Handleiding bij de duurzaamheidsrapportage vaste biomassa Stimulering Duurzame Energieproductie (SDE+) Versie overgangsperiode

Transcriptie

1 Handleiding bij de duurzaamheidsrapportage vaste biomassa Stimulering Duurzame Energieproductie (SDE+) Versie overgangsperiode Datum Status Definitieve versie

2 Colofon Titel Contactpersoon Handleiding bij de duurzaamheidsrapportage vaste biomassa Stimulering Duurzame Energieproductie (SDE+) klantcontactcentrum van de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO.nl) Pagina 2 van 13

3 Inhoud Colofon 2 Inleiding 4 1 Type installaties 5 2 Type biomassa 6 3 Hoe toon je duurzaamheid aan? 7 4 Invullen format duurzaamheidsrapportage NTA 8003 code, kolom A Datum levering Hoeveelheid tonnages Biomassacategorie Herkomst grondstof (land) Emissies Duurzaam beheer Chain of Custody 13 Pagina 3 van 13

4 Inleiding De handleiding bij de duurzaamheidsrapportage vaste biomassa Stimulering Duurzame Energieproductie is voor iedereen die de duurzaamheid van vaste biomassa moet aantonen om SDE+ subsidie te ontvangen voor het opwekken van hernieuwbare energie. De duurzaamheidseisen voor vaste biomassa staan in de Algemene uitvoeringsregeling van de SDE bijlage 4 van artikel 7. In deze handleiding staat hoe gerapporteerd kan worden over de duurzaamheid van de ingezette vaste biomassa met behulp van het duurzaamheidsrapportageformat. Dit rapportageformat is te downloaden via Pagina 4 van 13

5 1 Type installaties Bedrijven kunnen vanaf 2016 in aanmerking komen voor de SDE+ subsidie voor categorieën waarvoor de duurzaamheidseisen gelden. De categorieën zijn Bij- en meestook van biomassa in kolencentrales Ketel industriële stoom uit houtpellets Meestook gaat om het toevoegen van biomassa aan de kolen in de centrale. Bijstook wil zeggen dat de biomassa eerst wordt vergast en dan als gas apart wordt verstookt in de centrale. Pagina 5 van 13

6 2 Type biomassa In kolencentrales met installaties voor bij- en meestook mag behalve houtachtige biomassa uit bos ook andere alternatieve soorten biomassa bij- of mee gestookt worden, mits aan de relevante duurzaamheidseisen voldaan is. Meng- en restcategorieën uit de NTA 8003 zijn uitgesloten, vanwege nadere specificering van aard en herkomst. (NTA 8003: 100, 101 en 150). B-hout ( ) mag alleen als er sprake is van bijstook. De maximum hoeveelheid alternatieve biomassasoorten is 15%. Dit betekent dat van de totale hoeveelheid kwh hernieuwbare energie die voor subsidie in aanmerking komt maximaal 15% is opgewekt uit deze biomassasoorten (zijnde niet NTA 8003: , of de uitsluitingen hierboven). Let op, het gaat in deze 15% eis om zowel vaste als vloeibare biomassa. Overigens mogen er nooit gewassen verstookt worden die concurreren met voedsel. Mocht er sprake zijn van de inzet van vloeibare biomassa dan moet deze biomassa ook voldoen aan duurzaamheidseisen, maar dan die uit de Europese richtlijn hernieuwbare energie (art. 17 eerste lid). Daar is een apart rapportageformat voor. Voor industriële stoomketels kan alleen subsidie aangevraagd worden voor houtpellets die aan duurzaamheidseisen voldoen(dus geen hout in de vorm van bv. chips of snoeihout). Houtpellets moeten geproduceerd zijn van: a. NTA 8003: en b. NTA voor ten hoogste vijftien vijfentachtigste deel van het aantal kwh dat in een kalenderjaar voor subsidie in aanmerking komt, geproduceerd met biomassa als bedoeld onder a. Ook moeten de pellets 95% biogeen zijn (gemeten in energetische waarde). Pagina 6 van 13

7 3 Hoe toon je duurzaamheid aan? Een energieproducent die subsidie wil ontvangen voor het opwekken van hernieuwbare energie uit duurzame biomassa, moet hierover jaarlijks rapporteren aan RVO.nl. In de duurzaamheidsrapportage zet hij welke soorten en hoeveelheden biomassa gedurende het jaar zijn gebruikt bij de opwekking van hernieuwbare energie onder GVO (garantie van oorsprong) en welk deel daarvan voldoet aan alle duurzaamheidseisen uit de SDE-regeling en dus subsidiabel is. Een format voor de duurzaamheidsrapportage is te downloaden via mijn.rvo.nl. Per duurzame levering wordt aangegeven hoe de biomassa voldoet aan de duurzaamheidseisen en welke bewijzen beschikbaar zijn. Conformiteit aan de duurzaamheidseisen kan worden aangetoond met een certificaat of verificatieverklaring. Certificaat of verificatieverklaring Met gecertificeerde biomassa kan de energieproducent (delen van) de duurzaamheid aantonen, bijvoorbeeld de duurzaam bosbeheercriteria. Deze marktcertificaten dekken dan een aantal van de in de SDE+-regeling gestelde criteria af. Als de gebruikte biomassa niet gecertificeerd is, moet op een andere wijze conformiteit aan de duurzaamheidseisen worden aangetoond. Dit gaat via de zogenaamde verificatieroute. Ook als certificaten maar een deel van de eisen afdekken, is voor de overige eisen verificatie nodig. Voor de handhaving is het overhandigen van een verificatieverklaring van vergelijkbare waarde als een certificaat. De energieleverancier kan zelf opdracht geven aan een conformiteitsbeoordelingsinstantie (CI) om een verificatie uit te voeren. Hij kan ook gebruik maken van verificatieverklaringen die een andere marktpartij in de keten al eerder heeft laten opstellen door een CI. De wijze van verificatie en welke CI s deze verificaties mogen uitvoeren staat beschreven in het verificatieprotocol, zie website van De CI stelt per levering de (deel)verificatieverklaringen op. Het verificatieprotocol beschrijft wat er in deze verklaringen moet staan. Aan het einde van het jaar stelt een CI in opdracht van de energieproducent ook een conformiteitsjaarverklaring op. Conformiteitsjaarverklaring De conformiteit aan alle wettelijke duurzaamheidseisen kan pas aan het einde van het jaar worden bepaald. Dan pas kan de CI beoordelen - of alle verificatieverklaringen, certificaten en (deel)verklaringen aanwezig zijn en op de juiste manier zijn ingezet. - of de broeikasgasemissies van alle individuele leveringen EN alle gezamenlijke leveringen samen over het hele jaar aan de eisen voldoen. - of aan de mengregels is voldaan. Een voorbeeld van de conformiteitsjaarverklaring is opgenomen in het laatste tabblad van het duurzaamheidsrapportageformat. Een geconsolideerde versie van dit ingevuld format moet samen met de ondertekende verklaring aan het einde van elk jaar opgestuurd worden naar RVO.nl, zowel digitaal als in print. Welke certificaten: 2017 en later Alle certificatieschema s in tabel 3 van het verificatieprotocol zijn bruikbaar om delen van de duurzaamheid mee aan te tonen. Dit is een tijdelijke lijst die geldig is totdat de minister van Economische Zaken de definitieve lijst heeft vastgesteld. De Pagina 7 van 13

8 minister laat zich daarover adviseren door een onafhankelijke toetsingscommissie. Dat deze certificaten nu bepaalde criteria dekken, is geen garantie dat dit na de overgangsperiode nog steeds het geval is. ILUC en koolstofschuld De duurzaamheidseisen voor koolstofschuld en indirecte landgebruiksveranderingen (ILUC) worden in de overgangsperiode tot aan de nieuwe wetgeving gezien als onderdeel van het duurzaam beheer en kunnen daarmee ook met deze certificaten worden aangetoond. Meer informatie over het systeem van duurzaamheidsborging staat in de brieven van de Minister aan de Tweede Kamer over de implementatie duurzaamheidscriteria vaste biomassa voor energietoepassingen. Pagina 8 van 13

9 4 Invullen format duurzaamheidsrapportage Het format bestaat uit drie tabbladen 1) Gegevens aanvrager: een tablad waarin de gegevens van de aanvrager en de conformiteitsbeoordelingsinstantie die de jaarconformiteit heeft beoordeeld ingevuld worden. 2) Rapportage. Die wordt in de hoofdstuk nader toegelicht 3) Conformiteitsjaarverklaring: In het tabblad conformiteitsjaarverklaring staat een voorbeeld van een verklaring die de conformiteitsbeoordelingsinstantie na controle van de rapportage kan opstellen en ondertekenen. Tabblad Rapportage Vast: kader bovenaan In het kader bovenaan vult u in de eerste en tweede kolom de NTA codes en tonnages in uit de assurantieverklaring aan CertiQ van de vaste biomassastromen voor het betreffende jaar van deze rapportage. Elke NTA code mag hier maar één keer in voorkomen. Vloeibare stromen horen hier niet in, die worden via een aparte rapportage gemeld. In de derde kolom geeft u per NTA code de tonnages aan waarover u subsidie aanvraagt en die dus aan alle duurzaamheidseisen voldoen. Dit kan nooit méér zijn dan de tonnages van CertiQ. ALLEEN de biomassa waarvan u de duurzaamheid kunt aantonen werkt u verder uit in het rekenvenster onder dit kader. Na invulling verschijnt in de vierde kolom de som van alle leveringen die uitgewerkt zijn. Als het goed is komt die na complete invulling overeen met de derde kolom. 4.1 NTA 8003 code, kolom A Het gaat hier om de soort biomassa zoals beschreven in de NTA 8003: Elke rij mag niet meer dan één NTA code bevatten. Er kunnen wel meerdere rijen met dezelfde NTA code zijn. Bij gemengde biomassastromen dient voor elke NTAcategorie een aparte rij ingevuld te worden (zie ook 4.4 over mengen). Indien in een jaar slechts een deel van een levering wordt ingezet, dan vult u hier de daadwerkelijk ingezette tonnages in. 4.2 Datum levering Hier wordt bedoeld de datum van fysieke ontvangst van de eerste hoeveelheid van een levering met dezelfde duurzaamheidskenmerken. Het kan zijn dat delen van deze levering op meerdere dagen arriveren, of op meerdere dagen worden ingezet voor energie opwekking. Voor een levering met dezelfde duurzaamheidskenmerken hoeft maar één keer de duurzaamheid te worden gerapporteerd. Leveringscode Van elke levering moet apart worden aangetoond dat deze duurzaam is. Het is mogelijk dat een levering uit meerdere scheepsladingen of gevulde vrachtwagens bestaat, die wel allemaal dezelfde oorsprong hebben. Elke levering moet daarom een unieke administratieve code krijgen. Wat is een levering Een levering is een hoeveelheid biomassa waarvan de fysieke- en duurzaamheidseigenschappen voor de gehele levering gelijk zijn. De eigenschappen Pagina 9 van 13

10 waar het om gaat staan hieronder vermeld. Een levering is hiermee niet hetzelfde als een fysieke levering. Eigenschappen die bepalen of iets één levering is: 1. Grondstoftype (hout, gras, stro, cacaodoppen) 2. Biomassa vorm (chips, pellets, overige) 3. Land van oorsprong 4. Classificatie van de biomassa in een van de vijf categorieën uit bijlage 4 bij artikel 7 van de Algemene uitvoeringsregeling SDE 5. Gelijke duurzaamheidskenmerken 6. Broeikasgasemissiegegevens in gr CO 2 -eq/mj 7. Toegepaste certificering of verificatie 4.3 Hoeveelheid tonnages Het gaat om de hoeveelheid tonnages van de levering die is ingezet voor energieproductie in dit jaar. 4.4 Biomassacategorie Duurzaamheid betekent voor verschillende vaste biomassastromen iets anders. Daarom is alle inzetbare biomassa ingedeeld in vijf categorieën. Deze categorieën staan genoemd in bijlage 4 van artikel 7 in de Algemene uitvoeringsregeling SDE. Daarin staan ook de eisen voor de vijf categorieën, de bijbehorende mogelijke codes uit de lijst NTA 8003: 2008 en de toelichting hoe hiermee wordt omgegaan bij de subsidieberekening. Omdat de indeling in vijf categorieën slecht aansluit bij de methodiek van de NTA 8003 is in de onderstaande tabel een aantal voorbeelden gegeven van welke NTA codes onder welke categorieën kunnen vallen. LET OP: Dit is alleen een indicatie. Voor de daadwerkelijke indeling is een eventuele verklaring van een verificateur leidend. Categorie Oorsprong Voorbeelden van NTA codes die hieronder kunnen vallen (indicatief) 1 Houtige biomassa uit grote bosbeheereenheden, groter dan of gelijk aan 500 ha 2 Houtige biomassa uit kleine bosbeheereenheden, kleiner dan 500 ha 3 Reststromen uit natuur- en landschapsbeheer 4 Agrarische reststromen 5 Biogene rest- en afvalstromen Takken, tophout, dunningshout, zieke bomen, etc. Direct afkomstig uit bos. Takken, tophout, dunningshout, zieke bomen etc. Direct afkomstig uit bos. Takken, tophout, dunningshout, zieke bomen uit stedelijk groen en natuur en landschapsbeheer. GEEN bos. Reststromen uit de landbouw en veeteelt. Hier vallen ook de secundaire en * 100% * 100% *, ** Maximale hoeveelheid 100% Max 15% Max 15% Max 100% Max 15% Pagina 10 van 13

11 tertiaire houtige reststromen onder (A-hout afval) (mits eerst vergast) Max 15% Max 100% * De NTA lijst zegt niets over de herkomst van de materialen. In de SDE+ wordt onderscheid gemaakt tussen takken, tophout en ander boommateriaal dat afkomstig is uit bos of uit andere natuur. Als de biomassa uit bos komt, valt het afhankelijk van de grootte van het bos onder categorie 1 of 2, maar moet het in elk geval wel aan alle bosbeheercriteria voldoen. Als het bijvoorbeeld uit landschapsonderhoud komt, valt het onder categorie 3. **De NTA lijst maakt ook geen onderscheid in primaire, secundaire of tertiaire stromen. Als vers hout (NTA ) direct uit het bos komt, valt het onder categorie 1 en 2. Zodra het gaat om reststromen uit een zagerij of de (houtverwerkende) industrie, dan valt de biomassa onder categorie 5 en hoeft het dus niet te voldoen aan bosbeheercriteria. Echter, het moet wel echt om een reststroom gaan. Dat wil zeggen dat het om een bijproduct gaat van een productiebedrijf dat primair andere producten maakt (zie ook hieronder). In de chain of custody moet goed worden doorgegeven uit welke bronnen de gebruikte pellets gemaakt zijn. Bij menging van stromen met verschillende duurzaamheidseisen moet dit administratief gescheiden blijven. Afvalhout A-hout is een categorie 5 materiaal. Afvalhout mag als reststroom in de 15% regel meedoen voor de bij- en meestook, maar niet voor de industriële stoom toepassing. B-hout kan alleen meedoen als het eerst wordt vergast in de installaties die eerder beschreven stonden (hoofdstuk 1). De afvalwetgeving bepaalt of afvalhoutstromen gerecycled moeten worden of ingezet mogen worden voor verbranding. Reststromen Of biomassa gezien wordt als reststroom is van belang bij het bepalen van de duurzaamheidseisen voor biomassa. Voor reststromen gelden immers veel minder strenge eisen. Met name voor zaagsel uit zagerijen is de definitie voor reststromen uit het verificatieprotocol daarom van groot belang: namelijk biomassa die vrijkomt bij de productie van andere (hoofd)producten of biomassa die vrijkomt bij een proces anders dan een productieproces. Tot biogene rest- en afvalstromen uit categorie 5 behoren bijvoorbeeld restproducten van agro-food en de meubelindustrie en ook post-consumer biomassastromen zoals houtafval. De beoordeling is aan de verificateur. Bosbouwresiduen als tak- en tophout rechtstreeks uit het bos, worden niet gezien als reststromen maar als categorie 1 of 2. Dezelfde typen biomassa, namelijk tak- en tophout, maar dan uit natuur en landschap vallen onder reststromen van categorie 3. Mengstromen In de praktijk blijven stromen uit categorie 1 en 2 stromen met verschillende duurzaamheidskenmerken die fysiek niet altijd strikt gescheiden blijven. Het kan bijvoorbeeld voorkomen dat bij een biomassaproducent hout uit gecertificeerd bos gemixt wordt met hout uit niet gecertificeerd bos. Dit is bijvoorbeeld het geval bij FSC met een mixed claim waarin FSC (100% compliant) materiaal gemengd is FSC controlled wood biomassa. Dit mengen is toegestaan tot een maximum van 30% niet (volledig) gecertificeerd gemiddeld op jaarbasis. De pellets die daaruit komen zijn dus minimaal 70% aantoonbaar duurzaam en maximaal 30% beperkt Pagina 11 van 13

12 duurzaam, in het verificatieprotocol gedefinieerd als gecontroleerde biomassa. Er geldt voor gecontroleerde biomassa een beperkt aantal eisen zoals de broeikasgasreductie, koolstofschuld, ILUC en eisen aan conversie en beschermingswaarden. Daarmee komen deze mixstromen volledig in aanmerking voor SDE+ subsidie. Ze moeten wel in twee aparte regels in de rapportage worden opgenomen. Het kan ook voorkomen dat in de pellet mill primair bosmateriaal gemixt wordt met reststromen van een houtbewerkingsbedrijf. In dat geval wordt er materiaal uit verschillende categorieën, namelijk 1 en 5, met elkaar gemixt. Ook deze stromen moeten in de massabalans gescheiden worden gehouden in de bedrijfsadministratie en ook als aparte leveringen worden opgenomen in de duurzaamheidsrapportage aan RVO.nl. De stromen hebben ook eigen duurzaamheidsverklaringen nodig vanwege de verschillende duurzaamheidseisen voor de twee categorieën. Op deze leveringen is de 70/30 regel niet van toepassing Tot slot kan het ook zijn dat er binnen categorie 5 pellets gemaakt worden van een mix van A-hout met reststromen uit houtbewerkingsbedrijven. A-hout kan ingezet worden met een maximum van 15% en reststromen uit de houtbewerking onbeperkt. Aangezien deze beiden onder een ander NTA code vallen moeten ze ook gescheiden in de rapportage worden opgenomen.. Biomassavorm: pellets of chips Biomassa kan dezelfde NTA code hebben, maar in een andere verschijningsvorm worden aangeboden. Met name in installaties voor industriële stoomproductie is dit van belang. De subsidie in deze SDE+ categorie geldt expliciet wel voor pellets, maar niet voor chips. 4.5 Herkomst grondstof (land) Voor vers hout is de herkomst van de grondstof het land waar de verse biomassa uit afkomstig is voordat een eventuele bewerking tot bijvoorbeeld pellets heeft plaatsgevonden. Dus bij in de VS geproduceerde pellets met hout uit Canada is Canada het land van herkomst. Bij hout dat vrijkomt aan het eind van de levensduur van een product is de herkomst het land waar het hout als afval vrijkomt. Dit geldt ook voor overige reststromen. 4.6 Emissies In deze kolom wordt de CO 2 emissie op leveringsniveau aangegeven. Om aan te tonen dat bij deze individuele levering voldaan is aan een deel van principe 1 uit de duurzaamheidseisen. De verificateur die de conformiteitsjaarverklaring opstelt moet controleren of deze inderdaad niet de toegestane hoeveelheden overschrijdt. Dit is niet gecontroleerd in de onderliggende certificaten aangezien deze betrekking hebben op het proces voorafgaande aan de verbranding tot energie. Voor de CO 2 emissieberekening per biomassalevering wordt het rekentool BioGrace II (gratis te downloaden) gebruikt. De Europees gestandaardiseerde BioGrace II zorgt voor een gestandaardiseerde manier van berekening. De informatie over de uitgestoten hoeveelheden CO 2 tijdens de oogst en het vervoer van de biomassa moet in de hele keten doorgegeven worden. Deze gegevens moeten zijn geverifieerd en doorgegeven worden. In het verificatieprotocol staat nader uitgewerkt hoe deze berekeningen gemaakt moeten worden. De emissie op jaarbasis moet via BioGrace II worden berekend. Pagina 12 van 13

13 4.7 Duurzaam beheer In de kolom duurzaam beheer wordt aangegeven hoe is voldaan aan de eisen voor duurzaam beheer van bos of bodem. In geval van reststromen uit categorie 3 en 4 gaat het om conformiteit aan principe 2. Bij categorie 1 en 2, moet conformiteit aan principe 3 11 worden aangetoond. Mocht er sprake zijn van een gemengde stroom, bijvoorbeeld FSC mix, dan wordt dit dus op twee regels in het format opgenomen. Een regel met het massadeel dat aan alle duurzaamheidseisen voldoet en een regel met het massadeel gecontroleerde biomassa. In het verificatieprotocol staat beschreven aan welke eisen de gecontroleerde biomassa moet voldoen. Het format berekent vervolgens of op jaarbasis voldaan is aan de eis dat maximaal 30% van de biomassa uit categorie 1 en 2 gecontroleerde biomassa is. In de duurzaamheidsrapportage staan de schema s opgenomen die van toepassing zijn in de overgangsperiode en de optie verificatie (voor het geval er geen certificaat aanwezig is en de biomassa is geverifieerd door een conformiteitsbeoordelingsinstantie). LET OP: Deze opties zijn niet voorgeselecteerd. In tabel 3 van het verificatieprotocol staat welke schema s voor welke principes kunnen worden gebruikt. Groeipad Indien biomassa categorie 2 is ingezet waarbij gebruik gemaakt is van een op risico gebaseerde werkwijze om de duurzaamheid aan te tonen, dan kan deze gedurende de overgangsperiode alleen via verificatie worden aangetoond. Hiervoor zijn namelijk door de minister in de kamerbrief voor de overgangsperiode geen certificaten genoemd. Om het onderscheid te maken tussen deze verificatie en verificatie van biomassa categorie 2 op niveau van de bosbeheereenheid dient in de kolom toelichting te worden aangegeven of het hier om een op risico gebaseerde werkwijze gaat of niet. 4.8 Chain of Custody In deze kolom wordt voor alle categorieën biomassa conformiteit aan P13-14 aangetoond. Hiervoor kan gebruik gemaakt worden van een verwijzing naar een toegepast certificeringssysteem dan wel het verificatieprotocol. Pagina 13 van 13