Hulp of begeleiding die thuis of bij de instelling plaatsvindt,

Transcriptie

1 Bijlage 1 Begrippenlijst bij de raadsinformatiebrief Begrip Omschrijving 1 gezin, 1 plan, 1 regisseur Het motto van de nieuwe jeugdwet. Door daadwerkelijk dit motto door te voeren, voorkomen we dat meer hulpverleners in 1 gezin langs elkaar werken, met tegengestelde doelen bezig zijn of niet weten van elkaar wat zij doen. Doel is om dubbelingen in de jeugdhulp te voorkomen, de jeugdhulp effectiever te laten zijn, integraal te werk te gaan (bijv. eerst schulden oplossen, dan de opvoeding optimaliseren) maar ook om signalen aan elkaar te koppelen zodat zorgelijke situaties sneller in beeld komen. Ambulant groep Hulp of begeleiding die bij de instelling plaatsvindt, waarbij geen sprake is van verblijf in groepen. U kunt denken aan dagbesteding op verschillende niveaus en groepsgroottes, afhankelijk van de behoefte van de kinderen. Ambulant individueel Hulp of begeleiding die thuis of bij de instelling plaatsvindt, waarbij geen sprake is van verblijf, op individueel niveau. Dit kan hulpverlening zijn, maar ook begeleiding en persoonlijke verzorging. AWBZ Algemene Wet Bijzondere Ziektekosten: wettelijke verzekering voor langdurige en onverzekerbare nietgeneeskundige zorg. (afgeschaft per 1 januari 2015) Basis GGZ In de ggz onderscheiden we drie onderdelen: (1) huisartsenzorg met ggz ondersteuning waarbij de huisarts signaleert, behandelt of verwijst naar de generalistische basisggz of de gespecialiseerde ggz met ondersteuning van de POH-GGZ), (2) de generalistische basis-ggz en (3) de gespecialiseerde ggz. In de basis-ggz is ruimte voor verschillende behandelcomponenten zoals diagnostiek, e- health en consultatie van een specialist. Een behandeling van lichte tot matige psychische problemen gebeurt in de basis GGZ. Een behandeling binnen de basis GGZ kan bestaan uit gesprekken met bijvoorbeeld een psycholoog of psychotherapeut. Bij jeugd-ggz kan ook een (ortho)pedagoog regiebehandelaar zijn. Bij de basis GGZ is er een vermoeden van een DSM-stoornis waarbij de ernst matig of groot is, en/of het risico matig, en/of complexiteit matig is en/off het beloop beantwoordt aan criteria van de richtlijnen. basis(jeugd)hulp Elke vorm van professionele begeleiding bij de verzorging, opvoeding en ontwikkeling van jeugdigen die vrij toegankelijk is voor de doelgroep. Basis(jeugd)hulp wordt vaak groepsgewijs wordt aangeboden (denk aan sociale

2 vaardigheid-training), waarbij de doelgroep per afzonderlijke voorziening kan verschillen, maar ook individueel, denk aan een aantal gesprekken tijdens een opvoedspreekuur. Beëindiging van het ouderlijk gezag/ Voogdijmaatregel Coördinatie van zorg Crisiszorg Een vergaande maatregel van kinderbescherming is de beëindiging van het ouderlijk gezag. Deze wordt ingezet als ouders hun gezag misbruiken óf als er geen perspectief is dat ouders binnen een redelijke termijn in staat zijn om hun opvoedingsverantwoordelijkheid te nemen. Wanneer nog niet is bepaald is wie het gezag van de ouders overneemt, kan de voogdij tijdelijk aan een gecertificeerde instelling opgedragen worden. Voogdij is het gezag over een minderjarige dat door een ander dan een ouder wordt uitgeoefend. Het gaat om kinderen van ouders die (tijdelijk) geen gezag meer hebben over het kind, van wie de ouders zijn overleden of kinderen geboren uit een minderjarige moeder. Voogdij kan worden uitgeoefend door een natuurlijke persoon of door een instelling. Als pleegouders, familieleden of andere burgers de voogdij op zich nemen, is er sprake van een voogd-natuurlijke persoon. Voogdij kan ook worden uitgeoefend door een gecertificeerde instelling (GI). Er is dan sprake van een voogdrechtspersoon. De raad van bestuur of het stichtingsbestuur is verantwoordelijk voor de gezagsuitoefening. De uitvoering van de voogdij wordt in handen gelegd van een jeugdbeschermer, die voogdijwerker wordt genoemd (bij ons het in SAVE team). Deze voogdijwerker voedt het kind niet zelf op, maar zorgt dat dit door anderen gebeurt. Bij complexe en hardnekkige hulpvragen, wanneer er meerdere hulpverleners betrokken zijn en wanneer het gezin hier zelf niet toe in staat is, ondersteunt een coördinator van zorg het gezin bij het opstellen, het uitvoeren en de evaluatie van een plan van aanpak. In plaats van doorverwijzen wordt zorg/hulp ingeschakeld. Voor crisissituaties waarbij jeugdigen zijn betrokken. De crisiszorg is 24 uur per dag beschikbaar. Crisissituaties zijn situaties met acute bedreigingen van de lichamelijke en/of geestelijke gezondheid van een kind (of acute bedreiging van de omgeving, door toedoen van een kind). Crisiszorg kan ambulant zijn, maar ook met verblijf worden aangeboden. Crisiszorg kan worden ingeschakeld via het cirsiscoördindatie punt (bij Samen veilig Midden Nederland) of via de GGZ.

3 Curatieve GGZ (uitgevoerd door kinderartsen) Driemileu voorziening DSM-stoornis Essentiële functies Gecertificeerde Instelling (GI) Gedwongen kader versus vrijwillig kader In 2014 bleek dat naast het bekende GGZ-aanbod een beperkt aantal cliënten met gedragsproblemen en psychische stoornissen zorg ontvangt van kinderartsen in ziekenhuizen of zelfstandige behandelcentra. In eerste instantie bleef deze zorg onder de zorgverzekeraar vallen, maar per 1 januari 2016 is dit gecorrigeerd en valt de zorg onder de jeugdwet. Deze GGZ-zorg door kinderartsen is daarom apart ingekocht per 1 januari 2016 door gemeenten. Het gaat bijvoorbeeld om behandeling of onderzoek voor autisme of depressie op de polikliniek of dagbehandeling. Een driemilieu voorziening is een zorgvorm met 24 uurs verblijf (1), school/werk (2), vrije tijd (3) in een open voorziening. Er is geen sprake van beperkende maatregelen, zoals bij jeugdzorg plus. De zorg bevat een zeer intensieve behandelgroep. Doelgroep betreft Jeugdigen met ernstige gedragsproblemen, vaak met verstandelijke beperking (IQ van 50 tot 85) en/of psychiatrische problematiek. Het gezin en de omgeving bieden onvoldoende basis voor een ambulant traject. Veel jongeren hebben problemen in de ouder-kind relatie en/of een bedreigde opvoedingsomgeving. De DSM (Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders) is internationaal het meest gebruikte classificatiesysteem voor psychiatrische aandoeningen. Het biedt een geclusterde beschrijving van alle stoornissen op basis van symptomen. Begrip dat in Utrecht wordt gehanteerd voor functies waarvoor bovenregionale afspraken noodzakelijk zijn. Specifiek gaat het om jeugdzorg plus (gesloten jeugdzorg), drie milieu voorzieningen en klinische GGZ (BOPZ) Gecertificeerde Instellingen (GI's) Gecertificeerde instellingen worden van overheidswege gecertificeerd om maatregelen in het kader van de jeugdreclassering en jeugdbescherming te mogen uitvoeren. Binnen onze regio betreft dit Samen Veilig Midden Nederland, die werkt met de SAVE aanpak. Wanneer jeugdhulp wordt ingezet op vrijwillige basis, dus zonder uitspraak van een rechter, noemen we dit vrijwillig kader. Wanneer de (vrijwillige) hulpverlening aan kind en/of gezin niet of onvoldoende helpt om de opgroei- en opvoedsituatie in het gezin te verbeteren, of wanneer ouders weigeren om hulpverlening te aanvaarden, is zorg in een gedwongen kader in de vorm van een jeugdbeschermingsmaatregel vaak de enige optie die overblijft. Jeugdbescherming en jeugdreclassering vallen

4 Gezinshuis Jeugdhulp Jeugdwet beide onder gedwongen jeugdhulp. Let wel, jeugdreclassering kan ook worden ingezet op vrijwillige basis, bijvoorbeeld in de preventieve sfeer. In een gezinshuis wonen gemiddeld 3 tot 6 kinderen samen met de gezinshuisouders en hun eigen kinderen. In een normaal huis in een gewone buurt. Deze ouders zijn de vaste opvoeders, vormen de vaste basis. Ze bieden naast veiligheid en rust ook een professionele begeleiding. Anders dan in bijvoorbeeld een leefgroep is dat 24 uur per dag en 7 dagen per week. En anders dan in een pleeggezin zijn de ouders professionele opvoeders. Volgens de jeugdwet: 1. ondersteuning van en hulp en zorg, niet zijnde preventie, aan jeugdigen en hun ouders bij het verminderen, stabiliseren, behandelen en opheffen van of omgaan met de gevolgen van psychische problemen en stoornissen, psychosociale problemen, gedragsproblemen of een verstandelijke beperking van de jeugdige, opvoedingsproblemen van de ouders of adoptie gerelateerde problemen; 2. het bevorderen van de deelname aan het maatschappelijk verkeer en van het zelfstandig functioneren van jeugdigen met een somatische, verstandelijke, lichamelijke of zintuiglijke beperking, een chronisch psychisch probleem of een psychosociaal probleem en die de leeftijd van achttien jaar nog niet hebben bereikt, en 3. het ondersteunen bij of het overnemen van activiteiten op het gebied van de persoonlijke verzorging gericht op het opheffen van een tekort aan zelfredzaamheid bij jeugdigen met een verstandelijke, lichamelijke of zintuiglijke beperking of een somatische of psychiatrische aandoening of beperking, die de leeftijd van achttien jaar nog niet hebben bereikt, met dien verstande dat de leeftijdgrens van achttien jaar niet geldt voor jeugdhulp in het kader van jeugdstrafrecht. Sinds 1 januari 2015 zijn gemeenten verantwoordelijk voor de jeugdhulp. Zij kunnen de zorg dichter bij de inwoners organiseren, maar ook eenvoudiger en goedkoper. De nieuwe organisatie van de jeugdhulp is vastgelegd in de Jeugdwet.

5 Jeugdzorg Plus Klinische GGZ/ BOPZ Ook wel gesloten jeugdzorg. Betreft 24 uurs verblijf in een gesloten instelling op basis van een machtiging via de kinderrechter. Voor een plaatsing is een indicatie nodig van Samen Veilig Midden Nederland of andere GI. Er zijn beperkende maatregelen mogelijk (vasthouden/deur op slot doen etc.). Plaatsing is vaak i.c.m. kinderbeschermingsmaatregel (OTS /voogdijmaatregel). In onze regio gaat het om De Lindenhorst Almati in Zeist. De meeste jongeren in de Jeugdzorgplus kampen met zeer zware gedragsproblemen. Problematiek kan erg verschillen, maar bij veel jongeren gaat het om een combinatie van opvoedingsproblematiek en een psychiatrische aandoening. De jongeren hebben vaak een lange hulpverleningsgeschiedenis achter de rug. De meeste jongeren hebben problemen in het ouder-kind relatie en/of een bedreigde opvoedingsomgeving. Bij een groot deel van de jongeren is sprake van psychiatrische problematiek, zoals oppositioneel opstandige gedragsstoornis, antisociale gedragsstoornis en/of ADHD. Een deel van de jongeren is licht verstandelijk beperkt. Voor de behandeling is het nodig dat zij in hun vrijheid kunnen worden beperkt om te voorkomen dat zij zich aan de zorg onttrekken of daaraan door anderen worden onttrokken. Klinische GGZ betreft psychiatrische hulp met 24 uurs toezicht met continue begeleiding/intensive-care en een deescalerende werkwijze. Het gaat om een al dan niet gedwongen opname (tegen wil van ouders en/of kinderen o.b.v. rechterlijke machtiging of in bewaring stelling (IBS) via burgemeester. Bij een dergelijke bijzonder opname psychiatrische ziekenhuizen (BOPZ) betreft het een individuele maatregel. Voor plaatsing van een BOPZ-cliënt gelden locatie gebonden eisen en moet een aanbieder erkenning hebben. Zowel bij BOPZ als vrijwillige opname is sprake van gesloten plaatsing, maar deze kan overgaan in open plaatsing (en vice versa). Er is een 7 maal 24 uur psychiatrische crisisdienst beschikbaar op een half uur van de locatie. Het doel van de opname is gevaar afwenden en cliënt (en diens gezin en omgeving) stabiliseren. De behandeling (die ook deels ambulant kan zijn) richt zich op het versterken of zo mogelijk herstellen van het vermogen van het kind, zodat het kind zich een optimale plaats in de samenleving kan verwerven. Doelgroep betreft jeugdigen met psychiatrische problematiek en/of een ontwikkelingsstoornis met functionele

6 belemmering op één of meer ontwikkelingsdomeinen. Vaak is er een combi van problematiek, maar de psychiatrische problematiek is voorliggend. Het gaat om kinderen die een gevaar vormen voor zichzelf en/of omgeving. De stoornis is vastliggend en escalatie kan slechts beperkt voorkomen worden. Landelijke voorzieningen (LTA) Een deel van de zorg is landelijk ingekocht door de VNG. Het gaat om zwaar specialistische zorg om allerlei vlakken. Denk aan hulp aan dove kinderen, aan zware eetstoornissen, loverboy problematiek en adoptie gerelateerde zaken. Deze zorg betaalt de gemeente op cliëntniveau op basis van de landelijke maatwerkovereenkomsten tegen landelijke tarieven. Elke gemeente wordt geadviseerd hier 3,7% van diens jeugdbudget voor te reserveren. Onder Toezichtstelling (OTS) Onder toezichtstelling is een kinderbeschermingsmaatregel opgelegd door de rechter. Doel van de OTS is om kinderen te beschermen die in hun ontwikkeling worden bedreigd of veiligheidsrisico s lopen. De maatregel is erop gericht ouders te ondersteunen en te begeleiden. De ondertoezichtstelling (OTS) kan worden uitgesproken door de kinderrechter als de belangen van een kind ernstig bedreigd worden. De OTS wordt na onderzoek en een verzoek aan de kinderrechter aangevraagd door de Raad voor de Kinderbescherming. De OTS wordt uitgevoerd door een hiertoe gecertificeerde instelling, bij ons Samen Veilig Midden Neerland. De daadwerkelijke uitvoering wordt gedaan door een professional, gezinsvoogd genaamd (die werkt binnen het SAVE team). Een OTS duurt één jaar, maar kan op verzoek van de gezinsvoogd telkens met één jaar verlengd worden. De gezinsvoogd moet dan aantonen dat de gronden van de maatregel nog steeds aanwezig zijn. Pleegzorg In de jeugdwet is gesteld dat plaatsing in gezinsverband de voorkeur heeft als hulp thuis niet meer mogelijk is en jeugdigen voor korte of langere tijd uit huis moeten worden geplaatst. Pleegzorg staat het dichtst bij de natuurlijke situatie. Deze zorgvorm staat voor een combinatie van zo gewoon mogelijk opgroeien en professionele hulp. Pleegzorg kan worden ingezet voor jeugdigen van 0 tot 18 jaar en zo nodig is voortgezette pleegzorg tot 23 jaar mogelijk. Een jeugdhulpaanbieder begeleidt de plaatsing van een kind en ondersteunt kind, biologische ouders en pleegouders. Er zijn verschillende varianten van pleegzorg:

7 Regio Zuidoost Utrecht SAVE (team) Hulpverleningsvariant: bij deze variant is het doel om de oorspronkelijke opvoedingssituatie te herstellen. Binnen een vooraf gestelde termijn wordt intensief met de ouders en de pleegouders gewerkt en wordt toegewerkt naar een zogenoemd opvoedbesluit, waarmee duidelijk moet worden waar de jeugdige verder opgroeit. Als blijkt dat er geen mogelijkheden zijn om de jeugdige terug bij zijn ouders te plaatsen, wordt de hulpverleningsvariant omgezet naar de opvoedingsvariant (in hetzelfde of een ander pleeggezin) of wordt doorgeplaatst naar een andere vorm van jeugdhulp. De hulpverleningsvariant kan ook starten vanuit crisisopvang wanneer de situatie zo ernstig is dat de jeugdige acuut uit huis moet worden geplaatst. Opvoedingsvariant: in deze variant wordt de jeugdige voor langere tijd, in principe tot meerderjarigheid, door pleegouders opgevoed. Doel van de plaatsing is om continuïteit, opvoedingszekerheid en optimale ontwikkelingskansen voor de jeugdige te creëren. Samenwerking met de ouders blijft, waar mogelijk bestaan. Daarbij bestaat de mogelijkheid dat pleegouders de voogdij krijgen, met behoud van pleegcontract, pleegvergoeding en begeleiding. Deeltijdvariant: die omvat verschillende mogelijkheden om pleegzorg als aanvulling op de dagelijkse zorg en opvoeding van de Jeugdige in te zetten, bijvoorbeeld in het weekeinde of vakanties. Deze variant wordt veel gebruikt als preventieve hulp voor jeugdigen die thuis wonen, maar waar de zorg en opvoeding voor de ouders zwaar vallen. Zo kan een definitieve uithuisplaatsing worden voorkomen. De deeltijdvariant kan ook worden ingezet voor jeugdigen die in een groep wonen of ter ontlasting van een pleeggezin. Crisisvariant: als een situatie zo ernstig is dat een jeugdige acuut uit huis moet worden geplaatst, wordt een jeugdige in een crisispleeggezin ondergebracht. De regio Zuidoost Utrecht bestaat uit de gemeente Bunnik, De Bilt, Utrechtse Heuvelrug en Zeist. Het regionaal ingerichte team van Samen Veilig Midden Nederland waarin (geziens)voogden hun jeugdbeschermingstaken uitvoeren.

8 Specialistische GGZ In de ggz onderscheiden we drie onderdelen: (1) huisartsenzorg met ggzondersteuning waarbij de huisarts signaleert, behandelt of verwijst naar de generalistische basisggz of de gespecialiseerde ggz met ondersteuning van de POH-GGZ), (2) de generalistische basis-ggz en (3) de gespecialiseerde ggz. Bij zwaardere psychische problemen verwijst het dorpsteam, de huisarts, jeugdarts of medisch specialist door naar de gespecialiseerde GGZ. Bij specialistische GGZ is er een vermoeden van een DSMstoornis waarbij er sprake is van een hoog risico en/of hoge complexiteit. Veilig Thuis (VT) De advies- en meldpunten kindermishandeling en de steunpunten huiselijk geweld zijn samengevoegd tot Veilig Thuis. Iedereen kan bij Veilig Thuis een vermoeden van huiselijk geweld en kindermishandeling melden. Veilig Thuis moet de benodigde hulp op gang brengen als er sprake is van kindermishandeling of huiselijk geweld. Veilig Thuis valt binnen de provincie onder de organisatie van Samen Veilig Midden Nederland. Verblijf exclusief behandeling (bijv. woongroepen) Verblijf inclusief behandeling Vervoer Voorlopige ondertoezichtstelling (VOTS) We spreken van verblijf wanneer een kind meer dan 4 dagen per week in een instelling verblijft. Dat kan tijdelijk zijn of voor een lange periode. Technisch is ook pleegzorg verblijf. Wanneer het gaat om verblijf zonder behandeling, spreken we vaak van woonvormen, zoals een woongroep voor kinderen met een licht verstandelijke beperking. We spreken van verblijf wanneer een kind meer dan 4 dagen per week in een instelling verblijft. Dat kan tijdelijk zijn of voor een lange periode. Technisch is ook pleegzorg verblijf. Bij tijdelijke verblijfsvormen is vaak sprake van behandeling, zodat de jeugdige daarna weer terug kan naar huis of naar een andere plek. In sommige gevallen is vervoer onderdeel van de jeugdhulp. Dat kan via taxivervoer, openbaar vervoer, vervoer geregeld door de jeugdhulpaanbieder, in combinatie met leerlingenvervoer of via een vergoeding aan ouders. De OTS kan ook voorlopig worden uitgesproken. Dat gebeurt als de situatie zo acuut is, dat een normaal raadsonderzoek en de gewone verzoekschriftprocedure (zie Procedures) niet afgewacht kunnen worden. De VOTS kan maximaal drie maanden duren. Daarna wordt de VOTS beëindigd of omgezet in een OTS. Binnen de termijn van die drie maanden doet de Raad voor de Kinderbescherming zijn onderzoek en moet een verzoek worden ingediend.

9 Woonplaatsbeginsel Zorglandschap Jeugd In de jeugdwet bepaalt het woonplaatsbeginsel welke gemeente verantwoordelijk is voor het inzetten van jeugdhulp of de uitvoering van de maatregel jeugdbescherming of jeugdreclassering. Begrip dat gehanteerd wordt om uit te leggen hoe de jeugdhulpvoorzieningen in ons land zijn ingericht, opgebouwd en hoe deze voorzieningen invloed op elkaar hebben. Daarbij wordt onderscheid gemaakt tussen hulp voor veel voorkomende hulp, veel voorkomende specialistische hulp en weinig voorkomende specialistische hulp.