EEN NEDERLANDSE VISIE OP INTEGRAAL GEMEENSCHAPPELIJK BEHEER VAN DE SCHELDE

Transcriptie

1 EEN NEDERLANDSE VISIE OP INTEGRAAL GEMEENSCHAPPELIJK BEHEER VAN DE SCHELDE Ir. Bram Westerduin Directeur-Generaal Goederenvervoer Ministerie van Verkeer en Waterstaat Dames en heren. Op 5 februari jongstleden hebben collega Strubbe en ikzelf de zeshonderdste vergadenng van de Permanente Commissie van de Seheldevaart mol me m^^ ZTlT-A 7. ^^ ^^'^^ mmisters, mevrouw Netelenbos aan Neder Na He "' 7 Tl '''"''" '"" ""'^^"^^ ^y'^^ -^-n daarbij aanwez'g Na de vergadering hebben de ministers in het sluisgebouw Kal o eermemoran dum van Overeenstemming ondertekend, waarin onder meer afspraken^'n er" gelegd over de diezelfde dag uitgebrachte Langetennijnvisie Sche d eirium en over de wijze waarop Nederiand en Vlaanderen verder werken aan ee^eezt' menhjke benadering van het loodsen van schepen op de Schelde ' a ri.nrr'". ' T """^ ^'^^ ^^^ ^^ ^^" ^-torische dag m de toch a^ rijke historische relatie tussen België en Nederiand. Het zal u niet verbazen dat Ik mijn bijdrage aan deze "Scheldesessie" van de Antwerpse ZeerechtdLen vooral m het teken wil plaatsen van datgene wat op 5 februarits geberd ^^ v^ln Toezir:; rsih^" 'r r''^" ^''^^^^" ^^^ '^ ^^"-^^ dommiss, van loezicnt op de Scheldevaart, kortweg de PC Collera Str Ki.o» -i u,.1. da'tpc'n'i.?'""'"'" " ""'" '"'""""'' "i'ï'j'"» "«sen m la" 469

2 Bram Westerduin Opereerde de PC m de beginjaren nog vooral vanuit de afzonderlijke Belgische en Nederlandse belangen, m de loop van haar nu ruim 160-jange geschiedenis is de PC steeds meer gaan opereren vanuit onze gezamenlijke belangen Het voert te ver om daarvan vandaag allerlei voorbeelden te gaan geven, maar ik wijs u op de wijze waarop onder verantwoordelijkheid van de Permanente Commissie een gezamenlijke Schelde-radarketen tot stand is gekomen Een modem voorbeeld van wat tegenwoordig heet vessel traffic services By uitstek een voorziening die het mogelijk maakt m de sfeer van het nautisch beheer en de operationele uitoefening daarvan steeds een optimum te vinden tussen de belangen van beide landen Zoals bijvoorbeeld enerzijds het belang van de Vlaamse zeehavens dat schepen zo vlot en onbelemmerd mogelijk de Schelde kunnen bevaren, anderzijds ook het belang van het overige scheepvaartverkeer en "de omgeving", zowel aan Nederlandse als aan Belgische zijde, dat dit ook veilig gebeurt De Permanente Commissie had m haar oorspronkelijke opzet vooral de verantwoordelijkheid om toezicht uit te oefenen op de uitvoering van de loodsdiensten en op de betonning, bebakening en verlichting in het Scheldegebied Gaandeweg is de rol van de PC m haar 160 jarig bestaan echter verbreed, zowel de facto als, bijvoorbeeld m het kader van het Schelderadarverdrag, de jm e Grofweg kan worden gesteld dat de PC gaandeweg als haar rol is gaan zien, en ook tot haar verantwoordelijkheid is gaan rekenen, om gemeenschappelijk beleid te ontwikkelen voor de vlotte en veilige afwikkeling van het scheepvaartverkeer op de Schelde Beleid waarin de nationale beleidslijnen, verantwoordelijkheden en bevoegdheden van beide betrokken landen vanzelfsprekend worden betrokken, en daarin ook een randvoorwaardelijk element vormen, maar toch gemeenschappelijk, omdat er m constructief overleg steeds naar wordt gestreefd eventuele tegenstellingen zo goed mogelijk te overbruggen In die ontwikkelingsgang paste het om na te gaan of niet meer eigentijdse vormen van samenwerking tussen Nederland en Vlaanderen zouden kunnen worden nagestreefd Na wat eerste verkennende besprekingen hieromtrent besloot de PC emd 1997 tot instelling van een gezamenlijk Nederlands-Vlaamse projectgroep die de opdracht kreeg zowel naar nieuwe samenwerkingsvormen nader onderzoek te doen, als om te verkennen of andere middelen kunnen worden gevonden dan de bestaande verdragsrechtelijke koppeling van de loodsgeldtarieven, zonder daarbij afbreuk te doen aan de belangen van de betrokken havens en aan de verantwoordelijkheden van de betrokken overheden Gezien het onderwerp van vandaag ga ik nu nader in op het eerste deel van de opdracht De projectgroep is haar werk op het punt van de nieuwe samenwerkingsvormen gestart met de ontwikkeling van een globaal concept voor een geïntegreerd, gemeenschappelijk nautisch beheer, dat wil zeggen de globale lijnen waarbinnen de vlotte en veilige afwikkeling in het Scheldegebied op beheersniveau geza- 470

3 Een Nederlandse visie op integraal gemeenschappelijk beheer van de Schelde menlijk zou kunnen geschieden. Daarbij is vooreerst vastgesteld dat een meer geintegreerde benadering van het nautisch beheer mogelijk is, mits dat geschiedt vanuit een gezamenlijke verantvi'oordelijkheid voor, en toepassing van gezamenlijke beheersbevoegdheden in het licht van alle betrokken belangen. Die belangen werden door de projectgroep ook concreet geïnventariseerd: - ten eerste de gezamenlijke belangen van Nederland en Vlaanderen: een veilige en vlotte afwikkeling van het scheepvaartverkeer over de Schelde en haar mondingen en het Kanaal Gent-Temeuzen, en het treffen van efficiënte en kosten-effectieve verkeersmaatregelen; - ten tweede de bijzondere Vlaamse belangen: de vrije en onbelemmerde scheepvaart van en naar Vlaamse havens, de toegankelijkheid en de vlotte scheepvaart van en naar Vlaamse havens, en de veilige scheepvaart op Belgisch grondgebied; - ten derde de bijzondere Nederlandse belangen: de toegankelijkheid van de Nederlandse havens, de vlotte scheepvaart van en naar Nederlandse havens, en de veilige scheepvaart op Nederlands grondgebied. Vanuit die inventarisatie van belangen schetste de projectgroep als belangrijk fundament voor haar gemeenschappelijk nautisch beheersconcept dat aan een dergelijk concept ten grondslag zouden moeten liggen: - een gezamenlijke, haven-neutrale beheersfilosofie, dat wil zeggen een beleidskader waarbinnen de uitoefening van het nautisch beheer zou moeten plaatsvinden onajhankelijk van de plaats van vertrek of bestemming van de betreffende schepen; - het uitgangspunt dat deze beheersfilosofie afgewogen recht zou moeten doen aan alle geïnventariseerde gezamenlijke en bijzondere belangen. In juni 1998 ging de PC akkoord met de door de projectgroep geschetste uitgangspunten en hoofdlijnen van het gemeenschappelijk nautisch beheersconcept. Op basis van dat akkoord heeft de projectgroep de hoofdlijnen van dat concept vrij snel in een aantal stappen kunnen uitwerken. Dit mondde begin januari 2000 uit in een rapportage aan de Permanente Commissie, waarin de contouren van het gemeenschappelijk nautisch beheer zijn geschetst. Daarbij is in eerste instantie een beschouwing gewijd aan de definitie van het nautisch beheer, teneinde duidelijk te maken wat daaronder wél, maar ook wat daaronder niét moet worden verstaan. Vanuit de eenduidige opvattingen over de definitie van het nautisch beheer, en tevens vanuit zowel een gezamenlijk beeld van de relevante ontwikkelingen als een referentiekader voor een gemeenschappelijke visie op veilig en vlot scheepvaartverkeer zijn vervolgens de opzet en vormgeving van het gemeenschappelijk nautisch beheer in het Scheldegebied nader uitgewerkt. De PC heeft tijdens haar 596*^ vergadering in januari 2000 de rapportage van de projectgroep overgeno- 471

4 Bram Westerduin men, en vervolgens heeft zij hierover m maart 2000 advies uitgebracht aan de beide betrokken ministers. Het is u wellicht bekend dat Nederland het gesprek met Vlaanderen over het gemeenschappelijk nautisch beheer van de Schelde is aangegaan m directe relatie to de Neder andse wens om de verdragsrechtelijke koppeling tussen de loodsge dtaneven los te laten. Die directe relatie is er in feite nog steeds, en is ook in he op 5 februari ondertekende Memorandum van Overeenstemming als zodanig gelegd. Dit neemt niet weg dat er zekere voordelen zijn verbonden aan de instel mg van een gemeenschappelijk nautisch beheer. Ik onderschrijf m beginsel volledig wat de PC daarover heeft vastgesteld: met een meer geïntegreerd, gemeenschappelijk nautisch beheer zou:,ë<=iiccii recht worden gedaan aan algemene ontwikkelingen in het kader van de Europese eenwording; een aantal nog bestaande knelpunten in de bestuurlijke, beheersmatige en operationele samenwerking kunnen worden opgelost- beter het hoofd kunnen worden geboden aan mogelijke spamiingsvelden die ontstaan door de uitwerking en implementatie van wederzijdse plamien tot veranderingen met betrekking tot de loodsdiensten. Ik voeg daar nog aan toe dat een meer geïntegreerd, gemeenschappelijk nautisch beheer naar mijn verwachting tot een verdere kosten-optimalisering van de verkeersmaatregelen en de nautische dienstverlening in het Scheldegeb.ed zal kunnen leiden. Dit is niet alleen voor de betrokken overheden, maar óók voor de scheepvaart en de Scheldehavens een wenkend perspectief Aan het gemeenschappelijk nautisch beheer zijn voor Nederland echter ook nadelen, dan wel risico's verbonden. Nederland stelt daarom van haar zijde ook voorwaarden aan het gemeenschappelijk nautisch beheer, voorwaarden die er in hun a gemeenheid op neerkomen dat steeds, beleidsmatig, beheersmatig dan wel operationeel een volledige en adequate afweging plaatsvindt tussen de economische-, de veiligheids- en de milieu-aspecten van de scheepvaart op de Schelde. Vanzelfsprekend hangen de specifieke Nederlandse voorwaarden direct samen met de door mij eerder genoemde bijzondere Nederlandse belangen. Zo zal de toegankelijkheid en de vlotte afwikkeling van de scheepvaart van en naar de Nederlandse Scheldehavens gewaarborgd moeten zijn. Vanuit een gezamenlijke, itrtf"^ beheersfilosofie zoals de PC die als uitgangspunt heeft genomen, zal die Nederlandse voorwaarde m de operationele beheerspraktijk naar verwachting volledig kunnen worden vervuld. Daarnaast is voor Nederland een niters belangrijke voorwaarde dat de scheepvaart op Nederlands grondgebied voldoet aanveihgheids-maatstaven, of het nu gaat om de scheepvaart van en naar Nederlandse Scheldehavens of om de scheepvaart van en naar Vlaamse Scheldehavens. 472

5 Nederlandse visie op integraal gemeenschappelijk beheer van de Schelde Ten aanzien van de veiligheid van de scheepvaart onderscheid ik de interne veiligheid en de externe veiligheid. Bij de interne veiligheid denk ik vooral aan de veiligheid van het scheepvaartverkeer zélf: de veiligheid van schepen en het veilige verkeersgedrag van die schepen. Vooral het verkeersgec/rag van schepen op de Schelde baart de Nederlandse autoriteiten nog wel eens zorgen. Het is zaak dat we binnen het gemeenschappelijk nautisch beheer niet alleen goede gedragsregels en operationele procedures vaststellen, maar tenminste zo belangrijk is dat we er gezamenlijk op toezien dat die regels en procedures ook volledig worden nageleefd; we dienen die regels en procedures daarom ook strikt te handhaven Het gezamenlijk te ontwikkelen nautisch beleid zou daarom bij voorkeur ook zijn vertaling moeten vinden in een gezamenlijk handhavingsbeleid. De externe veiligheid is vooral de veiligheid van de otngeving van het scheepvaartverkeer, in de eerste plaats die van de omwonenden van de vaarweg. Voorkómen dient te worden dat mensen in woongebieden rond de Schelde worden blootgesteld aan-^de risico's die de scheepvaart over de Schelde met zich brengt. Ik denk hier dan vooral aan de risico's van het vervoer van gevaarlijke stoffen zoals ammoniak en LPG. Risico-analyses hebben aangetoond dat er momenteel op een aantal plaatsen langs de Schelde sprake is van een onaanvaardbaar risiconiveau. Er zijn gerichte maatregelen nodig om deze risico's terug te dringen. Nederland stelt als voorwaarde dat ook het gemeenschappelijk nautisch beheer volledig oog heeft voor de externe veiligheidsaspecten, en dat de noodzakelijke risico-reducerende maatregelen een volwaardig onderdeel vormen van dat beheer. In meer juridische zin stelt Nederland als voorwaarde dat het gemeenschappelijk nautisch beheer, en de daarbij behorende verantwoordelijkheden, bevoegdheden en organisatie, recht doet aan de volkenrechtelijke soevereiniteit. Gezien de ruime ervaring die we inmiddels hebben opgedaan in de samenwerking rond het nautisch beheer van de Schelde, en de constructieve wijze waarop het gemeenschappelijk nautisch beheersconcept nader is uitgewerkt, ben ik er overigens optimistisch over dat we het binnen de Nederlandse voorwaarden - en binnen vergelijkbare Vlaamse voorwaarden - eens kunnen worden, zéker als we daarbij ook vooral het gezamenlijk belang van een vlotte en veilige afwikkeling van het scheepvaartverkeer in het Scheldegebied in het oog blijven houden. In het begin van mijn presentatie refereerde ik al even aan het Memorandum van Overeenstemming dat op 5 februari door de ministers Netelenbos en Stevaert is ondertekend. Dat Memorandum grijpt onder meer terug op het advies aan beide ministers, zoals dat in maart 2000 door de Permanente Commissie is uitgebracht In het Memorandum bevestigen de ministers het streven om, in samenhang met het loslaten van de verdragsrechtelijke koppeling tussen de loodsgeldtarieven, te komen tot een gemeenschappelijk nautisch beheer in het Schelde-gebied, één'en ander op basis van het door de PC uitgebrachte advies. In het Memorandum dra- 473

6 Bram Westerduin gen de ministers de PC op om onder meer het gemeenschappelijk nautisch beheer nu verder uit te werken en daarover uiterlijk 1 december van dit jaar te rapporteren. In die opdracht aan de PC wordt tevens een relatie gelegd met een andere paragraafvan het Memorandum, namelijk de paragraaf die in meer algemene zin ziet op de Nederlands-Vlaamse samenwerking in het Scheldegebied, en op de organisatie van die samenwerking. Ik maak nu ook de stap naar die paragraaf om de benadering van de "gemeenschappelijkheid" te verbreden, en daarmee, zoals mij ook gevraagd, toe te komen aan een nog grótere integraliteit daarvan. De Vlaamse en Federaal Belgische regeringen hebben er géén geheim van gemaakt dat men zo snel mogelijk zou willen komen tot een integraal gemeenschappelijk beheer van de Schelde, zowel op nautisch als op technisch-infrastructureel vlak. Dit standpunt is onder meer verwoord in een Vlaams regeringsmemorandum van 28 september 1999, en is ook herhaaldelijk neergelegd in met de Nederlandse regering gevoerde correspondentie. Deze verdergaande vorm van gemeenschappelijk beheer is de afgelopen jaren ook herhaaldelijk gesprekspunt geweest in de Technische Schelde Commissie ~ kortweg: TSC -, naast de PC een andere hoog-ambtelijke gezamenlijke Commissie waarvan collega Strubbe en ik eveneens beide lid zijn. Waar de PC zich primair richt op de meer nautische aspecten van het Scheldegebied, richt de PC zich vooral op de technisch-infrastructurele aspecten. Maar het was ook de TSC die, op last van de betrokken Nederlandse en Vlaamse ministers, in januari 1999 opdracht gaf tot de voorbereiding van een Langetermijnvisie voor het Schelde-estuarium. Die Langetermijnvisie is in januari van dit jaar gereed gekomen, door de TSC vastgesteld, en aan de betrokken bewindslieden aangeboden. Met het op 5 februari ondertekenen van het Memorandum van Overeenstemming, waarin onder meer ook afspraken zijn gemaakt over het vervolgtraject rond de Langetermijnvisie, is ook het startschot gegeven voor het externe communicatie- en consultatie-traject rond die Visie. In de Langetermijnvisie, een ambtelijk, technisch-inhoudelijk document, is een integrale visie geschetst, betrekking hebbende op de prioritaire functies veiligheid, toegankelijkheid en natuurlijkheid, maar tevens betrekking hebbend op de samenwerking tussen Nederland en Vlaanderen ten aanzien van het beleid met betrekking tot het estuarium. Ik noem u enige punten die in dit verband in de Langetermijnvisie zijn opgetekend: deel C van de Langetermijnvisie bevat een streefbeeld voor het Scheldeestuarium in het jaar Eén van de vijf kermierken van dit streefbeeld is: 474

7 Een Nederlandse visie op integraal gemeenschappelijk beheer van de Schelde Nederland en Vlaanderen werken bestuurlijk-politiek en operationeel samen. Dit kenmerk van het streefbeeld is voorzien van de volgende tekst: In 2030 is het beleid en beheer van het Schelde-estuarium tussen Nederland en Vlaanderen afgestemd. De samenwerking met scheepsbegeleiding, onderzoek, evaluatie en monitoring is in 2030 vertaald in gezamenlijk technisch en nautisch beleid voor het estuarium, met duidelijke, voor het beheer hierop afgestemde afspraken over de bevoegdheden en verantwoordelijkheden van de bestuurlijke organen in beide landen. het streefbeeld 2030 is nader uitgewerkt in een aantal beleidsdoelen, onderverdeeld naar de prioritaire functies. Onder de functie toegankelijkheid zijn onder meer de volgende beleidsdoelen gefonnuleerd: Ten aanzien van het technisch beheer zijn duidelijke beleidsafspraken gemaakt tussen Nederland en Vlaanderen. ( ) Het nautisch beheer van de vaarwegen in het estuarium wordt gezamenlijk uitgevoerd. Dit draagt bij tot een maximalisatie van de capaciteit van 'de beschikbare vaarwegen in samenhang met voldoende veiligheid. Technisch en nautisch beheer zijn nauwkeurig op elkaar afgestemd. even teruggrijpend op de eerder gememoreerde Nederlandse voorwaarden aan het gemeenschappelijk nautisch beheer, in het bijzonder voor wat betreft de externe veiligheid, citeer ik hier tussendoor overigens nog even een ander beleidsdoel onder de noemer toegankelijkheid: De risicocontouren als gevolg van het transport van gevaarlijke lading zijn gelijk gebleven of verminderd. Enerzijds door een optimaal nautisch beheer en anderzijds door, indien nodig, beperkingen in te voeren voor het transport van toxische gassen. Daarvoor zijn in overleg met de gebruikers en de producenten maatregelen genomen. de verschillende beleidsdoelen zijn in de Langetermijnvisie vervolgens vertaald in steeds een drietal beleidsopties, die een bandbreedte aangeven. Voor wat betreft het beleidsonderwerp gezamenlijk beleid en beheer gaat het om de volgende opties: 1. de minimale optie: gezamenlijk beleid met betrekking tot de toegankelijkheid, natuurlijkheid en veiligheid; gezamenlijk nautisch beheer; 2. de?m.s5e«optie: gezamenlijk beleid met betrekking tot de toegankelijkheid, natuurlijkheid en veiligheid; gezamenlijk nautisch beheer; technisch beheer is afgestemd; 3. de maximale optie: gezamenlijk beleid met betrekking tot de toegankelijkheid, natuurlijkheid en veiligheid, inclusief projectagenda; gezamenlijk nautisch en technisch beheer. op basis van de vele verschillende beleidsopties beschrijft de Langetermijnvisie tenslotte een viertal integrale ontwikkelingsschetsen, als evenzovele mo- 475

8 Bram Westerduin gelijke alternatieven voor het beleid op de middellange termijn. In deze ontwikkelingsschetsen komen ook de beleidsopties inzake samenwerking terug. Zoals gesteld is de Langetermijnvisie een ambtelijk, technisch-inhoudelijk werkstuk. De uiteindelijke besluitvorming over de Langetermijnvisie is een politieke aangelegenheid, en verwacht u niet van mij dat ik daarover uitspraken ga doen dan wel op die politieke besluitvorming vooruitloop. Als medeverantwoordelijke voor de voorbereiding en vaststelling van de Langetermijnvisie stel ik echter vast dat de Langetermijnvisie meerdere aanknopingspunten bevat voor verdergaande samenwerking in het Scheldegebied. Oók de beide betrokken ministers hebben deze potentie onderkend, en hebben hier in het op 5 februari ondertekende Memorandum van Overeenstemming ook belangrijke dingen over afgesproken. Vanuit de overweging dat de Langetermijnvisie een goede basis kan vormen voor een verdergaande samenwerking tussen Nederland en Vlaanderen ten aanzien van het Schelde-estuarium, en uitnodigt tot een toekomstgerichte structurering van die verdergaande samenwerking, hebben de ministers de Technische Schelde Commissie een nadere opdracht gegeven. De opdracht aan de TSC is om, in nauwe samenwerking en onderlinge afstemming met de PC, de verdergaande wijze van samenwerking op hoofdlijnen verder uit te werken voor wat betreft de inhoud, de aard en bedoelingen, de organisatie en de wijze van vastlegging van die samenwerking, en hierover uiterlijk 1 december van dit jaar voorstellen te formuleren. Interessant - en ik verwijs u naar het eerste deel van mijn presentatie - is dat het Memorandum daarbij verwijst naar de benadering die is gevolgd bij het door de PC uitwerken van het gemeenschappelijk nautisch beheersconcept, een benadering die - zo stelt het Memorandum - als inspiratiebron kan dienen. Het Memorandum van Overeenstemming geeft ook aan dat en hoe de samenwerking vanuit de Langetermijnvisie een integraler karakter zou kunnen krijgen: verdergaande samenwerking zou zich dienen te richten op de bescherming en het gebruik van het estuarium, zijn systeemkenmerken en fiincties -waaronder in het bijzonder de veiligheid, de toegankelijkheid en de natuurlijkheid-, alsmede het daarop toegesneden onderzoek en de monitoring van de effecten van maatregelen op het systeem en de ftincties. Kortom, samenwerking over de volle breedte van de in de Langetermijnvisie behandelde onderwerpen! Dames en heren. Het is niet aan mij om vandaag vooruit te lopen op de uitvoering van de aan de Technische Schelde Commissie gegeven opdracht. Over het perspectief van verdergaande samenwerking wil ik in zijn algemeenheid echter nog - en tenslotte - een paar dingen zeggen, dingen die ik ook tijdens de zeshonderdste vergadering 476

9 Een Nederlandse visie op integraal gemeenschappelijk beheer van de Schelde van de Permanente Commissie ter tafel heb gebracht, waardoor ze voor collega Strubbe geen verrassing kunnen zijn! Naar mijn mening kan de samenwerking in het verband van de Permanente Commissie in vergaande mate model staan voor verdergaande samenwerking in het Scheldegebied. Ik memoreerde al de aard van de samenwerking in de PC: een samenwerking vanuit datgene wat ons bindt, vanuit datgene wat we als ons gezamenlijk belang zien, met onderling begrip en respect voor de afzonderlijke, nationale belangen. Naar mijn mening doet dit model ook in meer algemene zin opgeld. Zowel in bilaterale als in multilaterale samenwerking zou je niet moeten starten vanuit watje scheidt, maar vanuit watje bindt. Hoewel dit zéker niet altijd zichtbaar is, is dit principe nog steeds de achterliggende gedachte van samenwerking en integratie op Europees niveau. Tijdens de zeshonderdste PC-vergadering heeft collega Strubbe de verwachting uitgesproken dat de voortreffelijke samenwerking in de PC ook in de toekomst zal kunnen blijven voortduren. Ik sluit mij volledig bij die verwachting aan. Niet alleen vanuit het doortrekken van lijnen uit het verleden, maar óók omdat er in de toekomst de nodige kansen liggen die alléén maar tot een nog verdergaande binding en een nog sterkere gerichtheid op het gemeenschappelijke doel kunnen leiden. Ik denk daarbij in de eerste plaats aan de mogelijkheid dat we het nu wellicht op korte termijn eens worden over het gemeenschappelijk nautisch beheer, en de kansen die dat de PC biedt om in het ontwikkelde model als integraal nautisch beleidsorgaan te gaan fimgeren. Zonder meer een uitdaging in een toekomstperspectief waarin de technologische ontwikkelingen in de scheepvaart nieuwe kansen bieden, óók en wellicht met name in de sfeer van het nautisch beheer. Ik denk daarbij aan elektronische zeekaarten, aan transponders en aan uiterst nauwkeurige plaatsbepalingssystemen. Maar tegelijkertijd óók een toekomstperspectief waarin we steeds creatiever om zullen moeten gaan met het wankele evenwicht tussen de vlotheid en de veiligheid van het scheepvaartverkeer. Een evenwicht waarbij we steeds, en steeds creatiever, op zoek zijn naar een optimum tussen zo vlot, maar óók zo veilig mogelijk. Een optimum dat gemakkelijk onder druk kan komen te staan als we er bijvoorbeeld niet in slagen de risico's die het vervoer van gevaarlijke stoffen voor de omgeving met zich brengt beheersbaar te houden. Ook dât aspect zie ik als een wezenlijke uitdaging in onze samenwerking! In de tweede plaats denk ik aan het perspectief van integralere samenwerking rond de Schelde, breder dus dan het nautisch beleid en beheer alléén. De Langetermijnvisie biedt, ik heb het al eerder gezegd, nadrukkelijk een kader voor een verbreding van die samenwerking. In organisatorische zin zijn daarbij relaties te leggen tussen de Permanente Commissie en de Technische Scheldecommissie - 477

10 Bram Westerduin gezien de nu al vele personele unies voor de hand liggende partners! -~, maar ook de ICBS, de Internationale Commissie voor de Bescherming van de Schelde, komt in zo 'n toekomstplaatje mogelijk al snel in beeld. De aard en de wijze van toekomstige samenwerking zal hoe dan ook in voldoende mate tegemoet moeten komen aan fundamentele waarden als het respecteren van volkenrechtelijke soevereiniteitsbeginselen, het voldoen aan democratische legitimatie, het waarborgen van de belangen van de burgers. Oók zal die samenwerking moeten passen in het systeem van supra-nationale en nationale wetgeving, en voldoende afgebakend maar tegelijkertijd ook interactief moeten zijn met gerelateerde beleidsterreinen als ruimtelijke ordening, natuurbeheer en milieubeheer. De organisatie van toekomstige samenwerking dient een afgeleide te zijn van het doel, de inhoud van die samenwerking. Ook het op 5 februari ondertekende Memorandum van Overeenstemming neemt het doel en de inhoud van verdergaande samenwerking als startpunt. Ik zou het toejuichen als in de nadere uitwerking van de mogelijkheden de wijze van samenwerken in de Permanente Commissie zo niet als startpunt, dan toch in ieder geval als voorname referentie zou worden gehanteerd. En dan heb ik het over zaken als de gerichtheid op het gemeenschappelijke doel, de zakelijkheid van werken, de gewoonlijk grote creativiteit, de slagvaardige maar zorgvuldige besluitvorming, en vanzelfsprekend over de collegialiteit. Kortom: ik denk dan aan een samenwerkingsmodel wat volstrekt past binnen een toekomstig én toekomstgericht Europa! Dank u wel!