Abtswoude 50, Schipluiden

Transcriptie

1 Abtswoude 5, 266 EE Schipluiden De bescherming betreft de boerderij met schuur uit 192 aan de Abtswoude 5, evenals een hooitas en drie kleine betonnen silo's. Op het erf zijn tevens een grote silo en twee nieuwe schuren aanwezig. Deze vallen niet onder de bescherming. De boerderij is gelegen aan de Abtswoude in de Lage Abtswoudsche Polder. Het gebied bestond rond het begin van de jaartelling uit moeras met kwelders en kreekruggen. In de elfde eeuw werd begonnen met de ontginning van het gebied in opdracht van de Hollandse graaf Floris I en ontstond er een wegen- en slotenpatroon. Uit deze periode stamt de ontginningsas Abtswoude. Hieraan ontstond boerderijen aan lintbebouwing met aan weerszijden kavelsloten met percelen. De as stond eeuwenlang bekend onder de naam 'Papsouw' en verbond Delft met Ketel. De boerderij aan de Abtswoude 5 staat op een kavel dat deel uitmaakte van een groot open weidegebied. In 192 werd de eerste steen gelegd voor het bouwen van een hoeve met stallen. De architect of bouwer van de boerderij is onbekend. Er zijn op de plaats van deze boerderij geen voorgangers bekend. Beschrijving pand Exterieur De hallenhuisboerderij heeft een rechthoekige plattegrond en staat met de nok haaks op de weg. De boerderij is éénlaags en heeft een verdieping onder een zadeldak. Het dak is gedekt met een grijs gesmoorde kruispan. De overgang tussen het vooren achterhuis is zichtbaar door het verschil in nok- en goothoogte. Ter plaatse van deze overgang bevindt zich op het dak een gemetselde schoorsteen. De gevels van de boerderij zijn opgetrokken in een rode vormbaksteen in kruisverband met een cementvoeg. De onderzijde van de gevels is voorzien van een trasraam. De voorgevel is symmetrisch van opzet. De entreedeur met bovenlicht is in het midden gesitueerd en wordt aan beide zijden geflankeerd door twee T-vensters. De entree is te bereiken met twee natuurstenen treden. De deur is gedecoreerd met een geprofileerde waterslag en kroonlijst. De T-vensters hebben naar buiten kleppende bovenramen (oorspronkelijk schuifvensters), in de twee linker vensters bevinden zich in de bovenste ramen nog het oorspronkelijke glas in lood. Achter de twee rechter vensters bevindt zich de opkamer, deze vensters beginnen twee rijen stenen hoger dan de linker vensters. Onder de opkamer bevinden zich twee kelderramen, ieder voorzien van luiken. Boven de entree en (kelder) vensters zijn gemetselde rollagen toegepast. Op de verdieping bevindt zich een engelenraam onder een steense segmentboog. De bovenlichten van het engelenraam lijken ook te zijn vervangen door klepramen. De roedenverdeling in het bovenlicht van het middelste venster is niet oorspronkelijk. De spaarvelden tussen het metselwerk en de boog zijn opgevuld met geblokt metselwerk. Aan weerszijden van het engelenraam bevinden zich twee natuurstenen blokken in het metselwerk met daarop 'Eben' en 'Haezer', de naam van de boerderij (vertaald: 'Steen der hulp', 1 Sam 7:12). Het natuursteen is omgeven door een halfsteense rollaag. Het overstek ter plaatse van de voorgevel wordt ondersteund door houten klossen en is voorzien van sobere windveren. De geveltop is afgewerkt met een geprofileerde makelaar. De linker zijgevel bestaat uit de zijgevel van het voorhuis en de zijgevel van het achterhuis. Het voorste deel van de gevel bevat drie T-vensters onder gemetselde rollagen met originele kozijnen. Mogelijk heeft ter plaatste van het derde venster een oude entree gezeten, onder het venster is inboetwerk waar te nemen. In dit deel van de gevel is de eerste steen gelegd, op deze natuursteenplaat is te lezen: De eerste steen gelegd door den heer C. v. Eendenburg 16/ De goot van het voorhuis is opgelegd

2 op geprofileerde gootklossen. Op het dak bevinden zich drie recente dakkapellen. Op de overgang van het voor- naar het achterhuis bevindt zich op de hoogte van de goot een gemetseld schouderstuk. In de zijgevel van het achterhuis bevinden zich een recente entree en vijf getoogde gietijzeren stalramen uit de bouwtijd. De bakgoot van het achterhuis is opgelegd op uitkragende, gemetselde consoles. Tussen de consoles zijn holle, betonnen stenen ingelegd die voor ventilatie in de deel zorgen. De achtergevel heeft twee symmetrisch geplaatste groepdeuren onder een gemetselde segmentboog. In de top is een gietijzeren venster gesitueerd. Ter hoogte van de goten van de zijgevel zijn gemetselde schouderstukken toegepast. Het voorste deel van de rechter zijgevel heeft twee recente vensters en een recente entree, allen onder gemetselde rollagen. Onder het tweede venster en links van de entree zijn sporen van inboetwerk aanwezig. Onder de opkamer bevinden zich vier keldervensters voorzien van luiken. Op het dak is een dakkapel aanwezig. In de rechter zijgevel van het achterhuis bevinden zich getoogde gietijzeren stalramen. De entree van de stal heeft een recente houten deur en bevindt zich onder een gemetselde segmentboog. Interieur Achter de centrale entree bevindt zich de gang waar vanuit de kamer en suite aan de linkerzijde en de opkamer aan de rechterzijde kunnen worden betreden. In de gang zijn paneeldeuren en een lambrisering van gemarmerd pleisterwerk aanwezig. Het lijstwerk rondom de deuren is gedecoreerd met geprofileerde architraaflijsten in Jugendstil. De kamer en suite bevat een lambrisering bestaande uit paneelwerk. De vooren achterkamer worden van elkaar gescheiden door schuifdeuren met aan beide zijden bergkasten weggewerkt achter panelen. De deuren en ramen in de ruimte zijn voorzien van Jugendstillijstwerk met drie kralen en worden aan de bovenzijde beëindigd met een kroonlijst met consoles. De vensters hebben originele schuifblinden die weggewerkt zijn in de muurbetimmering. De plafonds van beide ruimtes hebben een sobere lijst met drie kralen overeenkomstig het lijstwerk en hebben in het midden een rozet. In de achterste kamer bevindt zich een marmeren schouw uit de bouwtijd. Achter de achterkamer bevindt zich de keuken. In deze ruimte is de balklaag in het zicht. Dwars op de moerbalk zijn kinderbinten geplaatst. De kelder is half verdiept, hierboven bevindt zich de opkamer. In de kelder zijn terracotta plavuizen uit de bouwtijd aanwezig. De zolder boven het voorhuis is verdeeld in verschillende ruimten. Uit de bouwtijd zijn hier twee bedsteden aanwezig, een rookkast en het bijbehorende rookkanaal. De kap van de zolder is een verbeterd Hollands spant. Beschrijving schuur Links achter de boerderij staat op het erf een schuur uit de bouwtijd, die waarschijnlijk diest deed als wagenschuur. De schuur heeft een rechthoekige plattegrond en is éénlaags onder een zadeldak. Het dak is gedekt met grijze gesmoorde kruispannen. De detaillering van de schuur komt overeen met de stal. De gevels zijn opgetrokken in een rode baksteen in kruisverband, de tuitgevels hebben ter hoogte van de dakgoot gemetselde schouderstukken. De goot rust op gemetselde consoles.

3 De voorgevel heeft een houten schuifdeur met daarboven een hooiluik met een bovenlicht bestaande uit vier ruitjes. De zijgevels zijn voorzien van getoogde gietijzeren stalramen en een opgeklampte staldeur. In de achtergevel bevindt zich een roosvenster in de top. Tegen de achtergevel is een recente aanbouw geplaatst. Beschrijving hooitas Aan de rechterzijde van de boerderij staat een houten hooitas uit de bouwtijd of kort daarna, opgebouwd uit vier gebintstijlen. Het dak heeft een gordingenkap met pannen. De gevel is op de kopgevels beschoten met staande strokenbekleding (tochtlatten) in grenen. De langsgevels zijn voorzien van rabatdelen. Achter de hooitas een aanbouw onder een lessenaarsdak. Deze aanbouw is niet beschermd als onderdeel van het monument. Beschrijving silo's Achter de hooitas staat een drietal kleine, betonnen silo's. Erf/ groenaanleg Het perceel van Abtswoude 5 ligt tussen twee kavelsloten. Het erf is bereikbaar via een betonnen toegangsbrug over de sloot aan de voorzijde van het erf. Op de brug staat een smeedijzeren toegangshek bestaande uit twee ronde pijlers met daartussen een dubbel openslaand toegangshek. De voortuin is een traditionele voortuin met perken. Langs de oprijlaan staat een rij linden. Op het erf staan enkele esdoorns. Aan de noordzijde staan twee knotwilgen. In de boomgaard staan enkele hoogstamfruitbomen. Achter de hooitas ligt een ronde betonnen silo voor kuilgras. Motivatie Het complex aan de Abtswoude 5 is vanuit stedenbouwkundig, architectonisch en cultuurhistorisch oogpunt van lokaal belang - vanwege de ligging aan de Abtswoude; - vanwege de bouwhistorische en architectonische waarde van de twintigste eeuwse gevels van de boerderij, zowel de materiaalkeuze en de materiaalverwerking als het gevelbeeld; - vanwege de aanwezige interieuronderdelen met onder andere in de kamer en suite paneeldeuren, lambrisering, lijstwerk met geprofileerde architraaflijsten in Jugendstilstijl, schuifdeuren en originele schuifblinden; - vanwege de ensemblewaarde met de schuur die in dezelfde stijl is gebouwd als het achterhuis; - vanwege de erfinrichting met waardevolle bomen; - als herinnering aan en als onderdeel van de geschiedenis van de agrarische bedrijfsvoering en met name de zuivelbereiding van het gebied Midden-Delfland. Bronnen Monumenten Inventarisatie Project Zuid-Holland E. Bult, H. Groenendaal, J. Moerman, P. van Oord en F. van Ooststroom, Historie en landschap van de Kerkpolder, het zuidelijk deel van de Lage Abtswoudsche Polder, het westelijk deel van de Zuidpolder van Delfgauw en de Akkerdijksche Polder (MiddenDelfland, 214) Midden-Delfland is Mensenwerk. Jos van de Lindeloof, Inventarisatie bomen (25 maart 216).

4 Score score max. score min. score weegfactor 1. cultuurhistorische aspecten a. lokaal belang Architectonische aspecten a. bouwstijl b. uniciteit c. verminkingen/verstoringen situering a. ligging b. verminkingen/verstoringen totaal 14 Topografisch militaire kaart uit 194. De locatie van de boerderij is aangegeven met een blauwe cirkel. Bron:

5 Luchtfoto met daarop de boerderij aan de Abtswoude 5 met aan de zuidzijde de historische schuur en aan de noordzijde de hooitas. Bron: Gemeente Midden-Delfland GBKN-kaart met daarop de Abtswoude 5. Bron: Gemeente Midden-Delfland