Docentenhandleiding. NEDERLANDS BIOLOGIE Maatschappijleer/ NEDERLANDS. -wetenschappen. Maatschappijleer/

Transcriptie

1 Docentenhandleiding Lesmodule over orgaanen weefseldonatie voor het voortgezet onderwijs. NEDERLANDS NEDERLANDS BIOLOGIE BIOLOGIE Maatschappijleer/ Maatschappijleer/ -wetenschappen NEDERLANDS Docentenhandleiding - DonorWise 1

2 Colofon DonorWise DonorWise is ontwikkeld in opdracht van het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS) door de Nederlandse Transplantatie Stichting en Podium Bureau voor Educatieve Communicatie bv. De lesmodule DonorWise is tot stand gekomen in samenwerking met docenten uit het voortgezet onderwijs en onderzoekers van het UMC Groningen. Het lesmateriaal is kosteloos beschikbaar op Nederlandse Transplantatie Stichting Postbus 2304, 2301 CH Leiden DonorWise - Docentenhandleiding

3 Inhoudsopgave: Inleiding 4 Achtergrondinformatie over DonorWise 5 Opbouw 6 Module 1 12 Het lichaam: organen en weefsels Module 2 14 Donatie en transplantatie in de praktijk Module 3 18 Het donorregistratiesysteem Module 4 22 Een keuze maken Module 5 25 Jouw kijk op orgaandonatie Module 6 27 Persoonlijke keuze Module 7 29 Jouw blik op donatie Module 8 31 Profiel- en sectorwerkstuk Docentenhandleiding - DonorWise 3

4 Inleiding DonorWise is een digitaal lespakket over orgaan- en weefseldonatie voor leerlingen in het voortgezet onderwijs. Op komen biologische, maatschappelijke en persoonlijke aspecten van orgaan- en weefseldonatie aan bod. Donorregistratie is een belangrijk maatschappelijk onderwerp dat iedereen aangaat. Jaarlijks ontvangen alle jongeren die 18 zijn geworden een brief van de minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport. In deze brief wordt hen gevraagd een keuze te maken over orgaandonatie en hun keuze vast te leggen in het Donorregister. Uit onderzoek blijkt dat zo n 40% van de jongeren op dat moment nog niet weet welke keuze hij wil maken. Het innemen van een standpunt over deze vraag is een proces dat tijd vraagt. Om een weloverwogen keuze te kunnen maken is het belangrijk dat je over voldoende kennis beschikt, het onderwerp bespreekt met je directe omgeving en een persoonlijke afweging maakt. DonorWise helpt jongeren bij dit keuzeproces. DonorWise bestaat uit zeven modules: module 1 tot en met 5 voor de onderbouw en module 6, 7 en 8 voor de bovenbouw. Bij elke module horen filmpjes en verschillende soorten opdrachten. DonorWise is flexibel opgezet, u kiest zelf welke accenten u wilt leggen en hoeveel tijd u aan de verschillende onderdelen besteedt. In deze handleiding vindt u handvatten voor het gebruik van DonorWise in uw lessen en beschrijvingen van de modules. 4 DonorWise - Docentenhandleiding

5 Achtergrondinformatie Doelgroep DonorWise is bedoeld voor leerlingen in het voortgezet onderwijs. Op de homepage maakt u een keuze voor vmbo of havo/vwo. Algemene doelstelling DonorWise bereidt leerlingen voor op het maken van een weloverwogen eigen keuze over orgaanen weefseldonatie. Om dit te bereiken staan kennisopbouw en meningsvorming in de lesmodule centraal. DonorWise biedt betrouwbare informatie en afwisselende werkvormen. Aansluiting bij domeinen Het onderwerp orgaan- en weefseldonatie is vakoverstijgend. Er zijn inhoudelijke aanknopingspunten met de leerdomeinen Mens en Maatschappij en Mens en Natuur (zie kader). Enkele werkvormen sluiten goed aan bij de kerndoelen van Nederlands. Ook kan het onderwerp gebruikt worden als case in het kader van burgerschapsvorming. Vanwege het vakoverstijgende karakter is DonorWise zeer geschikt voor samenwerking tussen verschillende docenten. Aansluiting bij domeinen Mens en Natuur 34. De leerling leert hoofdzaken te begrijpen van bouw en functie van het menselijk lichaam, verbanden te leggen met het bevorderen van lichamelijke en psychische gezondheid, en daarin een eigen verantwoordelijkheid te nemen. 35. De leerling leert over zorg en leert zorgen voor zichzelf, anderen en zijn omgeving, en hoe hij de veiligheid van zichzelf en anderen in verschillende leefsituaties (wonen, leren, werken, uitgaan, verkeer) positief kan beïnvloeden. Mens en Maatschappij 36. De leerling leert betekenisvolle vragen te stellen over maatschappelijke kwesties en verschijnselen, daarover een beargumenteerd standpunt in te nemen en te verdedigen, en daarbij respectvol met kritiek om te gaan. 39. De leerling leert een eenvoudig onderzoek uit te voeren naar een actueel maatschappelijk verschijnsel en de uitkomsten daarvan te presenteren. 43. De leerling leert over overeenkomsten, verschillen en veranderingen in cultuur en levensbeschouwing in Nederland, leert eigen en andermans leefwijze daarmee in verband te brengen, en leert de betekenis voor de samenleving te zien van respect voor elkaars opvattingen en leefwijzen. Aansluiting bij eindtermen Met DonorWise oefent u verschillende eindexamenvaardigheden voor de vakken Nederlands en Maatschappijleer. In het docentendeel op staat een overzicht van de eindtermen waar u met DonorWise aan kunt werken. Het onderwerp orgaan- en weefseldonatie is daarnaast een geschikt onderwerp voor het sector- of profielwerkstuk voor Biologie, Maatschappijleer of Maatschappijwetenschappen. In deze handleiding staat per module bij welk domein of vak de module het beste aansluit. Docentenhandleiding - DonorWise 5

6 Achtergrondinformatie over DonorWise Opbouw lespakket Een volledig overzicht van de inhoud van de modules vindt u op pagina 8 en 9 van deze docentenhandleiding. Onderbouwprogramma In de onderbouwmodules staan kennisopbouw en meningsvorming centraal. De leerlingen komen in deze modules onder andere te weten welke organen en weefsels getransplanteerd kunnen worden, hoe de donatie- en transplantatieprocedures werken en hoe donorregistratie in Nederland wettelijk geregeld is. Ook ontdekken zij waarom het belangrijk is om je keuze vast te leggen en discussiëren ze over diverse dilemma s rondom donatie. Bovenbouwprogramma In de bovenbouwmodules komen geen nieuwe kennisdoelen aan bod. Meningsvorming en het toepassen van belangrijke examenvaardigheden staan centraal in modules 6 en 7. Hier oefenen leerlingen eindtermen voor Nederlands en Maatschappijleer/ Maatschappijwetenschappen aan de hand van de inhoudelijke case orgaan- en weefseldonatie. Module 8 biedt handvatten voor het schrijven van een profiel- of sectorwerkstuk over orgaan- en weefseldonatie voor biologie of maatschappelijke vakken. Huiswerkopdracht De Huiswerkopdracht kan op elk gewenst moment ingezet worden. De Huiswerkopdracht is een middel om het onderwerp donorregistratie binnen het gezin bespreekbaar te maken. Meer over de Huiswerkopdracht vindt u op pagina 26 van deze handleiding. Niveauaanduiding DonorWise kent twee niveaus: vmbo en havo/vwo. De opzet en inhoud van beide niveaus zijn grotendeels gelijk. Het verschil zit met name in de teksten en aard van de opdrachten. Op [kleur] vindt u links bovenin naast het DonorWiselogo de niveauaanduiding. In het hoofdmenu, met het overzicht van de modules, kunt u switchen tussen onderen bovenbouwniveau. Klik op de niveauaanduiding en het modulemenu verandert. 6 DonorWise - Docentenhandleiding

7 Achtergrondinformatie over DonorWise Aansluiting op vakgebieden Biologie Met DonorWise onderzoeken leerlingen de werking van het lichaam en ontdekken ze meer over orgaandonatie en transplantatie. De lesmodule sluit aan op de actualiteit en vervangt de stof uit de lesmethode voor biologie: informatie over de functie van organen en weefsels en de plaats in het lichaam afwisselende werkvormen proefjes over hartslag en longinhoud tips voor een profiel- of sectorwerkstuk Onderbouw Module 1 en 2 Bovenbouw Module 8 Maatschappijleer Voortdurend vindt er in de samenleving discussie plaats over het Nederlandse donorregistratiesysteem. Ook politieke partijen spreken zich uit over een systeemwijziging. DonorWise informeert jongeren over het donorregistratiesysteem en daagt hen vervolgens uit om na te denken over de voor- en nadelen. Voor maatschappijleer lessen biedt DonorWise: prikkelende discussiestellingen quizvragen die meningsvorming stimuleren profiel- of sectorwerkstuk: stappenplan met onderzoekssuggesties aansluiting bij de actualiteit Onderbouw Module 3, 5 en 5 Bovenbouw Module 6, 7 en 8 Nederlands Orgaandonatie is een boeiend onderwerp dat veel discussie oproept. Iedereen heeft een andere kijk op orgaandonatie, en daar kun je uitgebreid over discussiëren. Bij het vak Nederlands: oefenen leerlingen schrijfvaardigheden met een betoog of beschouwing trainen leerlingen spreek- en discussievaardigheden met prikkelende stellingen Bovenbouw Module 7 Onderbouw Module 5 Docentenhandleiding - DonorWise 7

8 Inhoud van de modules Module 1 Het lichaam: organen en weefsels Domein Mens en Natuur Hoofddoel Kennisuitbreiding Specifieke leerdoelen De leerlingen: weten welke organen en weefsels getransplanteerd kunnen worden en waar in het lichaam deze organen en weefsels zitten; weten wat de functie is van de organen en weefsels die getransplanteerd kunnen worden; weten wat het voor iemand betekent als een orgaan of weefsel niet goed functioneert. Module 3 Het donorregistratiesysteem Domein Mens en Maatschappij / Nederlands Hoofddoel Kennisuitbreiding Meningsvorming Specifieke leerdoelen De leerlingen: weten hoe het donorformulier er uit ziet; weten hoe donorregistratie in Nederland wettelijk geregeld is; weten wat dit voor hen persoonlijk betekent; weten wat andere mogelijke registratiesystemen zijn. Module 5 Jouw kijk op donatie Domein Mens en Maatschappij / Nederlands Hoofddoel Meningsvorming Specifieke leerdoelen De leerlingen: maken een persoonlijke afweging over donatie; discussiëren over diverse dilemma s rondom donatie. Module 2 Donatie en transplantatie in de praktijk Domein Mens en Maatschappij / Nederlands Hoofddoel Kennisuitbreiding Inleven in situatie van wachtlijstpatiënt en getransplanteerde. Specifieke leerdoelen De leerlingen: weten hoe de donatieprocedure in zijn werk gaat; weten hoe de transplantatieprocedure in zijn werk gaat. Module 4 Een keuze maken Domein Mens en Maatschappij Hoofddoel Meningsvorming Specifieke leerdoelen De leerlingen: beseffen waarom het belangrijk is om je keuze vast te leggen in het Donorregister; begrijpen dat mensen verschillende visies op donatie hebben; bedenken welke factoren voor hen belangrijk zijn bij het maken van hun keuze. Huiswerk Huiswerkopdracht Handvatten voor een DonorWisegesprek Hoofddoel Onderwerp bespreekbaar maken binnen het gezin. 8 DonorWise - Docentenhandleiding

9 Module 6 Persoonlijke keuze Vak: Maatschappijleer/ Maatschappijwetenschappen Godsdienst/Levensbeschouwing Hoofddoel: Inzicht in eigen positie in keuzeproces Meningsvorming Specifieke leerdoelen: De leerlingen: beseffen waarom het belangrijk is om je keuze vast te leggen in het Donorregister; bedenken welke onderwerpen voor hen belangrijk zijn bij het maken van hun keuze; bespreken met hun klasgenoten welke vragen ze hebben over deze onderwerpen; weten waarom ze eventueel nog geen keuze hebben kunnen maken en wat ze kunnen doen om wel tot een keuze te komen. Module 8 Module 8 Profiel- of sectorwerkstuk Vak: Biologie Maatschappijleer/ Maatschappijwetenschappen Hoofddoel: Ontwikkelen en toepassen van onderzoeksvaardigheden Specifieke leerdoelen: De leerlingen: weten welke stappen ze moeten zetten bij het maken van een profiel- of sectorwerkstuk; weten waar ze terecht kunnen voor informatie over orgaan- en weefseldonatie; analyseren, interpreteren, verwerken en vormen een mening over de informatie; maken een profiel- of sectorwerkstuk over (een deelaspect van) orgaan- en weefseldonatie. Module 7 Jouw blik op donatie Vak: Nederlands Maatschappijleer/ Maatschappijwetenschappen Hoofddoel: Meningsvorming Specifieke leerdoelen: De leerlingen: schrijven een ingezonden stuk over (hun persoonlijke afweging over) donatie (vmbo); schrijven een betoog of beschouwing over (hun persoonlijke afweging over) donatie (havo/vwo); voeren een discussie of een debat over diverse dilemma s rondom donatie (vmbo en havo/ vwo). Docentenhandleiding - DonorWise 9

10 Opbouw Het is raadzaam de site vooraf zelf goed door te nemen zodat u bekend bent met vorm en inhoud van de site. De verschillende onderdelen op de startpagina worden hier nader toegelicht. Niveau: Hier wisselt u van vmbo naar havo/vwo en terug. Contact: Gegevens over de makers inclusief contactmogelijkheden. Alle filmpjes uit de module inclusief extra materialen Docenten: Speciaal deel voor docenten met docentenhandleiding en toelichting op aansluiting bij diverse domeinen. Links: Interessante links over orgaan- en weefseldonatie. De Huiswerkopdracht en alle werkbladen Alle computeropdrachten Terug naar de home-page Het scherm vergroten Elke module start met een korte animatie waarin het onderwerp van de module wordt geïntroduceerd. Daarna volgt het modulemenu. Een module bestaat uit verschillende onderdelen. Let op DonorWise is in Flash gebouwd. Dit betekent dat de vorige-knop van uw browser niet werkt. Met de knop Terug kunt u terug naar de vorige pagina. Titel van het onderdeel Computeropdracht Werkblad Elk onderdeel start met een kort filmpje 10 DonorWise - Docentenhandleiding

11 Achtergrondinformatie over DonorWise Meer over orgaan- en weefseldonatie U vindt de benodigde achtergrondinformatie in deze handleiding bij de betreffende opdrachten. Voor meer informatie over orgaan- en weefseldonatie kunt u terecht op Hier bestelt u ook de folder Zo zit het, alles over doneren en registreren. Gebruik van de computer Voor klassikaal gebruik van heeft u een groot scherm met internetverbinding nodig, bijvoorbeeld met een beamer of digitaal schoolbord. Voor diverse opdrachten hebben de leerlingen individueel of in kleine groepjes een computer nodig. Wanneer er een werkblad bij een opdracht zit, kunt u dit van tevoren printen. Aanvullende suggesties Ervaringsdeskundige in de klas Als aanvulling op het lespakket kunt u een ervaringsdeskundige gastspreker uitnodigen bij de NTS. Deze gastsprekers zijn vaak zelf getransplanteerd of nabestaanden van een donor. Ze verzorgen indrukwekkende gastlessen over orgaandonatie en -transplantatie en vertellen hun eigen ervaringsverhaal. Via vrijwilliger@transplantatiestichting.nl nodigt u een gastspreker uit. NTS DonorWise is ontwikkeld door de Nederlandse Transplantatie Stichting (NTS). De NTS verzorgt in opdracht van het ministerie van VWS de voorlichting over orgaan- en weefseldonatie. De NTS doet dit via verschillende kanalen: via het onderwijs, jongerencampagnes, social media en door met jongeren in gesprek te gaan tijdens beurzen en evenementen. Voor het onderwijs zijn materialen voor diverse doelgroepen ontwikkeld. Bij de ontwikkeling van DonorWise is gebruik gemaakt van inzichten en kennis uit recente onderzoeken. Het gaat daarbij om promotie-onderzoek van M. Siebelink (UMC Groningen) en NTS-onderzoeken naar lesmateriaal over orgaandonatie in het voortgezet onderwijs en houding en interesse van jongeren in het algemeen. Leerlijn orgaandonatie De lesmodule DonorWise is onderdeel van een breed aanbod van lesmateriaal over orgaandonatie voor jongeren van 10 jaar tot en met 20 jaar. Uitgangspunt in deze leerlijn is dat de lesstof in verschillende fases steeds terugkomt, op een hoger abstractieniveau en met andere accenten. Daardoor wordt de bestaande kennis opgehaald, uitgebreid en verdiept. Dit leidt tot begrip; het toepassen van kennis en uiteindelijk tot het vormen van een eigen mening over orgaandonatie. Lesproducten over orgaan- en weefseldonatie: DonorDenkers: voor kinderen uit groep 7 en 8 van het basisonderwijs: DonorWise: voor jongeren uit het voortgezet onderwijs, vijf modules voor de onderbouw en drie aanvullende modules voor de bovenbouw: Xtralife voor jongeren op het MBO: Interactieve tentoonstelling De NTS biedt scholen de mogelijkheid om een tijdelijke interactieve tentoonstelling over orgaan- en weefseltransplantatie aan te vragen. Meer informatie: Docentenhandleiding - DonorWise 11

12 Module 1 Het lichaam: organen en weefsels Sluit aan bij het domein Mens en Natuur Leerdoelen De leerlingen: weten welke organen en weefsels getransplanteerd kunnen worden en waar in het lichaam deze organen en weefsels zitten; weten wat de functie is van de organen en weefsels die getransplanteerd kunnen worden. Het hart en de longen krijgen extra aandacht; weten wat het voor iemand betekent als een orgaan of weefsel niet goed functioneert. 1a. Organen en weefsels Bij dit onderdeel staan de organen en weefsels die getransplanteerd kunnen worden centraal. Bekijk klassikaal het filmpje. Dennis Storm krijgt tijdens het hardlopen last van zijn hart. Hierdoor beseft hij dat het niet vanzelfsprekend is dat je organen en weefsels altijd goed functioneren. Voer een kort klassikaal gesprek over falende organen en weefsels. Herkennen de leerlingen het gevoel van Dennis die tijdens het sporten last krijgt van steken? Kennen de leerlingen iemand waarbij organen of weefsels niet goed functioneren? Eventueel kunt u een link leggen met roken. Zijn er leerlingen die merken dat roken invloed heeft op het functioneren van hun longen? Bekijk vervolgens klassikaal het digitale lichaam bij het onderdeel Ontdek het lichaam. In het lichaam staan de organen en weefsels die getransplanteerd kunnen worden. Wanneer een orgaan of weefsel wordt aangeklikt kun je kiezen voor een filmpje of een tekst. In de filmpjes en teksten wordt informatie gegeven over de functie, het falen en de transplantatie van het betreffende orgaan of weefsel. Behandel één of twee organen of weefsels klassikaal zodat de leerlingen zien welke mogelijkheden er zijn. Stimuleer de leerlingen eerst zelf aan te geven wat ze weten over het orgaan of weefsel. Laat daarna de informatie van de site zien. Vervolgens maken de leerlingen de opdrachten: Word een expert Wat hoort waar? Met het werkblad Word een expert werken de leerlingen in expertgroepen samen om de informatie over alle organen en weefsels met elkaar te delen. Voor deze opdracht zijn zes computers met internettoegang nodig. Nummer de leerlingen van één tot en met zes net zolang totdat alle leerlingen een nummer hebben. Alle leerlingen met nummer één gaan bij elkaar zitten, alle leerlingen met nummer twee enzovoorts. Elke groep onderzoekt een orgaan en weefsel. U kunt bijvoorbeeld de volgende indeling gebruiken: 1. Hart + hartklep 2. Longen + lichaamsslagader 3. Nieren + huid 4. Lever + bot 5. Alvleesklier + hoornvlies 6. Dunne darm + huid De informatie over de organen en weefsels vinden de leerlingen bij het onderdeel Ontdek het lichaam. De leerlingen beantwoorden gezamenlijk de vragen over hun orgaan en weefsel op het werkblad. Als alle groepjes de vragen over hun deelonderwerp hebben beantwoord, gaan de leerlingen weer terug naar hun eigen plek. Ze vormen nu gemengde groepjes zodat elk groepje bestaat uit een nummer één, nummer twee, tot en met nummer zes. Binnen deze groep vertellen de leerlingen elkaar vervolgens over hun orgaan en weefsel. Zo krijgen alle leerlingen de informatie over alle organen en weefsels. 12 DonorWise - Docentenhandleiding

13 Module 1 Het lichaam: organen en weefsels Bij de computeropdracht Wat hoort waar? moeten de leerlingen de organen en weefsels naar de juiste plek in het digitale lichaam slepen. Zo leren ze herkennen waar de organen en weefsels zich in het lichaam bevinden. Deze computeropdracht kunnen de leerlingen individueel doen, of in groepjes. 1b. Hart en bloedsomloop Bekijk het startfilmpje en de animatie Hart en bloedsomloop. De animatie is een visuele weergave van de informatie in de reguliere biologiemethoden. Na het bekijken van de animatie voeren de leerlingen individueel of in groepjes de opdracht Red de patiënt uit. Door de juiste keuzes te maken proberen de leerlingen een patiënt in leven te houden. Vervolgens voeren de leerlingen in groepjes van vier met het werkblad Test je hartslag proefjes uit. Ze meten elkaars hartslag, denken na over factoren die de hartslag beïnvloeden en ervaren en verklaren de invloed van inspanning en muziek op de hartslag. Bespreek de resultaten klassikaal. 1c. Longen en ademhalingsstelsel Laat het startfilmpje en de animatie Longen en ademhaling zien. De animatie is een visuele weergave van de informatie over longen en ademhaling in de reguliere biologiemethoden. Daarna voeren de leerlingen met het werkblad Test je longinhoud proefjes uit over hun eigen longinhoud. Ze meten hun longinhoud en vergelijken deze met andere leerlingen. Ook ervaren ze hoe het is om een beperkte longinhoud te hebben en denken ze na over factoren die invloed hebben op je longinhoud. Bespreek de resultaten klassikaal. 1d. Test je biologische kennis Met deze Biologische quiz toetsen de leerlingen hun kennis over organen en weefsels. U kunt deze quiz zowel individueel als klassikaal doen. Huiswerkopdracht Op bij de werkbladen staat een Huiswerkopdracht. Deze opdracht stimuleert de leerlingen om thuis te praten over orgaan- en weefseldonatie. Op pagina 26 staat meer informatie over de Huiswerkopdracht. Docentenhandleiding - DonorWise 13

14 Module 2 Donatie en transplantatie in de praktijk Sluit aan bij de domeinen Mens en Maatschappij Nederlands Leerdoelen De leerlingen: weten hoe de donatieprocedure in zijn werk gaat; weten hoe de transplantatieprocedure in zijn werk gaat. 2a. Donor worden Bekijk klassikaal het filmpje. Dennis Storm en Nicolette Kluijver bespreken in dit filmpje onder andere dat een registratie als donor niet automatisch betekent dat je organen en weefsels na je dood daadwerkelijk gebruikt worden voor transplantatie. Of iemand die geregistreerd staat als donor na overlijden daadwerkelijk donor wordt, hangt onder andere af van de plaats en omstandigheden van overlijden. Leg uit dat je wanneer je donor wilt worden, je dit moet laten vastleggen in het Donorregister (dit komt aan bod in module 3). Een registratie als donor betekent dus niet dat je 100% zeker weet dat je ook echt donor zult worden. Stimuleer de leerlingen eerst zelf te bedenken onder welke omstandigheden je daadwerkelijk donor wordt. Vul hun bijdragen aan met de informatie uit het kader. Laat de leerlingen daarna individueel of in kleine groepjes de quiz Hoe zit dat? doen. Met deze quiz ontdekken de leerlingen aan de hand van waar/ niet-waar vragen aan welke lichamelijke en procedurele voorwaarden een donor moet voldoen. Licht toe dat iedereen, jong, oud, gezond of ziek, zijn keuze om donor te worden kan vastleggen in het Donorregister. Na overlijden onderzoeken artsen of Factoren die bepalen of een potentiële donor daadwerkelijk donor wordt: plaats van overlijden: Voor de meeste organen is het noodzakelijk dat een donor op de intensive care van een ziekenhuis overlijdt. Na het overlijden van de patiënt hebben de organen namelijk zuurstofrijk bloed nodig om geschikt te blijven voor een transplantatie. Daarom wordt de patiënt na overlijden kunstmatig beademd. Dit gebeurt pas als de arts heeft vastgesteld dat de donor hersendood is. Er is dan onherstelbaar en volledig functieverlies van de hersenen en de persoon kan niet meer zelfstandig ademhalen; overlijdensoorzaak: na een auto-ongeluk zijn sommige organen en weefsels te veel beschadigd. Ook sommige ziektes maken een transplantatie niet mogelijk; leeftijd: voor sommige organen en weefsels is een minimale en/of maximale leeftijdsgrens bepaald; tatoeages en piercings: vormen geen belemmering. de organen en weefsels geschikt zijn voor transplantatie. 2b. Van donatie naar transplantatie Bekijk het filmpje Orgaandonatie Hoe gaat dat? over de procedure in het ziekenhuis. Daarna maken de leerlingen individueel of in groepjes de opdrachten: Wat eerst? en Een longarts vertelt. Bij Wat eerst? zetten de leerlingen stappen uit de procedure in het ziekenhuis in de juiste volgorde. Bij Een longarts vertelt beantwoorden de leerlingen vragen bij een artikel uit de Donorkrant. In het artikel vertelt een kinderlongarts over de transplantatie van een long. De antwoorden van deze opdracht staan op pagina DonorWise - Docentenhandleiding

15 Antwoorden Een longarts vertelt 1. Leg in je eigen woorden uit waarom dokter Rottier aan het begin van het interview opgewonden is. Eigen antwoord 2. Er bestaan verschillende redenen waarom sommige kinderen nieuwe longen nodig hebben. Welke twee noemt dokter Rottier? - longen werken niet goed door een ziekte bijvoorbeeld taaislijmziekte - aangeboren afwijking: te kleine of beschadigde longen. 3. Wat doet de organisatie Eurotransplant? Omcirkel het goede antwoord. b. houdt precies bij waar in Europa een long beschikbaar is en waar er één nodig is. 4. Vmbo Een transplantatiecoördinator begeleidt een donatie van begin tot eind. Kleur de taken van een transplantatiecoördinator. - Een transplantatiecoördinator praat met de nabestaanden voor, tijdens en na de donatieprocedure. - Een transplantatiecoördinator controleert of aan de regels is voldaan. havo/vwo Een transplantatiecoördinator begeleidt een donatie van begin tot eind. Bedenk vier taken die een transplantatiecoördinator uitvoert. Probeer je voor te stellen wat de rol van een transplantatiecoördinator inhoudt. Een transplantatiecoördinator: - zorgt voor de nabestaanden voor, tijdens en na de donatieprocedure - meldt alle belangrijke informatie over de donor aan het orgaancentrum - controleert of aan de schriftelijke regels is voldaan voor orgaandonatie - controleert of het donororgaan wel geschikt is voor donatie - is verantwoordelijk voor een zo goed mogelijke behandeling van de orgaandonor 5. Wanneer is een donorlong niet geschikt voor transplantatie? Als de borstkas van de gever en ontvanger niet ongeveer even groot zijn en/of als de bloedgroep niet overeenkomt. 6. Bedenk welke medische handelingen er allemaal uitgevoerd moeten worden tijdens een longtransplantatie. Je kunt het antwoord niet in het artikel vinden. Probeer zelf te bedenken wat er tijdens een longtransplantatie allemaal moet gebeuren. Verdoven van patiënt, verwijderen oude long, vastmaken nieuwe long. 7. Wat vertelt dokter Rottier over de periode tussen de operatie en het moment dat de patiënt weer naar huis mag? Na één of twee weken worden de slangen uit de borstkas verwijderd. Daarna moet de patiënt weer opnieuw leren ademen. 8. Nadat de patiënt is ontslagen uit het ziekenhuis, moet hij/zij nog regelmatig terugkomen. Wat doet/onderzoekt dokter Rottier bijna bij ieder bezoek bij de patiënt? Omcirkel het goede antwoord. Dokter Rottier.. a. neemt bloed af. b. maakt een röntgenfoto van de longen. c. doet een longfunctieonderzoek. d. a. en b. e. b. en c. f. a., b. en c. 9. De onderstaande zes zinnen beschrijven het proces van transplantatie van begin tot eind. Zet ze in de goede volgorde. a. Donororgaan wordt opgehaald en onderzocht; ondertussen wordt de patiënt in het ziekenhuis onderzocht: is hij/zij niet te ziek om geopereerd te worden? b. Transplantatie vindt plaats. c. Telefoontje aan kinderlongarts: er is een orgaan. d. Patiënt mag naar huis: nog één keer in drie maanden terug komen. e. Ouders van ontvanger worden gebeld. f. Overleg transplantatiecoördinator en chirurg: long geschikt voor kind? Juiste volgorde: f, c, e, a, b, d 10. Het is een beroep waarbij vreugde en verdriet dicht bij elkaar liggen. Waarom vindt dokter Rottier dat? Vind jij dat ook? Eigen antwoord 11. Zou je zelf longarts willen zijn? Waarom wel/niet? Eigen antwoord 12. Het allerleukste is om te zien dat kinderen weer gewoon naar school kunnen, gaan sporten en alles doen wat ze willen doen. Kun je je voorstellen hoe het is om niet naar school te kunnen? Of om niet meer te kunnen sporten. Hoe zou je dat vinden? Wat zou je het meeste missen? Eigen antwoord Docentenhandleiding - DonorWise 15

16 Module 2 Donatie en transplantatie in de praktijk 2c. Wachten op een orgaan Bekijk eerst het introductiefilmpje. Bespreek kort of de leerlingen zich kunnen voorstellen hoe het is om op de wachtlijst te staan. Licht dan de opdracht Interview toe. De leerlingen bereiden Wachten op een orgaan wanneer je op de wachtlijst staat voor een orgaan betekent dit vaak dat je een ernstige/levensbedreigende ziekte hebt. Dit beperkt je enorm in je dagelijks leven. Je kunt dan niet hetzelfde leven leiden als leeftijdsgenoten. Wanneer je op de wachtlijst staat voor een weefsel kun je meestal nog wel redelijk tot zeer goed functioneren in het dagelijks leven; de wachttijd voor een donororgaan kan erg lang zijn. De gemiddelde wachttijd voor een donornier is bijvoorbeeld 4,5 jaar. Op onder het kopje cijfers en feiten kunt u zien hoeveel mensen op de wachtlijst staan voor een bepaald orgaan of weefsel; als je op de wachtlijst staat, moet je altijd bereikbaar zijn omdat je ieder moment gebeld kunt worden dat er een orgaan voor jou beschikbaar is. Hierdoor kun je niet op vakantie naar het buitenland als je op de wachtlijst staat; patiënten op de wachtlijst fantaseren veel over hoe het met ze zal gaan na de transplantatie. Veel mensen maken reisplannen, maar fantaseren juist ook over alledaagse dingen die ze dan weer kunnen doen zoals fietsen of uitgaan; een naderende transplantatie is erg spannend. Het is vaak een zware operatie. Daarom kunnen wachtlijstpatiënten gemengde gevoelens hebben als het eindelijk zover is. Er heerst opluchting, maar tegelijkertijd ook angst of spanning voor de toekomst. En medeleven met de nabestaanden van de donor. met het werkblad een interview voor met iemand die op de wachtlijst staat. Zo leven de leerlingen zich in, in het leven van een wachtlijstpatiënt. Bespreek waar je op moet letten bij het houden van een interview. Voordat de leerlingen het interview voorbereiden, bekijken ze de filmpjes. Verschillende mensen vertellen waarom ze op de wachtlijst staan voor een donororgaan en hoe dat voor hen (en hun omgeving) is. Na het bekijken van de filmpjes bereiden de leerlingen het interview voor en spelen het interview vervolgens klassikaal of in kleine groepjes na. Neem zelf de rol van wachtlijstpatiënt op u of laat een van de leerlingen dit doen. Bereid dit met de leerling voor. Zorg dat de aspecten in het kader hierboven aan bod komen. Een ingenieus computersysteem bepaalt naar wie een orgaan of weefsel gaat. De computer doet dit op basis van een aantal vastgestelde medische criteria: overeenkomst in bloedgroep tussen de donor en de ontvanger; overeenkomst in weefselkenmerken van de donor en de ontvanger; lengte en gewicht van de donor en de ontvanger. Dit geldt bij transplantatie van een hart, longen en lever; medische urgentie; als er twee gelijkwaardige patiënten op de wachtlijst staan, dan gaat het donororgaan naar de patiënt die het langst op de wachtlijst staat; praktische aspecten zoals afstand, beschikbare tijd en mogelijkheden voor transplantatie kunnen een rol spelen bij de toewijzing van een orgaan. Dit komt omdat vitale organen buiten het lichaam beperkt houdbaar zijn. 16 DonorWise - Docentenhandleiding

17 Module 2 Donatie en transplantatie in de praktijk Na het interview voeren de leerlingen in kleine groepjes de opdracht Match de donor uit. Ze proberen door logisch te redeneren vast te stellen welke wachtlijstpatiënt een beschikbaar donororgaan ontvangt. Zo krijgen ze inzicht in de complexiteit van het matchen. Bespreek na afloop dat iedereen volgens de wet op de orgaandonatie als gelijke behandeld wordt en dus evenveel recht heeft op een donororgaan. Hierbij komen vaak medisch-ethische dilemma s bij de leerlingen naar boven zoals de vraag: Hoe weet je dat de donorlongen niet naar een roker gaan?. Dit en andere morele dilemma s komen in module 5 aan bod. Bespreek de opdracht na met behulp van de informatie in het kader op pagina 13. 2d. Na de transplantatie In het startfilmpje vertelt Rene Oud hoe zijn leven veranderde na de transplantatie. Kunnen de leerlingen zich voorstellen hoe het is om een nieuw orgaan te krijgen? Hoe verandert dit je leven? Bekijk vervolgens ook klassikaal de overige filmpjes bij het onderdeel Meer filmpjes. Welk verhaal maakt het meeste indruk op de leerlingen? Waarom? Laat de leerlingen daarna individueel of in kleine groepjes de opdracht Uit het leven van maken. De leerlingen bekijken eerst het fictieve weblog en maken daarna de vragen bij het weblog. Laat bij de nabespreking de volgende aspecten aan bod komen: Het eerste jaar is voor een getransplanteerde vaak een jaar met gemengde gevoelens: euforie vlak na de operatie: blijdschap dat het wachten op een geschikt orgaan is afgelopen en dat de operatie geslaagd is dankbaarheid richting donor ook op lange termijn blijdschap over wat hij/zij allemaal nu wel kan en voorheen niet kon maar ook teleurstelling: ook na een transplantatie blijven veel mensen patiënt. Ze moeten medicijnen slikken in verband met afstotingsgevaar, herstellen van de operatie en ze hebben toch nog steeds een andere levensstijl dan gezonde vrienden. Huiswerkopdracht Op bij de werkbladen staat een Huiswerkopdracht. Deze opdracht stimuleert de leerlingen om thuis te praten over orgaan- en weefseldonatie. Op pagina 26 staat meer informatie over de Huiswerkopdracht. Docentenhandleiding - DonorWise 17

18 Module 3 Het donorregistratiesysteem Keuze 1 Sluit aan bij de domeinen Mens en Maatschappij Nederlands Leerdoelen De leerlingen: weten hoe het donorformulier er uit ziet; weten hoe donorregistratie in Nederland wettelijk geregeld is; weten wat dit voor hen persoonlijk betekent. Namelijk dat het belangrijk is om je keuze vast te laten leggen in het Donorregister omdat je alleen dan zeker weet dat daadwerkelijk gebeurt wat jij wil en omdat je dan je nabestaanden niet confronteert met de donorvraag na je overlijden; weten wat andere mogelijke registratiesystemen zijn. Ja, ik geef toestemming Je organen en/of weefsels kunnen na je overlijden gebruikt worden voor transplantatie. Je kunt bij deze optie aankruisen welke organen of weefsels je niet wil doneren. Keuze 2 Nee, ik geef geen toestemming Je wordt geen orgaan- of weefseldonor na je dood. Keuze 3 Mijn nabestaanden beslissen Als de overlijdensomstandigheden daarvoor geschikt zijn, beslist je familie of je eventuele partner of je organen of weefsels gebruikt worden voor transplantatie. Keuze 4 Een specifieke persoon beslist Je kiest een specifieke persoon die beslist of je organen en weefsels gebruikt mogen worden voor transplantatie. 3a. Het donorformulier In het filmpje vertelt Dennis Storm dat je je keuze over donatie moet registreren met het donorformulier. Laat de leerlingen individueel, in kleine groepjes of klassikaal het donorformulier inclusief toelichtingen bekijken. Het is zeker niet de bedoeling dat de leerlingen tijdens deze les een formulier invullen. Het gaat er om dat ze het formulier een keer hebben gezien en dat ze weten waar ze tijdens het invullen op moeten letten. 3b. De vier keuzes In het filmpje met Dennis worden de vier keuzes op het donorformulier toegelicht. Daarna maken de leerlingen de opdracht Kwestie van kiezen. Bij deze opdracht staat het vergelijken van de vier keuzes centraal. De leerlingen inventariseren de vier mogelijkheden en de daarbij behorende voor- en nadelen. Hoewel dit waarschijnlijk al persoonlijke argumenten oproept, is het nog niet de bedoeling dat de leerlingen (uitgebreid) nadenken over hun persoonlijke keuze. Het gaat er bij deze opdracht om kennis te nemen van alle mogelijke argumenten zonder hier expliciet persoonlijke conclusies aan te verbinden. Bespreek de opdracht na met behulp van de informatie in de kaders. De eerste twee kaders kunt u gebruiken wanneer leerlingen inhoudelijke (leeftijdsgerelateerde) vragen hebben over de keuzes. In het derde kader vindt u voorbeeldargumenten. Aandachtspunten tijdens bespreking: Je keuze is niet definitief. Je kunt je keuze altijd wijzigen; Je kunt je keuze ook digitaal vastleggen met een DigiD-code; Registratie in het Donorregister is niet hetzelfde als je lichaam ter beschikking stellen van de wetenschap. 18 DonorWise - Docentenhandleiding

19 Module 3 Het donorregistratiesysteem Leeftijd Ook de leeftijd heeft invloed op wat er gebeurt als iemand overlijdt. In de volgende tabel staat wat er op welke leeftijd gebeurt als je je wel of niet registreert in het Donorregister. * = Geregistreerd betekent dat je een van de vier keuzes hebt vastgelegd in het Donorregister Jonger dan 12 jaar 12 t/m 16 jaar Vanaf 16 jaar Je kunt nog geen officiële keuze vastleggen in het Donorregister. Je ouders of voogd beslissen over wel/geen donatie. Niet geregistreerd*? Je ouders of voogd beslissen over wel/geen donatie. Zij moeten het met elkaar eens zijn. Wel geregistreerd* Je keuze in het Donorregister is officieel geldig. Keuze JA: je ouders kunnen dit tegenhouden. Keuze NEE: je ouders kunnen dit niet wijzigen. Niet geregistreerd*? Je partner beslist. Als er geen partner is, beslist je familie. Wel geregistreerd* Je keuze op het donorformulier is geldig. Keuze 1 Argumenten voor en tegen de vier keuzes Ja, ik geef toestemming Argumenten voor: Naastenliefde: Ik wil graag iets voor een ander doen; Ik heb na mijn dood zelf toch niets meer aan mijn organen en weefsels; Wederkerigheid: als ik zelf een orgaan of weefsel nodig zou hebben, vind ik het ook fijn dat mensen zich als donor hebben opgegeven; Geloof: goed voor andere mensen zorgen is een belangrijk uitgangspunt van mijn geloof; Principe: dat doe je gewoon. Argumenten tegen: Veel argumenten tegen orgaandonatie komen voort uit angstgevoelens zoals bijvoorbeeld: Ik ben bang dat mijn ziel niet goed terecht komt; Ik ben bang dat ik het toch nog voel; Dan voel ik me niet meer compleet. Andere argumenten tegen orgaandonatie komen voort uit onwetendheid zoals bijvoorbeeld: Ik ben bang dat ze me eerder dood laten gaan; Ik ben bang dat mijn nabestaanden niet goed afscheid kunnen nemen. Andere argumenten zijn: Geloofsovertuiging: dat mag niet van mijn geloof; Ik wil heel mijn graf in; Ik vind het niet fijn voor mijn nabestaanden; Ik vind dat je ziel dan een beetje dood gaat. Keuze 2 Ik geef geen toestemming Zie keuze 1. Argumenten die bij keuze 1 voorargumenten zijn, zijn bij keuze 2, tegenargumenten. Argumenten die bij keuze 1 tegenargumenten zijn, zijn bij keuze 2 voorargumenten. Docentenhandleiding - DonorWise 19

20 Module 3 Het donorregistratiesysteem Keuze 3 Mijn nabestaanden beslissen Argumenten voor: Voor mij maakt het niet meer uit wat er na mijn dood met me gebeurt, voor mijn nabestaanden wel, daarom vind ik dat zij de keuze moeten maken; Ik heb er wel met nabestaanden over gepraat maar kon (nog) geen keuze maken. Daarom laat ik de beslissing aan een ander over; Ik wil nu zelf geen beslissing nemen. Argumenten tegen: Onzekerheid: ik vind het niet fijn dat ik niet weet wat er na mijn dood met mijn organen en weefsels gaat gebeuren; Ik wil mijn nabestaanden niet met een moeilijke beslissing opzadelen. Keuze 4 Een specifieke persoon beslist Zelfde argumenten als bij drie. Het verschil is dat je hier een expliciete keuze maakt wie mag beslissen. Als je bijvoorbeeld geen goede band hebt met je officiële nabestaanden kun je voor deze optie kiezen. Een tegenargument is dat je relatie met deze specifieke persoon kan veranderen, je krijgt bijvoorbeeld ruzie. Als je vergeet je keuze te wijzigen kan deze persoon dus alsnog over jouw organen en weefsels beslissen. 3c. Verschillende registratiesystemen Laat het startfilmpje zien. Vertel dat de leerlingen bij dit onderdeel meer te weten komen over het Nederlandse registratiesysteem en over hoe het registreren in andere Europese landen is geregeld. Bespreek bij het onderdeel Registratie in Europa de toelichting op de twee belangrijkste systemen: het toestemmingssysteem, het systeem dat we in Nederland hebben, en het geen-bezwaar systeem. Bespreek wat het toestemmingssysteem voor een individu betekent. Als je wilt dat er na je dood daadwerkelijk gebeurt wat jij wilt en als je je nabestaanden na je dood niet wilt confronteren met de donorvraag dan moet je je keuze vastleggen in het Donorregister. Ook wanneer je geen donor wilt zijn. Dit komt in module 4 uitgebreider aan bod. Toestemmingssysteem Bij dit systeem bepaal je zelf of je je keuze laat vastleggen. Als je je als donor registreert, kunnen je organen en weefsels na je dood gebruikt worden voor transplantatie. Als je aangeeft dat je geen donor wil zijn, mogen je organen en weefsels niet gebruikt worden. Als je niet geregistreerd staat, moeten je nabestaanden na je overlijden beslissen of je donor wordt of niet. Geen-bezwaarsysteem Bij een geen-bezwaarsysteem ben je automatisch orgaan- en weefseldonor. Tenzij je hebt laten vastleggen dat je dit niet wilt. In sommige landen wordt, als je dood gaat, eerst nog aan de familieleden gevraagd of zij het ermee eens zijn dat je organen of weefsels voor donatie gebruikt worden. 20 DonorWise - Docentenhandleiding

21 Module 3 Het donorregistratiesysteem Bekijk vervolgens klassikaal of in kleine groepjes de kaart van Europa. Wanneer je op een land klikt, zie je welk registratiesysteem dat land hanteert. De leerlingen maken daarna de computeropdracht Zoek het systeem. Ze slepen uitspraken naar het juiste systeem. Sluit dit onderdeel af met een Lagerhuisdebat over de twee systemen. Debatteren Verdeel de klas in drie groepen: een jury, een groep die het toestemmingssysteem verdedigt en een groep die het geen-bezwaarsysteem verdedigt. De verschillende groepen bereiden het debat eerst in kleine subgroepjes voor. De groepen die een systeem verdedigen bedenken argumenten voor hun systeem en bedenken hoe ze mogelijke tegenargumenten kunnen weerleggen. Maak de leerlingen duidelijk dat het mogelijk is dat ze een systeem moeten verdedigen waar hun voorkeur niet naar uit gaat. De jury bedenkt op welke punten ze tijdens de discussie gaat letten. Zet de stoelen zo neer dat de twee groepen leerlingen die de systemen vertegenwoordigen tegenover elkaar zitten. De jury zit daar achter. Politieke informatie In Nederland heeft het kabinet in 1998 gekozen voor een toestemmingssysteem. De regering is van mening dat met dit systeem op evenwichtige wijze recht wordt gedaan aan het zelfbeschikkingsrecht, de positie van de nabestaanden en het (verhogen van het) aanbod van organen. Voor een systeemwijziging is een wetswijziging nodig. Het is niet de verwachting dat een dergelijke wetswijziging op korte termijn plaats zal vinden. als op proces: naar elkaar luisteren, respectvol met elkaar omgaan). Let op! De discussie is niet bedoeld om één systeem als beste aan te wijzen. Het gaat er om dat de leerlingen beide systemen beter leren begrijpen en inzien dat beide systemen voor- en nadelen hebben. Voer het debat. Neem zelf de rol van discussieleider op u. Zorg dat u indien nodig de toelichtende teksten op de systemen uit het onderdeel Registratie in Europa kunt tonen. Bespreek na tien minuten voorbereiding de opzet van het debat. De jury geeft aan waar ze op gaat letten (zowel op inhoud: wie geeft beste argumenten, Bespreek het debat na. Wie heeft volgens de jury het best gedebatteerd? De jury beoordeelt zowel de inhoud als de debatvaardigheden. Huiswerkopdracht Op bij de werkbladen staat een Huiswerkopdracht. Deze opdracht stimuleert de leerlingen om thuis te praten over orgaan- en weefseldonatie. Op pagina 26 staat meer informatie over de Huiswerkopdracht. Docentenhandleiding - DonorWise 21

22 Module 4 Een keuze maken Sluit aan bij het domein Mens en Maatschappij Leerdoelen De leerlingen: beseffen waarom het belangrijk is om je keuze vast te leggen in het Donorregister (namelijk omdat je dan je familie niet voor een lastige keuze stelt op een verdrietig moment en omdat je dan zeker weet dat er na je dood gebeurt wat jij zelf wil); begrijpen dat mensen verschillende visies op donatie hebben; bedenken welke factoren voor hen belangrijk zijn bij het maken van hun keuze. 4a. Waarom een keuze maken? Bespreek kort het filmpje. In het filmpje vertellen een moeder en zus van een overleden jongen over de dag van zijn overlijden. Toen duidelijk werd dat de jongen een verkeersongeluk niet zou overleven, kreeg de moeder van de arts de vraag of zijn organen en weefsels gebruikt mochten worden voor transplantatie. Kunnen de leerlingen zich voorstellen hoe het is om op zo n moeilijk moment hierover na te denken? Laat de leerlingen vervolgens de krantenberichten bij de opdracht Uit het nieuws lezen. Bespreek klassikaal de overeenkomsten tussen de verschillende krantenberichten. In alle berichten gaat het om mensen die op de intensive care van een ziekenhuis zijn overleden. Vertel dat de slachtoffers nog meer gemeenschappelijk hebben: alle slachtoffers staan niet geregistreerd in het Donorregister. Dit betekent dus dat zij tijdens hun leven geen keuze hebben vastgelegd over donatie. Doordat de slachtoffers op de intensive care van het ziekenhuis zijn overleden zijn zij geschikt als donor. Daarom wordt in alle gevallen aan hun nabestaanden gevraagd of de organen en weefsels gebruikt mogen worden voor transplantatie. Maar de slachtoffers hebben nooit met hun nabestaanden gepraat over het onderwerp orgaandonatie en hun wensen. Kunnen de leerlingen zich voorstellen hoe het voor de nabestaanden is om op zo n verdrietig moment een beslissing te nemen over iets persoonlijks als orgaandonatie? Kom samen tot de conclusie dat het belangrijk is om je keuze vast te leggen. Alleen dan kun je er voor zorgen dat er daadwerkelijk gebeurt wat jij zelf wilt en dat je nabestaanden geen moeilijke beslissing hoeven te nemen op een verdrietig moment. Voor meer informatie over donorregistratie in Nederland, kunt u de informatie op pagina 15, 16 en 17 gebruiken. 4b. Wat beïnvloedt de keuze? Bekijk het introductiefilmpje. Laat de leerlingen daarna via de links bij het onderdeel Wat vinden anderen? naar fragmenten op YouTube gaan waarin mensen vertellen welke keuze ze hebben gemaakt en waarom ze deze keuze hebben gemaakt. Op het kanaal van Donorvoorlichting zijn dit de filmpjes met als titel Is donor ja of nee?. Op Ja of Nee gaat het om interviews van Willy Wartaal met diverse bekende Nederlanders. Bepaal of de leerlingen zelf mogen kiezen welke filmpjes ze willen bekijken of dat u dit wilt sturen. In het schema op de volgende pagina ziet u de belangrijkste informatie van enkele geschikte fragmenten. Laat de leerlingen tijdens het kijken opschrijven welke argumenten ze horen. Bespreek de fragmenten na. Wat vonden de leerlingen van de gegeven argumenten? Welke factoren 22 DonorWise - Docentenhandleiding

23 Module 4 Een keuze maken Erman YouTube Kanaal Donorvoorlichting Keuze Ja Motivatie Erman is arts en wil graag mensen helpen. Door een orgaan te doneren kun je mensen helpen. Citaat De blik in de ogen van een patiënt die net een orgaan heeft ontvangen zegt alles. Daarom ben ik donor. Lisa YouTube Kanaal Donorvoorlichting Keuze Ja Motivatie Wil andere mensen helpen Citaat Ik vind het logisch dat als je gezond bent, je andere mensen kan helpen na je dood. Waarom niet? Joanna YouTube Kanaal Donorvoorlichting Keuze Nee, nog niet maar is wel van plan een ja te registeren. Motivatie Heeft van dichtbij meegemaakt hoe het is om langdurig op de wachtlijst te staan. Citaat Als je het zelf zou willen krijgen, gun het dan ook aan anderen. Wubbo Ockels YouTube Kanaal JaofNee Keuze Ja Motivatie Als jij of iemand waar je omgeeft een donororgaan nodig heeft, vind je het ook fijn als dat beschikbaar is. Citaat Donorschap betekent voor mij dat mocht één van de mensen die mij lief zijn iets krijgen waardoor ze een donor nodig hebben, incl. mijzelf, dan wil ik wel heel graag dat er donors zijn. Charly Luske YouTube Kanaal JaofNee Keuze Nee, maar is het wel van plan Motivatie Het is er nog niet van gekomen. Citaat Ik ben nog geen donor. Dit komt door laksigheid. Pure laksigheid. Ik weet niet wat een reden is om het niet te doen. Ik heb niets aan m n lever als ik dood ben. Ze mogen alles van me hebben. Ik word bij deze donor. Docentenhandleiding - DonorWise 23

24 Module 4 Een keuze maken Dries Roelvink YouTube Kanaal JaofNee Keuze Nee Motivatie Twijfelt nog Citaat Ik wil het nog eens overleggen met mijn dierbaren. Het zou best eens kunnen dat ik daardoor overstag ga. Jasmine Sendar YouTube Kanaal JaofNee Keuze Nee Motivatie Ze wil zich er eerst meer in verdiepen voordat ze keuze maakt. Citaat Ik ben ook een beetje bang gemaakt vroeger denk ik, door die orgaanmaffioso. Dat is de angst, je gaat voor een heel simpel iets, bijvoorbeeld een blinde darmontsteking naar het ziekenhuis. Straks doen ze dan niet hun best omdat je donor bent. vinden de leerlingen zelf belangrijk bij het maken van hun keuze? Bespreek dit kort en laat de leerlingen daarna individueel de opdracht Wat vind jij belangrijk? maken. Aan de hand van een digitale vragenlijst denken de leerlingen na over welke factoren invloed hebben op hun keuze over orgaandonatie. Afhankelijk van de sfeer in de groep bepaalt u of u de resultaten klassikaal wilt bespreken of niet. Huiswerkopdracht Op bij de werkbladen staat een Huiswerkopdracht. Deze opdracht stimuleert de leerlingen om thuis te praten over orgaan- en weefseldonatie. Op pagina 26 staat meer informatie over de Huiswerkopdracht. 24 DonorWise - Docentenhandleiding

25 Module 5 Jouw kijk op orgaandonatie Sluit aan bij de domeinen Nederlands Mens en Maatschappij Leerdoelen De leerlingen: maken op basis van de opgedane kennis en ervaringen uit de vorige modules een persoonlijke afweging over donatie; discussiëren over diverse dilemma s rondom donatie. 5a. Jouw visie op orgaandonatie De leerlingen schrijven aan de hand van het werkblad Persoonlijke note een betoog waarin ze hun visie op (een aspect van) donatie behandelen. Stimuleer de leerlingen de schrijfvaardigheden toe te passen die ze bij Nederlands hebben geleerd. Bepaal zelf of u de betogen klassikaal bespreekt of niet. Dit is afhankelijk van de sfeer in de groep en de manier waarop u met privacy van de leerlingen om wilt gaan. 5b. Moeilijke kwesties De leerlingen bespreken diverse Stellingen over morele en ethische dilemma s rondom orgaandonatie. Het is niet noodzakelijk dat iedereen een eindmening vormt maar wel dat iedereen het dilemma herkent en kan benoemen. De stellingen verschijnen één voor één op het scherm. Bepaal of u van tevoren een of meerdere stellingen wilt selecteren of dat de leerlingen de stellingen mogen kiezen. Gebruik één van de volgende discussievormen: Spreektijd per groepje Verdeel de klas in groepjes. De groepjes discussiëren eerst onderling vijf minuten over de stelling en proberen tot een groepsmening te komen. Vervolgens krijgt elk groepje een minuut de tijd om hun groepsreactie op de stelling toe te lichten. Er mag nog niet op elkaar gereageerd worden. Als alle groepjes hun reactie hebben gegeven, volgt er een open discussie. Sluit de discussie als u het gevoel heeft dat er geen nieuwe argumenten meer worden gegeven. Vervolgens bespreekt elk groepje onderling of ze hun aanvankelijke mening hebben herzien. Tot slot krijgt elk groepje weer 1 minuut om hun eindconclusie te verwoorden. Brillen Verdeel de klas in groepjes. Elk groepje bekijkt de stelling of vraag door een andere bril. Zo bekijken ze Huiswerkopdracht Op bij de werkbladen staat een Huiswerkopdracht. Deze opdracht stimuleert de leerlingen om thuis te praten over orgaan- en weefseldonatie. Op pagina 26 staat meer informatie over de Huiswerkopdracht. Docentenhandleiding - DonorWise 25