De opleiding. Procedure

Transcriptie

1 Advies van de beoordelingscommissie onderzoeksmasteropleidingen Geesteswetenschappen van de Koninklijke Nederlandse Academie van Wetenschappen ten behoeve van de Nederlands-Vlaamse Accreditatieorganisatie over de aanvraag tot accreditatie van de onderzoeksgerichte masteropleiding Language and Communication van de Radboud Universiteit Nijmegen en de Universiteit van Tilburg. De opleiding De onderzoeksmaster Language and Communication is een tweejarig curriculum dat wordt aangeboden door de Radboud Universiteit Nijmegen en de Universiteit van Tilburg. Het programma wordt uitgevoerd door de lokale Graduate School Humanities van de Universiteit van Tilburg en het onderzoeksinstituut Centre for Language Studies (CLS) in Nijmegen. Het onderwijspersoneel van Tilburg is werkzaam bij twee departementen van de Faculteit Geesteswetenschappen: het departement van Taal- en Cultuurstudies en het departement van Communicatie- en Informatiewetenschappen. Het onderwijspersoneel van Nijmegen is afkomstig van de Faculteit der Letteren. Procedure De beoordelingscommissie onderzoeksmasters Geesteswetenschappen van de KNAW heeft dit advies opgesteld voor de accreditatie van de onderzoeksmaster Language and Communication van de Radboud Universiteit Nijmegen en de Universiteit van Tilburg. De beoordeling en het advies zijn opgesteld aan de hand van het Accreditatiekader bestaande opleidingen: Domeinspecifieke uitwerking voor Onderzoeksmasters van 12 oktober De commissie bestaat uit: prof. dr. M.J.B. Stokhof (voorzitter), prof. dr. H.J.M.L. De Ridder-Symoens, prof.dr. J.W. Bertens, prof.dr. M.B.H. Everaert, prof.dr. B. ter Haar Romeny en het studentlid L. van de Wiel. De commissie heeft voorafgaand aan de bijeenkomsten een aantal schriftelijke vragen gesteld aan de betrokken faculteiten. De vragen hadden betrekking op onder meer de eindtermen, de samenhang tussen de programmaonderdelen en de samenwerking tussen en het onderwijsaanbod van de beide instellingen. Daarnaast heeft de commissie vragen gesteld over het kritisch lezen van literatuur en over de inhoud van twee kernonderdelen van het programma. In een gezamenlijke reactie van de betrokken faculteiten zijn de vragen voorafgaand schriftelijk beantwoord. Ter voorbereiding op de hoorzitting is de commissie bijeengekomen op 20 april De hoorzitting vond plaats in het Trippenhuis van de KNAW in Amsterdam op 18 mei De commissie heeft gesproken met de vicedecanen onderwijs en onderzoek, de programmacoördinatoren, docenten, studenten en alumni van beide instellingen. De commissie heeft vervolgens op basis van de aanvraag, de antwoorden op de vooraf gestelde vragen, de bespreking van de scripties en de hoorzitting dit advies vastgesteld. Voor de goede orde wil de commissie nog de volgende toelichting geven bij de bijlage waarin haar oordeel per onderwerp en per facet is vermeld. Bij de beoordeling van een onderwerp is conform de NVAO-spelregels alleen het oordeel positief of negatief mogelijk. Bij de facetten wordt gewerkt met een vierpuntsschaal: onvoldoende, voldoende, goed of excellent. In verband met de wettelijke eisen, leent het facet 2.6 duur (van de opleiding) zich slechts tot het oordeel voldaan of niet voldaan. De score voldoende wordt bovendien als basisnorm gehanteerd. Deze score houdt volgens de NVAO-spelregels reeds in dat aan de hoge eisen van een onderzoeksmaster wordt voldaan en moet dus niet als een diskwalificatie gelezen worden. De oordelen goed en excellent zijn dan ook zeldzaam. 1

2 Beoordeling Doelstellingen De onderzoeksmaster Language and Communication biedt een opleiding aan op het snijvlak van de disciplines linguïstiek en de communicatiewetenschap, met een sterke focus op het gebruik van taal. In het informatiedossier wordt dit als volgt omschreven: The ways in which communication puts language at work in face-to-face and multi-modal interaction, and the ways in which processes of language in use shape institutional, cross-cultural, and international patterns of interaction in various communicative settings are focal topics in the Tilburg-Nijmegen research master. De opleiding bereidt studenten voor op een promotietraject of op maatschappelijke functies waarvoor een grotere onderzoekstraining nodig is dan in de reguliere masteropleidingen kan worden aangeboden. Het programma van de opleiding wordt gezamenlijk aangeboden door de twee universiteiten waarbij colleges op beide locaties worden verzorgd. De expertises van beiden universiteiten zijn tot op zekere hoogte complementair; zo is het aanbod dat in Nijmegen wordt verzorgd meer gericht op linguïstisch onderzoek, typologie en formele linguïstische theorieën, terwijl het zwaartepunt van het aanbod in Tilburg meer ligt bij cognitief- linguïstische theorieën en cursussen op het terrein van de communicatiewetenschap. Beide theoretische benaderingen worden met empirische en experimentele methoden gecombineerd. De opleiding heeft tien eindkwalificaties geformuleerd. Deze eindkwalificaties bestaan uit kennis, vaardigheden en ethische aspecten van onderzoek op beide onderzoeksterreinen. Deze doelstellingen beogen de studenten de expertise van de disciplines bij te brengen, zodat studenten in staat zijn zelfstandig verworven onderzoeksresultaten te kunnen leveren. Bovendien verwacht de opleiding van de studenten dat zij de academische input van anderen kritisch kunnen lezen en beoordelen. Hoewel de commissie vindt dat de eindkwalificaties aansluiten bij de eisen die in het domein worden gesteld, is de commissie van oordeel dat sommige eindkwalificaties weinig realistisch zijn en daarom aangepast dienen te worden. Met name is de commissie van mening dat het niet reëel is dat studenten een grondige kennis hebben over bijna de gehele breedte van twee disciplines, namelijk de taalwetenschap en de communicatiewetenschap. De commissie vindt daarom dat het niet haalbaar is studenten in twee jaar op een niveau te brengen waarop zij geheel zelfstandig wetenschappelijk innovatief onderzoek kunnen doen. De commissie beoordeelt de domeinspecifieke eisen dan ook met een onvoldoende. De eindkwalificaties sluiten echter wel aan bij de internationale eisen voor een master. Ook is de commissie van mening dat de eindkwalificaties in voldoende mate aansluiten en voortkomen uit een of meerdere wetenschappelijke disciplines, zodat ook het niveau van een onderzoeksmasteropleiding wordt behaald. De commissie beoordeelt het onderwerp doelstellingen opleiding dan ook met een voldoende. Programma Het oude programma was voor studenten weinig aantrekkelijk en weinig flexibel. Daarom is onlangs de structuur van het programma aangepast. Dit nieuwe curriculum zal pas starten in studiejaar 2010/2011, maar in het aanvraagdossier wordt al het nieuwe curriculum weergegeven. De omvang van het curriculum is 120 ects en duurt voltijds twee studiejaren. Hiermee voldoet de opleiding aan de wettelijke eisen. De invulling van het programma staat weergegeven in onderstaande tabel. Studieonderdeel Jaar 1: Foundations of Language & Communication Coherent set of 3 (TU) or 4 (RU) Specialization courses Methodology 1: Elective; corresponding to specialization Classic texts in Language & Communication Methodology 2: Corpus and Experimental Methods Research skills 1: Research Seminar Research skills 2: Term Paper Specialization course Punten UvT 18 ects 3 ects RUN 20 ects 3 ects Totaal 60 ects 60 ects Jaar 2: 2

3 Research skills 3: Research Paper Research skills 4: Research Training 2 Specialization courses Research skills 5: Master Thesis Seminar Master Thesis Totaal 60 ects 60 ects Totaal programma 120 ects 120 ects Studenten kunnen zich in de laatste fase toeleggen op een van de twee stromingen binnen de opleiding: taal en communicatie. Binnen deze twee hoofdstromingen kunnen studenten kiezen uit vier specialisatiegebieden, te weten: - Language and Speech Technology - Language Variation and Acquisition - Theory and Structure of Language - Communication and Information Sciences De student kiest één van deze vier onderzoeksgebieden uit om zich tijdens het verdere programma te specialiseren. Hiervoor schrijft de student een onderzoeksvoorstel dat moet worden goedgekeurd door de opleiding. Wel blijft de student de mogelijkheid houden buiten de grenzen van zijn eigen specialisatie te kijken en ook binnen andere specialisaties vakken van eigen interesse te volgen. De commissie is van mening dat het programma is ingebed in een onderzoeksomgeving van voldoende niveau. Wel is de commissie van mening dat niet gegarandeerd is dat de beste onderzoekers binnen het vakgebied ook een deel het onderwijs van de opleiding verzorgen. Veel onderzoekers vermeld bij prominent extern gefinancierd onderzoek (3.1) zijn namelijk niet terug te vinden in de gepresenteerde bestaffing (appendix 7). Dat geeft volgens de commissie een indicatie dat de sterkte van het onderzoek in een aantal domeinen niet voldoende terugkomt in het programma. De opleiding zou hier nog een verbeterslag kunnen maken. Studenten kunnen zich volgens de commissie weliswaar in voldoende mate oriënteren op het vervolgtraject na het afstuderen, maar deze oriëntatie kan naar de mening van de commissie scherper worden gedefinieerd. Bovendien kan deze oriëntatie ook meer gestructureerd worden aangeboden. De opleiding geeft de studenten hierin volgens de commissie momenteel nog onvoldoende richting. Ook van andere programmaonderdelen is de commissie van mening dat die de doelstellingen van de opleiding niet altijd even duidelijk weerspiegelen. De algehele visie van de opleiding dient volgens de commissie dan ook versterkt te worden, zodat de doelstellingen beter zichtbaar zijn in het programma. Momenteel is de relatie tussen de doelstellingen en het programma derhalve weinig helder, waardoor de commissie dit facet met een onvoldoende beoordeelt. De samenhang tussen onderdelen van het vernieuwde programma acht de commissie echter wel voldoende sterk. De opleiding heeft de studielast evenwichtig over de gehele opleiding verspreid. Wel is gebleken dat veel studenten de opleiding niet binnen de nominale termijn van twee jaren afronden. De reden die de opleiding hiervoor geeft is dat de studenten in het tweede jaar zoveel vrijheid genieten dat zij uitlopen. De studielast acht de commissie voldoende, ook voor die studenten die de opleiding wel in twee jaar afronden. Wel is de commissie van mening dat de die voor de masterthesis van zij-instromers staat gereserveerd te laag is. De commissie heeft begrepen dat het hier gaat om een aanvulling op de reeds geschreven masterthesis van de reguliere, eenjarige masteropleiding. De commissie vindt dit een onbevredigende constructie en zou liever zien dat ook zijinstromers een nieuwe afsluitende scriptie schrijven waarvan het karakter en de zwaarte gelijk is aan die van regulier instromende onderzoeksmasterstudenten. Alleen op deze wijze is de aansluiting met het fundamenteel wetenschappelijk onderzoek voldoende gegarandeerd. Studenten die toegelaten willen worden tot de opleiding dienen tenminste een gemiddelde score van 7,5 behaald te hebben bij examens in het tweede en derde jaar van een bacheloropleiding en minimaal een 8 voor hun bachelorthesis. Bovendien dienen studenten aantoonbaar voldoende kennis te hebben van het Engels. Er bestaat de mogelijkheid om na een reguliere eenjarige masteropleiding in te stromen in de opleiding Language and Communication. Van deze mogelijkheid wordt weinig gebruik gemaakt. Indien een student instroomt vanuit een reguliere masteropleiding, ontwikkelt de opleiding een individueel maatwerktraject. De commissie is hier tevreden over. 3

4 De toetsing en beoordeling zijn volgens de commissie adequaat vormgegeven. Door middel van schriftelijke tentamens, papers, opdrachten, het portfolio en de masterthesis leren studenten voldoende kennis en vaardigheden die voor het onderzoeksgebied noodzakelijk zijn. De beoordeling van studenten op de twee locaties komt volgens de commissie overeen. Hoewel er voldoende samenwerking is tussen beide locaties, heeft de opleiding niet beschreven hoe uniformiteit van de beoordelingen gegarandeerd wordt. De commissie ziet dit als een verbeterpunt. De commissie beoordeelt het onderwerp Programma met een voldoende. Personeel Het programma van de opleiding wordt uitgevoerd door de desbetreffende Tilburgse en Nijmeegse Graduate Schools. Het onderwijspersoneel van Tilburg is werkzaam bij twee departementen van de Faculteit Geesteswetenschappen: het departement van Taal- en Cultuurstudies en het departement van Communicatie- en Informatiewetenschappen. Het onderwijspersoneel van Nijmegen is afkomstig van het Centre for Language Studies (CLS). De betrokken departementen hebben bij de laatste beoordeling in het najaar van 2009 goede cijfers gekregen. Daarmee is de opleiding volgens de commissie voldoende ingebed in een kwalitatief goede wetenschappelijke omgeving. Uit het informatiedossier blijkt dat de opleiding internationaal bekende en gewaardeerde onderzoekers selecteert en inzet. Alle docenten leveren een bijdrage aan een van de onderzoeksprogramma's van een van de locaties van de opleiding. Bovendien zijn de docenten allen betrokken bij de Research seminars en de researchtraining. De staf-studentratio is 1:18. Door de instroom van studenten heeft de opleiding de laatste jaren een stafstudentratio van 1:14 bereikt. De commissie is van mening dat de opleiding hiermee voldoende docenten voor de opleiding heeft aangetrokken. Wel betreurt de commissie dat een aantal prominente onderzoekers, waaronder vooraanstaand onderzoeker professor Muysken blijkens het informatiedossier (p. 27) niet als supervisor wordt ingezet. Daarmee wordt bij de commissie de indruk gewekt dat de opleiding niet per definitie inzet op de beste onderzoekers als docenten voor het programma Language and Communication, terwijl het volgens de commissie wel noodzakelijk is dat de betere tot zeer goede onderzoekers worden ingezet voor het programma van een onderzoeksmaster als deze. Desalniettemin beoordeelt de commissie de kwaliteit van het personeel, door de algehele sterkte van het team, met een voldoende. De commissie beoordeelt het onderwerp Personeel met een voldoende. Voorzieningen De beide instellingen zijn apart verantwoordelijk voor de dagelijkse gang van zaken. Beide locaties van de opleiding beschikken over een goede bibliotheek, waar studenten literatuur uit de eigen en uit de andere bibliotheek kunnen lenen. Uit het informatiedossier blijkt dat de bibliotheken van beide locaties beschikken over voldoende studieruimten. Ook krijgen studenten van de onderzoeksmaster een computer die zij kunnen gebruiken voor het verrichten van hun onderzoek, zoals het maken van verslagen en opdrachten. Bovendien krijgt elke student van de onderzoeksmaster een persoonlijk budget van 1800,00 tot zijn of haar beschikking. Hiermee kan een student de kosten van empirisch onderzoek, workshops en reiskosten betalen. Hoewel de commissie tevreden is over deze voorziening, is tijdens de hoorzitting gebleken dat studenten uit Nijmegen relatief veel moeite moeten doen om voor een reiskostenvergoeding in aanmerking te komen. De commissie ziet dit als een aandachtspunt. Uit de reactie van de opleiding op de aanvullende vragen blijkt dat elke student bij de start van het programma aan een persoonlijke tutor wordt gekoppeld. Dit gebeurt op basis van de te verwachten specialisatie. Studenten kunnen de programmacoördinator en de tutor benaderen als zij behoefte hebben aan informatie en begeleiding. De commissie vindt deze gang van zaken niet getuigen van gestructureerde begeleiding. Het is, ook na de hoorzittingen, onduidelijk gebleven welke eisen precies aan de begeleiding worden gesteld. Ook wordt de studievoortgang van studenten niet structureel gemonitord. Bovendien is de commissie van mening dat de studiebegeleiders onderling te weinig overleg over de begeleiding van studenten hebben. De commissie heeft de indruk dat dit een van de redenen zou kunnen zijn dat het rendement aan de lage kant is. De studiebegeleiding 4

5 wordt dan ook door de commissie met een onvoldoende beoordeeld; zij vindt dat de opleiding veel meer dan nu het geval is moet insteken op gestructureerde begeleiding. Ondanks het negatieve oordeel op het facet studiebegeleiding, is de commissie van mening dat de opleiding op korte termijn in staat is de begeleiding aan studenten te verbeteren. De commissie beoordeelt het onderwerp Voorzieningen daarom met een voldoende. Interne kwaliteitszorg De kwaliteitszorg bij beide locaties van de opleiding is opgebouwd volgens drie evaluatiekanalen. Ten eerste wordt elk onderwijsonderdeel na afloop geëvalueerd. Docenten ontvangen de resultaten hiervan, waarna in overleg met de programmacoördinator verbetermaatregelen worden genomen. De tweede manier van evaluatie die de opleiding hanteert betreft evaluatie-interviews met studenten, die door de coördinatoren worden afgenomen. Ten slotte is de programmacommissie een bron van feedback. Deze programmacommissie evalueert twee keer per jaar het curriculum en doet waar nodig wijzigingsvoorstellen. De commissie is van mening dat het kwaliteitszorgsysteem dat de opleiding hanteert op de juiste wijze is beschreven en regelmatig wordt uitgevoerd. De betrokkenheid van de meeste geledingen is gewaarborgd. Wel zouden alumni meer gestructureerd betrokken kunnen worden bij het kwaliteitszorgsysteem. Daarnaast vindt de commissie dat de effectiviteit van de kwaliteitszorg en de verbetermaatregelen weinig meetbaar zijn. Vereiste hiervoor is dat concrete streefdoelen worden geformuleerd. Uit gesprekken die de commissie tijdens de hoorzitting heeft gevoerd heeft de commissie de indruk gekregen dat de kwaliteitszorg nog geen duidelijk onderdeel is van het dagelijks werk van docenten. De commissie zou graag zien dat de opleiding zich meer richt op het structureren van de kwaliteitszorg. Dit zou de kwaliteitszorg volgens de commissie versterken. Aangezien bij de opleiding wel al datgene aanwezig is dat nodig is voor een effectief draaiend kwaliteitszorgsysteem, beoordeelt de commissie het onderwerp Interne kwaliteitszorg met een voldoende. Resultaten De commissie heeft een aantal scripties gelezen en beoordeeld. De scripties die de commissie bestudeerd heeft, waren van een voldoende niveau en de beoordelingen kwamen volgens de commissie in voldoende mate overeen met de kwaliteit ervan. Volgens het informatiedossier is het gemiddelde scriptiecijfer hoger dan een 8. Dit geldt zowel voor studenten uit Nijmegen als studenten uit Tilburg. Een groot aantal van de afgestudeerden stroomt door naar een PhD-positie: 10 van de 16 afgestudeerden hebben een positie als PhD-student aan universiteiten in binnen- en buitenland. De commissie beoordeelt het gerealiseerde niveau daarom met een voldoende. Hoewel de commissie tevreden is over het gerealiseerde niveau, ronden veel studeren de opleiding pas af na meer dan twee jaar, de nominale duur van deze onderzoeksmaster. Dit is langer dan bij vergelijkbare opleidingen, maar volgens de commissie is dit wel reparabel. De commissie heeft namelijk de indruk dat het lage onderwijsrendement sterk verband houdt met de, in haar ogen, onvoldoende studiebegeleiding. Zo is uit de gesprekken die de commissie tijdens de hoorzittingen heeft gevoerd niet gebleken dat de opleiding veel druk uitoefent om de studievoortgang van studenten effectief te bewaken. De commissie heeft er vertrouwen in dat bij een verbeterde studiebegeleiding ook de rendementen zullen stijgen, waardoor de commissie het onderwijsrendement met een voldoende beoordeelt. Beide facetten binnen het onderwerp Resultaten heeft de commissie met een voldoende beoordeeld. Derhalve beoordeelt de commissie het onderwerp Resultaten in zijn geheel met een voldoende. 5

6 Advies De commissie komt op basis van de informatie uit het zelfstudierapport, de antwoorden op de schriftelijke vragen en de informatie verkregen tijdens de hoorzitting tot een positief eindoordeel. Concluderend is de commissie van oordeel dat de onderzoeksmasteropleiding Language and Communication voldoet aan de door de Nederlands-Vlaamse Accreditatieorganisatie gestelde eisen aan onderzoeksmasters, zoals neergelegd in het Accreditatiekader bestaande opleidingen: Domeinspecifieke uitwerking voor Onderzoeksmasters van 12 oktober Amsterdam, 13 augustus 2010, Namens de Commissie Beoordeling onderzoeksmasteropleidingen Geesteswetenschappen, Prof. dr. M.J.B. Stokhof, voorzitter Drs. A.N. Koster, secretaris 6

7 Bijlage 1: Overzicht van beoordelingen door de KNAW-commissie Geesteswetenschappen betreffende de onderzoeksmaster Language and Communication aan de Universiteit van Tilburg en de Radboud Universiteit te Nijmegen. Onderwerp Facet Beoordeling door de KNAW- Commissie voltijd 1. Doelstellingen 1.1 domeinspecifieke eisen O 1.2 niveau master V 1.3 oriëntatie wo V 2. Programma 2.1 eisen wo V 2.2 relatie doelstellingen V programma 2.3 samenhang programma O 2.4 studielast V 2.5 instroom V 2.6 duur V 2.7 afstemming vormgeving en V inhoud 2.8 beoordeling en toetsing V 3. Inzet personeel 3.1 eisen wo V 3.2 kwantiteit personeel V 3.3 kwaliteit personeel V 4. Voorzieningen 4.1 materiële voorzieningen V 4.2 studiebegeleiding O 5. Interne kwaliteitszorg 5.1 evaluatie resultaten V 5.2 maatregelen tot verbetering V 5.3 betrokkenheid medewerkers, V studenten, alumni en beroepenveld 6. Resultaten 6.1 gerealiseerd niveau V 6.2 onderwijsrendement V Eindoordeel 7