Assessment Basisbekwaam Afsluiter van de inductiefase van startbekwaam naar basisbekwaam

Transcriptie

1 Assessment Basisbekwaam Afsluiter van de inductiefase van startbekwaam naar basisbekwaam Uitwerking assessmentproduct van het deelproject C startende leerkracht van project Versterken Samenwerken door Joost van Berkel en M.Louise van Lieshout Oktober 2016 Partnerschap Opleiden in de School 1

2 Aanleiding Het projectteam de doorgaande lijn van leerkracht startbekwaam naar leerkracht basisbekwaam heeft op verzoek van de betrokken schoolbesturen een traject voor de startende leerkracht ontwikkeld. Het traject wordt gerealiseerd in de inductiefase en heeft een tweeledig doel: enerzijds is het een natuurlijke voortzetting van eigen professionele ontwikkeling van de starter, die de mogelijkheid heeft deze professionalisering een plaats te geven binnen het competentiemanagement van ieder willekeurig schoolbestuur, waar de starter mogelijkerwijs in dienst is of komt. Anderzijds is het voor het schoolbestuur een duurzame aanpak om te komen tot een formalisering van basisbekwaam door het integraal personeelsbeleid met het instrument competentiemanagement vorm te geven (zie CAO PO convenant, 24 maart 2015). Het competentieprofiel is vanuit 4 kritische handelingen bepaald 1. Er kan naar een afronding van de inductietijd toegewerkt worden en het niveau basisbekwaam kan formeel vastgesteld worden. Ten behoeve van deze afronding beschrijven we in dit artikel het assessment en de rol van het aangelegde bekwaamheidsdossier daarbinnen. Het assessment Dit assessment bestaat uit het overleggen van het ontwikkelingsgerichte deel van het bekwaamheidsdossier en een criteriumgericht interview. Het bekwaamheidsdossier is opgebouwd door de startende leerkracht en bevat bewijzen, waarmee de leerkracht aantoont dat hij de competenties binnen de 4 kritische handelingen beheerst. Een van de verplichte bewijzen is een beschrijving en beoordeling van een lesobservatie. De lesobservatie is uitgevoerd en vastgelegd met een gevalideerd observatie-instrument door een gecertificeerde assessor. Het criteriumgericht interview is een gestructureerd mondeling gesprek, waarin de leerkracht de kans krijgt om de assessoren ervan te overtuigen dat hij de vooropgestelde competenties voldoende bezit. De assessoren gebruiken tijdens het gesprek de STARR techniek. Door deze opzet past het assessment in vrijwel ieder personeelsbeleid van de deelnemende besturen. Daarnaast weet de startende leerkracht hoe de inductiefase afgesloten wordt en is het pakket van eisen en de aanpak voor een groot aantal schoolbesturen dezelfde. Met name voor startende leerkrachten die gedurende de eerste jaren van hun loopbaan bij verschillende schoolbesturen of invalpoules werkzaam zijn geeft deze eenvormige aanpak duidelijkheid. Met name voor de deelnemende schoolbesturen geeft deze aanpak eenduidigheid in de kwaliteit van het basisbekwame personeel. Het bekwaamheidsdossier In dit artikel spreken we over het bekwaamheidsdossier, waarbij we ons beseffen dat een bekwaamheidsdossier een ontwikkelingsgericht- en een juridisch deel bevat. Het ontwikkelingsgerichte deel van het bekwaamheidsdossier laat zien dat de leerkracht zich ontwikkelt en op welke wijze hij zijn bekwaamheid onderhoudt. Het juridische deel van het bekwaamheidsdossier is meer het personeelsdossier waarin, zonder volledig te willen, zijn opgenomen zijn de documenten zoals een Curriculum Vitae, de diploma's, 1 Zie: projectverslag: De doorgaande lijn van leraar startbekwaam naar leraar basisbekwaam, M.Louise van Lieshout. In opdracht van Brigit van Rossum Projectleider Versterken Samenwerken "Opleiden in de School Partnerschap Opleiden in de School 2

3 certificaten, relevante aantekeningen, arbeidsafspraken en aanstellingsbewijzen. In dit bekwaamheidsdossier wordt uiteindelijk ook het verslag geplaatst, waarin staat dat de leerkracht met het assessment heeft aangetoond basisbekwaam te zijn. Dit verslag is door de assessoren opgesteld en door het bestuur vastgesteld. Hoewel het juridische bekwaamheidsdossier de plek is waar het vaststellen van basisbekwaamheid bewaard blijft, bedoelen we in dit artikel wanneer we spreken over het bekwaamheidsdossier, enkel het ontwikkelingsgerichte deel hiervan, het deel wat in handen is van de leerkracht zelf. Plaats, uitgangspunten, voorwaarden van het assessment De vormgeving, organisatie en aanpak van het assessment is, in samenwerking met het FHKE assessmentcentrum o.l.v. Joost van Berkel, ontwikkeld en als pilot uitgevoerd. Afspraak met Joost van Berkel was dat het ontwikkelingsdossier met het criteriumgericht interview en het bekwaamheidsdossier de pijlers van het assessment zijn. Nadat de uitgangspunten zijn verwoord, de voorwaarden en de rol van de assessoren zijn vastgesteld, zijn er formats voor het aanleveren van bewijzen en een formulier bewijs basisbekwaam ontwikkeld. De formats, formulieren en PowerPoint zijn als bijlagen toegevoegd. De ervaringen zijn als tips in het verslag geformuleerd. Plaats Om de professionalisering van de leerkracht concreet vorm te geven en als een ononderbroken lijn zichtbaar te maken is ervoor gekozen om de verschillende niveaus af te sluiten en te markeren met een assessment, die vanuit dezelfde uitgangspunten en organisatiestructuur zijn opgezet. Om dit te visualiseren is er een overzicht Assessments Primair Onderwijs bij een nominale loopbaan gemaakt. Uitgangspunten Beoordelingen worden uitgevoerd door daartoe gekwalificeerde professionals Toetsing is competentiegestuurd en ontwikkelingsgericht Er wordt veel(zijdige) informatie over de medewerker verzameld Meerdere beoordelaars versterken validiteit van het oordeel, begeleiden en beoordelen gescheiden daar waar mogelijk Er is ruimte voor verantwoording van het handelen in de vorm van informeel leren en werkplekleren De medewerker krijgt professionele ruimte; eigenaarschap autonomie en regie over eigen ontwikkeling Vier kritische beroepssituaties helpen om tot een gerichte ondersteuning en heldere en eenduidige beoordelingscriteria te kunnen komen. Bewijslast ligt bij de medewerker 2. Voorwaarden Een assessment moet aan een aantal voorwaarden voldoen: Er moeten authentieke of levensechte situaties worden gebruikt. Er zijn zowel basiskennis als het toepassen van kennis en vaardigheden het doel van de meting. Kennisconstructie is het uitgangspunt 2 Deze werkwijze is conform en wordt gevalideerd en ondersteund door het lerarenregister Partnerschap Opleiden in de School 3

4 Er worden meerdere instrumenten worden ingezet: o ontwikkelingsdossier o Criterium gericht interview Er wordt vanuit meerdere perspectieven beoordeeld: o Bewijsstukken in het portfolio Collega s Leerlingen Starter zelf Leidinggevende(n) o Doornemen van het portfolio en tijdens criterium gericht interview: Onafhankelijke assessor Leidinggevende Assessoren Het assessment kan op verschillende wijzen worden afgenomen. De keuze is afhankelijk van de mogelijkheden die een schoolbestuur heeft en de bekendheid van de spelers met het afnemen van een assessment. De voorkeur gaat uit naar: Een assessment dat wordt uitgevoerd door de leidinggevende en een onafhankelijke assessor. Deze assessoren bespreken tijdens een criteriumgericht interview het ontwikkelingsdossier en geven hun beoordeling. De beoordeling wordt voorgelegd aan het P&O van het schoolbestuur. Op grond van de beoordelingen formuleert het P&O het advies aan het bestuur. Doordat de leidinggevende een van de assessoren is, worden de taken van de leidinggevende naar de startende leerkrachten binnen het personeelsbeleid van het bestuur geconcretiseerd 3. Het is mogelijk om vanuit de Pabo een assessor te betrekken, waardoor de ononderbroken ontwikkeling van de leerkracht wordt versterkt en de Pabo concreet betrokken wordt bij de professionaliseringseisen van de praktijk. Ook is mogelijk om naast de leidinggevende voor een veldassessor te kiezen, door deze keuze wordt de samenwerking en de opleidingsgerichtheid binnen het onderwijs vergroot. Certificering van de assessoren De onafhankelijke assessoren hebben met succes een training assessor bij een van de FHKE opleidingen 4 gevolgd en zijn gecertificeerd. De certificatie, het assessorenpaspoort, houdt in dat de assessoren hebben aangetoond dat zijn voldoen aan de competenties zoals deze door het FHKE assessment centrum is vastgesteld. Verplicht gebruik van een gevalideerd Observatie-instrument De onafhankelijke assessor voert de door de PO-raad verplicht gestelde lesobservatie uit 5. Dit betekent dat hij de les met een gevalideerd observatie-instrument observeert, beschrijft en met het format beoordeelt. De leerkracht plaatst de lesvoorbereiding, de persoonlijke reflectie en de 3 Voor alternatieve keuzes zie: projectverslag De doorgaande lijn van leraar startbekwaam naar leraar basisbekwaam, M.Louise van Lieshout 4 het assessorenpaspoort biedt mogelijkheden voor andere typen beoordelingen met dezelfde methodiek maar binnen een andere context. 5 Zie: observatie-instrument Basisbekwaam, Partnerschap Opleiden in de School 4

5 beoordeling in het ontwikkelingsdossier. Ervaringen met assessments Presentaties Er zijn presentaties aan starters, starterscoaches, schooldirecteuren en P&Oers van schoolbesturen in de regio Tilburg, shertogenbosch, Veghel en Venlo gegeven om plaats, mogelijkheden met de beoordelingsvorm en afsluiting van de inductiefase te verduidelijken en bekendheid te vergroten. Uitvoering Aan het einde van het schooljaar zijn er asssessments afgenomen. Tips voor de begeleiding bij de opbouw van het dossier (vanuit ervaringen assessoren): Sommige starters leveren heel veel bewijsstukken aan. Om basisbekwaam te bewijzen is dit niet noodzakelijk. Beperking in omvang van het dossier is helpend bij het assessment. Ontwerpen van een matrix, gebaseerd op de 4 kritische handelingen, waarmee de kandidaat zijn/haar dossier kan ordenen (link kritische handeling analyseformulier bijbehorende bewijsstukken). Deze matrix is helpend bij bestudering van het dossier door de assessoren. Tips voor het assessment: De starter ervaart het assessment als een spannend moment. Stel de kandidaat bij het begin van het gesprek op zijn/haar gemak. Volg de do s en don ts vanuit de assessorentraining en werk volgens de regels rondom het geven van ontwikkelingsgerichte feedback. Informeer na afloop van het gesprek bij de starter naar de ervaren meerwaarde van het bekwaamheidsdossier voor de professionele ontwikkeling. Vraag daarbij om een eerlijk antwoord om sociaal wenselijke reageren te voorkomen. Benoem aan het eind van het assessment de nieuwe stip op de horizon: van basis- naar vakbekwaam. Of heeft de kandidaat zelf al een ontwikkeldoelen? Sommige kandidaten blijven in het assessment hangen op het niveau van beschrijving van feitelijke situatie /handelen. Ga d.m.v. doorvragen na of de kandidaat de situatie ook van een hoger (reflectie-) denkniveau kan beschrijven. Maak hierbij gebruik van de tijdens de assessorentraining aangeleerde methodiek. Literatuur F. Dochy, L. Heylen, H. Van de Mosselaer (eds.), (2002) Assessment in onderwijs: Nieuwe toetsvormen en examinering in studentgericht onderwijs en competentiegericht onderwijs. Utrecht: Lemma. Lowyck, J. (2005, november) Competentiegericht opleiden in de praktijk: tussen droom en daad, lezing op derde internationale studiedag Hoger Onderwijs, Leuven, België Partnerschap Opleiden in de School 5

6 BIJLAGE 1 ANALYSEFORMULIER voor de BEWIJSSTUKKEN Titel bewijsstuk 1 Korte omschrijving van het bewijsmateriaal Geef aan waarom dit bewijsmateriaal aantoont dat je voldoet aan een of meerdere prestatieindicatoren van deze competentie. Analyseer de competenties in relatie tot de kritische beroepssituatie: Wat zijn je conclusies met het oog op de toekomst? Bijbehorende documenten Referentie(s) Partnerschap Opleiden in de School 6

7 ANDERE BIJLAGEN WORDEN BIJ DE DEFINITIEVE VERSIE TOEGEVOEGD: Beoordelingsformulier van start bekwaam naar basisbekwaam Assessor paspoort Overzicht assessments PowerPoint t.b.v. kick-off, presentaties aan directeuren, Pz&O ers starterscoaches Partnerschap Opleiden in de School 7