Het ten laste gelegde artikel 250 ter Wetboek van Strafrecht (oud)

Transcriptie

1 Een verbijsterende vrijspraak Het ten laste gelegde artikel 250 ter Wetboek van Strafrecht (oud) Ten tijde van het gebeuren gold de voorloper van het huidige artikel 273f, artikel 250terWetboek van Strafrecht.[7] Dit artikel verschilt onder andere daarin dat het tot prostitutie brengen als bestanddeel heeft in plaats van het huidige oogmerk van uitbuiting. Iemand dient tot prostitutie te zijn gebracht door dwang, misleiding dan wel door misbruik van uit feitelijke omstandigheden voortvloeiend overwicht.[8]uit de wetsgeschiedenis en jurisprudentie kan worden afgeleid dat alleen de beperking van de keuzevrijheid of van de mogelijkheid om bewuste keuzes te maken van het slachtoffer voldoende is om het gedwongen karakter van de prostitutie aan te nemen. Er hoeft nadrukkelijk geen sprake te zijn geweest van zodanige dwang of druk dat voor de betrokkene geen andere keuze meer mogelijk was.[9]de vraag of sprake is van misbruik van uit feitelijke verhoudingen voortvloeiend overwicht mag de rechter (mede) uit de omstandigheden afleiden.[10]dat neemt niet weg dat verdachte, in dit geval Tonnie K. zich wel bewust moet zijn geweest van misbruik van de uit feitelijk overwicht voortvloeiende verhoudingen.[11]opgemerkt zij verder dat mede in het kader van het Nederlandse prostitutiebeleid waar prostitutie een legaal beroep is, vrijwilligheid, instemming en causaliteit moeilijk te beoordelen zijn.[12] Hierna volgt een analyse van de vrijspraak van mensenhandel ten aanzien van één van de vrouwen.[13] In tegenstelling tot de rechtbank spreekt het hof Tonnie K. vrij van mensenhandel omdat essentiële onderdelen van verklaringen van aangeefster geen steun zouden vinden in ander bewijsmateriaal. De vraag is of werkelijk geen steunbewijs gevonden kan worden en alleen gekozen mag worden voor een al te letterlijke opvatting van dwang, zoals het hof doet. Bij de analyse is gebruik gemaakt van het onderzoek ter terechtzitting en uitspraak in eerste aanleg, onderzoek in hoger beroep en uitspraak in hoger beroep en requisitoirs in beide instanties. De feiten

2 Tonnie K. en aangeefster leren elkaar kennen via een chatroom. Er ontstaat een seksuele relatie. Hij ontkent dat, maar ook het hof vindt aannemelijk dat die relatie er was. Zij was verliefd. Zij koopt al snel een auto voor fl. 6000,- gulden van hem. Er wordt een betalingsregeling van fl. 675,- per week afgesproken. Wanneer zij al snel niet meer aan deze regeling kan voldoen, vertelt Tonnie K. haar een contactadvertentie te plaatsen en thuis mannen te ontvangen. Zo betaalt ze hem terug. Een gedeelte van die fl. 675,- wordt dan al omgezet in beschermingsgeld. Op het moment dat de auto is afbetaald, wordt het alleen beschermingsgeld. De auto wordt pas na twee jaar op haar naam gezet. Tonnie K. woonde ver weg[14] en kwam alleen op de woensdagen om geld te innen. Vier auto s op haar naam volgden in zeer korte tijd; bij elkaar een schuld van fl ,- gulden. Een paar weken later waren de auto s weer weg. Hij verkocht haar ook voor ,- gulden zijn tweedehands bank, een klok en nog zo wat huisraad. In eerste aanleg antwoordt hij op de vraag of het raar is dat zij zijn hele inboedel kocht: Nee natuurlijk is dat niet raar ik heb een hele mooie inboedel. Daar voegt hij nog aan toe Luister, ze heeft zo veel spullen bij me gekocht dat ik het echt niet nodig vond haar ook nog eens af te persen. Ik had geld genoeg toen. Of het niet veel was voor een tweedehandsboedel? Nee hoor, geloof me nou maar, ik heb duur spul thuis staan. [15]Verdachte leeft van een uitkering. Dat spul koopt hij van de winst die hij op auto s maakt, zegt hij. Ook een hondje wordt via een schriftelijke koopovereenkomst overgedragen. Aangeefster ontworstelt zich uiteindelijk aan de prostitutie. Zij fraudeert bij haar werkgever en maakt totaal het bedrag van ruim fl ,47 gulden over aan Tonnie K. Tot op de cent nauwkeurig zijn bij Tonnie K. overalkoopovereenkomsten voor met aangeefster. Zij is voor de fraude veroordeeld. Hij niet. Zij moet haar leven lang nog betalen. Bewijswaardering door het hof Wat vooral stoort in het arrest, is dat feitelijkheden, niet alleen zeer selectief en zonder enige samenhang worden opgesomd, maar evenmin worden beoordeeld in het licht van het tenlastegelegde misbruik van uit feitelijke omstandigheden voortvloeiend overwicht. Als je geen mensenhandel wilt zien dan zie je het ook niet. Zo is het hof van mening dat het betalen van beschermingsgeld niet hoeft te betekenen dat aangeefster daardoor in de prostitutie terecht kwam dan wel in de prostitutie moest blijven. Want zo stelt

3 het: Als zij immers zou stoppen met de prostitutiewerkzaamheden, zou ook geen reden meer bestaan om het beschermingsgeld te betalen. Het hof geeft daarmee blijk van een al te naïef wereldbeeld. Beschermingsgeld is in dit geval niets anders dan een titel voor overdracht van geld en het gevolg van de financiële afhankelijkheidsrelatie waar aangeefster door deze pooier in gebracht en gehouden is. Waarom moest zij überhaupt beschermingsgeld betalen? Hij woonde een uur rijden van aangeefster. Uit dat gegeven leidt het hof kennelijk wel af dat hij geen (volledige) controle had over aangeefster. Het hof vraagt zich echter niet af of door de financiële afhankelijkheid inmiddels niet een situatie was ontstaan waarin fysieke controle niet meer uitmaakte. Hij had haar toch al in zijn macht. Het is aan de rechter een selectie van bewijsmateriaal te maken. Het moge voor zich spreken dat bij een gebrek aan kennis en inzicht in mensenhandel het risico op een voor een bewezenverklaring nadelige selectie groot is. Waarom is het antwoord van een getuige op de vraag wanneer het moment kwam dat aangeefster(haar) aangaf dat zij gedwongen in de prostitutie moest gaan werken, relevant?getuige, vriendin, verklaart dat aangeefster dat nooit zo heeft gezegd. Wat bedoelt het hof hiermee te zeggen? Dat omdat aangeefster nooit gezegd heeft dat zij zich gedwongen voelde, ook geen sprake is geweest van dwang? Getuige vond ook dat Tonnie K. aangeefster wel heel erg manipuleerde en zij steeds meer werd van een zelfverzekerde vrouw naar een wrak? Ze vertelde dat aangeefster nooit zei dat ze bang was, maar bij wie ze grote angst bespeurde. [Aangeefster] verloor haar zelfstandigheid, [Aangeefster] had zoveel angst. [16] Het hof gebruikt van deze voor Tonnie K. belastende verklaring, alleen het ontlastende deel en spits deze kennelijk toe op (rechtstreekse) dwang. De opmerkingen die het hof maakt over de fraude zijn van kinderlijke logica: Voor zover al zou kunnen worden vastgesteld dat aangeefster door toedoen van verdachte geld bij haar werkgever heeft verduisterd, betreft dit geen feitelijkheid die aangeefster tot prostitutie heeft gebracht. Die verduistering vond immers pas plaats, nadat aangeefster gestopt was met haar prostitutiewerkzaamheden. Fraude is evenals het beschermingsgeld een gevolg van de financiële

4 afhankelijkheidsrelatie. Niet beter had het oogmerk op uitbuiting door deze mensenhandelaar,[17] Tonnie K. aangetoond kunnen worden, niet beter ook de onwil of onkunde van het hof om bewijs in onderling verband in het kader van het ten laste gelegde te willen zien. Dit betreft net zo min als het beschermingsgeld een feitelijkheid die haar tot prostitutie heeft gebracht.[18] Het gaat hier wel om feiten en omstandigheden waaruit af te leiden is dat voor [aangeefster] een zodanige afhankelijkheidssituatie is ontstaan dat zij zich niet heeft kunnen onttrekken en/of tengevolge waarvan zij geen weerstand aan verdachte meer heeft kunnen bieden. Zij stopte met de prostitutiewerkzaamheden toen hij blijkbaar geen enkele reden meer had om haar verder af te persen: Hij ontving genoeg van haar. conclusie Natuurlijk, het enkele zeggen dat zij in de prostitutie moest gaan werken en een contactadvertentie moest plaatsen, is onvoldoende om dwang tot prostitutie te bewijzen. Maar waarom raadsvrouwen en slapende raadsheer van het hof,[19] beziet u dit niet in context van de andere feiten? Waarom verwart u de afzonderlijke gevolgen van de financiële afhankelijkheidsrelatie met de mogelijke oorzaken van het in de prostitutie geraken en blijven van aangeefster? Hoe zit het met de onderlinge samenhang van de ze feiten en omstandigheden: de schuldrelatie, haar financiële afhankelijkheid, het beschermingsgeld, de hoge bedragen zonder aantoonbare reële tegenprestatie, de affectieve en schijnbaar eenzijdige seksuele relatie? Zijn leugenachtige verklaring daarover. De vele auto s die slechts voor korte periode op haar naam stonden, terwijl hij degene was die in auto s handelde en een uitkering had. Wie zich afvraagt of hij haar dwong alles te kopen, dient zich ook af te vragen hoe normaal het is dat een alleenstaande werkende moeder met reguliere baan voor tienduizenden guldens spullen en auto s en een hondje koopt, zichzelf daarbij in onmogelijke afbetalingsregelingen manoeuvrerend, leningen afsluit en vervolgens in de prostitutie gaat werken om Tonnie K. af te kunnen betalen. Zelfs al zou zij aanvankelijk vrijwillig met de prostitutie begonnen zijn, zijn dat dan geen omstandigheden die maakten dat zij zich niet meer aan de situatie kon onttrekken? Het hof concludeert dat niet is vast komen te staan dat zij is gedwongen tot de prostitutiewerkzaamheden. Bij de andere vrouw (slachtoffer)

5 waarbij het hof wel tot dwang concludeert, is sprake van mishandeling ondersteund door doktersverklaringen en andere getuigen die blauwe plekken hebben gezien. In dat geval veroordeelt het hof Tonnie K. voor mensenhandel, naar het zelf zegt voor een vervelende ervaring tot twintig maanden.[20] Het hof wil blijkbaar alleen dwang direct leidend tot prostitutie zien. Daarmee miskent het hof niet alleen de kern van de tenlastelegging maar ook de aard van het fenomeen mensenhandel, in het bijzonder loverboy-methodieken.[21] Dat leidt tot een verbijsterend lage straf en een verbijsterende vrijspraak. Mr C.M. Sent, oorspronkelijke vindplaats [1]Gerechtshof Arnhem, 14 dec. 2012, parketnr (niet gepubliceerd). Hoger beroep vanrechtbank Arnhem, LJN: BV9434, De rechtbank veroordeelde Tonnie K. [2]Het hof verklaart mensenhandel in het geval van het over de grens brengen van een van de vrouwen ook bewezen. Voor zover het het gebruik van dwangmiddelen betreft echter niet. [3]Hier wordt alleen deze zaak besproken omdat alleen daar over voldoende informatie wordt beschikt om een juist beeld te kunnen schetsen. [4]Vgl. Hof Amsterdam uitspraken in het onderzoek Judo: o.a. 30 sept LJN: BT6850 [5]Vaak is die liefde eenzijdig en geveinsd, waarbij vanaf het moment van groomingal gesproken kan worden van misleiding. [6]Vgl. de uitgebreide motivering m.b.t. bewijsvoering in loverboyzaken bij affectieve relaties, Hof Amsterdam 15 april 2011, LJN: :BQ1657, BQ1658, BQ1659, BQ1660(Judo-onderzoeken) [7]Ten laste gelegde periode speelt van 1989 tot 1999.

6 [8]Art. 250ter, eerste lid onder 1, (oud) Sr, ten tijde van de bewezenverklaarde feiten luidend: "1. Als schuldig aan mensenhandel wordt gestraft met (...) 1. Degene die een ander door geweld of een andere feitelijkheid (...) dan wel door misbruik van uit feitelijke verhoudingen voortvloeiend overwicht of door misleiding tot prostitutie brengt, dan wel onder voornoemde omstandigheden enige handeling onderneemt waarvan hij of zij weet of redelijkerwijs moet vermoeden dat die ander daardoor in de prostitutie belandt.voor nadere uitleg HR, 5 feb 2002, NJ 2002, 546. [9]Zie o.a.: LJN: BR2945, Rechtbank Haarlem, 21 juli 2011; LJN: BV1281, Gerechtshof Amsterdam, 18 jan [10]Zie o.s. Mvt bij art 250 ter WvS, Kamerstukken II, , , nr. 3, blz. 3 e.v.; HR 5 feb 2002, NJ 2002, 546. [11]o.a HR, 5 feb 2002, NJ 2002, 546, [12]o.a. : Kamerstukken II, , , nr. 3, blz. 3 e.v.; HR 5 feb. 2002, NJ 2002, 546Vgl. Hof Amsterdam 15 april 2011, LJN: :BQ1657, BQ1658, BQ1659, BQ1660(Judo-onderzoeken)