Welke verdiepende lesstof kan er in de klas aan hoogbegaafde leerlingen worden aangeboden op het gebied van spelling?

Transcriptie

1 Welke verdiepende lesstf kan er in de klas aan hgbegaafde leerlingen wrden aangebden p het gebied van spelling? 1. Welke kerndelen heeft het vakgebied spelling vr grep 1 tt en met 8? Het vak Nederlands is vastgesteld in 12 kerndelen, verdeeld ver drie dmeinen (Tule, n.d.): Mndeling nderwijs 1. De leerlingen leren infrmatie te verwerven uit gesprken taal. Ze leren tevens die infrmatie, mndeling f schriftelijk, gestructureerd weer te geven. 2. De leerlingen leren zich naar vrm en inhud uit te drukken bij het geven en vragen van infrmatie, het uitbrengen van verslag, het geven van uitleg, het instrueren en bij het discussiëren. 3. De leerlingen leren infrmatie te berdelen in discussies en in een gesprek dat infrmatief f piniërend van karakter is en leren met argumenten te reageren. Schriftelijk nderwijs 4. De leerlingen leren infrmatie te achterhalen in infrmatieve en instructieve teksten, waarnder schema's, tabellen en digitale brnnen. 5. De leerlingen leren naar inhud en vrm teksten te schrijven met verschillende functies, zals: infrmeren, instrueren, vertuigen f plezier verschaffen. 6. De leerlingen leren infrmatie en meningen te rdenen bij het lezen van schl- en studieteksten en andere instructieve teksten, en bij systematisch gerdende brnnen, waarnder digitale brnnen. 7. De leerlingen leren infrmatie en meningen te vergelijken en te berdelen in verschillende teksten. 8. De leerlingen leren infrmatie en meningen te rdenen bij het schrijven van een brief, een verslag, een frmulier f een werkstuk. Zij besteden daarbij aandacht aan zinsbuw, crrecte spelling, een leesbaar handschrift, bladspiegel, eventueel beeldende elementen en kleur. 9. De leerlingen krijgen plezier in het lezen en schrijven van vr hen bestemde verhalen, gedichten en infrmatieve teksten. Taalbeschuwing, waarnder strategieën 10. De leerlingen leren bij de delen nder mndeling taalnderwijs' en 'schriftelijk taalnderwijs' strategieën te herkennen, te verwrden, te gebruiken en te berdelen. 11. De leerlingen leren een aantal taalkundige principes en regels. Zij kunnen in een zin het nderwerp, het werkwrdelijk gezegde en delen van dat gezegde nderscheiden. De leerlingen kennen: - regels vr het spellen van werkwrden; - regels vr het spellen van andere wrden dan werkwrden; - regels vr het gebruik van leestekens. 12. De leerlingen verwerven een adequate wrdenschat en strategieën vr het begrijpen van vr hen nbekende wrden. Onder 'wrdenschat' vallen k begrippen die het leerlingen mgelijk maken ver taal te denken en te spreken. Spelling is geen vast dmein in de Nederlandse taal maar pgenmen in de dmeinen Taalbeschuwing en Schriftelijk nderwijs. Het del van het nderwijs in spelling is dat leerlingen futls de wrden van het Nederlands kunnen schrijven en de leestekens kunnen gebruiken. Spelling bestaat daarm uit kerndel 8 van Schriftelijk Onderwijs en kerndel 11 van Taalbeschuwing.

2 Vr de grepen 1 tt en met 8 ziet Spelling er als vlgt uit: Schriftelijk nderwijs - Kerndel 8 De leerlingen leren infrmatie en meningen te rdenen bij het schrijven van een brief, een verslag, een frmulier f een werkstuk. Zij besteden daarbij aandacht aan zinsbuw, crrecte spelling, een leesbaar handschrift, bladspiegel, eventueel beeldende elementen en kleur. Grep 1 en 2 Srten teksten: infrmatief bekje f 'infrmatiepster'. Schrijfdelen: schrijfdelen hebben vral betrekking p infrmeren. Vrm: - Aanpak: het inzetten van schrijfstrategieën wrdt begeleid dr de leraar en richt zich vral p het verkennen van het nderwerp en het 'verzamelen' van infrmatie. Grep 3 en 4 Srten teksten: als grep 1/2 + verslagen. Schrijfdelen: schrijfdelen hebben vral betrekking p infrmeren. Vrm: leesbaar handschrift; enkelvudige zinnen; weinig spelfuten; crrecte verzrgde vrmgeving en lay-ut (eventueel beeldende elementen en kleur). Aanpak: het inzetten van schrijfstrategieën wrdt begeleid dr de leraar en richt zich vral p het riënteren p het nderwerp, het verzamelen, selecteren en rdenen van infrmatie en p het reflecteren (vral p de inhud en in mindere mate p de vrm). Bij het verzrgen van de tekst gaat het vral m de lay-ut. Grep 5 en 6 Srten teksten: als grep 3/4 +eenvudige frmulieren en verslagen, bij taalnderwijs en bij andere vakken. Schrijfdelen: schrijfdelen hebben betrekking p infrmeren en vertuigen/verreden. Vrm: als grep 3/4 + grammaticale en samengestelde zinnen; weinig futen in aanduiding van zinsgrenzen en hfdletters; weinig spelfuten. Aanpak: het inzetten van schrijfstrategieën wrdt aangemedigd dr de leraar waar ndig dr hem begeleid. Bij het riënteren kmt meer aandacht vr het del en publiek. Bij het plannen maken de leerlingen k een pzet vr hun tekst. Het reflecteren en reviseren heeft betrekking p inhud (del, publiek, pbuw van tekst) en vrm (pbuw van zinnen, spelling). Grep 7 en 8 Srten teksten: als grep 5/6 + zakelijke brieven; frmulieren; werkstukken, bij andere vakken (Oriëntatie p jezelf en de wereld). Schrijfdelen: schrijfdelen hebben betrekking p infrmeren en vertuigen/verreden. Vrm: als grep 5/6 + weinig tt geen futen in aanduiding van zinsgrenzen en hfdletters; weinig tt geen spelfuten; duidelijke structuur, weergegeven dr de bladspiegel. Aanpak: als grep 5/6.

3 Taalbeschuwing, waarnder strategieën - Kerndel 11 De leerlingen leren een aantal taalkundige principes en regels. Zij kunnen in een zin het nderwerp, het werkwrdelijk gezegde en delen van dat gezegde nderscheiden. De leerlingen kennen: Grep 1 en 2 Taalbewust zijn: ntwikkelen van taalbewustzijn en van het ntdekken van alfabetisch principe. Reflectie p systeem van taal: ntwikkeling fnlgisch bewustzijn (grep 1 en 2): - pdelen van zinnen in wrden; - pdelen van samengestelde wrden in afznderlijke cmpnenten; - pdelen van wrden in klankgrepen; - verbinden van klankgrepen tt wrden; - pzeggen van rijmpjes samen met iemand anders; - individueel pzeggen van rijmpjes; - herkennen van eindrijm; - tepassen van eindrijm: zelf ntdekken van rijm, prduceren van rijm. Spelling: - Grep 3 en 4 Taalbewust zijn: - Reflectie p systeem van taal: ntwikkeling fnemisch bewustzijn (grep 2 en 3): - herkennen van beginrijm in langgerekte wrden; - herkennen van beginrijm in gewn uitgesprken wrden; - tepassen van beginrijm; - klinker in een wrd isleren; - auditieve analyse p klankniveau; - auditieve synthese p klankniveau; - letters kunnen benemen. Spelling: spellen van klankzuivere wrden p basis van de elementaire spelhandeling: - spelling van wrden met specifieke spellingpatrnen, zals wrden eindigend p -nk, - uw, - eeuw, -ieuw, -aai, -i, -ei; - spelling van clusters van medeklinkers (bijv. schr-, -rnst, -cht); - spelling van wrden met hmfnen (ei-ij, au-u, c-k, g-ch); - spelling van wrden met de stmme e; - spelling van wrden met pen en geslten lettergrepen; - eenvudige interpunctie: gebruik hfdletters, punt, vraagteken en uitrepteken; - nderkennen en crrigeren van spelling- en interpunctiefuten. Grep 5 en 6 Taalbewust zijn: - Reflectie p systeem van taal: syntactisch bewustzijn: - bewustzijn van de structuur van wrden en van zinnen; - inzicht in basale grammaticale principes, zals het afleiden van de persnsvrm en het nderwerp; - de grndvrm van werkwrden bepalen. Spelling: als grep gelijkvrmigheidsregel (hnd-hnden, kast-kastje); - analgieregel (hij zekt, hij vindt); - spelling van lange, gelede wrden en wrdsamenstellingen (geleidelijk, ademhaling, vetbalwedstrijd); - regels van de werkwrdspelling (hij verwachtte, de verwachte brief); - cmplexe interpunctie: kmma, puntkmma, dubbele punt, aanhalingstekens, haakjes; - zelfstandig nderkennen en crrigeren van spelling- en interpunctiefuten; - gebruik van hulpmiddelen bij het spellen zals spellingkaarten, cntrleschema's. Grep 7 en 8 Taalbewust zijn: - Reflectie p systeem van taal: als grep 5-6 Spelling: - spelling van wrden met apstrf (kmma's, thema's): - spelling van wrden met deelteken (trema) en kppelteken (ideeën, Nrd-Brabant); - attitude vr crrect schriftelijk taalgebruik; - gebruik van hulpmiddelen bij het spellen zals een wrdenbek, spellingchecker f cntrleschema's.

4 2. Welke werkvrmen kent het vak spelling binnen de Pastr van Ars? Om de Pastr van Ars een handwijzer aan te kunnen bieden waarin k een aantal vrbeelden staan van werkvrmen met eerst uitgezcht wrden welke werkvrmen er gebruikt wrden binnen het vak spelling van de methde Taal Actief. Vr grep 1 en 2 is het niet eenvudig aan te geven welke werkvrmen er wrden gebruikt vr spelling. Er wrden vral brnnenbeken gebruikt, passend bij de thema s naast de creativiteit van de leerkrachten zelf. Vaak wrdt er spelenderwijs kennis gemaakt met letters en wrden. Echter is het in de kleutergrepen het belangrijkst dat er ruimschts aandacht besteed wrdt aan taal en spelling mdat de taalgevelige peride bij kinderen tt ngeveer acht jarige leeftijd is. Tt en met die leeftijd kunnen de kinderen znder zichtbare inspanning een taal autmatisch leren verstaan en spreken. Vanzelfsprekend is dat dit na deze leeftijd meite gaat ksten en f in het ergste geval niet vlekkels f zelfs helemaal niet meer gaat (Clement, 2006). In de kleutergrepen wrdt ng geen aandacht besteed aan spelling zals dat in de hgere grepen bekend is. Het vak taal wrdt verkepelend en spelenderwijs aangebden. Echter meten de kerndelen wel behaald wrden, deze staan uitgebreid beschreven in de vrige deelvraag (Tule, n.d.). Omdat de Pastr van Ars gericht vraagt naar spelling wrdt er nu niet verder ingegaan p de kleuters, in een later stadium kan gekeken wrden naar verrijkingsmateriaal vr talige kinderen. In grep 3 wrdt p de Pastr van Ars Veilig Leren Lezen gebruikt. Er wrdt gewerkt vanuit de methde en leerlingen maken gebruik van de werkbekjes. Echter is deze methde niet cmpleet en de grepsleerkracht geeft aan de vlgende werkvrmen en materialen k te gebruiken en/f in te zetten: een intermediair vr het ankerverhaal; wrdenschatmaterialen; wandplaten; structureerstrken; letterlijn; klikklakbekje; instructiekalender; zekplaat; werkbekje; reuzenwerkbladen; schrijfles; lezen; letterds; ringbekje; lettermuur; cmputerprgramma; stempelds en pdrachten; letterzetter en veilig en vltbekjes. Vr grep 3 geldt net als vr de kleutergrepen dat het lastig is m aan te geven p welke vlakken de leerlingen daadwerkelijk het vak spelling ng nvldende beheersen. Het valt al wel p wanneer een kind uitvalt p een bepaald spellingsgebied, maar leerlingen zitten k ng in de taalgevelige peride waarbij de des interesse k een rl kan spelen. Om tch antwrd p deze deelvraag te kunnen geven is er binnen de bestaande methde p de schl nderzek gedaan naar de werkvrmen en middelen die p dit mment gebruikt wrden in grep 4 t/m 8. Vr het vak spelling wrdt gebruikt gemaakt van (Taal Actief, 2004): - wrdpakketten efenen p de cmputer; - pdrachten in het werkbek; - bakkaarten; - denkstappenkaarten m de leerstrategieën aan te leren; - weekinstructie; - klaarpdrachten (na aangegeven te hebben in de teamvergadering dat dit ng niet gebruikt wrdt); - dictees; - kpieerbladen; - individueel werken. Taal Actief bestaat uit drie nderdelen waarvan spelling er één is. De leerlijnen zijn p elkaar afgestemd en ieder thema start met een ankerverhaal geschreven dr een kinderbekenauteur. Binnen spelling wrden er twee dmeinen behandeld: spelling (nveranderlijke wrden) en werkwrdspelling. In grep 6 start de werkwrdspelling al. In ttaal zijn er 38 categrieën waarvan er elke week één nieuwe categrie en twee bekende categrieën wrden aangebden in de grep. De Pastr van Ars gebruikt de ude versie en is p dit mment p zek naar de nieuwe versie f wellicht een cmpleet andere methde m te gaan gebruiken in de tekmst. Vr de leerlingen die meer aan kunnen is de schl p zek naar cöperatieve werkvrmen aangezien alles nu individueel gaat.

5 3. Wanneer is leerstf van spelling uitdagend en/f verdiepend vlgens leerlingen die meer- f hgbegaafd zijn? Meer- f hgbegaafde kinderen hebben een schl ndig die hen leerstf biedt dat bij hen past. Dit is belangrijk vr het welbevinden van het kind. Ok uders spelen hierin een belangrijke rl m het kind ged te laten ntwikkelen (Lammers, 2005). Daarnaast heeft een kind k gede vrienden en een mgeving ndig waarin geleerd kan wrden. Als een schl er alles aan det m een kind p het juiste niveau de lesstf aan te bieden, dan haalt een schl grtendeels uit het kind wat er uitgehaald kan wrden. Om te vrkmen dat leerlingen prblemen krijgen in het reguliere nderwijs hebben meer- f hgbegaafde kinderen z snel mgelijk erkenning ndig. Ze zijn intelligent maar het kmt er niet altijd uit, ze merken dat zij anders zijn dan andere kinderen en velen zich daardr vaak alleen. Dit kan resulteren in vreemd gedrag, een vrbeeld daarvan is nderpresteren. Kenmerken van nderpresteren zijn: - kinderen zijn niet gewend meite te heven den m succesvl te zijn; - kinderen hebben geen drzettingsvermgen, zelfs wanneer ze iets ged willen den; - het is een chrnisch prbleem aan het wrden - het gebeurt vaak in meer dan één levensgebied; - kinderen die nderpresteren gaan meite krijgen met het nrmale werk. Vr een leerkracht is het daarm de taak m aan te sluiten p de nderwijsbeheften van een kind en te zien wat zij ndig hebben m tt ged leren te kmen, dit staat ls van eventuele faalangst/perfectinisme van leerlingen zelf. Reguliere lesmethdes en lesmaterialen zijn met name ntwikkeld vr de gemiddelde leerling en bieden hierdr nvldende uitdaging vr (zeer) intelligente en (hg)begaafde leerlingen. Om tegemet te kmen aan de nderwijs behefte van deze leerlingen (minder herhaling en aansluiting bij hun snellere leervermgen) kan nder andere gebruik gemaakt wrden van richtlijnen vr het cmpacten van deze methdes. Dit creëert ruimte vr het bieden van uitdagend verrijkingsnderwijs. Van belang is dat de verige beschikbare leertijd zinvl benut wrdt met verrijkende leeractiviteiten, die een berep den p de specifieke leerkenmerken van (hg)begaafde leerlingen. Uit nderzek blijkt dat verrijkingsmateriaal aan een aantal criteria met vlden (Brnkhrst e.a., 2001): biedt meerwaarde ten pzichte van de reguliere leerstf; bevat pen pdrachten; det een berep p het creatieve (denk)vermgen; det een berep p metacgnitieve vaardigheden; det een berep p de zelfstandigheid van de leerling; bevat een hg abstractieniveau; bevat een hge mate van cmplexiteit; stimuleert een nderzekende huding; lkt uit tt een reflectieve huding; lkt uit tt interactie. Om vr het vakgebied spelling te berdelen f de huidige lesstf van de methde Taal Actief uitdagend en/f verdiepend geneg is, is er intern een klein nderzek afgenmen dr de eerste en tweedejaars studenten van Iselinge: Thijs, Liza en Merel. Het nderzek is afgenmen bij de leerlingen van grep 4 t/m 8 die behren tt de aanpak 3, zij kunnen met de minimale inspanning de lesdelen halen. De uitkmsten van dit mini nderzek is weergegeven in een tabel:

6 Vraag/Stelling Wat vind je van het vak spelling en waarm? Wat vind je van de methde + telichting? He ervaar je als gede speller deze lessen (kst meite f gaat makkelijk, he ervaren gede spellers dit?) He zu je een spellingsles willen maken (geen standaard methde les)? Antwrd van de leerlingen Grep 4: De leerlingen van grep 4 vinden de stf vaak makkelijk en daarm saai. Ze heven geen andere pdrachten te den dan de andere kinderen van de klas. Smmige pdrachten zijn leuk en smmige k niet. Grep 5 (I., M., I., en Y.): De leerlingen van grep 5 vinden spelling leuk mdat het makkelijk is. Grep 6 (B., L. en I.): De leerlingen van grep 6 vinden spelling saai. Het is makkelijk en dat is niet altijd fijn. De meeste pdrachten bestaan uit verschrijven, iedere les hetzelfde. Grep 7a (A., S. en S. één van hen is hgbegaafd): De leerlingen van grep 7a vinden spelling saai mdat ze vral veel ver meten schrijven en niet na heven te denken ver he wrden pgebuwd zijn. Dit vinden ze minder leuk, de leuke kant van spelling is dat ze af en te een spelletje mgen den met de wrden. Grep 7b (L., H. en R): De leerlingen van grep 7b vinden spelling niet direct saai maar wel erg makkelijk mdat ze er geen meite vr heven te den. Zij vinden het niet erg m een meilijkere pdracht te krijgen waarbij ze meten nadenken ver de regels. Nu is het klakkels invullen en klaar zijn we met spelling. Grep 8: De leerlingen van grep 8 vinden spelling saai drdat het vral veel verschrijven is. En dat verschrijven is te makkelijk want datgene wat ze in meten vullen staat al in de pdracht beschreven, zelf nadenken is niet meer ndig. Grep 4: De leerlingen van grep 4 vinden de thema s erg leuk mdat het thema s zijn die betrekking kunnen hebben p hun dagelijkse leven. Grep 5 (I., M., I., en Y.): De leerlingen van grep 5 vinden de methde leuk, het ziet er leuk uit en de thema s zijn k leuk. Grep 6 (B., L. en I.): De leerlingen van grep 6 vinden de methde leuk maar de lessen zijn makkelijk, misschien kan er een extra bekje ntwrpen wrden Grep 7a (A., S. en S. één van hen is hgbegaafd): De leerlingen van grep 7a vinden de methde saai mdat de pdrachten altijd hetzelfde zijn. Iedere keer wrden srteren in het juiste rijtje, schrijf de letters p nder de vlek, enzvrts. Grep 7b (L., H. en R): De leerlingen van grep 7b vinden de thema s best leuk maar de pdrachten zijn altijd hetzelfde. De leerlingen kunnen de pdrachten z pdreunen. Ok vinden zij het jammer dat de lessen altijd per categrie zijn en niet dr elkaar getest wrden. Grep 8: De leerlingen van grep 8 vinden vral de lay-ut niet mi, rze is geen jngenskleur Grep 4: De leerlingen van grep 4 vinden het makkelijk en daarm niet altijd even leuk. Ze heven niet na te denken ver de pdracht. Ondanks dat vinden ze de lessen wel leuk. Makkelijk vinden heeft twee kanten geen uitdaging dus saai en we heven niet te veel te den dus leuk. Grep 5 (I., M., I., en Y.): De leerlingen van grep 5 vinden het te makkelijk mdat zij geen meite heven te den vr de efeningen. Sms is dat fijn maar hierdr krijgen zij geen uitdaging tijdens spelling. Grep 6 (B., L. en I.): De leerlingen van grep 6 vinden de lessen p dit mment makkelijk en dat wrdt saai mdat het iedere dag z gaat. Meilijke wrden vinden ze meilijker dus misschien kan dat vaker aangebden wrden. Grep 7a (A., S. en S. één van hen is hgbegaafd): De leerlingen van grep 7a vinden de lessen ged te den, de stf is makkelijk maar wanneer er een meilijkere pdracht tussen zit ligt dat aan de wrden en niet aan de uitleg f aan de meester/juf. Grep 7b (L., H. en R): De leerlingen van grep 7b vinden spellinglessen rt. Je schrijft het steeds maar ver, je denkt er niet ver na mdat je geen meite heft te den. Deze leerlingen ervaren het als iets dat vergeschreven met wrden in plaats van dat ze regels leren en die later te meten blijven passen. Hier willen zij heel graag verandering in zien. Grep 8: De leerlingen van grep 8 vinden het jammer dat ze zelf niet na heven te denken ver de in te vullen pdrachten. Ok geven ze aan dat de leerlingen die spelling best meilijk vinden deze pdrachten meitels in kunnen vullen mdat alles al is vrgekauwd. Grep 4: De leerlingen van grep 4 hebben bedacht dat ze een wrd vr elkaar meten spellen en de ander cntrleert dit, een tekening maken bij het thema maar k naar buiten gaan: de één gaat een wrd spellen, de ander schrijft dit met stepkrijt p de grnd. Maar k vrwerpen aanwijzen van een bepaalde spellingscategrie. Grep 5 (I., M., I., en Y.): De leerlingen van grep 5 willen graag lessen waarbij er meilijkere wrden wrden aangebden die ze niet meteen kennen en de betekenis p meten zeken, k vinden ze extra werkbladen niet erg.

7 Heb je ideeën vr een uitdagende les en verige tips? Grep 6 (B., L. en I.): De leerlingen van grep 6 wrden blij van minder uitleg dus direct zelfstandig aan de slag gaan met de pdrachten die er zijn, daarnaast willen ze extra pdrachten met meilijkere en langere wrden. Grep 7a (A., S. en S. één van hen is hgbegaafd): De leerlingen van grep 7a zuden minder van dezelfde pdrachten maken waardr en minder herhaling in zit. Eventueel een spelletje tevegen als extra klaarpdracht. Grep 7b (L., H. en R): De leerlingen van grep 7b zuden zelf meilijkere pdrachten maken en meer pdrachten die lijken p de pdrachten die in de C!TO tets zitten want die vinden ze wel leuk. Een vrbeeld daarvan is: welk wrd is fut geschreven en welke regel hrt bij het wrd? Grep 8: De leerlingen van grep 8 zuden graag meilijkere wrden willen gebruiken en er mgen k meer letters weg wrden gelaten. De leerlingen geven k aan graag een nulmeting te den en na aflp weer een dictee m te zien waar je staat. In de eerste les van een blk mgen de wrden aangebden wrden maar in les 2, 3 en 4 mgen de wrden weggelaten wrden zdat je meite met den m na te denken. Grep 4: Cmpactere uitleg waardr er meer van de leerlingen verwacht wrdt, minder van hetzelfde maken, een tekening geven en daar meten de leerlingen het wrd bijschrijven, de methde met meer kleuren hebben en er mgen meilijke pdrachten in zals bijvrbeeld het weglaten van meerdere letters. Grep 5 (I., M., I., en Y.): De leerlingen van grep 5 willen wel graag wrdzekers plssen maar k zelf maken, een dictee afnemen bij elkaar en dit cntrleren, legpuzzels maken met wrden en zelfstandig uit het bek werken (rutebekje). Tips van deze leerlingen zijn: de pdrachten meilijker maken dr minder uitleg en meilijkere wrden, huiswerk aanbieden en cmputerpdrachten. Grep 6 (B., L. en I.): De leerlingen van grep 6 willen meer uitdaging en zij denken dat de uitdaging zit in: spellingsquiz maken en afnemen bij elkaar, meilijkere wrden, meer dictees, verhalen schrijven waar de wrden in terug kmen en werken met andere thema s. Grep 7a (A., S. en S. één van hen is hgbegaafd): De leerlingen van grep 7a willen niet steeds verschrijven maar zelf bedenken en wrden maken. Ok lijkt het hen leuk m wrden te bedenken waarin de categrie terug is te vinden. Een tip van hen is het uitwerken in de werkbeken en niet het verschrijven van de wrden in een apart schrift. Dit maakt spelling juist heel saai en alleen maar verschrijf werk znder er van te leren. Grep 7b (L., H. en R): De leerlingen van grep 7b willen graag puzzels maken met de wrden van die les f categrie, k willen ze meer pdrachten vanuit de C!TO, in grepjes werken en zelf wrden bedenken: Schrijf 10 wrden met ng en 10 wrden met nk, k willen ze de betekenis van deze wrden dan pzeken in het wrdenbek. Het lijkt de leerlingen k handig en leuk m zelf categriekaarten te maken en meer te efenen met verschillende tijden (tegenwrdige tijd en verleden tijd). Grep 8: De leerlingen van grep 8 willen de nabespreking graag krter zien en zelf nakijken. Een idee vr een uitdagende les kan zijn dat de betekenis van het wrd wrdt pgeschreven f er wrdt een mschrijving gedaan en een medeleerling met raden welk wrd er bedeld wrdt. De leerlingen van de Pastr van Ars geven aan dat de huidige spellingmethde niet echt uitdagend is. Opvallend is dat zij geen van allen de Klaar? pdracht maken na aflp van de les. Dit is direct teruggekppeld naar de leerkrachten en zij hebben dit ingeverd in de weekplanning en grepsplannen. De leerlingen geven aan meer te willen differentiëren dr wrdpakketten dr elkaar heen te gebruiken en niet altijd alles per categrie aangebden te krijgen. Ok geven de leerlingen aan graag zelf na te willen denken ver wrden in plaats van de standaard invulefeningen maken. Een vrbeeld hiervan is: Vul ng f nk in nder de vlek. Deze pdracht vervangen zij graag dr: Bedenk 10 wrden met ng en bedenk 10 wrden met nk. Ok zelfcntrle blijkt een belangrijke stap te zijn in het uitdagen. Zelfreflectie staat daarm k in de criteria van uitdagend verrijkingsmateriaal. Vanuit de Pastr van Ars is de vraag gekmen met welke vakken spelling geclusterd kan wrden en drdat de leerlingen aangeven welke manier van werken zij prettig vinden kan er gerichter gekeken wrden naar de aansluiting met andere vakken. Een clustering die de leerlingen zelf aangeven is spelling gecmbineerd met taal (stellen): Schrijf een zelfverznnen verhaal waarin de spellingswrden van een bepaalde categrie f de les van vandaag terug te lezen zijn, dit verhaal met uitgewerkt zijn p de cmputer.

8 4. Met welke vakken kan spelling geclusterd wrden m meer aan te sluiten p de nderwijsbehefte van de meer- f hgbegaafde leerling? Uit het nderzek dat is afgenmen dr eerste- en tweedejaars studenten van Iselinge Hgeschl is gebleken dat leerlingen uitdaging zien in spelling wanneer dit nder andere k geclusterd kan wrden met andere vakken. Een idee waar de leerlingen zelf mee kwamen is: Schrijf een zelfverznnen verhaal waarin de spellingswrden van een bepaalde categrie f de les van vandaag terug te lezen zijn, dit verhaal met uitgewerkt zijn p de cmputer. Hierin wrdt spelling geclusterd met taal en tevens wrden er cmputervaardigheden beefend dr het uit te werken p de cmputer. De kppeling van spelling met taal is vrij gemakkelijk te maken drdat spelling een vast dmein is van taalbeschuwing en schriftelijk nderwijs (Tule, n.d.). Als er gekeken wrdt naar de nderwijsbeheften van leerlingen is de vraag van hen grt m spelling te clusteren met andere schlvakken. Dit kmt drdat mensen p verschillende manieren leren. De een leert dr den, de ander wil het visueel maken en ng een ander met de infrmatie eerst zelf rdenen vr hij het kan begrijpen. Als kinderen in het nderwijs willen leren, als zij alles meten nthuden en begrijpen zal er rekening gehuden meten wrden met de verschillen tussen hen (Gardner, 2012). Onbewust maken veel leerkrachten gebruik van verschillende materialen en werkvrmen. Bij het aanleren van leerstf wrden ritmes geklapt vr de lettergrepen f een lied aangeleerd m de tafels te nthuden. Bij een rekenles wrdt er MABmateriaal gepakt ter verduidelijking f wrdt er gebruik gemaakt van beeldmateriaal tijdens de instructie. Dr deze diverse aanpakken wrden de verschillende intelligenties van leerlingen aangesprken m te kunnen leren. Wanneer een leerling sterk is in taal en specifiek in spelling. Dan kunnen de vlgende kppelingen gemaakt wrden vr de vakken: Geschiedenis Een les met als thema 2 keer rlg gaat ver de Tweede Wereldrlg. Een speller kan bij deze les uitgedaagd wrden dr van een pagina uit het dagbek van Anne Frank meilijke wrden te halen en hiervan de betekenis p te zeken in het wrdenbek (Anne Frank Stichting, 2010). Bij een les ver de Rmeinen kan de uitdaging vr een meer- f hgbegaafde speller al zitten in bijvrbeeld een beschrijving maken van uitvinding die dr de Rmeinen is gedaan. Deze beschrijving kan als eis hebben dat de wrden Galliërs, geld, mes, kalender en Julius Caesar er in vr meten kmen (WillemWever, 2008). Aardrijkskunde Bij een aardrijkskunde les ver de zn kan een sterke speller uitgedaagd wrden dr bijvrbeeld tien spreekwrden p te lssen die ver de zn gaan (Na regen kmt znneschijn, met de nrderzn vertrekken, etc.). Ok kan een sterke speller uitgedaagd wrden dr zelf spreekwrden te maken vr een ander (Krieger, 2010). Laat een sterke speller tijdens een aardrijkskunde les ver kaarten lezen en rutebeschrijvingen maken de beschrijven van klasgenten cntrleren. Dr dit te den wrdt de eigen vaardigheid p de pref gesteld en is de leerling tch met het vak aardrijkskunde bezig (KlasseTV, 2013). Engels Het Engels in de basisschl is vrij summiere wat leerstf betreft. Een sterke speller kan daarm uitgedaagd wrden dr een eigen wrdenlijst samen te stellen per unit. Deze wrdenlijst bestaat uit Engelse en Nederlandse wrden. Ok zu een sterke speller zelf wrdzekers kunnen maken in het Engels vr klasgenten m eigen kennis te cntrleren en uitgedaagd te wrden f een prefdictee af te nemen in het Engels (Aduis, 2011). Natuur & Techniek Bij een les ver de dierentuin kunnen sterke spellers wrden uitgedaagd m naast het ntwerpen van een plattegrnd vr de dierentuin, een infrmatiebrd te schrijven dat bij het dier in het verblijf hrt. Hierbij met het kind denken aan vedsel, leefmgeving, srtgenten, etc. Ng een extra uitdaging kan

9 het uitwerken p de cmputer zijn waarbij de spelling direct wrdt gecntrleerd dr autmatische spellingscntrle en de leerkracht (Man, Hgenbm en Berg, 2003). Bij een thema les ver de herfst kan en sterke speller extra uitgedaagd wrden dr hem/haar zeven wrden te laten kiezen die deze les aan bd zijn gekmen. Met deze wrden met de speller een gedichtje maken van tien regels. Hier kunnen natuurlijk meer eisen aan gesteld wrden. Een vrbeeld hiervan is (Bns, 2002): Als de zmer vrbij is begint de herfst. Dat merk je niet direct. Er verandert wel steeds meer. Het wrdt kuder. Je kunt niet meer znder jas naar buiten. Er kmen herfstbuien. Het waait en regent dan hard. Het kan k flink strmen. De wind leit dan m het huis. Je regenjas heb je nu vaker ndig. Sms is het erg mistig. Mist is gevaarlijk vr het verkeer. Je ziet dan bijna niks. Als je naar schl gaat is het ng niet helemaal licht. De lampen meten ng aan. En als je uit schl kmt wrdt het al snel dnker. We zeggen dan de dagen wrden krter. Ok s nachts wrdt het kuder. Er kmt nachtvrst. Dat betekent dat het s nachts z nu en dan een beetje vriest. Met de vrbeelden die hierbven zijn beschreven is te zien dat er binnen andere vakgebieden k uitdaging bestaat vr sterke spellers. Echter is het wel z dat de leerkracht dit te met passen binnen de bestaande lessen. Dit vraagt van een grepsleerkracht rganisatrische vaardigheden zals een cach zijn vr de leerling, de planning reguleren en k het versnellen en verrijken van de nderwijstijd (Steenbergen-Penterman et al., 2011). Daarnaast meten de pgaven een meerwaarde hebben vr de leerling en de leerlingen m een reflectieve huding vragen.

10 Welke verdiepende lesstf kan er in de klas aan hgbegaafde leerlingen wrden aangebden p het gebied van spelling? Uit nderzek is naar vren gekmen dat spelling geen vast dmein is in de Nederlandse taal maar is pgenmen in de dmeinen Taalbeschuwing en Schriftelijk nderwijs. Het del van het nderwijs in spelling is dat leerlingen futls de wrden van het Nederlands kunnen schrijven en de leestekens p de juiste manier kunnen gebruiken. Dit betekent k direct dat spelling altijd samen gaat met het schlvak taal en wrdenschat (tule, n.d.). Binnen de Pastr van Ars wrdt gebruik gemaakt van de methde Taal Actief, ude versie, dat de vlgende werkvrmen kent (Taal Actief, 2004): wrdpakketten efenen p de cmputer; pdrachten in het werkbek; bakkaarten; denkstappenkaarten m de leerstrategieën aan te leren; weekinstructie; klaar-pdrachten (na aangegeven te hebben in de teamvergadering dat dit ng niet gebruikt wrdt); dictees; kpieerbladen en individueel werken. Meer- f hgbegaafde kinderen hebben een schl ndig die hen leerstf biedt dat bij hen past. Dit is belangrijk vr het welbevinden van het kind. Vr een leerkracht is het daarm de taak m aan te sluiten p de nderwijsbeheften van een kind en te zien wat zij ndig hebben m tt ged leren te kmen, dit staat ls van eventuele faalangst/perfectinisme van leerlingen zelf (Lammers, 2005). Om tegemet te kmen aan de nderwijs behefte van deze leerlingen (minder herhaling en aansluiting bij hun snellere leervermgen) kan nder andere gebruik gemaakt wrden van richtlijnen vr het cmpacten van deze methdes. Dit creëert ruimte vr het bieden van uitdagend verrijkingsnderwijs. Van belang is dat de verige beschikbare leertijd zinvl benut wrdt met verrijkende leeractiviteiten, die een berep den p de specifieke leerkenmerken van (hg)begaafde leerlingen. Uit nderzek blijkt dat verrijkingsmateriaal aan een aantal criteria met vlden (Brnkhrst e.a., 2001): biedt meerwaarde ten pzichte van de reguliere leerstf; bevat pen pdrachten; det een berep p het creatieve (denk)vermgen; det een berep p metacgnitieve vaardigheden; det een berep p de zelfstandigheid van de leerling; bevat een hg abstractieniveau; bevat een hge mate van cmplexiteit; stimuleert een nderzekende huding; lkt uit tt een reflectieve huding; lkt uit tt interactie. Wat betekenen deze inzichten vr de leerkrachten in het basisnderwijs? Om een klas te draaien waarin diverse aanpakken zitten, waarnder de pluskinderen, vraagt dat rganisatrisch vermgen van een leerkracht. Een leerkracht met een cach zijn, met een planning kunnen maken met leerlingen, belemmeringen weg kunnen nemen vr hen en k de nderwijstijd kunnen versnellen f verrijken. Helaas gaat de Pastr van Ars een andere taalmethde kiezen waardr de student niet aan kn sluiten bij de huidige methde. Vr de leerkrachten van deze schl is daarm een handwijzer ntwrpen met daarbij een bijbehrende leskist. Deze materialen/werkvrmen zijn uitdagend, van een hg niveau en den een berep p de zelfstandigheid van de leerlingen. Een aantal vrbeelden zijn: rl een werkwrd, wrdpakketspellen, ntwerp een krantenartikel, maak je eigen dictee en ng veel meer. Vlgend schljaar gaan de leerkrachten actief bezig met het in de praktijk brengen van de nderzchte resultaten, de schl blijft daarm in ntwikkeling wat betreft hgbegaafdheid. Ok wrdt vlgend schljaar het beleid aangepast naar de methdes die er dan zullen zijn. In een later stadium kan spelling gekppeld wrden met andere vakken m z aan te sluiten bij de nderwijsbeheften van leerlingen. Iedere leerling heeft eigen talenten en als kinderen in het nderwijs willen leren, als zij alles meten nthuden en begrijpen zal er rekening gehuden meten wrden met de verschillen tussen hen (Gardner, 2012). Z heeft iedere leerling de kans m een kanjer te wrden!

11 Literatuurlijst Aduis. (2011). Integrative Learning. Verkregen p 15 mei, 2013, van Bastmeijer, M. & Nwee, J. (2012). Meervudige Intelligenties. Verkregen p 18 mei, 2013, van Bns, B. (2002). Gedichtenbundel Seizenen. Verkregen p 24 mei, 2013, van Brnkhrst, E., et al. (2001). Prject leerstfntwikkeling vr Hgbegaafde leerlingen p het gebied van Nederlandse Taal. Verkregen p 4 februari, 2013, van /aanpassingen/verrijken/ Clement, C. (2006). Vraagbaak Kindertaal en Meertaligheid. Verkregen p 4 februari, 2012, van Krieger, O. (2010). In de Zn. Verkregen p 10 mei, 2013, van Lammers, W. (2005). Hgbegaafd, nu en? Amsterdam: Samsara Uitgeverij B.V. Man, J., Hgenbm, L., en Berg, E. (2003). Ontwerp je eigen Dierentuin. Verkregen p 19 mei, 2013, van SLO. (n.d.). Tule Leerlijnen Inhuden en Activiteiten. Verkregen p 19 nvember, 2012, van Steenbergen-Penterman, N., Hukema, D., Bers-Müller, A., Bekhrst-Reuver, J., Kuipers, L., Tank, M. klein & Ransing-Fakirmhamed, S. (2011). Infrmatiepunt Onderwijs, Hgbegaafdheid en Excellentie. Verkregen p 14 nvember, 2012, van Stichting, Frank, A. (2010). Werkstukwijzer Anne Frank en de Tweede Wereldrlg. Verkregen p 25 mei, 2013, van WillemWever. (2008). Wat hebben de Rmeinen allemaal Uitgevnden? Verkregen p 8 april, 2013, van Taal Actief (2004). Spelling. s Hertgenbsch: Malmberg.