddelen 6 De Hartstichting
Nadere informatieBypass-operatie Operatie bij vernauwing of afsluiting in een beenslagader.
Bypass-operatie Operatie bij vernauwing of afsluiting in een beenslagader www.nwz.nl Inhoud Wanneer is een operatie nodig? 3 Voorbereiding op de operatie 3 De ingreep 5 Na de operatie 5 Uw vragen 7 2 U
Nadere informatieArterieel vaatlijden. Chirurgie
Arterieel vaatlijden Chirurgie Inhoudsopgave Inleiding 5 Wat is er aan de hand? 5 Atherosclerose 5 Risicofactoren 6 Roken 6 Hoge bloeddruk 6 Diabetes mellitus 6 Cholesterol 7 Overgewicht en te weinig
Nadere informatieLongembolie. Albert Schweitzer ziekenhuis december 2014 pavo 1117
Longembolie Albert Schweitzer ziekenhuis december 2014 pavo 1117 Inleiding U bent in het ziekenhuis opgenomen met een longembolie. In deze folder leest u meer over wat een longembolie is en hoe uw behandeling
Nadere informatieInleiding Wat zijn etalagebenen Klachten
Etalagebenen Inleiding Deze folder geeft u een globaal overzicht van de klachten en behandelingsmogelijkheden van etalagebenen. Het is goed om u te realiseren dat de situatie voor u persoonlijk anders
Nadere informatieArterieel vaatlijden. Chirurgie. Beter voor elkaar
Arterieel vaatlijden Chirurgie Beter voor elkaar Arterieel vaatlijden Er is bij u een afwijking in één van de slagaders vastgesteld. Deze afwijking is het gevolg van de afzetting van vet in de wand en
Nadere informatieLeefregels na een hartinfarct, met of zonder dotterprocedure
Patiënteninformatie Leefregels na een hartinfarct, met of zonder dotterprocedure rkz.nl Na uw hartinfarct heeft u waarschijnlijk veel vragen en krijgt u veel raadgevingen. In deze informatiefolder zetten
Nadere informatieMet medicijnen alléén bent u er niet
Cholesterolverlagers Met medicijnen alléén bent u er niet Steeds meer mensen gebruiken medicijnen tegen een te hoog cholesterol. Maar wie niet tegelijkertijd zijn leefstijl aanpast (stoppen met roken,
Nadere informatieMet een gerust hart naar huis
Met een gerust hart naar huis Cardiologie 1 Inhoudsopgave Inleiding 3 Hulp en begeleidingsmogelijkheden na ontslag 3 Meer bewegen 3 Wat te doen bij acute klachten 4 Tips bij medicijngebruik 5 Belangrijke
Nadere informatieLongembolie. Longgeneeskunde
Longembolie Longgeneeskunde Inleiding U bent in het ziekenhuis opgenomen met een longembolie. In deze folder leest u meer over wat een longembolie is en hoe uw behandeling er uit ziet. Uw behandelend longarts
Nadere informatieVerlaag uw kans op een hart- of vaatziekte
Verlaag uw kans op een hart of vaatziekte Neem het heft in eigen hand! Verlaag het risico op hart en vaatziekten We willen allemaal graag gezond en vitaal oud worden. Daarbij helpt het als u voldoende
Nadere informatieTIA en dan. Transient ischemic attack
TIA en dan Transient ischemic attack Een TIA (transient ischemic attack) is een plotseling optredende neurologische uitval (voorbijgaande beroerte). Dit komt door een tijdelijke afsluiting van een bloedvat
Nadere informatieTIA: een voorbijgaande beroerte
TIA: een voorbijgaande beroerte Inhoudsopgave Pagina TIA: Een voorbijgaande beroerte 3 Hoe ontstaat een TIA? 5 Een TIA kan zich herhalen 7 Migraine is geen TIA 7 Hoewel geen schade, neem een TIA serieus
Nadere informatieKlinische en poliklinische informatie voor een hartpatiënt
Klinische en poliklinische informatie voor een hartpatiënt Geachte heer of mevrouw, Onlangs heeft u een hartinfarct, een dotterbehandeling of een hartoperatie gehad. Misschien waren er voordien al voortekenen
Nadere informatieWat is looptraining?
Looptraining LOOPTRAINING Looptraining is de behandeling van eerste keus bij patiënten bij wie de diagnose etalagebenen, ook wel claudicatio intermittens genoemd, is gesteld. Het is mogelijk zelfstandig
Nadere informatieLiesdesobstructie. Operatie bij vernauwing in een beenslagader.
Liesdesobstructie Operatie bij vernauwing in een beenslagader www.nwz.nl Inhoud Liesdesobstructie 3 Wanneer is een operatie nodig? 3 Voorbereiding op de operatie 3 De operatie 5 Na de operatie 6 Uw vragen
Nadere informatieInleiding 3 Wat zijn (hart)katheters? 4 Hoe komt een hartkatheter in uw hart? 5 Waar verricht men hartkatheterisaties? 6 Voorbereiden 6 Van afdeling
Hartkatheterisatie Inhoudsopgave Pagina Inleiding 3 Wat zijn (hart)katheters? 4 Hoe komt een hartkatheter in uw hart? 5 Waar verricht men hartkatheterisaties? 6 Voorbereiden 6 Van afdeling naar katheterisatiekamer
Nadere informatiePatiënten Informatie Map voor patiënten na een hartinfarct
Patiënten Informatie Map voor patiënten na een hartinfarct Activiteitenschema en begeleiding fysiotherapeut Door het hartinfarct is er bij u een stukje spierweefsel afgestorven. Dit gedeelte zal in de
Nadere informatieArterieel vaatlijden
Arterieel vaatlijden Inleiding Deze folder geeft u een globaal overzicht van de klachten en de behandeling van het perifeer (slagaderlijk) arterieel vaatlijden. Het is goed u te realiseren dat voor u persoonlijk
Nadere informatieAls er een kleine hoeveelheid vocht uit de wond lekt, kunt u een droog steriel gaas op de wond leggen en deze vastplakken met een
Leefregels na PCI U heeft een dotterbehandeling ondergaan. Dit wordt ook wel een PCI genoemd, wat staat voor Percutane Coronaire Interventie. Na ontslag uit het ziekenhuis gaat het herstelproces en de
Nadere informatieEtalagebenen. Chirurgie. Beter voor elkaar
Etalagebenen Chirurgie Beter voor elkaar Inleiding Deze folder geeft u een globaal overzicht van de klachten en behandelingsmogelijkheden van etalagebenen. Het is goed om u te realiseren dat de situatie
Nadere informatieHart- en vaatziekten
400015 Hart- en vaatziekten folder_400015 Hart- en vaatziekten 27-03-12 09:50 Pag Hart- en vaatziekten WAT ZIJN HART- EN VAATZIEKTEN WAT KUNT U ZELF DOEN MEDICIJNEN BIJ HART- EN VAATZIEKTEN WAT KAN UW
Nadere informatieOproep van uw huisarts voor het opstellen van een Cardiovasculair Risicoprofiel Risicofactoren hart- en vaatziekten in beeld
Oproep van uw huisarts voor het opstellen van een Cardiovasculair Risicoprofiel Risicofactoren hart- en vaatziekten in beeld Hart- en vaatziekten zijn in Nederland de belangrijkste bedreiging van de gezondheid.
Nadere informatieVragenlijst. S.v.p. helemaal invullen vóór uw bezoek aan de vaatverpleegkundige
Vragenlijst S.v.p. helemaal invullen vóór uw bezoek aan de vaatverpleegkundige en meenemen! Voorgeschiedenis en verwijzing Hartproblemen Heeft u Angina Pectoris klachten (klachten van pijn, een drukkend
Nadere informatieArterieel vaatlijden 1
Arterieel vaatlijden 1 Inleiding Deze folder geeft u een globaal overzicht van de klachten en de behandeling van het perifeer arterieel vaatlijden. Het is goed u te realiseren dat bij het vaststellen van
Nadere informatieAdviezen na een hartoperatie
Adviezen na een hartoperatie Informatie voor patiënten F0852-1150 januari 2012 Medisch Centrum Haaglanden www.mchaaglanden.nl MCH Antoniushove, Burgemeester Banninglaan 1 Postbus 411, 2260 AK Leidschendam
Nadere informatieARTERIEEL VAATLIJDEN 17954
ARTERIEEL VAATLIJDEN 17954 Inleiding Deze folder geeft u een globaal overzicht van de klachten en de behandeling van het perifeer arterieel vaatlijden. Het is goed dat u zich realiseert dat bij het vaststellen
Nadere informatieHet gebruik van Isordil en Nitroglycerine Spray
HARTFUNCTIE-ONDERZOEK Het gebruik van Isordil en Nitroglycerine Spray Bij angina pectoris (pijn op de borst) ADVIES Het gebruik van Isordil en Nitroglycerine Spray bij angina pectoris Deze folder informeert
Nadere informatieCardiologie Leefregels na een hartkatheterisatie
Cardiologie Leefregels na een hartkatheterisatie Inleiding U heeft een hartkatheterisatie van de kransslagader ondergaan (coronair angiografie) dit is een onderzoek van de kransslagaders of de grote lichaamsslagader.
Nadere informatieCardiologie Na een dotterbehandeling
Cardiologie Na een dotterbehandeling Inleiding U heeft een dotterbehandeling (P.T.C.A. = Percutane Transluminale Coronaire Angioplastiek) ondergaan. Er kunnen thuis nog vragen ontstaan en mogelijk kunnen
Nadere informatieCentrum voor Revalidatie Fysiotherapie. Activiteiten voor de eerste weken na een hartinfarct
Centrum voor Revalidatie Fysiotherapie Activiteiten voor de eerste weken na een hartinfarct Centrum voor Revalidatie Fysiotherapie In deze folder vindt u informatie voor de eerste weken na uw ontslag
Nadere informatieHart- en vaatziekten: risicoprofiel en leefstijladviezen
Hart- en vaatziekten: risicoprofiel en leefstijladviezen Hart- en vaatziekten: risicoprofiel en leefstijladviezen Hart- en vaatziekten zijn de belangrijkste doodsoorzaak in de westerse wereld. Het onderliggende
Nadere informatieInformatie aan patiënten opgenomen na een hartinfarct, pci of hartoperatie (CABG en/of klep)
Informatie aan patiënten opgenomen na een hartinfarct, pci of hartoperatie (CABG en/of klep) Eigendom van Naam Adres Plaats Telefoonnummer Bij verlies wordt de vinder vriendelijk verzocht contact op te
Nadere informatieRichtlijnen na ontslag bij een hartinfarct
Richtlijnen na ontslag bij een hartinfarct Deze informatie heeft betrekking op de werkwijze van de St. Anna Zorggroep, St. Annaziekenhuis. Voor het mobilisatieschema na ontslag uit het ziekenhuis geldt
Nadere informatiePreventie en behandeling hart- en vaatziekten WWW.ZORROO.NL
PATIËNTENINFORMATIE Preventie en behandeling hart- en vaatziekten WWW.ZORROO.NL Inhoudsopgave 1 Voorwoord.............................................................................. 3 2 Zorroo ondersteunt
Nadere informatiePreventie vaatpoli (PVP) Algemene informatie. Boermarkeweg 60 7824 AA Emmen Postbus 30002 7800 RA Emmen Tel. 0591 69 19 11
Preventie vaatpoli (PVP) Algemene informatie Boermarkeweg 60 7824 AA Emmen Postbus 30002 7800 RA Emmen Tel. 0591 69 19 11 MA 1306 03-12-v1 H 12 1 Uw huisarts/specialist heeft u doorverwezen naar de "preventie
Nadere informatieLeefregels en adviezen na een hartinfarct
Leefregels en adviezen na een hartinfarct Inhoudsopgave Klik op het onderwerp om verder te lezen. Herstel thuis 1 Bewegen 1 Autorijden 2 Werken 2 Vakantie 2 Seksualiteit 3 Dieet 3 Alcohol 3 Roken 3 Psychische
Nadere informatieCHIRURGIE. Etalagebenen
CHIRURGIE Etalagebenen Etalagebenen Deze folder geeft u een globaal overzicht van de klachten en behandelingsmogelijkheden van etalagebenen. Het is goed om u te realiseren dat de situatie voor u persoonlijk
Nadere informatieFysiotherapie na een hartinfarct, dotter- of stentbehandeling FYSIO- THERAPIE. Voelt beter
Fysiotherapie na een hartinfarct, dotter- of stentbehandeling FYSIO- THERAPIE Voelt beter U bent in het Maasziekenhuis Pantein opgenomen na een hartinfarct, een dotter- of een stentbehandeling. Tijdens
Nadere informatiePreventie vaatpoli (PVP) Algemene informatie
Preventie vaatpoli (PVP) Algemene informatie 1 Uw huisarts/specialist heeft u doorverwezen naar de "preventie vaatpoli". In deze brochure kunt u lezen wat de preventieve vaatpoli is en wie u daar behandelt
Nadere informatieUw bezoek aan de vasculaire polikliniek.
Uw bezoek aan de vasculaire polikliniek www.nwz.nl Inhoud Wat is atherosclerose? 3 Afspraak met verpleegkundig specialist 3 Bloedonderzoek en vragenlijst 4 Uw eerste bezoek aan vasculaire polikliniek 4
Nadere informatieVerklein de kans op het ontstaan/verergeren van vaatziekten
Chirurgie Verklein de kans op het ontstaan/verergeren van vaatziekten i Patiënteninformatie Tips en leefregels Slingeland Ziekenhuis Algemeen Vaatziekten ontstaan door het dichtslibben van slagaders als
Nadere informatieHartkatheterisatie. Informatie voor patiënten. Medisch Centrum Haaglanden www.mchaaglanden.nl
Hartkatheterisatie Informatie voor patiënten F0850-3510 oktober 2015 Medisch Centrum Haaglanden www.mchaaglanden.nl MCH Antoniushove, Burgemeester Banninglaan 1 Postbus 411, 2260 AK Leidschendam 070 357
Nadere informatieInleiding. Wat zijn etalagebenen
Etalagebenen Inleiding Deze folder geeft u een globaal overzicht van de klachten en behandelingsmogelijkheden van etalagebenen. Het is goed om u te realiseren dat de situatie voor u persoonlijk anders
Nadere informatieRichtlijnen na ontslag bij een hartinfarct
Richtlijnen na ontslag bij een hartinfarct Inleiding Voor het mobilisatieschema na ontslag uit het ziekenhuis geldt hetzelfde als tijdens uw verblijf in het ziekenhuis. Sommige patiënten zullen sneller
Nadere informatieEen longembolie. Neem altijd uw verzekeringsgegevens en identiteitsbewijs mee!
Een longembolie U heeft een longembolie gehad en bent hiervoor opgenomen bij Rijnstate. In deze folder leest u meer over een longembolie, de behandeling ervan en adviezen voor thuis. Neem altijd uw verzekeringsgegevens
Nadere informatieHartrevalidatieprogramma
Hartrevalidatieprogramma Inleiding Uw cardioloog heeft u aangemeld voor het hartrevalidatieprogramma in het Hartrevalidatiecentrum Eindhoven, een samenwerkingsverband tussen Máxima Medisch Centrum en het
Nadere informatieNaar huis na een hartinfarct Wat u beter wel en niet kunt doen! Afdeling C2 IJsselland Ziekenhuis
Naar huis na een hartinfarct Wat u beter wel en niet kunt doen! Afdeling C2 IJsselland Ziekenhuis Inhoudsopgave 1. Voorbereiding op uw ontslag 2 2. Weer thuis 4 2.1 Medicijnen 2.2 Werk 2.3 Autorijden 2.4
Nadere informatieVernauwde halsslagader
Chirurgie Vernauwde halsslagader (Arteria carotis) Inhoudsopgave Inleiding Wat is een vernauwing in de halsslagader? Hoe wordt de diagnose gesteld? Welke behandelingen zijn mogelijk? Hoe gaat de operatie?
Nadere informatieLEEFREGELS NA EEN BEROERTE FRANCISCUS VLIETLAND
LEEFREGELS NA EEN BEROERTE FRANCISCUS VLIETLAND Inleiding U bent onlangs opgenomen geweest na een beroerte (een herseninfarct, een hersenbloeding). Via deze folder willen wij u informatie geven over de
Nadere informatieDotteren van bekken- of beenslagader Afdeling vaatchirurgie.
Dotteren van bekken- of beenslagader Afdeling vaatchirurgie www.nwz.nl Inhoud Wat is een dotterbehandeling? 3 Uw voorbereiding 3 De behandeling 4 Na de behandeling 5 Bij welke klachten waarschuwt u het
Nadere informatielongembolie patiënteninformatie
patiënteninformatie longembolie Bij u is het vermoeden van en longembolie, of is de diagnose longembolie gesteld. Wat is een longembolie eigenlijk? Hoe ontstaat een longembolie en hoe kan het worden behandeld?
Nadere informatieCardiologie Na een drukmeting (FFR)
Cardiologie Na een drukmeting (FFR) Inleiding U heeft een drukmeting van de kransslagader(s) (FFR = Fractional Flow Reserve) ondergaan. Dit is een onderzoek van de kransslagader(s). Het is dus geen behandeling
Nadere informatieLeefregels na een hartinfarct, met of zonder dotterprocedure
Patiënteninformatie Leefregels na een hartinfarct, met of zonder dotterprocedure rkz.nl Na uw hartinfarct heeft u waarschijnlijk veel vragen en krijgt u veel raadgevingen. In deze informatiefolder zetten
Nadere informatieVernauwing in de kransslagader(s)
Vernauwing in de kransslagader(s) Informatie voor patiënten Informatie voor patiënten met een vernauwing in de kransslagader(s) Inleiding 3 1. Alarmnummer/ambulance 3 2. Alcohol 4 3. Angst 4 4. Autorijden
Nadere informatieDotteren en plaatsen van een stent
Dotteren en plaatsen van een stent Onderzoek en behandeling 1 De Hartstichting strijdt al 50 jaar succesvol tegen hart- en vaatziekten. Maar het aantal sterfgevallen en patiënten moet nóg verder omlaag,
Nadere informatieVerder na een hartinfarct
CARDIOLOGIE Verder na een hartinfarct U heeft een hartinfarct doorgemaakt en bent hiervoor opgenomen in het Laurentius Ziekenhuis. Binnenkort mag u met ontslag. Tijdens uw verblijf bent u onder begeleiding
Nadere informatieLongembolie Onderzoek en behandeling. www.nwz.nl
Longembolie Onderzoek en behandeling www.nwz.nl Inhoud Wat is een longembolie? 3 Welke onderzoeken krijgt u? 4 Behandeling van een longembolie 5 Behandeling met bloedverdunnende medicijnen 7 Naar huis
Nadere informatieVerder na dotterbehandeling
CARDIOLOGIE Verder na dotterbehandeling U heeft een dotterprocedure ondergaan en bent hiervoor opgenomen in het Laurentius Ziekenhuis. Binnenkort mag u met ontslag. Tijdens uw verblijf bent u onder begeleiding
Nadere informatieUw bezoek aan de vasculaire polikliniek
Uw bezoek aan de vasculaire polikliniek mca.nl Inhoudsopgave Wat is atherosclerose? 3 Afspraak met verpleegkundig specialist 3 Bloedonderzoek en vragenlijst 3 Uw eerste bezoek aan vasculaire polikliniek
Nadere informatieEen te hoog cholesterol
Een te hoog cholesterol Beschrijving Wat is te een hoog cholesterol? Een te hoog cholesterol wil zeggen dat er te veel cholesterol in uw bloed zit. Dat is schadelijk voor uw slagaders. Het cholesterol
Nadere informatieetalagebenen patiënteninformatie Wat zijn etalagebenen?
patiënteninformatie etalagebenen De arts heeft bij u een afwijking vastgesteld in één van de slagaders in de benen of in de slagaders die naar de benen gaan. Dit heet etalagebenen. Wat zijn etalagebenen?
Nadere informatieZorgplan vaatrisicopoli
Wilhelmina Ziekenhuis Assen Vertrouwd en dichtbij Informatie voor patiënten Zorgplan vaatrisicopoli z Uw zorgplan voor de vaatrisicopoli Voor u ligt uw zorgplan van de vaatrisicopoli van het WZA. Het zorgplan
Nadere informatieDokter op Dinsdag. Jawed Polad Interventiecardioloog Jeroen Bosch Ziekenhuis
Dokter op Dinsdag Jawed Polad Interventiecardioloog Jeroen Bosch Ziekenhuis Het hart is voornamelijk gemaakt van speciale spier. Het hart pompt bloed in de slagaders (bloedvaten) die het bloed naar alle
Nadere informatieEtalagebenen Afdeling vaatchirurgie.
Etalagebenen Afdeling vaatchirurgie www.nwz.nl Inhoud Wat zijn etalagebenen? 3 Behandeling 4 Mogelijke complicaties 6 Uw herstel 8 Uw vragen 8 Notities 9 2 In overleg met uw vaatchirurg wordt u behandeld
Nadere informatie