Leergang Drums. Bart-Jan Hogenhuis Louwesweg 1 Kamer 44C 1066EA Amsterdam

Transcriptie

1 Leergang Drums Bart-Jan Hogenhuis Louwesweg 1 Kamer 44C 1066EA Amsterdam

2 Leergang Drums Bart-Jan Hogenhuis 1 INHOUDSOPGAVE Inleiding 2 1. Fase 1: De beginnende fase Het kunnen aanwijzen en benoemen van de verschillende onderdelen van het drumstel Correcte houding achter het drumstel Afstelling van het drumstel Stokhouding Basisgrooves Fills Snaredrum Meespelen met muziek Fase 2: De lichtgevorderde fase Meer ingewikkelde variaties op basisgrooves Nieuwe en meer ingewikkelde grooves Voettechniek Fills Snaredrum Markeringen Meespelen met muziek Fase 3: De gevorderde fase Verdieping in de verschillende stijlen Rudiments Solfège en theorie Musiceren met anderen Soleren en traden 29 Bijlagen Analyse lesmethodes Lesplan jazz swing

3 Leergang Drums Bart-Jan Hogenhuis 2 INLEIDING Voor zowel docent als leerling geldt dat er vele wegen zijn die naar Rome leiden. Vanaf het moment dat een beginnende leerling voor het eerst achter het drumstel kruipt, zijn er verschillende effectieve leerwegen waarlangs die leerling zich kan ontwikkelen tot een gevorderde en zelfstandige drummer. Dit proces, inclusief de samenwerking tussen leerling en docent, is zeer dynamisch en interactief. Het is belangrijk dat de docent aanvoelt welke manier van lesgeven hij moet hanteren om de meeste vooruitgang bij de leerling te bewerkstelligen. Wat door de ene leerling als een heldere uitleg wordt ervaren, kan bij de andere leerling voor verwarring zorgen. De docent dient daarom altijd een goede inschatting te maken welke uitleg de beste uitwerking heeft. Tegelijkertijd moet de docent rekening houden met zaken als het algemeen leervermogen van de leerling en zijn karaktereigenschappen. Deze leergang moet daarom gezien worden als een algemene uiteenzetting van mijn visie op lesgeven aan leerlingen in de beginnende tot gevorderde fase, waarvan ik desgewenst af kan wijken mocht de situatie daar naar vragen. Er moet ruimte blijven bestaan om een zekere pragmatische benadering te kunnen hanteren. Desalniettemin ben ik van mening dat er wel degelijk een aantal fases zijn te onderscheiden in de ontwikkeling van elke leerling. Deze fases hebben afzonderlijk hun bijzondere aandachtspunten en meetbare einddoelen. In deze leergang zal ik de verschillende fases (beginnend, lichtgevorderd en gevorderd) behandelen, waarbij ik de nadruk leg op de einddoelen die cruciaal zijn voor de ontwikkeling van de leerling.

4 Leergang Drums Bart-Jan Hogenhuis 3 1 FASE 1: DE BEGINNENDE FASE In de beginnende fase leert de leerling de basiskennis en vaardigheden van het drummen. Deze oriënterende fase is zeer belangrijk om een aantal redenen. Hier wordt allereerst de basis gelegd voor de verdere ontwikkeling van de leerling. Wanneer in de beginnende fase een goede basis wordt gelegd, is het in de toekomst minder waarschijnlijk dat de docent bijvoorbeeld de leerling eerst een verkeerde techniek moet afleren om vervolgens weer opnieuw te beginnen. Zonder een goede basis zijn ook de gevorderde vaardigheden lastig onder de knie te krijgen. Ook is het belangrijk dat de docent tijdens de beginnende fase een goede indruk krijgt van het leervermogen van de leerling en de al dan niet aanwezigheid van talent. Soms heeft de leerling reeds een muzikale smaak ontwikkeld. Ik vind het in dat geval belangrijk om de leerling daarin positief te stimuleren, omdat ik meen dat dit een belangrijke en positieve invloed heeft op de motivatie en het enthousiasme van de leerling. Er is in de beginnende fase een aantal belangrijke algemene leerdoelen te onderscheiden: - Basiscoördinatie bij het spelen van simpele ritmes - Basiskennis van het notenschrift - Basistechniek van de handen - Ontwikkeling van het gehoor Om deze leerdoelen te realiseren is er een aantal belangrijke leerinhouden dat aan bod komt. De leerling moet deze kennis en vaardigheden eigen maken om de beginnende fase af te sluiten. 1.1 Het kunnen aanwijzen en benoemen van de verschillende onderdelen van het drumstel Het is belangrijk dat de leerling allereerst de verschillende onderdelen van het drumstel weet aan te wijzen en te benoemen. Het juist hanteren van deze namen voor de onderdelen is van belang voor een duidelijke uitleg van de leerstof aan de leerling. De

5 Leergang Drums Bart-Jan Hogenhuis 4 meest voorkomende opstelling is een 5-delige set met ride-cymbal en crash-cymbal, zoals in hieronder is afgebeeld. 1. Snare drum 2. Bass drum 3. Hoge tom 4. Lage tom 5. Floor tom 6. Ride cymbal 7. Crash 8. Hi-hat Het is belangrijk dat de docent erachter komt of de leerling links of rechts is. De docent moet vermijden dat de leerling onnodig een trage ontwikkeling doormaakt omdat hij links blijkt te zijn. Er zijn indicaties die duidelijk kunnen maken of een leerling links of rechts is. Met welk been trapt de leerling als hij voetbalt? Schrijft hij met links of rechts? 1.2 Correcte houding achter het drumstel Een goede houding achter het drumstel is ontzettend belangrijk. Het verkleint de kans dat de leerling op den duur blessures oploopt en het zorgt ervoor dat de leerling ontspannen kan spelen. De belangrijkste punten waar ik de leerling op wijs zijn: - rechtop zitten, met onderrug lichtelijk gehold Onderuitgezakt zitten kan leiden tot rugklachten. Een lichte holling in de onderrug zorgt voor een juiste en stabiele stand van het bekken. - schouders en armen ontspannen Schouders ontspannen laten hangen, ellebogen lichtjes optillen en los van het lichaam.

6 Leergang Drums Bart-Jan Hogenhuis 5 - knieën in een hoek van ongeveer graden Belangrijk hierbij is de afstelling van de zitkruk. Te laag zitten leidt vaak tot een ingezakte houding, omdat het dan moeilijker is om de onderrug te hollen. 1.3 Afstelling van het drumstel Gerelateerd aan een juiste houding is het correct afstellen van het drumstel. Voor beginners stel ik vaak zelf het drumstel af, maar vraag dan of het naar de zin van de leerling is. Ik let daarbij op de volgende aspecten: - juiste hoogte van de zitkruk (knieën maken een hoek van graden) - benen aan weerskanten van de snare in een hoek van ongeveer 45 graden. - snare ongeveer 1cm hoger dan de bovenbenen en horizontaal tot licht geheld - hihats ongeveer 15cm hoger dan de rand van de snare - hihat cymbals ongeveer 1cm van elkaar - ride cymbal goed bereikbaar, ook de bell van de ride 1.4 Stokhouding Ik leer mijn leerlingen altijd matched grip aan, omdat ik denk dat dit, zeker voor kinderen, een makkelijkere techniek is en voor popmuziek bruikbaarder is dan de traditional grip. Soms komt het voor dat de leerling interesse toont in de traditional grip. In dat geval ga ik daar dieper op in. Bij matched grip gaat mijn voorkeur voor de snare drum uit naar de Duitse variant. Voor het drumstel ben ik daar pragmatischer in, omdat de Franse variant soms uiterst handig is voor bijvoorbeeld het spelen van de ride cymbal of de floor tom. De leerling dient de stok tussen duim en wijsvinger vast te houden, niet te geknepen en niet te los in de hand. De rest van de vingers omsluiten de stok en houden altijd contact met de stok. Ook daar voor geldt dat de leerling niet te veel moet knijpen.

7 Leergang Drums Bart-Jan Hogenhuis Basisgrooves Om de leerling simpele grooves aan te leren, hanteer ik de volgende stappen: - Groove met hihat in kwarten, bass- en snaredrum combinaties Ik leg uit waar op de notenbalk respectievelijk de hihat, snare en bassdrum worden opgeschreven. Cymbals worden op geschreven met kruisjes, bass- en snaredrum met gewone noten. Twee voorbeelden zijn: Grooves met hihat in achtsten, bass- en snaredrum combinaties Vervolgens introduceer ik het gebruik van achtste noten op de hihat, waarbij ik overigens de term achtsten niet gebruik. Ik geef de leerling alleen aan dat de noten op de hihat allemaal even lang duren. Voorbeeld: Wanneer de leerling zowel in staat is om deze grooves te lezen als ook te spelen, dan kan de leerling variaties op deze grooves, gebaseerd op achtste noten, aanleren. - Grooves met hihat in achtsten, bass- en snaredrum combinaties met zestienden De volgende stap in het leren van grooves is het introduceren van zestiende noten. Opnieuw spreek ik bij leerlingen in de beginnende fase niet over zestienden, maar

8 Leergang Drums Bart-Jan Hogenhuis 7 benader ik dit principe door te stellen dat er een noot tussen de hihatnoten wordt gespeeld. Deze stap in het aanleren van basisgrooves is vaak een moeilijke: uit ervaring heb ik geleerd dat het voorspelen aan leerlingen van dit soort grooves vaak erg goed helpt om de leerling duidelijk te maken hoe hij de grooves correct moet spelen. Het ligt in dat geval aan het auditief leervermogen van de leerling hoe snel hij dit oppikt. Een voorbeeld van een dergelijke groove is: Bovenstaande groove is een simpele variant van grooves met zestiende noten. Variaties kunnen in de beginnende fase zo moeilijk worden als het voorbeeld hieronder: Wanneer de leerling in staat is een dergelijk ritme te spelen, bevindt hij zich al in het laatste stadium van de beginnende fase. Bij het leren van grooves leg ik de nadruk op enkele belangrijke aspecten. Allereerst wil ik dat de leerling de grooves langzaam speelt en ook thuis langzaam oefent. De leerling heeft dan voldoende tijd om na te denken over verschillende aspecten zoals notenlezen en de coördinatie van de ledematen. De leerling kan zich, wanneer hij de groove langzaam speelt, er tevens op richten om een constante, steady groove te spelen. Dit stimuleert de ontwikkeling van een gevoel voor pulse. Het is belangrijk om deze vaardigheid in de beginfase te ontwikkelen, omdat dit in latere fases van belang is bij het spelen van ingewikkeldere grooves. Ook vind ik het belangrijk dat de leerling een groove uit het hoofd speelt, zodra hij denkt dat hij daartoe in staat is. Wanneer de leerling namelijk zijn aandacht niet meer hoeft te richten op het notenlezen, dan kan hij meer aandacht vestigen op hoe datgene wat hij speelt klinkt. Ook leert de leerling op die manier grooves uit het hoofd; een vaardigheid die de leerling vervolgens kan gebruiken in improvisatie.

9 Leergang Drums Bart-Jan Hogenhuis 8 Soms komt het voor dat een leerling een eigen groove heeft bedacht. In de beginnende fase is het voor een leerling vaak moeilijk om deze correct uit te schrijven op papier. Ik laat hem dan het ritme voorspelen en schrijf deze voor hem uit. Vervolgens laat ik hem het ritme lezen terwijl hij zijn eigen bedachte ritme speelt. Zeker voor jonge kinderen werkt het stimulerend wanneer ze zelf een groove hebben bedacht die vervolgens op papier is vereeuwigd. Bovendien leren ze een koppeling te maken tussen de groove, die ze vaak goed kunnen spelen, en de juiste wijze van noteren. Ik stimuleer dergelijk eigen initiatief, omdat het de creativiteit, het improvisatievermogen en het plezier in drummen vergroot. 1.6 Fills In de beginnende fase leer ik de leerling fills te spelen van een hele maat (4 tellen), van twee tellen en van één tel. Ik hanteer vijf ritmische figuren voor het maken van fills: Deze ritmische figuren zijn de bouwstenen voor alle fills die ik de leerling in de beginnende fase aanleer. In plaats van te spreken van kwarten, achtsten en zestienden, koppel ik deze ritmische figuren aan woorden waarvan de uitspraak ritmisch overeenkomt: 1 = peer 2 = ap-pel 3 = si-naas-ap-pel / pan-nen-koe-ken 4 = a-na-nas 5 = fiets-ket-ting / bos-bes-sen

10 Leergang Drums Bart-Jan Hogenhuis 9 Fills bieden een uitstekende mogelijkheid om de creativiteit bij de leerling te stimuleren. Met deze bouwstenen is het mogelijk om zelf fills te bedenken en op te schrijven. Dit doe ik regelmatig met leerlingen. Wanneer we bijvoorbeeld samen een fill van een hele vierkwarts maat bedenken, laat ik de leerling vier ritmische figuurtjes uitzoeken en laat ik hem deze vervolgens zelf in zijn schrift opschrijven. Vervolgens speelt de leerling zijn eigen bedachte fill. In het begin geef ik er de voorkeur aan dat de leerling de fill op de snare speelt. Zo hoeft hij niet te veel na te denken over coördinatie, maar kan zich focussen op het strak spelen van de fill en de soepele overgang van groove naar fill en terug naar de groove. Toch is het ook leuk en uitdagend voor de leerling om dat op den duur wél te doen. Zo ontdekt de leerling hoe hij de toms in dat creatieve proces kan gebruiken. Ook geef ik de leerling soms een basisritme dat hij vervolgens over de toms kan verdelen op verschillende manieren. Zo ontstaan met hetzelfde ritme verschillende fills. De leerling moet tevens in staat zijn om fills te kunnen toepassen op een vorm van vier maten. Hieronder staan drie voorbeelden van de toepassing van fills: Het is belangrijk dat de leerling in staat is om vier maten groove af te sluiten met een fill om vervolgens weer soepel over te gaan in de groove. Dit is het begin van de ontwikkeling van vormbesef van de leerling.

11 Leergang Drums Bart-Jan Hogenhuis Snaredrum Het spelen van de snaredrum vormt een belangrijk onderdeel van mijn lessen. Ik ben van mening dat snaredrum-oefeningen een positieve invloed hebben op de ontwikkeling van de coördinatie, de handtechniek, het notenlezen en het improvisatievermogen van de leerling. Ik maak in mijn lessen veelvuldig gebruik van het boek Fundamental Studies For Snare Drum van Garwood Whaley. Dit boek dekt mijns inziens de essentiële drumtechnieken en theoretische kennis die een leerling in de beginnende fase moet leren. - Ritmische figuren Door een wekelijkse behandeling van snare-oefeningen krijgt de leerling veelvuldig te maken met het gebruik van de ritmische patronen die ik in paragraaf 1.6 reeds heb uitgelicht. Hoe vaker de leerling deze figuren speelt, des te bekender hij ermee geraakt. Goed noten leren lezen komt met veel en consequente oefening. - Rusten Bij het spelen van de snare-oefeningen krijgt de leerling in de beginnende fase te maken met rusten van een achtste, een kwart-, een halve en een hele maat. Van die vier zorgt meestal de achtste rust voor de meeste problemen. Vaak is dit een achtste rust, gevolgd door een achtste noot: Om een goede uitleg aan de leerling te geven, neem ik een aantal stappen. Eerst stel ik de maatsoort vast door te vragen hoeveel tellen er in de maat zitten. Vervolgens omcirkel ik elke individuele tel met een potlood. Zo wordt het de leerling duidelijk dat tel twee in bovenstaand voorbeeld uit een rust en een noot bestaat. Ik maak de vergelijking met het ritmische patroon van twee achtsten (ap-pel) en zeg dat de leerling het eerste deel van ap-pel in moet slikken (...-pel). De leerling weet op die manier niet alleen de noot juist te timen, maar kan er vervolgens ook, met enige sturing, achter komen met welke hand deze noot gespeeld dient te worden. Als immers het eerste deel van ap-pel vervalt (de rechterhand), dan blijft de linkerhand over.

12 Leergang Drums Bart-Jan Hogenhuis 11 Een ander middel dat helpt bij het lezen van noten in combinatie met rusten, is het spelen van de bassdrum op elke kwartnoot in de maat. Zodra ik denk dat de leerling het op coördinatief vlak aankan, vraag ik hem dit toe te passen op de snare-oefening. Zo voelt de leerling makkelijker aan hoe de ritmische figuren zich verhouden tot de kwartnoot. Dit versterkt tegelijkertijd het gevoel voor pulse van de leerling. Ik ben zeer strict in het instandhouden van de juiste duur van rusten. In de beginnende fase worden rusten aan het eind van een frase verkort. Wanneer de leerling de bassdrum in kwarten meespeelt, is het gemakkelijk om in zo n geval de leerling te wijzen op de tempoversnelling in zijn rechtervoet en hem aan te sporen ook de rusten van juiste duur te spelen. Dit doe ik ook wanneer er twee maten rust staan uitgeschreven. - Herhalingstekens Er zijn twee herhalingstekens waarmee de beginnende drumleerling bekend hoort te raken, namelijk het teken voor het herhalen van de voorgaande maat en het herhalingsteken op de maatstreep: Ook de slash-notatie kan als een herhalingsteken worden gezien: - Maatsoorten Voor het drumstel behandel ik enkel de 4/4 maatsoort, maar voor snare-oefeningen gebruik ik ook oefeningen die in 3/4, 5/8 en 7/8 maatsoort staan. - Dynamiek In de beginnende fase maak ik een grof onderscheid op gebied van dynamiek. Het belangrijkste is dat de leerling het verschil weet tussen zacht (piano), gemiddeld (mezzoforte) en hard (forte). Ik introduceer nog geen crescendo s en decrescendo s, omdat het voor een beginnende drummer erg lastig is om een geleidelijke toename of afname van het volume toe te passen op snare-oefeningen die op vele andere vlakken aandacht vergen.

13 Leergang Drums Bart-Jan Hogenhuis 12 - Samenspel: duetjes De meeste snaredrum-boeken, waaronder het boek van Garwood Whaley, bevatten duetjes voor twee snaredrums. Ze bieden een uitstekende mogelijkheid om een muzikale draai te geven aan de soms droge leerstof. De duetjes bieden uitdaging; zo moet de leerling altijd doorspelen, ook als hij een fout maakt, om met de docent gezamenlijk een stuk te kunnen spelen. Het vergt van de leerling concentratie om niet afgeleid te worden door de partij van de ander, terwijl de leerling ook zijn eigen partij correct dient te lezen en te spelen. De leerling heeft het gevoel muziek te maken in plaats van droge snaredrum-oefeningen te spelen. In mijn lessen probeer ik met de meeste leerlingen een duet in te studeren. Deze duetjes kunnen bijvoorbeeld uitstekend dienen als materiaal voor een voorspeelmiddag. - Handtechniek Een laatste, zeer belangrijk aandachtspunt tijdens de snaredrum-lessen is de ontwikkeling van de handtechniek. Ik heb eerder uitgelegd dat ik de leerlingen de Duitse variant van de matched grip aanleer. Ik dring er bij de leerling op aan dat deze veel vanuit de polsen speelt en vermijdt om grote onderarmbewegingen te maken. Veel leerlingen hebben de neiging om hun handen naar binnen te draaien, palmen omhoog gericht. Ik wijs de leerling er in dat geval op dat het licht naar buiten draaien van de ellebogen het makkelijker maakt om de juiste houding aan te nemen (rug van de hand naar boven). Voor handzettingen houd ik het simpel met slechts het gebruik van enkelslagen. Wel benadruk ik het belang dat de linkerhand net zo hard als de rechterhand hoort te klinken. Deze technische basiselementen moeten in de beginfase goed worden aangeleerd om het risico te vermijden dat de leerling in een latere fase tegen technische beperkingen aanloopt. 1.8 Meespelen met muziek Het meespelen met muziek gebeurt in alle fases van het leerproces. Het is goed voor de ontwikkeling van vormbesef, creativiteit, improvisatievermogen en tempovastheid. Bovendien vinden leerlingen het vaak een erg leuk onderdeel van de les. Ik let tijdens het meespelen met muziek minder op techniek, omdat technische aandachtspunten de leerling kan belemmeren in het creatieve proces. De lesmethode Real Time Drums deel 1 van Arjen Oosterhout bevat een aantal zeer geschikte meespeelliedjes voor leerlingen in

14 Leergang Drums Bart-Jan Hogenhuis 13 de beginnende fase. Daarnaast laat ik de leerlingen ook met simpele popliedjes meespelen. Soms komt het voor dat leerlingen zelf een duidelijke muzikale voorkeur hebben. Van liedjes die ze zelf hebben uitgezocht schrijf ik vaak de groove uit, of indien nodig een gesimplificeerde variant ervan, aangezien ik merk dat leerlingen vaak een willekeurige groove over een liedje spelen zonder uit te vinden wat de drummer op de opname werkelijk speelt.. 2 FASE 2: DE LICHTGEVORDERDE FASE Leerlingen in de lichtgevorderde fase hebben de belangrijkste leerdoelen van de beginnende fase gehaald. Zij hebben de nodige basiskennis en vaardigheden op gebied van coördinatie, notenlezen, techniek en gehoor verworven om nieuwe leerdoelen na te streven. De algemene leerdoelen in de licht gevorderde fase borduren voort op die van de beginnende fase en bestaan uit: - Uitbreiding theoretische kennis - Verdieping coördinatie - Verdieping techniek - Ontwikkeling van eigen muzieksmaak - Ontwikkeling van sound 2.1 Meer ingewikkelde variaties op basisgrooves In deze fase van het leerproces breid ik de simpele grooves van de beginnende fase uit. Ik wil de leerling coördinatief uitdagen en inzicht verschaffen in de vele mogelijkheden van het drumstel om te variëren met grooves. Er is een aantal variaties dat ik toepas: - Hihat open/dicht Simpele grooves kunnen coordinatief uitdagender worden door de hihat op enig moment te openen. De basisgrooves in de beginnende fase zijn veelal gebaseerd op het gebruik van drie ledematen, maar deze variant introduceert ook de linkervoet. De

15 Leergang Drums Bart-Jan Hogenhuis 14 makkelijkste variant is het openen van de hihat op de achtste noot voor een bassdrum. Deze grooves introduceer ik als eerste: Dit is de makkelijkste variant, omdat de voeten een gelijke beweging maken. Lastiger is het toepassen van hetzelfde principe op een achtste noot voor een snare. Lastiger is het openen van de hihat op de tel. Nu is de beweging in de voeten tegenovergesteld: Door wekelijks de moeilijkheidsgraad te vergroten, kan de leerling aan het eind van de lichtgevorderde fase een groove spelen zoals deze: De oefeningen zijn zeer geschikt voor het verbeteren van de coördinatie en het notenlezen van de leerling. Ik wijs de leerling tijdens het uitvoeren van de oefeningen erop hoe de voeten ten opzichte van elkaar bewegen. Een tweede aandachtspunt waar ik de leerling op wijs is de sound van de hihat. Die hoeft maar een klein beetje open te staan om een goed geluid te geven. Soms doen leerlingen hun voet te veel omhoog wat niet alleen een lelijk geluid geeft, maar ook veroorzaakt dat de leerling zijn balans op de zitkruk verliest.

16 Leergang Drums Bart-Jan Hogenhuis 15 - Accenten op hihat / ride Een andere variant is het gebruik van accenten. Ik werk hierbij met de leerling aan de zogenaamde down/up-techniek op de hihat. Niet alleen op technisch vlak, maar ook op gebied van sound en coördinatie is het accentueren van de kwarttellen op de hihat een uitdagende oefening: Bij de down/up-techniek leer ik de leerling om met één beweging (omlaag-omhoog) twee noten te spelen waarbij de eerste harder is dan de tweede. Na de eerste noot gespeeld te hebben tilt de leerling de pols op waardoor een tweede, zachtere, noot gespeeld wordt. Ik let erop dat de leerling de hihat op de eerste noot met de hals van de stok speelt, de tweede met de punt van de stok. Dit is een lastige techniek, zeker wanneer er tegelijkertijd een combinatie tussen snare en bassdrum gespeeld moet worden. Daarom doe ik de beweging met de rechterhand op de hihat veel voor, zodat de leerling de techniek af kan kijken. Ook oefen ik de techniek veel samen met de leerling, tegelijkertijd op dezelfde hihat. Ik benadruk dat het gewenste effect van een accent op alle kwarttellen je moet leiden naar de juiste techniek: het gehoor speelt dus een belangrijke rol. De hihat-partij kan ook op de ride gespeeld worden. Accenten worden met de hals van de stok op de cup van de ride gespeeld, alle gesyncopeerde noten met de punt van de stok op de ride. Als de leerling dit goed onder de knie krijgt, draai ik het ridepatroon om, zodat de accenten na de tel komen. Een laatste stap in de variatie is het gebruik van de hihat met de linkervoet. De leerling speelt kwarten met de linkervoet terwijl hij de accenten op de bell van de ride speelt. Ik zorg ervoor dat de grooves niet te ingewikkeld zijn om dit principe toe te passen:

17 Leergang Drums Bart-Jan Hogenhuis Nieuwe en meer ingewikkelde grooves Naast de variaties op de grooves uit de beginnende fase behandel ik ook nieuwe, meer ingewikkelde grooves. Aan bod komen grooves uit verschillende stijlen. - Paradiddle grooves Grooves die gebaseerd zijn op paradiddles zijn coordinatief veel lastiger dan de grooves met achtste noten op de hihat. De paradiddle zal verderop als onderdeel van de uitbreiding van de handtechniek aan bod komen. Voor de toepassing van de paradiddle zal ik enkel de hihat, snare en bassdrum betrekken. In de laatste fase, de gevorderde fase, zal ik ook het gebruik van ride cymbal, hihat met linkerhand, ghostnotes en de toms introduceren. In deze lichty gevorderde fase houd ik de paradiddle op hihat en snare en geef ik de leerling variatiemogelijkheden voor de bassdrum: - Latin grooves In de licht gevorderde fase introduceer ik de belangrijkste latin grooves: o bossa nova Een uitstekend boek voor deze stijl is Brazilian Rhythms for Drumset van Duduka DaFonseca en Bob Weiner. Er zit een cd bij met nummers waarop je mee kunt spelen. o samba

18 Leergang Drums Bart-Jan Hogenhuis 17 Ook voor deze stijl is het boek van Duduka DaFonseca en Bob Weiner uiterst geschikt. o afro-cubaans 6/8 Er is een Afro-Cubaanse variant van het Braziliaanse bovengenoemde boek. Dit boek heet Afro-Cuban Rhythms for Drumset van Frank Malabe en Bob Weiner en is zeer geschikt voor de behandeling van deze stijl. Daarnaast staat een aantal interessante grooves op de website van drummer Marc Dicciani: Daar zit echter ook veel gevorderd materiaal bij. o mambo Voor deze stijl leer ik de leerling de onderstaande groove aan: Variaties kunnen in het verdere verloop van het leerproces worden toegevoegd. Ik vind het belangrijk dat de leerling in deze fase ook besef krijgt van de muzikale toepassing van deze verschillende grooves. Daarom laat ik hen geluidsfragmenten horen die als voorbeeld dienen en waar de leerling eventueel op kan meespelen. - Jazz Ik leer de grondbeginselen van jazz aan die leerlingen die interesse tonen in deze muziekstijl. Ik heb ooit een stencil gemaakt waar ik stap voor stap het jazz swingpatroon uitleg en vervolgens inga op frasering met de linkerhand (zie bijlage). De basis is het swingpatroon met de hihat op 2 en 4. Ik vertel de leerling dat hij op de ride ook de 2 en 4 moet accentueren. Eerst laat ik dit de leerling overdreven doen, later in het leerproces kan dit principe genuanceerd worden.

19 Leergang Drums Bart-Jan Hogenhuis 18 Je kunt de leerling nog zo goed uitleggen hoe hij het swingpatroon goed moet laten klinken, maar de beste leerschool is het luisteren naar jazzplaten. Daarom raad ik leerling aan om goed te luisteren naar de swingopvatting van verschillende drummers. Enkele zeer bruikbare platen zijn: 9 Miles Davis Kind Of Blue (met Jimmy Cobb) 9 Lee Morgan - The Sidewinder (met Billy Higgins) 9 Hank Mobley No Room For Squares (met Philly Joe Jones) Een goed boek dat de beginselen van jazz swing en de frasering van snare- en bassdrum behandelt is Jazz Drum Cook Book van John Pickering. 2.3 Voettechniek Voor het aanleren van een goede voettechniek geef ik de leerling twee opties, namelijk spelen met hiel naar beneden en met hiel omhoog. - Bassdrum Het spelen van de bassdrum met de hiel omlaag geeft de leerling het meeste controle over het volume. Omdat de voet geheel op het pedaal rust, is het lastiger om veel kracht over te brengen. De kracht komt voornamelijk uit de enkel en het onderbeen.

20 Leergang Drums Bart-Jan Hogenhuis 19 De andere optie is het spelen van de bassdrum met de hiel omhoog. De bal van de voet rust dan op het pedaal. Het voordeel is dat je veel kracht kunt leveren, omdat je je bovenbeenspieren kunt gebruiken. Voor beide technieken geldt dat de leerling de klopper in het vel kan drukken dan wel de klopper terug kan laten veren. In het eerste geval produceert de klopper een gedempt geluid. In het tweede geval produceert de klopper een meer open geluid en komt de klank en toon van de ketel meer naar voren. - Hihat Voor de hihat gelden dezelfde technieken. De techniek met hiel omlaag geeft veel controle bij het openen en dichtdoen van de hihat. Dit is vooral bruikbaar wanneer je tegelijkertijd met een stok op de hihat speelt. Het vergt controle bij het inschatten hiever je de hihat open moet doen om een goede sound te krijgen. Omdat je minder kracht kunt leveren op het pedaal, geeft deze techniek een zachter geluid. Spelen met hiel omhoog geeft een heldere, duidelijk tsjik. Het nadeel is dat het je minder controle hebt over het moment van openen en sluiten. Dit kan lastig zijn wanneer je tegelijkertijd met de stok de hihat bespeelt. De methode is bijvoorbeeld zeer geschikt wanneer je een groove op de hihat speelt met kwarten in de linkervoet.

21 Leergang Drums Bart-Jan Hogenhuis Fills Ik geef de leerling in de lichtgevorderde fase nieuwe bouwstenen die hij kan toepassen op fills. Bestonden de fills in de beginnende fase alleen nog uit combinaties met de handen, nu geef ik ook mogelijkheden voor het gebruik van de bassdrum, bijvoorbeeld rechtslinks-bassdrum: of: Ook kan de leerling de hihat met een linkerhand spelen of een combinatie van twee bassdrums met twee handen maken. In onderstaand voorbeeld zijn beide ideeën toegepast: of: Ik behandel ook het gebruik van ruffs, flams en roffels in fills. Deze bouwstenen zullen verderop bij de toelichting op snaredrum-oefeningen aan bod komen. Een voorbeeld van een combinatie van deze bouwstenen is de volgende fill:

22 Leergang Drums Bart-Jan Hogenhuis 21 Bovenstaande fill kan moeilijkheden opleveren bij het notenlezen. Ik vraag in dat geval aan de leerling of hij het ritme zonder flams, roffels, en ruffs kan spelen. Als dit lukt, voeg ik vervolgens respectievelijk de roffel, ruff en flam toe aan de fill. Ik kies er soms voor om de fill aan de leerling langzaam voor te spelen, zodat hij kan meelezen en op gehoor de fill kan doorgronden. 2.5 Snaredrum In de lichtgevorderde fase introduceer ik nieuwe elementen in de snare-oefeningen. Deze dienen wederom om de coördinatie, het notenlezen en de techniek van de leerling te verbeteren. - Paradiddles Paradiddles zijn zeer bruikbaar voor grooves en fills. Eerder legde ik het gebruik van paradiddles in grooves al uit. Ook zijn ze uitstekend voor het verbeteren van de handtechniek. Eerst leg ik de basishandzetting uit: RLRR LRLL. Vervolgens voeg ik daar accenten aan toe op de eerste en derde tel. Ik vraag de leerling om de noten tussen de accenten zo gelijk mogelijk te spelen terwijl de geaccentueerde noten het ritme niet verstoren. Na deze stap kan ik ervoor kiezen om ook accenten op andere noten te plaatsen. Voor sommige, vaak oudere, leerlingen raad ik het gebruik van een metronoom aan. Dit is confronterend, maar heeft een sterke en positieve invloed op de bewustwording van de leerling met betrekking tot zijn tempovastheid en technische vaardigheden. Omdat paradiddles soms erg saai kunnen zijn, laat ik de leerling ook zien wat hij met paradiddles kan doen wat betreft fills en grooves. Toch moet de leerling ook in staat zijn om de paradiddles goed op de snare te kunnen spelen. Mijn toverwoord is langzaam en hier herinner ik mijn leerlingen vaak aan: langzaam oefenen is effectief en als je het langzaam niet kan, dan kan je het ook niet sneller!

23 Leergang Drums Bart-Jan Hogenhuis 22 - Dubbelslagen en roffels In de beginnende fase speelt de leerling elke noot apart uit de polsen. Met de introductie van dubbelslagen en roffels moet de leerling gewend raken aan het stuiteren van de stok zonder de controle over de stok te verliezen. Deze stap is technisch gezien erg moeilijk. Een oefening die ik hiervoor gebruik is deze: De leerling moet erop letten dat hij de arm- en polsbeweging van de eerste maat ook toepast op de tweede maat. De leerling speelt dus met één beweging twee noten. Opnieuw is het van belang dat de leerling deze oefening langzaam begint voordat hij deze sneller uitvoert. Roffels van 5, 7, 9 en 11 zijn in het begin lastig te lezen. Daarom schrijf ik ze vaak op deze manier uit: = Een boek dat goede oefeningen heeft op het gebied van enkelslagen, dubbelslagen en combinaties daarvan is Stick Control van George Lawrence Stone. Internediate Snare Drum Studies van Mitchell Peters is tevens zeer bruikbaar en is in vergelijking met Stock Control minder droog van stof. - Dynamiek Snaredrum-oefeningen kunnen uitstekend materiaal zijn voor het leren en spelen van dynamische tekens. Ik behandel tekens als crescendo s, volumeverschillen van ppp tot fff en expressie-aanduidingen als legato of staccato. Een leerling moet in staat zijn om een passage zoals onderstaande te kunnen lezen en spelen:

24 Leergang Drums Bart-Jan Hogenhuis 23 - Officiële telmethode Nadat ik de leerling in de beginnende fase heb aangeleerd om ritmische figuurtjes middels woorden als appel en sinaasappel te onthouden, stap ik in de lichtgevorderde fase over op de officiële telmethode (1-e-ne-me, 2-je-ne-me, enz.). De leerling krijgt zo een beter besef van de manier waarop deze ritmische figuurtjes zijn opgebouwd in plaats van slechts te onthouden welk geluid bij welk figuur hoort. Ik wil vermijden dat de leerling deze associatie van een woord met een ritmisch figuur blijft houden. 2.6 Markeringen Het is voor het vormbesef en het notenlezen van de leerling van belang dat hij markeringen op bladmuziek kan herkennen en interpreteren. Deze markeringen komen niet altijd voor in snaredrum-oefeningen. Daarom noem ik ze hier apart. Het gaat om de volgende markeringen: - Coda - D.S. al Coda / D.C. al Coda - Segno - Fine De lesmethode Real Time Drums deel 2 van Arjen Oosterhout heeft een aantal zeer geschikte meespeelliedjes met bladmuziek waar deze markeringen uitvoerig aan bod komen. 2.7 Meespelen met muziek In de lichtgevorderde fase ontwikkelt de leerling over het algemeen een meer persoonlijke muzieksmaak. Vaak komen deze leerlingen zelf aan met liedjes die ze leuk vinden en waar ze thuis mee meespelen. Ik stelde eerder al dat ik dit altijd stimuleer en dat ik probeer om bij het meespelen met muziek de smaak van de leerling in ogenschouw

25 Leergang Drums Bart-Jan Hogenhuis 24 te nemen. De leerling is zo veel gemotiveerder en enthousiaster. Ook stimuleer ik leerlingen om in bandjes te spelen. Ik heb ervaren dat leerlingen die een band hebben veel gerichtere vragen hebben en een grotere progressie doormaken dan leerlingen die voor zichzelf blijven spelen. 3 FASE 3: DE GEVORDERDE FASE In de gevorderde fase ontwikkelt de leerling zich tot een muzikant die het niveau heeft om toegelaten te kunnen worden tot de vooropleiding van het conservatorium. Algemene leerdoelen voor deze fase zijn: - Niveau vooropleiding halen - Sound en karakter in spel krijgen - Zelfstandig als drummer kunnen functioneren in een band - Kennis en toepassing van rudiments 3.1 Verdieping in de verschillende stijlen De leerling heeft in deze fase reeds de basiskennis van veelvoorkomende stijlen als jazz, funk, Afro-Cubaanse en Braziliaanse muziek. In de derde fase is het zaak dat de leerling conceptueel leert denken en de essentie van de stijlen begrijpt zodat hij in staat is binnen dit raamwerk te improviseren. - Jazz Ik besteed net als in de vorige ook in deze fase nog veel aan de basis, maar ga hier dieper op in. Zo vind ik het belangrijk om de leerling een goede swing in de rechterhand aan te leren. De leerling moet bijvoorbeeld in staat zijn om, spelend met een metronoom, enkel kwartnoten op de ride steady te kunnen spelen. Deze kwarten pulse moet in stand blijven wanneer de leerling een swingpatroon speelt. Een goede oefening hiervoor is de volgende:

26 Leergang Drums Bart-Jan Hogenhuis 25 Deze oefening kan op verschillende maatsoorten worden toegepast. De oefening is, vooral zonder muziek en met metronoom, zeer lastig en confronterend. De leerling beseft vaak dat de op het oog meest simpele oefening heel moeilijk uitvoerbaar blijkt te zijn. Leerlingen die het tempo omhoog willen gooien omdat dat makkelijker aanvoelt, vertel ik vaak dat ze buiten hun zogenaamde comfort zone moeten studeren. In deze fase heeft ook de leerling een eigen verantwoordelijkheid om zichzelf te ontwikkelen. Het devies luidt om veel langzaam te studeren, maar ik behandel het swingpatroon ook op medium, medium-hoog en hoog tempo. Ook behandel ik het gesyncopeerd lezen van drumpartijen voor bijvoorbeeld big bands. Ik neem dan vaak simpele stukken in een laag tempo als materiaal. Ik leer de leerling niet alleen het spelen van de aangegeven hits, maar ook standaardvoorbereidingen die voor heel veel situaties uitstekend werken. Wederom vind ik het belangrijk om de basis te benadrukken; een less is more-principe. De leerling moet in staat zijn om dit onderstaande voorbeeld te lezen en tegelijkertijd zijn improvisatievermogen te gebruiken om tussen de geschreven noten door op te vullen: De leerling moet een repertoire opbouwen van fills waarmee hij deze hits kan voorbereiden. De leerling ontwikkelt een conceptueel denkvermogen: hij moet niet alleen spelen wat er staat, maar ook opvullen waar juist niets staat! Dit vergt kennis van de stilistische kenmerken van de muziekstijl en improvisatievermogen. Naast het Cook Book is ook het boek The Art of Bop Drumming van John Riley zeer geschikt voor het leren van jazzdrummen.

27 Leergang Drums Bart-Jan Hogenhuis 26 - Brushes swing Brushes spelen is een heel persoonlijk verhaal. Daarom is er ook niet echt één manier om brushes spelen te doceren. De leerling moet zelf veel met brushes experimenteren om tot een techniek te komen die voor hem persoonlijk werkt. Ik kan de leerling wel een aantal basistechnieken aanreiken voor langzame, medium en medium-hoge tempo s die voor de meeste situaties een goede oplossing bieden. Eén van de in mijn ogen beste methodes voor het spelen van brushes is The Sound of Brushes van Ed Thigpen. - Overige stijlen Natuurlijk behandel ik naast jazz swing ook de overige voornaamste stijlen als samba, funk en afro-cubaans. Enkele goede lesboeken zijn: - Brazilian Rhythms for Drumset Duduka da Fonseca en Bob Weiner - Afro Cuban Rhythms for Drumset Frank Malabe / Bob Weiner - Advanced Funk Studies Rick Latham - Afro-Cuban Grooves for Bass and Drums. Funkifying the Clave Lincoln Goines en Robby Ameen - The Code of Funk David Garibaldi 3.2 Rudiments Rudiments zijn in het gevorderde stadium ontzettend belangrijke en bruikbare bouwstenen die niet alleen de techniek van de leerling kunnen verbeteren, maar ook mogelijkheden bieden op gebied van improvisatie. Voor het behandelen van rudiments gebruik ik het boek The Drummer s Complete Vocabulary As Taught By Alan Dawson van John Ramsay. Hierin staat de befaamde Rudimental Ritual; een soort snare-etude waarin alle 86 rudiments aan bod komen. Naast het spelen van de Rudimental Ritual geef ik de leerling eveneens inzicht in de verschillende mogelijkheden van al deze rudiments voor over de gehele drumset. Zo kan bijvoorbeeld de paradiddle-diddle heel bruikbaar zijn voor het swingpatroon op de ride in combinatie met frasering op de snare:

28 Leergang Drums Bart-Jan Hogenhuis 27 De leerling dient de rudiments zowel op de snare als ook over de drumset goed uit te kunnen voeren. Wederom is het van belang om de rudiments eerst langzaam te oefenen om van daaruit het tempo te verhogen. Ik raad de leerling altijd aan om de rudiments met metronoom te oefenen. Er zijn veel drummers die hun spel baseren op de toepassing van rudiments over de drumset. Voorbeelden zijn Billy Kilson, Ralph Peterson Jr., Philly Joe Jones, Dave Weckl en JoJo Mayer. Afhankelijk van de muzikale voorkeur van de leerling reik ik luisterfragmenten aan waarin het gebruik van rudiments duidelijk hoorbaar is. Een voorbeeld is Philly Joe Jones eerste vier maten intro op Stablemates, (Philly Joe Jones - Drums Around The World). Ik raad de leerling ook aan om de rudiments met brushes te spelen. Dit is niet alleen goed voor brushes-techniek, maar ook voor techniek in het algemeen, omdat het de leerling dwingt veel vanuit de polsen te spelen en goed te articuleren. Je kunt met brushes immers minder gebruik maken van stuiteren.

29 Leergang Drums Bart-Jan Hogenhuis Solfège en theorie Als de leerling daadwerkelijk ambieert om aangenomen te worden tot het conservatorium, dan geef ik de leerling basiskennis op gebied van solfège. Hierbij behandel ik de volgende onderdelen: - drieklanken en septiemakkoorden - ii-v-i progressies - kerktoonladders - melodische en harmonische intervallen Er zijn op Internet goede gehoortrainings-software die de leerling kunnen helpen. Een goede website is Kennis van de basistheorie geeft de leerling een grotere kans om toegelaten te worden. Een goed boek dat ook uitstekend is voor zelfstudie is Harmony & Theory. A Comprehensive Source For All Musicians van Keith Wyatt en Carl Schroeder. Een goede manier om de kennis op gebied van solfège en theorie te vergroten, is het spelen van een tweede instrument, bijvoorbeeld piano of gitaar. Ik raad de leerling aan om datgene wat hij leert, ook toe te passen op een melodisch instrument om zo de stof concreet in praktijk te brengen. 3.4 Musiceren met anderen Een van de belangrijkste stappen in de faseovergang van lichtgevorderd naar gevorderd is de ontwikkeling van de leerling om in staat te zijn te kunnen functioneren in een band. Een drummer moet bewust zijn van zijn rol en weten waar hij op moet letten als hij met andere muzikanten speelt. Ik leg de nadruk op de volgende punten: - Tempovastheid - Vormbesef en vormaanduiding - Verbale en visuele communicatie met de andere muzikanten - Functioneel spelen

30 Leergang Drums Bart-Jan Hogenhuis 29 Maar ook: - Betrouwbaar zijn: op tijd komen - Goed voorbereid zijn - Inzet en energie 3.5 Soleren en traden In de gevorderde fase heeft de leerling reeds een zeker vocabulaire opgebouwd. Zeker met het bestuderen van rudiments krijgt de leerling veel mogelijkheden aangereikt om zijn vocabulaire uit te breiden. De toepassing van dit vocabulaire on the spot kan echter in het begin in zekere zin voor de rest van je leven problemen opleveren. Het is daarom goed om deze situatie te simuleren. De docent kan bijvoorbeeld traden met de leerling, waarbij de leerling en de docent om en om 4 of 8 maten soleren terwijl de ander time speelt. Ik besteed in mijn lessen ook aandacht aan het opbouwen van solo s. Vooral in jazzmuziek is het zingen van de melodie in je achterhoofd een uitstekende manier om ideeën te krijgen en om een natuurlijke opbouw van je solo te bewerkstelligen. In zekere mate geldt dit ook voor andere stijlen. Je kunt ook een thematische benadering gebruiken, waarbij de vorm van het nummer belangrijk is. Is de vorm van een nummer bijvoorbeeld AABA, dan moet de leerling onthouden wat hij in de eerste A gespeeld heeft om dit idee vervolgens te herhalen na de B.