PROJECTBESCHRIJVING IK MAAK

Transcriptie

1 PROJECTBESCHRIJVING IK MAAK Leerlijn Theater Thema Identiteit Groep 7 en 8 Mei 2017

2 Cultuuronderwijs op zijn Haags Leerlijn Theater Thema Identiteit Groep 7 en 8 Mei 2017 Deze projectbeschrijving wordt regelmatig geactualiseerd. Kijk voordat u ermee aan de slag gaat op voor de nieuwste versie. Hierbij treft u een projectbeschrijving: waarmee u een project van 6-8 lessen van 45 min. kunt uitvoeren; waarin veel ruimte is voor uw eigen inbreng; waarop u uw lesvoorbereidingen kunt baseren. De structuur van de projectbeschrijving is gebaseerd op het doorlopen van het creatief proces. Na de introductie van het project oriënteert de leerling zich op de inhoud van het thema. Hierbij doorloopt de leerling drie deelopdrachten waarin hij steeds onderzoekt, uitvoert, presenteert en evalueert. Bij elke stap van het creatief proces zijn reflectievragen geformuleerd. Maak hieruit een keuze of formuleer zelf passende vragen. Gebruik ook vooral uw eigen inzicht en ervaring bij andere onderdelen, zoals het filosofisch gesprek en de evaluatievragen. Lees allereerst de korte beschrijving van het project in het document Informatie voor de leerkracht, zodat u een goed beeld krijgt van de opdrachten, werkwijze en context. 2

3 Inhoudsopgave 1. Introductie van het project Oriëntatie Het filosofisch gesprek Oriëntatie op het thema Deelopdracht 1: Dit vind ik Onderzoek Dit vind ik Uitvoeren Dit vind ik Presenteren Dit vind ik Evalueren Dit vind ik Deelopdracht 2: Zelf maken Onderzoek Zelf maken Uitvoeren Zelf maken Presenteren Zelf maken Evalueren Zelf maken Deelopdracht 3: Zelf gemaakt Onderzoek Zelf gemaakt Uitvoeren Zelf gemaakt Presenteren Zelf gemaakt Evalueren Zelf gemaakt Algemene beoordeling

4 ik maak 1. Introductie van het project Het project kan op twee manieren worden geïntroduceerd: De klas ontvangt een brief waarin de theaterdirecteur van een nieuwe theater in Den Haag de leerlingen een dilemma voorlegt. Hij wordt de artistiek directeur van een heel groot theatergezelschap voor alle kinderen in Den Haag. Hij kan daar hele mooie voorstellingen neerzetten, maar hij is inmiddels al wat ouder en is erg benieuwd wat basisschoolleerlingen zouden willen zien in het theater. Hij vraagt de klas een concept te schrijven van een verhaal waarvan een voorstelling gemaakt kan worden. Een concept is een plan waarin staat wat je wilt gaan maken en hoe je dat wilt doen. In de bijlage vindt u een voorbeeldbrief en bij deelopdracht 2 staan vragen geformuleerd die de leerlingen helpen bij het maken van hun concept. Bezoek met de klas een theatervoorstelling. Bespreek deze voorstelling na op thema, verhaal, vormgeving en de keuzes van de theatermakers. Bijvoorbeeld: waarom deze opbouw van het verhaal en waarom deze keuzes voor de begin- en slotscène, vormgeving en gebruik van decor, licht en muziek? U kunt gebruikmaken van de reflectievragen in de bijlage. 2. Oriëntatie 2.1. Het filosofisch gesprek Voer naar aanleiding van de introductie een filosofisch gesprek over het thema Identiteit. Dit kan aan de hand van de volgende vragen: Heb je weleens meegemaakt dat je geen woorden kon vinden voor iets dat je wilde vertellen? Is het mogelijk om een verhaal te vertellen zonder woorden? Heb je een mening nodig om een verhaal te kunnen vertellen? Is het erg als je ergens geen mening over hebt? Vertelt theater altijd een verhaal? Als je een verhaal schrijft, doe je dat dan altijd om aan anderen te laten lezen of te laten zien? Als je iets aan jezelf zou mogen veranderen, wat zou dat dan zijn? Waardoor zou er meer veranderen: door iets aan je uiterlijk te veranderen of aan je karakter? Zie jij jezelf hetzelfde als hoe andere mensen jou zien? Zegt de manier waarop je je kleedt iets over jezelf? Als iedereen in de klas dezelfde kleding zou dragen, zou het dan moeilijker of makkelijker zijn om te laten zien wie je bent en waar je voor staat? Kun je echt totaal iemand anders zijn als je toneelspeelt, of ben je altijd een beetje jezelf? 2.2. Oriëntatie op het thema Onderstaande opdrachten gaan over beeldtaal en de manier waarop een verhaal op theatrale wijze kan worden verteld. De leerlingen analyseren de gemaakte keuzes en de invloed die het beeld op hen uitoefent. Deze oefeningen zijn een hulpmiddel om de vertaalslag te maken naar de leerling als theatermaker. Welke (maatschappelijke) thema s vinden zij belangrijk? Wat willen zij graag onder de 4

5 aandacht brengen? Verzamel thema s en maak daarbij onderscheid tussen schoolthema s, maatschappelijke thema s en leeftijdgebonden thema s uit de leefwereld van de leerlingen. Voer in ieder geval de eerste en de tweede opdracht uit. Maak eventueel een keuze uit de overige opdrachten. Reclames (klassengesprek) Er worden in de wereld heel veel verhalen verteld. Via de televisie krijgen de leerlingen iedere avond al een aantal verhalen tot zich. Hoe regisseurs, acteurs of journalisten deze verhalen overbrengen is van invloed op hun mening. Hoe maken ze het spannend, belangrijk, grappig of juist heel serieus? Laat drie of vier reclames zien en voer hierover een klassengesprek. Besteed aandacht aan de boodschap die de reclame uitdraagt en de middelen die worden ingezet om de boodschap zo duidelijk mogelijk over te brengen. Hoe verhouden die zich tot de eigen ervaring van de leerlingen als ze het product gebruiken? De reclame (spelopdracht) Een reclame duurt maar dertig tot veertig seconden. Toch zijn de reclamemakers in staat een verhaal te vertellen en hun boodschap over te brengen. Daarvoor gebruiken ze ook vaak humor. Ze proberen je te prikkelen en te verleiden. Drie of vier leerlingen bedenken met elkaar een eigen product, het liefst iets dat nog niet echt bestaat. De leerlingen verzinnen een korte scène waarin ze hun product promoten. Denk aan: wie speelt wat, wat gebeurt er, hoe maak je duidelijk dat dit product bijzonder is? Bespreek ook het verschil met de Tel Sell-reclames. Affiches (klassengesprek) Bekijk met elkaar de brochures/flyers van een aantal theaters/voorstellingen. Bespreek welke voorstelling de leerlingen zouden kiezen en waarom, wat de afbeelding over de voorstelling zegt, wat het doel is van het affiche, hoe mensen nieuwsgierig gemaakt worden en hoe hun fantasie geprikkeld wordt. Het affiche (spelopdracht) Drie of vier leerlingen verzinnen een korte scène met het affiche als uitgangspunt. De leerlingen gebruiken de titel en laten zich inspireren door wat er te zien is op het affiche. Geef de leerlingen tijd om te overleggen en laat ze gebruikmaken van de vijf w s: wie, wat, waar, waarom en wanneer. Trailers bekijken Bekijk een aantal trailers van voorstellingen. Tip: zoek op YouTube naar titels van voorstellingen die spelen in de Haagse theaters. Wat willen ze vertellen? Waar gaat de voorstelling over? Reflectievragen Oriëntatie ik maak Welke invloed heeft reclame of vormgeving op je? Hoe komt dat? Wat voor effect heeft de muziek in de reclame/het filmpje/ de trailer en hoe komt dat? Hebben de makers dat zo bedoeld? Kijk je met de kennis die je nu hebt anders naar een flyer? Welke invloed heeft vormgeving op de uitstraling van de flyer? 5

6 3. Deelopdracht 1: Dit vind ik 3.1. Onderzoek Dit vind ik Kies één van onderstaande drie opdrachten en combineer deze met de onderste spelopdracht (Het debat). Uit deze opdrachten komen thema s naar voren die in een concept uitgewerkt kunnen worden. Bepaal samen met de klas welk thema er uitgewerkt wordt in diverse concepten. Thema uit de klas Speelt er op dit moment een thema in de klas dat u graag wilt behandelen? Bijvoorbeeld het thema verliefdheid, relaties, LHBT (lesbisch, homo, bi of transgender), vluchtelingen of oorlog. Introduceer het thema met beelden, filmpjes, krantenknipsels, etc. Bespreek het thema en inventariseer de verschillende standpunten. Thema uit het jeugdjournaal De leerlingen volgen een hele week het jeugdjournaal en kiezen het belangrijkste nieuws. Kiest iedereen hetzelfde nieuws? Waarom vindt (niet) iedereen hetzelfde heel belangrijk? De leerling oriënteert zich op het nieuws en onderzoekt de standpunten. Bespreek de opvallendste nieuwsitems en bepaal of hier een concept van gemaakt kan worden. Eigen interesse De leerling schrijft deze week alles op wat hij opmerkelijk, bijzonder, verrassend vond voor hemzelf of voor zijn klasgenoten. Op deze manier verdiept de leerling zich in zijn eigen interesses ten opzichte van zichzelf en de wereld om zich heen. Bespreek dit in de klas. Zijn er overeenkomsten tussen wat leerlingen vinden? Selecteer in overleg met de klas een thema. Het debat (spelopdracht) Formuleer een aantal stellingen die binnen het gekozen thema passen. Bijvoorbeeld: van verliefdheid word je vrolijk. Verdeel de leerlingen in twee groepen: eens en oneens. De groepen gaan in debat onder leiding van de leerkracht die voorzitter is. De leerlingen spreken via de voorzitter. Eventueel krijgen beide groepen voorbereidingstijd voor overleg. Tip: als warming-up kan er geoefend worden met de basishouding en de hoge status. Reflectievragen Onderzoek Dit vind ik Hoe verliep het zoeken naar een gemeenschappelijk thema? Hoe vond je het om je te verplaatsen in een ander standpunt? Heb je door het gesprek een andere kijk gekregen op het thema? Hoe vond je het om de hele week het journaal te volgen? Wat viel je op? Hoe was het om met klasgenoten over deze onderwerpen te praten? Is jouw mening voldoende aan bod gekomen? Hoe was het om naar anderen te luisteren? Bestaan er echte meisjes- of jongensonderwerpen? 3.2. Uitvoeren Dit vind ik In de volgende opdrachten gaan u en de leerlingen improviseren op het gekozen thema. Tip: start een improvisatie met twee personen, bouw de improvisatie langzaam op door steeds een leerling in te laten springen. Laat maximaal vier tot vijf leerlingen inspringen. 6

7 Voer onderstaande opdrachten in volgorde uit: 1. Scènes vanuit een beginzin Twee leerlingen staan tegenover elkaar. Samen improviseren ze een korte scène. De ene leerling kiest een beginzin, de andere leerling reageert. Voorbeelden van beginzinnen: Er is hier iemand Kunnen we even overleggen? Hallo, mag ik even de aandacht. Wat heb je gedaan? Ben je verliefd? Bloed, overal bloed. Kun je je dat voorstellen? Een en al bloed. Ik weet het niet hoor, maar ik snap er geen bal meer van. Kijk, mij mag je alles op mijn bord leggen: lof, spruiten, vette karbonaadjes, ik spoel het allemaal naar binnen maar dat nee sorry Ik weet niet wat mijn moeder heeft, ik denk dat ze gek aan het worden is. Wat heb jij nou aan? Wat denk je, voelt zo n vlieg dat? 2. Improvisaties of scènes vanuit personages Bespreek welke personages binnen het gekozen thema passen. Kies personages die zich tot elkaar verhouden. Bijvoorbeeld: vluchteling en hulpverlener clubbestuurder en hooligan schooldirecteur en ouder twee geliefden politicus en kiezer een inwoner en wethouder ouder en kind De leerlingen kiezen een plek op de speelvloer. Bij de klap start de improvisatie of scène. De klas geeft tips en tops, de leerlingen noteren deze en oefenen verder. Variatie: de leerlingen krijgen de tijd om een scène te bedenken en te oefenen voordat het resultaat aan de groep getoond wordt. Reflectievragen Uitvoeren Dit vind ik Welke invloed heeft een beginzin op het vervolg van de scène? Met wie verliep het samenspel het beste? Hoe komt dat? Wat maakte jullie scène tot een succes? Lukte het je om binnen het thema te blijven? Wat is er nodig om gezamenlijk een goede scène te maken zonder vooraf af te spreken? Waar ben je beter in: improviseren of werken met een vaste tekst? Hoe komt dat? 3.3. Presenteren Dit vind ik Presenteer de spelopdracht op onderstaande wijze: Verwerk de tips en tops in de scènes en presenteer de verbeterde scènes voor de klas. Bepaal met elkaar een volgorde. Wijs één of twee presentatoren aan die de scènes met elkaar verbinden of aankondigen. 7

8 Reflectievragen Presenteren Dit vind ik Kon je alles spelen zoals je het bedacht had? Waarom is een scène leuk om naar te kijken? Wat doe je liever: een scène spelen of een scène bedenken? 3.4. Evalueren Dit vind ik Bespreek met uw leerlingen het doorlopen proces: Is jullie standpunt met betrekking tot het thema duidelijk naar voren gekomen? Zijn er scènes van medeleerlingen die jouw visie op het thema hebben beïnvloed? Vertellen de losse scènes jullie visie op het thema Dit vind ik? Hoe ben je omgegaan met de tips en tops? Wordt een scène beter als je deze vaker speelt? Is het gelukt om de losse onderdelen als één geheel te presenteren? 8

9 4. Deelopdracht 2: Zelf maken 4.1. Onderzoek Zelf maken In dit onderzoek wordt aandacht besteed aan muziek, decor, tekst en het theaterbeeld: 1. Muziek Laat verschillende muziekfragmenten horen en vraag de leerlingen hierop te reageren. Bespreek welk gevoel de muziek oproept. Neem de muziek als uitgangspunt voor een scène. Speel eerst een aantal scènes waarin vrolijke muziek het uitgangspunt is voor een vrolijke scène. Neem vervolgens dezelfde vrolijke muziek als uitgangspunt voor een verdrietige scène. Of gebruik muziek als tegenstelling van de inhoud van de scène. Gebruik bijvoorbeeld muziek uit films die leerlingen kennen. 2. Decor Doorloop in deze opdracht onderstaande stappen: 1. Plaats drie stoelen in de ruimte. Dit is de start van de scène. De leerlingen bepalen waar deze stoelen staan en verzinnen en oefenen een scène in groepjes. 2. Leg de stoelen door elkaar en ondersteboven. Dit is de start van de improvisatie. De leerlingen mogen overleggen wat en waar dit zou kunnen zijn en starten met een improvisatie in groepjes. 3. Bespreek na wat de invloed van het decor is op de inhoud van de scène. Verdieping: Verdeel de leerlingen in groepjes van drie tot vijf en geef ieder groepje een aantal voorwerpen, waarna een scène wordt geïmproviseerd. Maak duidelijk dat de voorwerpen de inspiratiebron van de scène zijn en niet alleen als aankleding worden gebruikt. 3. Tekst De leerlingen kiezen een dialoog. Schrijf zelf een dialoog rondom het thema of gebruik de volgende boeken: Honderd dialogen, nieuwe theaterteksten voor iedereen vanaf 12 jaar van Paul Rooyackers, Bor Rooyackers en Liesbeth Mende (Uitgeverij Panta Rhei, 2002). De volgende dialogen zijn bruikbaar: o Danny is dood o Pijn joh o Schat o Welterusten o Daar ligt ie o Je dag Is dat een kapstok? Scènes uit een gezin van Esther Gerritsen (Theaterboek, 1997). De volgende dialogen zijn bruikbaar: o Niet netjes o Sorry o Dus jij rookt Lees de tekst samen door. Eerst heel neutraal. Waar gaat de tekst over? Lees de tekst nog eens en voeg een emotie toe. Stel: de één is heel verdrietig, de ander heel boos. Of doe het eens fluisterend of juist schreeuwend. Welke emotie past heel goed bij de tekst en welke juist helemaal niet? Waarom niet? Oefen de scène op twee verschillende manieren. Speel deze voor de klas en bespreek ze na. 4. Tableau Hoe maak je iets duidelijk zonder woorden? Kies een actueel thema. De groepjes bedenken hoe ze duidelijk kunnen maken hoe ze zich voelen. Waren ze alleen of met een groep, wat zagen ze? Ze onderzoeken wat ze kunnen vertellen met hun lijf en het positioneren van de 9

10 medespelers. Laat de leerlinge drie tableaus (stilstaande foto s) maken waarin het verhaal verteld wordt. Bijvoorbeeld: Foto 1: vier leerlingen als vrienden in een kring. Foto 2: drie leerlingen in een strakke lijn naar het publiek en één leerling apart Foto 3: één leerling apart op zijn knieën gezakt, de anderen zijn weg. Verdieping: vraag de leerlingen om passende muziek op te zetten bij hun tableau. Reflectievragen Onderzoek Zelf maken Wat gebeurt er als je een vrolijke scène met verdrietige muziek speelt en andersom? Welke invloed hebben de attributen gehad op de improvisatie? Wanneer speel je het prettigst: met een tekst of als je improviseert? Lukt het om met drie tableaus je verhaal te vertellen? Welke opdracht paste het beste bij jou en je groepje? Waarom? 4.2. Uitvoeren Zelf maken Voorafgaand aan het spelen en oefenen maken de leerlingen een concept. Een concept is een idee en een plan van aanpak: je omschrijft wat je wilt vertellen en maken en hoe je dit gaat doen. Door onderstaande vragen te beantwoorden of opdrachten uit te voeren kun je tot een concept komen: 1. Kies het thema (gekozen in deelopdracht 1). Wat wil je vertellen over het gekozen thema? Tip: schrijf een korte verhaallijn, met een duidelijk begin, midden of hoogtepunt en einde. 2. Welke personages of rolfiguren zijn er nodig om het verhaal te vertellen? Maak een rolverdeling. 3. Welke sfeer wil je de scène geven? Denk aan decor, attributen, kostuum, licht en geluid. Tip: zoek voor inspiratie passende muziek, liedjes, maar ook plaatjes, foto s en filmpjes. 4. Voor wie wil je de scène spelen? Wie is je publiek? Is het voor kinderen of volwassenen? Denk ook aan het thema dat je gekozen hebt en voor wie dat geschikt is. Wanneer de kleuters komen kijken, moet je daar rekening mee houden en mag het bijvoorbeeld niet te spannend zijn. 5. Gebruik je muziek? Welke? 6. Heb je een decor nodig? Hoe ziet je decor eruit? 7. Welke spullen/rekwisieten heb je nodig? 8. Ga je een script maken (dat wil zeggen alle teksten en dialogen uitschrijven), of gaan jullie het eerst improviseren en daarna steeds oefenen tot het helemaal is zoals je wilt? 9. Is er een regisseur of doen jullie het samen? 10. Hoeveel tijd heb je denk je nodig om de scène te oefenen? (Spreek vooraf af met de juf of meester hoeveel tijd er is om de scène te oefenen.) 11. Hoelang duurt de scène? (Spreek vooraf met de juf of meester af hoelang de scènes mogen duren). Tip: maximaal drie tot vijf minuten is meestal lang genoeg; kort maar krachtig (denk aan de reclamefilmpjes). Reflectievragen Uitvoeren Zelf maken Wat was de moeilijkste/makkelijkste keuze die jullie moesten maken in het plan van aanpak? Waarom was dat moeilijk/makkelijk? Is het maken van een concept nodig om een goede scène te maken? Wat was het leukst om over na te denken? Waarom vonden jullie dat leuk? Wat was jouw bijdrage aan het concept? 10

11 4.3. Presenteren Zelf maken Presenteer de tussenstand van de concepten aan elkaar. De leerlingen geven elkaar tops en tips. Bespreek met elkaar hoe de verschillende concepten uiteindelijk als één geheel gepresenteerd kunnen worden. Reflectievragen Presenteren Zelf maken Lukte het om het concept te presenteren zoals je dat had bedacht? Hoe verliep het proces van het maken van een totaalconcept? Ben je tevreden met de plek (de volgorde) waar je concept terecht is gekomen? Wat vind je van de totale volgorde van de concepten? 4.4. Evalueren Zelf maken Bespreek met de leerlingen het doorlopen proces: Wat verwacht je van je klasgenoten bij het maken van een concept? Is dat uitgekomen? Hoe heb je de opmerkingen van medeleerlingen over jullie concept ervaren? Denk je dat jouw concept door de opmerkingen is verbeterd? 11

12 5. Deelopdracht 3: Zelf gemaakt De leerlingen bedenken en spelen een scène vanuit het in deelopdracht 2 ontwikkelde concept. Verwerk de uitkomsten van deelopdracht 1 en 2 in de scène Onderzoek Zelf gemaakt Inventariseer de concepten en spreek met de hele klas een vorm af waarbinnen de concepten gepresenteerd worden. Houd rekening met onderstaande aandachtspunten: Maak een volgorde en een gezamenlijk decor. Denk bijvoorbeeld aan het gebruik van muziek om van de ene naar de andere scène te gaan, een presentator die de scènes aankondigt, een overkoepelende titel, etc. Bedenk gezamenlijk de plek en het presentatiemoment. Denk aan vieringen en maandafsluitingen of het afscheid van groep 8. Oriënteer je op het publiek: medeleerlingen, ouders en/of buurtbewoners. Reflectievragen Onderzoek Zelf gemaakt Hoe is het om je eigen concept in een geheel te passen? Wat waren de discussiepunten en hoe zijn jullie tot een definitieve keuze gekomen? Welke bijdrage heb je geleverd aan de definitieve vorm? Hoe belangrijk is het samenwerken tijdens dit proces? 5.2. Uitvoeren Zelf gemaakt Voorafgaand aan het theaterbezoek doen de leerlingen onderzoek naar verschillende beroepen in het theater. Dat kan aan de hand van onderstaande vragen: Wat is het verschil tussen een theater en een gezelschap? Bij een theatergezelschap zijn altijd veel mensen betrokken: een regisseur, dramaturg, decorontwerper, technicus, kostuumontwerper. Vertel iets over hun taak/functie. Wat doet een theatermaker? Welke Haagse theaters zijn er? Welke Haagse theatergroepen zijn er? Welke Haagse theaterregisseurs zijn er? Aan de slag met een acteur of regisseur Nodig een regisseur of acteur uit in de klas. Presenteer de concepten aan de acteur of regisseur en probeer tot één presentatievorm te komen. Besteed aandacht aan de overgangen tussen de scènes. Neem de uitkomsten van de vragen uit deelopdracht 1 en 2 mee in het gesprek. Aan de slag in een culturele instelling in de buurt De leerlingen worden ontvangen in het theater en krijgen een rondleiding. Tijdens dit bezoek krijgen ze een workshop regisseren. Hierin werken ze de bedachte concepten verder uit en besteden ze aandacht aan de overgangen van de scènes. Reflectievragen Uitvoeren Zelf gemaakt Hoe is het om te werken met een acteur/regisseur? Ben jij liever de acteur of regisseur? Waarom? Zijn er andere beroepen waar je op een vergelijkbare manier in teams werkt? 12

13 Wat valt je op als je de verschillende theaters met elkaar vergelijkt? (Bijvoorbeeld vlakke vloer theaters of theaters met een lijsttoneel, aantal zitplaatsen grootte, programmering, de buiten- en binnenkant van de gebouwen.) 5.3. Presenteren Zelf gemaakt De scènes worden gepresenteerd aan een publiek en op een plek waarover tijdens de conceptfase is nagedacht. Reflectievragen Presenteren Zelf gemaakt Wat is het verschil tussen spelen in de klas en spelen op een podium? Wat vind je moeilijker: spelen voor je klasgenoten of voor een onbekend publiek? Hoe verliep de presentatie? Wat ging er goed en wat kon beter? Kan jullie concept op zichzelf staan of is het krachtiger in het geheel? Als je het nog een keer mag presenteren, voor wie zou je dat dan doen? 5.4. Evalueren Zelf gemaakt Bespreek met uw leerlingen het doorlopen proces: Heb je veel scènes vanuit het onderzoek verwerkt in het concept? Hoe zijn de veranderingen in jullie concept tot stand gekomen? Welke invloed heeft de acteur/regisseur op jullie concept gehad? In hoeverre heeft het schrijven van een concept je scène beter gemaakt? 6. Algemene beoordeling Voor het beoordelen van de leerlingprestaties kunt u gebruikmaken van het beoordelingsformulier voor leerkracht en leerling. De vier beoordelingscriteria zijn afgestemd op de kerndoelen kunstzinnige oriëntatie en de uitgangspunten van COH. De leerlingprestaties in het gehele project worden meegenomen in de beoordeling. Voor het gebruik van de formulieren is een korte toelichting beschikbaar. De beoordelingsformulieren voor leerkracht en leerling en de toelichting op het beoordelingsmodel vindt u in de bijlagen van het document Informatie voor de leerkracht. 13