Raadsnota. Raadsvergadering d.d.: 11 april 2011 Agenda nr: Onderwerp: Budgetoverschrijding leerlingenvervoer. Aan de gemeenteraad,

Transcriptie

1 Raadsnota Raadsvergadering d.d.: 11 april 2011 Agenda nr: Onderwerp: Budgetoverschrijding leerlingenvervoer Aan de gemeenteraad, 1. Doel, Samenvatting en Advies van het raadsvoorstel Leerlingenvervoer betreft het vervoer van huis naar school en terug van kinderen die niet zelfstandig naar school kunnen en/of waarvan de ouders niet in staat zijn de kinderen te brengen en te halen. Het merendeel van deze kinderen heeft fysieke en/of gedragsproblemen. In de regel worden deze kinderen met een taxibusje vervoerd naar scholen voor speciaal onderwijs. Een kleinere groep kinderen wordt vervoerd naar scholen gebaseerd op een bepaalde levensovertuiging of onderwijskundige stroming. De wettelijke basis voor het leerlingenvervoer wordt gevormd door drie onderwijswetten, te weten: de Wet op het primair onderwijs (WPO), de Wet op de Expertisecentra (WEC) en de Wet op het voortgezet onderwijs (WVO). De uitvoering van het leerlingenvervoer is de verantwoordelijkheid van de gemeenten. Elke gemeente heeft een bepaalde mate van vrijheid om binnen de landelijke wettelijke marges eigen beleid vast te stellen. Voor de financiering van het leerlingenvervoer ontvangt elke gemeente een vergoeding van het Rijk via de algemene uitkering in het Gemeentefonds. Deze algemene uitkering is bestemd voor diverse taken van de gemeente, waarvan het leerlingenvervoer er één is. Het aandeel in dit totale bedrag bestemd voor het leerlingenvervoer wordt door het Rijk niet gespecificeerd (het bedrag is niet geoormerkt). Gemeenten zijn beperkt in hun mogelijkheden om de kosten van het leerlingenvervoer te beheersen, omdat de toekenningcriteria grotendeels wettelijk zijn bepaald. Het leerlingenvervoer is hiermee een open eind-regeling. De kosten van het leerlingenvervoer laten al jaren een landelijke stijgende lijn zien. Ook de gemeente Valkenburg aan de Geul heeft te maken met een toename van de kosten van het leerlingenvervoer. Oorzaken hiervoor zijn te vinden in het stijgend en veranderend gebruik van het leerlingenvervoer. Deze nota strekt tot uitvoering van dit voorstel en heeft tot doel u inzicht te geven in de financiële ontwikkelingen en de daarmee samenhangende budgetoverschrijding leerlingenvervoer Daarbij zal nader worden ingegaan op de genomen volumebeperkende middelen om de uitgaven beter te kunnen beheersen. Uw raad wordt geadviseerd: - kennis te nemen van de budgetoverschrijding leerlingenvervoer 2010 ad ,68; - de budgetoverschrijding leerlingenvervoer 2010 ad ,68 te financieren uit de reserve welzijn; - een eventuele budgetoverschrijding leerlingenvervoer 2011 te financieren uit het programma onderwijs en; - een eventuele overschrijding leerlingenvervoer vanaf 2012 mee te nemen in de voorjaarsnota. 2. Situatie / Aanleiding / Probleem Zie 1. Pagina 1 van 7

2 3. Relatie met bestaand beleid Het wettelijk kader Het recht op leerlingenvervoer is vastgelegd in drie onderwijswetten, te weten: 1. De Wet op het primair onderwijs (WPO) De Wet op het primair onderwijs, die op 1 augustus 1998 in werking is getreden, voorziet in de samenvoeging van het basisonderwijs en het onderwijs voor kinderen met leer- en opvoedingsmoeilijkheden (lom), moeilijk lerende kinderen (mlk) en in hun ontwikkeling bedreigde kleuters (iobk) in een wet. De scholen voor lom, mlk en iobk heten onder de WPO speciale scholen voor het basisonderwijs (sbo). 2. De Wet op het voortgezet onderwijs (WVO) Onder een school voor voortgezet onderwijs als bedoeld in de WVO, vallen het voorbereidend wetenschappelijk onderwijs (vwo), het hoger algemeen voortgezet onderwijs (havo) en het voorbereidend middelbaar beroepsonderwijs (vmbo) waar praktijkonderwijs en leerwegondersteunend onderwijs deel van uitnaken. 3. De Wet op de expertisecentra (WEC) De WEC omvat al het overig speciaal en voortgezet onderwijs. Het gaat om onderwijs voor doven en slechthorende kinderen met ernstige spraakmoeilijkheden, visueel gehandicapten, kinderen opgenomen in het ziekenhuis, langdurig zieken, zeer moeilijk lerende kinderen, zeer moeilijk opvoedbare kinderen, meervoudig gehandicapten en onderwijs op pedologische instituten. De gemeenschappelijke regeling De gemeenten Eijsden, Maastricht, Meerssen en Valkenburg aan de Geul werken al geruime tijd samen op het gebied van het leerlingenvervoer. Ter formalisering van de gezamenlijke uitvoering van het leerlingenvervoer hebben de samenwerkende gemeenten de gemeenschappelijke regeling Regionale samenwerking leerlingenvervoer Maastricht, Meerssen, Valkenburg aan de Geul en Eijsden ingesteld. De beleidsbepalende bevoegdheden van het leerlingenvervoer zijn geen onderdeel van deze gemeenschappelijke regeling. Wel is uitgesproken om het beleid van het leerlingenvervoer in een netwerkconstructie met elkaar af te stemmen. Op basis van de regeling worden de uitvoerende bevoegdheden van de colleges van de in de regeling participerende gemeenten uitgeoefend door het college van de gemeente Maastricht. De gemeente Maastricht fungeert in de regeling als centrumgemeente. De gemeenteraad van Valkenburg aan de Geul heeft op 17 december 2007 besloten in te stemmen met het aangaan van deze regeling. De gemeenschappelijke aanbesteding Met ingang van 1 augustus 2008 is het leerlingenvervoer voor de duur van 3 jaar met driemaal de mogelijkheid tot verlenging van één jaar, gemeenschappelijk Europees aanbesteed. Deze aanbesteding is gezamenlijk aangegaan door de gemeenten Maastricht, Meerssen, Valkenburg aan de Geul en Eijsden. De gemeentelijke verordening Naast de wettelijke kaders zijn gemeenten verplicht om in een gemeentelijke verordening eigen beleid vast te stellen. De gemeenteraad van Valkenburg aan de Geul heeft op 15 december 2008 de verordening Leerlingenvervoer gemeente Valkenburg aan de Geul vastgesteld. Deze verordening is op basis van de gemeenschappelijke regeling, in samenwerking met de gemeente Eijsden, Maastricht en Meerssen opgesteld. In de vier samenwerkende gemeenten is dezelfde verordening voor het leerlingenvervoer vastgesteld en per 1 januari 2009 in werking getreden. Pagina 2 van 7

3 Naast procedurevoorschriften over de wijze waarop de aanvragen voor bekostiging door de ouders kunnen worden ingediend, bevat de verordening criteria aan de hand waarvan ouders aanspraak kunnen maken op bekostiging van de vervoerskosten. Centraal uitgangspunt is daarbij dat de ouders/verzorgers primair verantwoordelijk zijn en blijven voor het schoolbezoek van hun kind(eren). 4. Gewenst beleid en mogelijke opties De wetgever geeft gemeenten slechts enkele volumebeperkende middelen om de kosten van het leerlingenvervoer te beheersen. Deze volumebeperkende middelen zijn: - Het afstandscriterium (artikel 4, lid 8 WPO en artikel 4, lid 7 WEC) De gemeentelijke verordening kan bepalen dat geen aanspraak op bekostiging bestaat op grond van de afstand. Gemeenten kunnen per schoolsoort een verschillend afstandscriterium bepalen, maar er geldt een maximale grens van 6 kilometer. In de verordening Leerlingenvervoer gemeente Valkenburg aan de Geul is deze grens vastgesteld op 6 kilometer (basisonderwijs en voortgezet speciaal onderwijs) respectievelijk 1 kilometer (speciale school voor basisonderwijs en speciaal onderwijs). Het afstandscriterium geldt niet voor leerlingen die vanwege handicap niet of niet zelfstandig gebruik kunnen maken van het openbaar vervoer. Zij kunnen ook binnen de kilometergrens aanspraak maken op leerlingenvervoer. - Het leeftijdscriterium (artikel 4, lid 9 WPO en artikel 4, lid 8 WEC) De gemeentelijke verordening kan bepalen dat voor een leerling die ouder is dan een bepaalde leeftijd, de aanspraak op bekostiging wordt beperkt tot de kosten van openbaar vervoer, dan wel een goedkopere wijze van vervoer. De Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) heeft in haar modelverordening gesteld dat kinderen tot negen jaar begeleiding nodig hebben in het openbaar vervoer. Gemeenten kunnen bepalen dat kinderen boven een bepaalde leeftijd (vaak is dat negen jaar) in staat worden geacht zelfstandig te reizen. In navolging van de modelverordening VNG is in de verordening Leerlingenvervoer gemeente Valkenburg aan de Geul een leeftijdsgrens van negen jaar opgenomen. De leeftijdsgrens geldt niet voor kinderen die zijn aangewezen op aangepast vervoer. - Het drempelbedrag en de financiële draagkracht (artikel 4, lid 7 WPO en artikel 4, lid 11 WPO) Voor ouders van een leerling die een school voor basisonderwijs of een speciale school voor basisonderwijs bezoekt, kan een drempelbedrag worden gebracht. Bij het drempelbedrag is de ouderlijke bijdrage gekoppeld aan de door de gemeente vastgestelde kilometergrens. Invoering van het drempelbedrag houdt in dat de kosten van het openbaar vervoer tot aan deze kilometergrens voor rekening van de ouders komen. Het drempelbedrag wordt per leerling in rekening gebracht. Voor gehandicapte leerlingen in het reguliere basis- en voortgezet onderwijs geldt, dat aan de ouders geen drempelbedrag gevraagd mag worden. Daarnaast kan voor ouders van leerlingen die een school voor basisonderwijs bezoeken, die ten minste 20 kilometer van de woning is gelegen, een inkomensafhankelijke bijdrage gelden. De vastgestelde bekostiging wordt in dat geval verminderd met een van de financiële draagkracht van de ouders afhankelijk bedrag. Deze inkomensafhankelijke bijdrage wordt per gezin geheven. De mogelijkheden voor het toepassen van het draagkrachtprincipe worden in de huidige verordening leerlingenvervoer gemeente Valkenburg aan de Geul ten volle benut. Het draagkrachtprincipe geldt alleen voor het vervoer naar regulier basisonderwijs, verder gelegen dan twintig kilometer. Voor alle andere categorieën van vervoer geldt deze mogelijkheid niet. De gemeente Valkenburg aan de Geul heeft alles in het werk gesteld om de kosten van het leerlingenvervoer zo goed mogelijk te beheersen. Desondanks heeft de gemeente te maken met stijgende kosten van het leerlingenvervoer. Deze situatie is niet specifiek voor de gemeente Valkenburg aan de Geul, het gaat om een landelijke ontwikkeling. Oorzaken van de stijgende kosten in de gemeente Valkenburg aan de Geul zijn: Pagina 3 van 7

4 - Toename aantal leerlingen Landelijk neemt het aantal leerlingen dat gebruik maakt van het leerlingenvervoer toe. In de gemeente Valkenburg aan de Geul is eveneens sprake van een stijging van het aantal leerlingen dat een beroep doet op het leerlingenvervoer. Daarbij is echter niet zozeer de stijging van het aantal leerlingen van belang, maar vooral welke leerlingen structureel toenemen. Bij de gemeente Valkenburg aan de Geul zit de stijging vooral in de toename van het aantal kinderen naar SBO Bernardus. Deze situatie/ontwikkeling is niet specifiek voor de gemeente Valkenburg aan de Geul, het gaat om een landelijke ontwikkeling. Periode Aantal leerlingen September leerlingen September leerlingen (+ 10%) Periode Deelname Bernardus Dagbedrag Kosten op jaarbasis Oktober leerlingen 280, ,- Juli leerlingen 325, ,- Oktober leerlingen 352, ,- Bij de bepaling van het dagbedrag is niet alleen het aantal kinderen uit Valkenburg aan de Geul van belang maar ook het aantal kinderen uit de andere gemeenten die deelnemen aan dit vervoer alsmede de totale deelname in relatie tot het aantal in te zetten voertuigen en de geografische spreiding van de kinderen. Zo worden op de route SBO Bernardus op dit moment 9 voertuigen ingezet (2x 15 pers.bus + 7 x 8 pers.bus). De capaciteit van deze route is dus 86 leerlingen ( ). Op dit moment maken 80 leerlingen gebruik van het vervoer naar SBO Bernardus. Dit betekent dat de eerstvolgende 6 leerlingen géén fundamentele stijging van de dagprijs veroorzaken. Een toename van 7 leerlingen veroorzaakt daarentegen wél een fundamentele stijging van de dagprijs. - Maatwerkvervoer Voor de gemeente Valkenburg aan de Geul is dit schooljaar een leerling voor het maatwerkvervoer bijgekomen. Deze leerling kost 130,- per schooldag. Voor het jaar 2010 bedragen de kosten circa ,-. Deze leerling is aangewezen op onderwijs aan doven en slechthorenden kinderen aan het Voortgezet Speciaal Onderwijs (VSO). De dichtstbijzijnde VSO school voor deze leerling is Ekkersbeek te Eindhoven. Er zijn geen dichterbij gelegen scholen die deze vorm van onderwijs aanbieden. Betreffende leerling heeft een indicatie voor dit onderwijscluster en is daarom aangenomen op deze school. De verordening voorziet in bekostiging naar de dichtstbijzijnde toegankelijke school. - Consumenten Prijsindex (CPI) Bij de aanbesteding is vastgelegd dat vervoerders vanaf het tweede vervoersjaar, hun tarieven jaarlijks mogen aanpassen met de CPI onderdeel vervoersdiensten. Periode Nieuwe aanbesteding Verhoging 5,6% CPI Verhoging 2,4% CPI Beschikbaar budget versus lasten De kosten van het leerlingenvervoer bewogen van ,75 (2008) via ,57 (2009) naar ,68 (2010). In de begroting 2010 is een bedrag ad ,- beschikbaar voor de kosten van het leerlingenvervoer. Hierdoor dient er rekening gehouden te worden met een budgetoverschrijding van ,68. CPI Pagina 4 van 7

5 Berekening Kosten vervoer tijdvak dagen ,08 Zijnde per dag 197 dagen ,08 : ,03 Zijnde gemiddeld per kind 88 leerlingen 1.186,03 : 88 13,48 Kosten overhead 197 dagen 88 leerlingen 1,60 x 197 x ,60 Berekening Kosten vervoer tijdvak dagen ,08 Kosten overhead tijdvak dagen 88 leerlingen ,60 Totaal ,68 Beschikbaar budget ,00 Tekort ,68 5. Samenwerking Om te bezien welke maatregelen genomen kunnen worden om de uitgaven beter te kunnen beheersen wordt, binnen afzienbare tijd, een regionaal overleg geïnitieerd met de betreffende portefeuillehouders. In dit overleg wordt nader ingegaan op de wettelijke mogelijkheden en keuzes tot beheersing van de kosten alsmede de wijze van aanbesteden en de efficiëntiemogelijkheden. 6. Aanbestedingen Niet van toepassing. 7. Financiën Het leerlingenvervoer is een open-eindregeling, waarvoor de gemeente Valkenburg aan de Geul moet betalen. Het aantal te vervoeren leerlingen kan in de loop van het jaar variëren. Voor de financiering van het leerlingenvervoer ontvangt de gemeente een vergoeding van het Rijk via de algemene uitkering van het Gemeentefonds. Deze algemene uitkering is bestemd voor diverse taken van de gemeente, waarvan het leerlingenvervoer er één is. Het aandeel in dit totale bedrag bestemd voor het leerlingenvervoer wordt door het Rijk niet gespecificeerd; niet geoormerkt. De gemeente kan er zelf voor kiezen welk deel van de algemene uitkering, of van andere gemeentelijke inkomsten, zij voor het leerlingenvervoer inzet. 8. Communicatie Niet van toepassing. 9. Afwegingen en Advies Binnen de wettelijke mogelijkheden heeft de gemeente Valkenburg aan de Geul alles in het werk gesteld om de kosten van het leerlingenvervoer zo goed mogelijk te beheersen (zie volumebeperkende middelen). Door de aard van de regeling ( open-eindregeling ) en onvoorziene omstandigheden (toename aantal te vervoeren kinderen en het regelen van maatwerkvervoer) is er desondanks sprake van een stijging van de kosten. In de begroting 2010 is een bedrag ad ,- beschikbaar voor het leerlingenvervoer. In 2010 zijn de kosten echter gestegen naar ,68,-. Hierdoor is er sprake van een budgetoverschrijding van ,68. Overwegende dat: - het leerlingenvervoer een wettelijke verplichting is en; - er sprake is van een open-eindfinanciering; Pagina 5 van 7

6 wordt geadviseerd: - kennis te nemen van de budgetoverschrijding leerlingenvervoer 2010 ad ,68; - de budgetoverschrijding leerlingenvervoer 2010 ad ,68 te financieren uit de reserve welzijn; - een eventuele budgetoverschrijding leerlingenvervoer 2011 te financieren uit het programma onderwijs en; - een eventuele overschrijding leerlingenvervoer vanaf 2012 mee te nemen in de voorjaarsnota. 10. Bijlagen 1. Collegebesluit 1 februari Collegebesluit 22 februari 2011 Het college van burgemeester en wethouders van Valkenburg aan de Geul, L.T.J.M. Bongarts algemeen directeur/gemeentesecretaris Drs. M.J.A. Eurlings burgemeester Pagina 6 van 7

7 De raad van de gemeente Valkenburg aan de Geul, Gezien het voorstel van het college van burgemeester en wethouders zowel 1 februari 2011 als 22 februari 2011 Gehoord de raadsadviescommissie Cultuur Sociale Zaken Welzijn en Onderwijs de dato 21 maart 2011 B e s l u i t : - kennis te nemen van de budgetoverschrijding leerlingenvervoer 2010 ad ,68; - de budgetoverschrijding leerlingenvervoer 2010 ad ,68 te financieren uit de reserve welzijn; - een eventuele budgetoverschrijding leerlingenvervoer 2011 te financieren uit het programma onderwijs en; - een eventuele overschrijding leerlingenvervoer vanaf 2012 mee te nemen in de voorjaarsnota. Aldus besloten in de openbare vergadering van de raad van 11 april De raad voornoemd, A.M. Hoeberigs griffier Drs. M.J.A. Eurlings voorzitter Pagina 7 van 7